DEFINICJA RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość to uniwersalny, elastyczny system informacyjno - kontrolny, który odzwierciedla przebieg i rezultaty działalności gospodarczej jednostek organizacyjnych.

W powyższej definicji istotną rolę ogrywają określenia systemu: "uniwersalny" i "elastyczny", które wymagają objaśnienia.

System UNIWERSALNY - to znaczy możliwy do zastosowania w różnych warunkach. Ten sam system rachunkowy możemy stosować w odniesieniu do różnych przedmiotów i podmiotów, różnego zakresu i rodzaju działalności; stosując przy tym różne formy i techniki obliczeniowe).

System ELASTYCZNY - to znaczy możliwy do stosowania w każdej jednostce.

FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI

W literaturze przedmiotu spotykamy określenie trzech funkcji rachunkowości (informacyjna, kontrolna i analityczna).

INFORMACYJNA FUNKCJA RACHUNKOWOŚCI. Rachunkowość dostarcza nam informacje, potrzebne do podejmowania decyzji w procesie zarządzania jednostką (zaspokajając tym samym potrzeby wewnętrzne) oraz informacje dla organów zewnętrznych (głównie poprzez sprawozdania finansowe).

KONTROLNA FUNKCJA RACHUNKOWOŚCI. Rachunkowość pomaga w ochronie i zabezpieczeniu mienia, pełniąc funkcję kontrolną. Sprawny system pozwala na wychwycenie nadużyć, pozwala na racjonalne wykorzystanie posiadanych zasobów.

ANALITYCZNA FUNKCJA RACHUNKOWOŚCI. Rachunkowość - poprzez interpretację danych liczbowych - pozwala na ocenę działalności danej jednostki.

ROLE RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość spełnia też PODWÓJNĄ ROLĘ: z jednej strony dostarcza informacji o działalności danej jednostki w przeszłości (pozwalając tym samym na dokonanie oceny, rozliczenie czy złożenie informacji finansowych podmiotom na zewnątrz), z drugiej natomiast rachunkowość dostarcza informacje, niezbędne do podejmowania decyzji odnośnie przyszłości.

UŻYTKOWNICY INFORMACJI FINANSOWYCH

UŻYTKOWNICY informacji finansowych to:

właściciele (udziałowcy, akcjonariusze)

wierzyciele

związki zawodowe

pracownicy

zarząd firmy (posiada największe uprawnienia do informacji)

klienci firmy (dostawcy, odbiorcy)

władze lokalne

instytucje centralne (urzędy skarbowe, ZUS, GUS itd.).

PODSTAWOWE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

ZASADA MEMORIAŁOWA Ujęcie w księgach ogółu operacji, wpływających na wynik finansowy roku obrotowego; niezależnie od terminu ich zapłaty czy stopnia uregulowania rozrachunków; przeciwieństwem zasady memoriałowej, stosowanej w polskiej rachunkowości, jest zasada kasowa

ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI Zasada współmierności mówi o powiązaniu przychodów i kosztów z okresem, którego dotyczą (tzn. powiązanie przychodów z kosztami ich uzyskania w danym okresie itd.)

ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁALNOŚCI Jest to domniemanie, że jednostka będzie kontynuować działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie w przyszłości

ZASADA REALIZACJI Zakłada uznanie powstania zysków dopiero w momencie sprzedaży (lub czynności z nią związanej)

ZASADA OSTROŻNEJ WYCENY Zakłada taką bieżącą wycenę majątku i kapitału, która nie zniekształca wyniku finansowego. Z zasady tej wynika nakaz aktualizacji (to znaczy obniżenia cen faktycznie zapłaconych lub poniesionych kosztów do ich wartości "możliwej do uzyskania").

ZASADA ISTOTNOŚCI Zakłada takie zorganizowanie ewidencji, aby zapewniała wyodrębnienie operacji, które ważą przy ocenie sytuacji firmy, wyniku finansowego i rentowności. Oznacza to, że jeśli wartość operacji jest nieznaczna, wówczas możemy stosować ujęcie uproszczone.

ZASADA CIĄGŁOŚCI (PORÓWNYWALNOŚCI) Zakłada stałe stosowanie z okresu na okres raz przyjętych zasad i rozwiązań, w celu zapewnienia porównywalności danych.

ZASADA INDYWIDUALNEJ WYCENY Zakłada, że dokonuje się oddzielnej wyceny każdego poszczególnego składnika aktywów, pasywów, przychodów i kosztów, zysków i strat. Inaczej rzecz ujmując, zgodnie z tą zasadą nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju.

ZASADA WYMIERNOŚCI PIENIĘŻNEJ Zgodnie z tą zasadą przedmiotem rachunkowości są te operacje, które można wyrazić w jednostce pieniężnej.

ZASADA KOSZTU HISTORYCZNEGO Zgodnie z zasadą kosztu historycznego, aktywa są ujmowane w księgach rachunkowych według ich wartości początkowej (nabycia).

ZASADA ROZDZIELNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA OD WŁAŚCICIELI Zasada rozdzielności mówi, że przedsiębiorstwo oraz jego właściciele są odrębnie traktowani w księgach rachunkowych jednostki.

ZASADA OBIEKTYWIZMU Sprawozdania finansowe muszą być oparte na obiektywnych, możliwych do sprawdzenia dowodach księgowych.

AKTYWA

Aktywa to inaczej majątek firmy, który z grubsza można podzielić na majątek trwały (składniki o okresie użytkowania dłuższym niż rok: budynki, maszyny, środki transportu, wartości niematerialne i prawne, posiadane papiery wartościowe długoterminowe itp.) oraz majątek obrotowy (zapasy, należności, posiadane krótkoterminowe papiery wartościowe lub przeznaczone do obrotu, gotówka).

