Konflikt papie偶 cesarz
Wiek X upadek autorytetu ko艣cio艂a jako organizacji, 艣mier膰 Karola Wielkiego pozbawia kosci贸艂 pomocy,
stronnictwa polityczne pozbawione si臋ga艂y po w艂adz臋 nad miastem, by tron papieski obsadzi膰 swymi przedstawicielami i tym samym zapewni膰 sobie korzy艣ci z posiadania Pa艅stwa Ko艣cielnego.
Francji , p艂n. W艂och, nast膮pi艂 rozpad struktur w艂adzy pa艅stwowej. Obszary nieustannych walk mi臋dzy poszczeg贸lnymi panami, tzw. wojny prywatne.
Urz臋dy ko艣cielne znajduj膮 si臋 w gestii pan贸w 艣wieckich i traktowane s膮 jako normalne wasalstwa.
W oficjalnym ko艣ciele, kt贸rego g艂ow膮 by艂 papie偶 szerzy艂y si臋 takie uchybienia jak: symonia, nikolaityzm, nepotyzm
Panuj膮cy system feudalny zapewni艂 w艂adcom 艣wieckim samowolne mianowanie biskup贸w i opat贸w oraz nadanie im w艂adzy duchowej przez podanie pier艣cienia i pastora艂u (inwestytura).
Pr贸b臋 rozprawienia si臋 ze szerz膮cym si臋 z艂em rozpocz膮艂 papie偶 Miko艂aj I wspomagany przez Kongregacje Kluniack膮. Papie偶 Miko艂aj I, str贸偶 sprawiedliwo艣ci i obyczaj贸w chrze艣cija艅skich, stosowa艂 dla niepos艂usznych trzy rodzaje kar ko艣cielnych: ekskomunike, suspensje, interdykt.
Mo偶liwo艣膰 rzucenia kl膮twy na ka偶dego kto mu si臋 nie chcia艂 podporz膮dkowa膰. W 贸wczesnym czasie kl膮twa oznacza艂a wy艂膮czenie cz艂owieka ze spo艂eczno艣ci wiernych, a je艣li by kto umar艂 ob艂o偶ony kl膮tw膮, wtedy czeka艂o go wiekuiste pot臋pienie. Taki spos贸b my艣lenia skrzetnie wykorzysta艂 ko艣ci贸艂 ustanawiaj膮c instytucj臋 pokoju bo偶ego (treuga Dei).
Oddolnie przebiegaj膮ce reformy mnich贸w kluniackich zosta艂y poparte dzia艂aniami wielu dostojnik贸w ko艣cielnych co przejawia艂o si臋 d膮偶eniem wyzwolenia struktur ko艣cielnych spod wp艂yw贸w 艣wieckich. Ide膮 takiego dzia艂ania by艂 papieski uniwersalizm - czyli idea zwierzchno艣ci papie偶a nad w艂adza cesarsk膮, co burzy艂o dotychczasowy model Koscio艂a pa艅stwowego ustanowiony przez cesarza Ottona III.
Papie偶 Miko艂aj II na synodzie latera艅skim (1059) og艂osi艂 dekret o wyborze papie偶a. Odt膮d nowego papie偶a ma wybiera膰 odizolowane kolegium (konklawe), kardyna艂贸w, do kt贸rego nale偶eli biskupi miasta w okolicy Rzymu, a z duchowie艅stwa rzymskiego - kap艂ani g艂贸wnych ko艣cio艂贸w i najznakomitsi diakoni (st膮d dzi艣 nazwa: kardyna艂owie-diakoni), ponadto dekret dopuszcza艂 mozliwo艣膰 wyboru duchownego spoza Rzymu i zakazywa艂 nadawania godno艣ci koscielnych przez 艣wieckich w艂adc贸w i zawierania ma艂偶e艅stw przez ksi臋偶y czy tez zycia w konkubinacie.
Papie偶 Grzegorz VII Wybrany papie偶em w roku 1073. Na soborze rzymskim w 1075 wyda艂 dekrety reformatorskie (Dictatus papae).
w艂adza duchowna reprezentowana przez papie偶a jest wy偶sza od w艂adzy doczesnej reprezentowanej przez cesarza.
