Anatomia palpacyjna Wykład 2

Staw kolanowy

1. Szpara stawowa między kością piszczelową i udową

Badany siedzi ze zwieszonym kolanem, prostuje podudzie tak, aby łatwo można było znaleźć rzepkę. Przechodząc palcami po stronie bocznej przyśrodkowej można zauważyć, że palce wejdą samoistnie do małych zagłębień - jest to położenie szpary stawowej

2. Rzepka

Pacjent siedzi z wyprostowanymi goleniami w st. kolanowych, podczas gdy osoba badająca szuka palpacyjnie i zaznacza rzepkę na kończynie lewej ustawionej w pozycji wyprostowanej, a na kończynie prawej zgiętej pod kątem 90st.

Jak zmienia się położenie rzepki, gdy pacjent napnie m. czworogłowy?

Ku górze, grzbietowo, po planie litery S.

3. Kłykcie kości udowej

Przechodząc palcami od szpary stawowej po obu stronach więzadła rzepki od środka dochodzi się do kłykci kości udowej. Można je częściowo wyczuć przy silnym zgięciu w st. kolanowym, gdy następuje wyprost pokryte są one przez kłykcie kości piszczelowej

4. Nadkłykcie kości udowej

Przy zgięciu podudzia w st. kolanowym do 90st. można znaleźć po stronie bocznej i przyśrodkowej odstające najczęściej części końca dalszego kości udowej

5. Głowa kości strzałkowej

Pomocne w znajdywaniu głowy kości strzałkowej jest ścięgno m. dwugłowego. Na wysokości guzowatości kości piszczelowej zobaczyć można głowę kości strzałkowej

Palpacja: kolano zgięte do 90st. wykonując się rotację zewnętrzną uda można wyczuć ścięgno m. dwugłowego na bocznej stronie dołu podkolanowego

Struktury miękkie

1. Więzadło poboczne strzałkowe

Okrągłe, silna więzadło grubości ołówka przebiega po zewnętrznej stronie torebki stawowej między nadkłykciem bocznym kości udowej w głową strzałki

Palpacja: w pozycji siedzącej z podudziem zgiętym w st. kolanowym z kończyną dolną opartą o kolano osoby badającej. (również w pozycji leżącej kkd zgięte do 90st.)

2. Pasmo biodrowo - piszczelowe

Oznaczamy je na przecięciu szpary st. kolanowego przy kolanie zgiętym do 90st. w pozycji siedzącej na ławce (lub leżenie z ugiętymi kkd)

Przechodzimy na wysokość szpary st. kolanowego kierując się w stronę boczną od więzadła rzepki. Pierwsza struktura, jaka jest wyczuwalna i przecina szparę stawu to pasmo biodrowo - piszczelowe

3. Ścięgno końcowe m. dwugłowego uda

Palpacja: badanie wykonujemy przy oporze przeciwko rotacji zewnętrznej podudzia u osoby siedzącej (również w leżeniu na brzuchu)

4. Ścięgno końcowe mięśni gęsiej stopy powierzchownej

Mięśnie krawiecki, smukły i półścięgnisty budują w bliższej części podudzia rozcięgno o kształcie gęsiej stopy o szerokości ok. 3cm

m. półścięgnisty - wykonuje się opór przeciwko ruchowi zgięcia podudzia w st. kolanowym

m. krawiecki - wykonuje się rotację zewnętrzną. Jest on naprzemiennie napinany i rozluźniany

m. smukły - znajduje się pomiędzy włóknami m. półścięgnistego, wykonując opór przeciwko rotacji zewnętrznej w zgięciu uda i goleni w st. kolanowym

5. Ścięgno m. półbłoniastego

Pozycja j.w.

Przy oporze wykonywanym przeciw zgięciu w st. kolanowym w kierunku bliższym od gęsiej stopy powierzchownej na tylno - przyśrodkowej stronie kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej można wyczuć ścięgno m. półbłoniastego

Stopa

1. Kostka przyśrodkowa

Leży przyśrodkowo przy trzonie kości piszczelowej

2. Kostka boczna

Długi i cienki trzon kości strzałkowej pozostaje w większej części nieosiągalny do palpacji. Łatwa jest kończąca go kostka boczna

3. Kość łódkowata

Najwyraźniejsze wzniesienie na przyśrodkowej stronie stopy to guzowatość kości łódkowatej

Guzowatość znaleźć można dzięki ścięgnom m. trójgłowego łydki

Palpacja: osoba badana wykonuje supinację, podczas której unosi się przyśrodkowy brzeg stopy. Ścięgno jest wtedy widoczne i wyczuwalne

4. Guz piętowy

Do guza przyczepia się ścięgno końcowe m. trójgłowego łydki - Achilles

Od dolnej strony guza znajdują się 2 wyrostki - przyśrodkowy i boczny kości piętowej

Struktury miękkie

1. Mięsień piszczelowy przedni

Leży powierzchownie od brzegu przedniego kości piszczelowej

Palpacja: pacjent wykonuje delikatną supinację ze zgięciem grzbietowym palucha

2. Mięsień prostownik długi palucha

W obrębie goleni pokryty jest w większej części po stronie przyśrodkowej przez m. piszczelowy przedni po stronie bocznej przez m. prostownik długi palców

