Zakażenia układu oddechowego

Zakażenia dróg oddechowych mogą być wywołane przez wirusy, bakterie i grzyby. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym pierwotnych zakażeń układu oddechowego są wirusy. Uszkodzenie nabłonka w obrębie układu oddechowego w wyniku zakażenia wirusowego może prowadzić do wtórnej infekcji bakteryjnej. W zdecydowanej większości przypadków w zakażeniach wirusowych dochodzi do eliminacji czynnika patogennego z udziałem układu immunologicznego i samowyleczenia.

Zakażenia górnych dróg oddechowych - postacie kliniczne/czynniki etiologiczne

Ostre zapalenie nosogardzieli (tzw. przeziębienie) - wirusy (enterowirusy, adenowirusy, rinowirusy, herpeswirusy)

Ostre zapalenie gardła i migdałków - wirusy 80% (paramyksowirusy, adenowirusy), bakterie: Streptococcus pyogenes

Przewlekłe (nawracające) zapalenie gardła i migdałków - bakterie: Staphylococcus aureus, Haemophilus sp., Moraxella catarrhalis, bakterie beztlenowe

Ostre zapalenie ucha środkowego - bakterie 90%: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, wirusy 10%

Przewlekłe zapalenie ucha środkowego - Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Staphylococcus aureus, pałeczki jelitowe

Ostre zapalenie zatok obocznych nosa - bakterie 90%: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, wirusy 10%

Przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa - głównie bakterie Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, pałeczki Gram-ujemne, sporadycznie grzyby: Candida, Aspergillus

Zapalenie krtani - wirusy głównie: paramyksowirusy, ortomyksowirusy, adenowirusy, enterowi rusy, wtórnie bakterie Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae

Zapalenie nagłośni - Haemophilus influenzae typu b

Zakażenia dolnych dróg oddechowych

Ostre zapalenie oskrzeli - wirusy 90% (zwłaszcza u dzieci) - ortomyksowirusy, wirusy para grypy, rinowirusy. Bakterie zazwyczaj wtórnie Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli -bakterie: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae.

Zapalenie płuc

1. Noworodki - pałeczki Gram - (np. Escherichia coli), Streptococcus agalactiae, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Chlamydia trochomatis, Listeria monocytogenes

2. Niemowlęta i dzieci do 5 r.ż. - głównie wirusy: paramyksowirusy, adenowirusy, enterowirusy

3. Dzieci starsze i dorośli - głownie bakterie Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae

Gruźlica

Czynnik etiologiczny: Mycobacterium tuberculosis (Prątek gruźlicy)

Zakażenie następuje drogą kropelkową.

Zakażenie pierwotne - zwykle dotyczy płuc, jest to pojedyncze ognisko, u osób zdrowych rozwija się odporność typu komórkowego ograniczająca zakażenie, które przebiega bezobjawowo. Powstaje blizna, która wapnieje, obecne w niej prątki obumierają powoli

Czynna postać gruźlicy

1. Rozwój zakażenia pierwotnego - jeśli rozwój prątków nie zostanie ograniczony w ognisku pierwotnym, prątki rozsiewają się przez naczynia krwionośne i limfatyczne.

4. Reaktywacja utajonego zakażenia - w wyniku obniżenia odporności

Najczęściej zakażenie dotyczy płuc, ale proces chorobowy może obejmować każdy narząd: nerki, szpik kostny, węzły chłonne, mózg, jelita, skórę. W zajętym narządzie powstają ziarniniaki

Gruźlica prosówkowa - liczne małe gruzełki we wszystkich narządach, wysoka śmiertelność

Zakażenia układu nerwowego

Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) należą do chorób zagrażających życiu mogą być wywoływane przez wirusy, bakterie oraz znacznie rzadziej przez grzyby, pierwotniaki i robaki pasożytnicze. Najczęściej występują noworodków i dzieci do 5 r.ż, z wiekiem spada ryzyko zachorowania na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Postacie kliniczne:

1. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

1. Bakteryjne zapalenie opon M-R - zakażenie w którym potwierdzono obecność bakterii patogennych w płynie M-R

2. Aseptyczne (jałowe) zapalenie opon M-R - każde zapalenie opon M-R w którym nie wykazano obecności patogennych bakterii

2. Zapalenie mózgu

3. Zapalenie opon M-R i mózgu

Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Czynniki predysponujące:

• Płeć męska

• Wcześniactwo, przedłużony lub ciężki poród, zakażenie matki

• Wiek (noworodki, dzieci do 5 r.ż.)

• Wrodzone i nabyte niedobory odporności

• Złe warunki sanitarne

Bakterie do opon M-R najczęściej dostają się drogą krwi z jamy nosowo-gardłowej lub innych ognisk zakażenia, bezpośrednio z przyległych ognisk zapalnych np. zapalenie zatok przynosowych, ucha środkowego lub w wyniku urazów czaszki.

Objawy kliniczne:

1. U noworodków - nieswoiste: wahania temperatury, drażliwość, brak apetytu i wymioty

2. U dzieci w wieku 1-18 miesięcy - nieswoiste: gorączka, drażliwość, senność, wymioty, płacz przy braniu na ręce, napięte ciemiączka, drgawki gorączkowe.

3. U dzieci starszych i dorosłych - gorączka, ból głowy, sztywność karku, ból i opór karku przy próbie zginania, drgawki, wymioty, senność. Czasem występuje splątanie, majaczenie. Śpiączka źle prognozuje.

Czynniki etiologiczne:

1. Noworodki - Escherichia coli, Streptococcus agalactiae, Klebsiella spp. Listeria monocytogenes, Enterococcus spp

2. Dzieci starsze i dorośli - Streptococcus pneumonia, Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae typu B

Rozpoznanie - na podstawie badania ogólnego i posiewu płynu M-R, pobranego drogą punkcji lędźwiowej.

Aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

1. Wirusowe zapalenie opon M-R - najczęściej wywoływane jest przez enterowirusy: Coxsackie A i B, ECHO i inne

Objawy:ból gardła gorączka, brak łaknienia, złe samopoczucie, bóle mięśni, po kilku dniach dodatkowo ospałość, wymioty, silny ból głowy i sztywność karku.

2. Gruźlicze zapalenie opon M-R - objawy rozwijają się powoli, trudne do zdiagnozowania

3. Grzybicze zapalenie opon M-R - występuje rzadko, głównie u osób z obniżoną odpornością.

---