Papie偶 dysponuje insygniami w艂adzy 艣wieckiej, a wi臋c pa艅stwa s膮 w ko艣ciele i obowi膮zkiem pa艅stwa jest poprzez prawo stanowione realizowa膰 prawo bo偶ego.
Wykonawcami prawa bo偶ego jest stan duchowny, kt贸ry zosta艂 wybrany i powo艂any przez samego Boga do prowadzenia misji w 艣wiecie doczesnym, a wi臋c wszystkie godno艣ci w ko艣ciele winny by膰 obsadzane zgodnie z prawem kanonicznym i cesarz ani w艂adca 艣wiecki do tego miesza膰 si臋 nie mo偶e.
W dokumencie tym nakazywano r贸wnie偶 przestrzeganie celibatu przez ksi臋偶y.
Zabroni艂 te偶 duchownym przyjmowania godno艣ci z r膮k 艣wieckich, za艣 panuj膮cym nadaj膮cym godno艣ci ko艣cielne zagrozi艂 ekskomunik膮
W艂a艣cicielem ca艂ej ziemi, kt贸ra nie by艂a zaj臋ta przez nikogo by艂 cesarz. W艂adza cesarska uzale偶niona by艂a od poparcia wasali, kt贸rymi byli wielcy ksi膮偶臋ta, posiadaj膮cy rozleg艂e dobra dziedziczne. Cesarz chc膮c wzmocni膰 swoj膮 pozycj臋, do d贸br ko艣cielnych zacz膮艂 do艂膮cza膰 ziemie teoretycznie cesarskie, dzi臋ki czemu m贸g艂 na艂o偶y膰 na dostojnik贸w ko艣cielnych obowi膮zki lennik贸w.
Do urz臋d贸w ko艣cielnych przywi膮zane by艂y znaczne dobra, za艣 z posiadania d贸br obowi膮zywa艂y daniny i pos艂ugi. Cesarzowi nie by艂o oboj臋tne, kto b臋dzie sprawowa艂 urz膮d ko艣cielny, obsadza艂 wi臋c te urz臋dy zgodnie z interesami w艂adzy pa艅stwowej. Taki spos贸b obsadzania stanowiska nie by艂 zgodny z wymaganiami prawa kanonicznego i nie gwarantowa艂 nale偶ytego wype艂nienia funkcji kap艂a艅skiej.
Cesarz niemiecki Henryk IV nie chcia艂 zaprzesta膰 inwestytury, co spowodowa艂o sp贸r. Pierwsze starcie dotyczy艂 biskupa Mediolanu, kt贸rego cesarz zdeponowa艂 w 1076 r. bez porozumienia z drug膮 stron膮. Spowodowa艂o to ekskomunik臋 Henryka IV.
W odwecie pisze on do papie偶a niebywale bezczelny list, podaj膮c w w膮tpliwo艣膰 prawomocno艣膰 jego elekcji i wzywaj膮cy go do ust膮pienia.
Biskupi kt贸rzy dotychczas popierali polityk臋 Henryka IV, zmienili swoje stanowisko i postawili Henrykowi IV ultimatum albo Henryk zdejmie z siebie kl膮tw臋 albo biskupi przestaj膮 mu s艂u偶y膰.
Zmieniaj膮c taktyk臋, Henryk IV pokazuje si臋 pod zamkiem Canossie w styczniu 1077 r. w odzieniu pokutnika, publicznie b艂aga papie偶a o wybaczenie.
Skruszony w艂adca po tak wielkim opokorzeniu utraci艂 autorytet u swoich wasali, chc膮c odbudowa膰 swoja pot臋g臋 zaprowadzi艂 艂ad w pa艅stwie i pomny swego upokorzenia wyruszy艂 z wojskiem do Rzymu, by zdetronizowa膰 papie偶a.
