Hans-Gert Pöttering jest przewodniczącym Parlamentu Europejskiego
Parlament Europejski (PE), reprezentuje interesy obywateli Unii, przez których jest bezpośrednio wybierany. Historia Parlamentu sięga lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku i zapisów w traktatach założycielskich. Od 1979 roku jego posłowie są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których reprezentują.
Wybory do parlamentu odbywają się raz na pięć lat. Każdy obywatel Europy ma czynne i bierne prawo wyborcze, niezależnie od miejsca zamieszkania w UE. Dlatego też Parlament jest wyrazicielem demokratycznej woli obywateli Unii (która liczy ich już blisko 500 milionów), dbając o ich interesy w dialogu z pozostałymi instytucjami Unii. Ostatnie wybory do PE miały miejsce w czerwcu 2004 r. Obecny skład zgromadzenia liczy 785 członków ze wszystkich 27 krajów UE. Blisko jedna trzecia z nich to kobiety. Zasadniczo liczba posłów do Parlamentu Europejskiego następnej kadencji (2009-2014) nie powinna przekroczyć 736. Ze względu na fakt, że Rumunia i Bułgaria przystąpiły do Unii Europejskiej podczas kadencji Parlamentu 2004-2009, aktualna maksymalna liczba posłów 723 została tymczasowo zwiększona.
Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według przynależności do jednego z siedmiu ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych. Posłowie reprezentują cały wachlarz poglądów na temat integracji europejskiej, od skrajnego federalizmu po otwarty eurosceptycyzm.
Siedziby Parlamentu Europejskiego
Parlament Europejski ma trzy siedziby: w Brukseli (Belgia), w Luksemburgu oraz w Strasburgu (Francja).
Luksemburg jest siedzibą administracji Parlamentu (jego Sekretariatu Generalnego). Posiedzenia całego Parlamentu, zwane sesjami plenarnymi, odbywają się w Strasburgu, a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne spotykają się natomiast w Brukseli.
Zadania Parlamentu
Parlament Europejski pracuje we Francji, Belgii i Luksemburgu.
Parlament pełni trzy podstawowe funkcje:
Przyjmuje akty prawa europejskiego - w wielu obszarach polityki wspólnie z Radą. Fakt, że członkowie Parlamentu są wybierani bezpośrednio przez obywateli, jest jednym z czynników gwarantujących demokratyczne umocowanie prawa europejskiego.
Parlament sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE, w szczególności nad Komisją. Do jego kompetencji należy zatwierdzanie lub odrzucanie kandydatur komisarzy. Parlament dysponuje też prawem odwołania Komisji na podstawie wotum nieufności
Kompetencje budżetowe. Parlament sprawuje pieczę nad budżetem UE. Wraz z Radą przyjmuje on budżet UE, a zatem wywiera wpływ na wydatki Unii. Zwieńczeniem procedury budżetowej jest całkowite przyjęcie lub odrzucenie budżetu przez Parlament.
Poniżej szczegółowo opisano te trzy funkcje.
1. Przyjmowanie aktów prawa europejskiego
Najbardziej powszechną procedurą przyjmowania legislacji unijnej jest „współdecyzja”. Procedura ta zrównuje kompetencje Parlamentu Europejskiego i Rady. Ma ona zastosowanie do aktów prawnych dotyczących całego szeregu zagadnień.
W niektórych obszarach (na przykład w rolnictwie, polityce gospodarczej, imigracji czy w sprawach wizowych), Rada przyjmuje akty samodzielnie, przedtem jednak musi zapytać o zdanie Parlament. Ponadto zgoda Parlamentu jest wymagana przy podejmowaniu pewnych ważkich decyzji, jak na przykład o przyjęciu do Unii nowych krajów.
Parlament daje także impuls do tworzenia nowych aktów prawnych poprzez badanie rocznego planu prac Komisji, rozważając jakie nowe akty prawne byłyby wskazane oraz zwracając się do Komisji o przedłożenie odpowiednich wniosków.
Sesje plenarne, w których uczestniczą wszyscy eurodeputowani, zwykle odbywają się w Strasburgu (jeden tydzień w miesiącu), a czasami w Brukseli (dwa dni).
2. Nadzór demokratyczny
Parlament sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE. Czyni to na wiele sposobów.
Gdy tworzy się nowy skład Komisji, jego członków nominują rządy państw członkowskich UE, jednak ich ostateczne powołanie na Komisarzy wymaga zgody Parlamentu. Parlament przesłuchuje oddzielnie każdego komisarza, w tym również przewodniczącego Komisji, a następnie głosuje nad przyjęciem całego składu Komisji.
Przez całą kadencję Komisja ponosi polityczną odpowiedzialność przed Parlamentem, który dysponuje wotum nieufności, zmuszającym ją do zbiorowej dymisji.
Parlament sprawuje też swoje funkcje nadzorcze poprzez regularne badanie sprawozdań przedkładanych mu przez Komisję (roczne sprawozdanie ogólne, sprawozdanie z wykonania budżetu itp.). Ponadto Parlament systematycznie zwraca się do Komisji z zapytaniami, na które komisarze mają obowiązek udzielić odpowiedzi.
Parlament czuwa również nad pracą Rady - posłowie regularnie zwracają się do Rady z zapytaniami, zaś przewodniczący Rady jest obecny na sesjach plenarnych PE, uczestniczy też w ważniejszych debatach.
Parlament może również wykonywać swoje funkcje nadzoru demokratycznego poprzez badanie petycji obywateli oraz powoływanie komisji śledczych.
Wreszcie, Parlament wnosi wkład w każdy szczyt UE (tj. posiedzenie Rady Europejskiej). Podczas inauguracji szczytu przewodniczący Parlamentu jest proszony o wyrażenie opinii i wątpliwości Parlamentu dotyczących aktualnych problemów oraz kwestii umieszczonych w porządku obrad Rady Europejskiej.
3. Kompetencje budżetowe
Roczny budżet UE jest zatwierdzany wspólnie przez Parlament i Radę. Parlament debatuje nad nim w dwóch kolejnych czytaniach. Budżet nie może wejść w życie bez podpisu przewodniczącego Parlamentu.
Wydatki budżetowe monitoruje parlamentarna Komisja Kontroli Budżetowej (COCOBU). Co roku Parlament decyduje czy zgadza się ze sposobem wykonania przez Komisję budżetu za poprzedni rok budżetowy. Proces ten nazywa się udzielaniem absolutorium.
Organizacja prac Parlamentu
Prace w Parlamencie zasadniczo przebiegają dwuetapowo:
Przygotowanie do sesji plenarnej Zajmują się tym posłowie z poszczególnych komisji parlamentarnych, specjalizujących się w konkretnych dziedzinach działalności UE. Zagadnienia, które będą przedmiotem debaty w czasie sesji, podlegają również dyskusji w ramach ugrupowań politycznych.
Sesja plenarna Sesje plenarne odbywają się zwykle w Strasburgu (jeden tydzień w miesiącu), a czasami w Brukseli (sesje dwudniowe). Podczas sesji Parlament debatuje nad wnioskami legislacyjnymi i głosuje do nich poprawki przed podjęciem ostatecznej decyzji co do całego aktu.
Inne punkty porządku dziennego mogą dotyczyć komunikatów Komisji, Rady albo też pytań dotyczących wydarzeń w Unii Europejskiej i na świecie.