Ćwiczenie nr 5
I - Omówić konstrukcję sprawdzianów dwugranicznych do wałków i otworów.
Podczas wykonywania sprawdzianów dwugranicznych dla wałków i otworów stosuje
się metody do otworów - tłoczkowe, a do wałków - szczękowe. Obydwa typy
sprawdzianów spełniają to samo zadanie tzn. pozwalają stwierdzić czy wymiar
rzeczywisty jest mniejszy od górnego wymiaru granicznego B i większy od dolnego
wymiaru granicznego A.Z uwagi na powyższe sprawdziany te posiadają tzw. stronę
przechodnią służącą do stwierdzenia, że wymiar rzeczywisty jest większy od dolnego
wymiaru granicznego Ao lub mniejszy od górnego wymiaru granicznego wałka Bw
oraz tzw. stroną nieprzechodnią służącą do stwierdzenia, że wymiar rzeczywisty jest
mniejszy od górnego wymiaru granicznego otworu Bo lub większy od dolnego
wymiaru granicznego wałka Aw. W przypadku, gdy strona przechodnia nie wchodzi
do sprawdzonego otworu, otwór jest brakiem „naprawialnym”. A w przypadku, gdy
strona nieprzechodnia wchodzi do sprawdzonego otworu, otwór jest brakiem
„nienaprawialnym”. W przypadku, gdy strona przechodnia wchodzi, a nieprzechodnia
nie wchodzi do sprawdzonego otworu, wymiar tego otworu jest poprawny. Przy s
prawdzaniu wałków ocena braków jest odwrotna. Zakres praktycznych zastosowań
sprawdzianów obejmuje wymiary wałków i otworów klas IT 5÷12. Z uwagi na
wartości tolerancji T dla tych klas, tolerancje wykonawcze stron sprawdzianów H
muszą być bardzo małe, aby spełniać podstawowy warunek doboru przyrządu
pomiarowego H≤(0,2÷0,1)T.
II - Przedstawić na rysunku położenia tolerancji sprawdzianu do otworów.
III - Przedstawić na rysunku położenie tolerancji sprawdzianu do wałków.
IV - Omówić zasadę odczytu wskazań mikroskopu długościomierza Abbego.
Abbego długościomierzu Abbego, dla zwiększenia dokładności odczytu wskazań,
zastosowano specjalny mikroskop z noniuszem o module zero i spiralą Archimedesa.
Załóżmy, że przy pomiarze długości L≈34mm wzorzec ustawi się ta, że 34 kresa
wzorca znajduje się pomiędzy kresami 0 i 1 noniusza. Położenie kątowe spirali jest
równe zero. Odczyt pełnych milimetrów wynosi 34 a dziesiętnych części jest równy
zero. Dla zwiększenia dokładności odczytu, należy ustalić jeszcze wartość odcinka (x).
Aby odczytać tą wartość należy przy pomocy pokrętła obracać płytkę spirali tak długo
aż nastąpi styk linii spirali z linią kresy milimetrowej wzorca, a więc należy obrócić ją
o kąt (φ1). Następnie należy odczytać odpowiadającą kątowi obrotu spirali liczbę (K)
działek na podziałce spirali. Wartość długości odcinka (x) otrzymamy, jeżeli wartość
działki elementarnej spirali (as) pomnożymy przez liczbę (K) działek i otrzymamy
dokładny wynik pomiaru L. L=34aw+0aN+Kas
V - Omówić zasady ustawiania mierzonego sprawdzianu na długościomierzu
Abbego.
- Doprowadzić do styku końcówki pomiarowe pod naciskiem pomiarowym;
- Odblokować głowicę głowicę pomiarową i konik luzując śruby zaciskowe;
- Ustawić głowicę pomiarową i konik tak, aby płaszczyzna styku końcówek
pomiarowych znalazła się pomiędzy osią kłów stolika a konikiem w odległości
≈0,5Bo mierzonego sprawdzianu od osi kłów, przy stoliku przesuniętym w skrajnie
położenie w kierunku konika;
- Zablokować tym położeniu konik;
- Przesunąć głowicę w lewo tak aby w okularze mikroskopu odczytowego na polu
spirali znalazła się dowolna kresa wzorca o wartości Wo spełniająca nierówność
Bo<(100-Wo) i zablokować głowicę;
- Nastawić zerowe wskazanie na podziałce spirali;
- Doprowadzić do pokrycia wybranej kresy Wo wzorca z zerem podziałki noniusza
(kresa wzorca powinna zająć symetryczne położenie w zerowym zwoju spirali).
Jako umowną wartość wskazania zerowego przyjąć wartość Wo.
VI - Ocena Wałeczków pomiarowych.