Obl臋偶enie Rzymu trwa艂o dwa lata. w 1083 roku wojska Henryka wkroczy艂y do Rzymu. Zamkni臋ty w Zamku 艣w. Anio艂a obserwowa艂, jak antypapie偶 koronuje Henryka na cesarza 艢wi臋tego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego 1084.
Grzegorz VII zwr贸ci艂 si臋 wtedy o pomoc do Norman贸w i Sarace艅skich pogan. Ich dzikie wojska szybko zbli偶y艂y si臋 do Rzymu. Gdy cesarz , nie wierz膮c w si艂臋 swojej armii, opu艣ci艂 miasto,
Pl膮drowali, gwa艂cili, burzyli i kradli co popad艂o. Sprzymierzeni Saraceni zaj臋li bazylik臋 艣w. Piotra. Odprawiali tam swoje poga艅skie obrz臋dy religijne. W bazylice recytowano wersety z Koranu. Przy艂膮czyli si臋 do rabunk贸w i gwa艂t贸w. Tysi膮ce Rzymian, skutych 艂a艅cuchami, wzi臋tych zosta艂o w niewol臋 pogan. Powstanie wywo艂ane przez resztki mieszka艅c贸w zosta艂o krwawo st艂umione, a miasto spalone i doszcz臋tnie zniszczone. Rzym zosta艂 niemal ca艂kowicie zrujnowany.
Za艂amany, widokiem krwi i ognia, po eskort膮 wojsk Norman贸w opu艣ci艂 Rzym. Kr贸l Guiskard porzuci艂 nieszcz臋stnego papie偶a na Monte Cassino, sk膮d uda艂 si臋 do Salerno, gdzie opuszczony przez wszystkich zmar艂 25 maja 1085 roku.
Dosz艂o do roz艂amu mi臋dzy ko艣cio艂em zachodnim z papie偶em w Rzymie a wschodnim z patriarch膮 w Konstantynopolu - tzw. schizma (1054 r. ) Chodzi艂o o to , 偶e papie偶 rzymski w 艣wieckim porz膮dku rzeczy by艂 lennikiem cesarza, a jako lennik cesarza by艂 zwierzchnikiem ko艣cio艂a bizantyjskiego , co godzi艂o w presti偶 cesarstwa bizantyjskiego. W Bizancjum istnia艂a bezwzgl臋dna supremacja ( przewaga ) pa艅stwa nad ko艣cio艂em , na zachodzie pa艅stwa przewaga by艂a raczej w ko艣ciele.
Walka cesarstwa z papiestwem upowszechni艂a poj臋cie stanu- stan duchowny by艂 po to, by si臋 modli膰 ; stan rycerski po to by walczy膰, stan ch艂opski po to by pracowa膰.
W tych czasach nast膮pi艂o roztrzygni臋cie, 偶e prawo bo偶e i prawo naturalne s膮 wy偶sze od prawa stanowionego przez cesarza. Je偶eli cesarz 艂amie prawa bo偶e lub naturalne, wtedy sam staje si臋 tyranem, a poddani maj膮 prawo do wypowiedzenia pos艂usze艅stwa
Dalsz膮 konsekwencj膮 walki cesarstwa z papiestwem by艂o wykrystalizowanie si臋 poj臋cia "res publica christiani". Oznacza艂o to, 偶e cesarz i w艂adcy stoj膮 na czele swego ludu, za艣 w艂adca duchowny jest ponad ludem.
Po 艣mierci Grzegorza VII na tron wybrano Urbana II ( 1088- 1099). Sp贸r o inwestytur臋 trwa艂 jeszcze jaki艣 czas, ale zako艅czony zosta艂 konkordatem w Wormacji (23 wrzesie艅 1122 r.). Zosta艂 on zawarty mi臋dzy Henrykiem V a papie偶em Kalikstem II.Postanowienia;
Cesarz zrzek艂 si臋 inwestytury opat贸w i biskup贸w,
zezwala艂 na ich wolny wyb贸r, i pozostawia艂 sobie niewielki wp艂yw na wynik elekcji.
Mia艂 prawo nadawania dostojnikom ko艣cielnym d贸br lennych przez wr臋czenie im ber艂a.