Podczas prostowania palucha ścięgno mięśnia jest dobrze widoczne na grzbietowej stronie stopy

3. Mięsień prostownik krótki palców i palucha

Brzuśce tych mięśni są widoczne po stronie bocznej grzbietu stopy podczas czynnego prostowania palców

4. Mięsień trójgłowy łydki

Dwie głowy m. brzuchatego z mięśniem płaszczkowatym tworzą mięśnia trójgłowego, posiadają wspólne ścięgno - Achilles

m. brzuchaty łydki - badamy w pozycji leżącej na brzuchu ze zgiętym podudziem w st. kolanowym, stopa zgięta podeszwowo

m. płaszczkowaty - jest szerszy niż m. brzuchaty, wystaje po obu jego stronach

*długość ścięgna Achillesa do ok. ½ dł. łydki

Szyja

1. MOS

Podzielony od góry na 4 głowy: mostkowo - potyliczną, mostkowo - sutkową, obojczykowo - potyliczną, obojczykowo - sutkową; u dołu przyczepia się do mostka i obojczyka 2 głowami: obojczykową i mostkową

Palpacja: osoba badana leży na plecach z głową zwróconą w bok. Dłoń badającego znajduje się na bocznej powierzchni czaszki powyżej ucha. Pacjant wykonuje lekki ruch głowy w stronę przeciwną - napięcie mięśnia

2. Trapezius

Badany leży na boku, badający obniża ręką wypukłość barku pacjenta a jego druga ręka ułożona jest w części dolno - bocznej czaszki, stawia opór gięcia bocznego głowy

Dochodzi do uwypuklenia pęczka obojczykowego mięśnia

3. Dźwigacz łopatki

Za pomocą 4 ścięgien przyczepia się do 4 guzków tylnych wyrostków poprzecznych C1 - C4. Kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki powyżej grzebienia

Palpacja: badany leży na boku. Badający stawia opór ruchowi zgięcia bocznego głowy

4. Mięsień pochyły przedni

Biegnie od guzków przednich wyrostków poprzecznych C3 - C6 u dołu kończy się na powierzchni górnej pierwszego żebra na osobnym guzku

Palpacja: badany leży na boku, badający podtrzymuje głowę ręką, palcem wskazującym wślizguje się poza głowę obojczykową mięśnia MOS. Aby pomóc poprawić percepcję m pochyłego badany wykonuje krótkie powtarzalne wdechy - uruchamia górną część klatki piersiowej

5. Mięsień pochyły środkowy

Przyczep górny: wyrostki poprzeczne kręgu obrotowego, na guzkach wyrostków poprzecznych C3 - C6, wyrostek poprzeczny C7; dolny przyczep: górna powierzchnia pierwszego żebra

Palpacja: najpierw palpujemy m. dźwigacz łopatki, następnie przesuwamy się ku przodowi i natrafiamy na masę mięśniową w dole nadobojczykowym

Pacjent w pozycji supinacyjnej, głowa zgięta bocznie; w celu lepszego wyczucia mięśnia polecamy wykonać kilka powtarzalnych wdechów

6. Mięsień pochyły tylny

Przyczep górny: guzki tylne wyrostków poprzecznych C4 - C6; przyczep dolny: powierzchnia górno - boczna drugiego żebra

Palpacja: pozycja j.w; od strony bliższej mięśnie pochyłe środkowy i tylny mogą zlewać się ze sobą w jedną masę mięśniową

7. Mięśnie płatowaty szyi

Po znalezieniu dźwigacza łopatki przesuwamy się palcami do tyłu i wchodzimy w kontakt z m. płatowatym od przodu i góry przez m. MOS

8. Mięsień szeroki szyi

Wystarczy naciągnąć kąciki warg ku dołowi na zewnątrz i do tyłu. Jest n umieszczony bezpośrednio pod warstwą głęboką skóry szyi

Rozpięty między spoidłem warg i dolnym brzegiem żuchwy od góry a skórą okolicy piersiowej i naramiennej od dołu

9. Mięsień żuchwowo - gnykowy

Jest podstawowym mięśniem dna jamy ustnej

Palpacja: należy polecić badanemu obniżyć żuchwę, otworzyć usta, czy połknąć ślinę. Możemy wyczuć skurcz mięśni poniżej i do wewnątrz w stosunku do wolnego dolnego brzegu żuchwy

Mostek

Na rękojeść mostka przypada 1/3 całkowitej długości mostka, połączona z trzonem znajduje się na wysokości drugiego żebra

1. Wcięcie szyjne mostka

Leżu u podstawy motka na jego brzegu górnym. Pod palcem wyczuwa się je jako zagłębienie. Symetrycznie po obu stronach rękojeści znajdują się 2 zagłębienia - wcięcia obojczykowe służą one do połączenia z końcami przyśrodkowymi obu obojczyków

2. Trzon mostka

Palpacja: pozwala wyczuć 3-4 poprzeczne grzebienie - ślady zrostów elementów kostnych w życiu płodowym, a także pionowe chropowatości - miejsce przeyczepu pęczków mostkowo - żebrowych m. piersiowego większego

3. Wyrostek mieczykowaty

Najbardziej dystalna część mostka - u osoby dorosłej prawie zawsze chrzęstny

---