PASYWA

Pasywa stanowią źródło finansowania majątku firmy, rozróżniamy tu kapitał własny (np. kapitał podstawowy, rezerwowy, zysk) oraz kapitał obcy (krótkoterminowy i długoterminowy).

PODSTAWOWE RÓWNANIE RACHUNKOWOŚCI

Zgodnie z metodą bilansową rachunkowość zakłada istnienie równości pomiędzy majątkiem i źródłami jego finansowania:

majątek = kapitał lub: aktywa = pasywa.

Metody i zasady w rachunkowości

METODY RACHUNKOWE

METODA PODMIOTOWA

METODA BILANSOWA

METODA MOMENTÓW I OKRESÓW SPRAWOZDAWCZYCH

METODA GRUPOWANIA i WYCENY

ZASADY KSIĘGOWANIA

RODZAJE OPERACJI GOSPODARCZYCH

ZASADA PODWÓJNEGO ZAPISU KSIĘGOWEGO

KSIĘGOWANIE NA KONTACH

METODA PODMIOTOWA

Metoda podmiotowa zakłada, że wszystkie obserwacje (i zapisy księgowe) są prowadzone z punktu widzenia danej jednostki (podmiotu). Przykładowo, transakcja kupna-sprzedaży towarów z odroczonym terminem płatności będzie - zgodnie z zasadą podmiotowości - ujęta w księgach firmy sprzedającej jako "sprzedaż towarów na kredyt", w księgach kupującego natomiast jako "zakup towarów na kredyt".

METODA BILANSOWA

Metoda bilansowa to rozumowanie, które zakłada poszukiwanie i ustalanie równowagi pomiędzy ilościowymi cechami obserwowanych przedmiotów i zjawisk; oznacza przy tym ujmowanie zasobów gospodarczych z dwóch punktów widzenia: rzeczowego i finansowego. W praktyce sprowadza się do stawiania znaku równości pomiędzy majątkiem przedsiębiorstwa a źródłami jego finansowania (kapitałami), czyli aktywami i pasywami.

METODA MOMENTÓW I OKRESÓW SPRAWOZDAWCZYCH

Sposób rozumowania, pozwalający ściśle (w ujęciu liczbowym) ustalić: - wielkość majątku i źródła jego pochodzenia (na określony moment sprawozdawczy - w ten sposób sporządza się bilans) - rozmiary procesów gospodarczych pomiędzy dwoma zdefiniowanymi momentami (w ten sposób sporządza się rachunek wyników).

METODA GRUPOWANIA I WYCENY

METODA GRUPOWANIA

Jest to rozumowanie, które zakłada tworzenie zbiorowości na podstawie rozpoznania cech wspólnych i rozróżniających (czyli stosowanie metod selekcji lub logicznej klasyfikacji). W praktyce metodę tę stosujemy m. in. przy łączeniu i dzieleniu kont. Należy tu jednak pamiętać o zasadzie indywidualnej wyceny.

METODA WYCENY

Rozumowanie, które zakłada selekcję przedmiotów i zjawisk według kryterium wartości.

RODZAJE OPERACJI GOSPODARCZYCH

Operacje gospodarcze są zdarzeniami, które powodują zmianę stanu majątku lub źródeł jego pochodzenia; następujące w określonym momencie i wyrażane liczbowo.

Operacje gospodarcze możemy podzielić na dwie kategorie: operacje bilansowe i operacje wynikowe.

OPERACJE BILANSOWE powodują zmiany w: strukturze aktywów (operacje aktywne), strukturze pasywów (operacje pasywne) lub strukturze aktywów i pasywów (operacje aktywno - pasywne) - te ostatnie mogą zwiększać lub zmniejszać sumę bilansową, dzielimy je zatem na zwiększające i zmniejszające sumę bilansową.

OPERACJE WYNIKOWE powodują zmiany w wielkości struktury aktywów lub pasywów na skutek osiągania przychodów (zysków) lub ponoszenia kosztów (strat).

ZASADA PODWÓJNEGO ZAPISU KSIĘGOWEGO

Każda operacja gospodarcza jest rejestrowana: - na dwóch kontach księgowych - po przeciwnych stronach kont - w tej samej kwocie.

Zasada podwójnego zapisu dotyczy wyłącznie kont syntetycznych. W przypadku kont analitycznych stosujemy natomiast zasadę zapisu powtarzanego.

KSIĘGOWANIE NA KONTACH

Konto jest podstawowym urządzeniem księgowym, służącym do rejestracji jednorodnych co do rodzaju i treści operacji gospodarczych. W sensie matematycznym - obie strony konta mają odwrotne działanie.

Lewa strona konta jest określana jako Debet (Dt) lub Winien (Wn), a zapis po tej stronie jest nazywany "obciążeniem konta" lub "zapisaniem w ciężar konta".

Prawa strona konta jest określana jako Credit (Ct) lub Ma (Ma), a zapis jest tu nazywany "uznaniem konta" lub "zapisem na dobro konta".

Pierwszą czynnością, związaną z nowym kontem, jest jego otwarcie, polegające na wpisaniu nazwy konta oraz wartości przedmiotu ewidencji na początek okresu (saldo początkowe - dotyczy kont bilansowych) bądź pierwszej operacji.

Z kolei zamknięcie konta oznacza wpisanie salda po odpowiedniej stronie (przeciwstawnej do charakteru salda), co doprowadza do zrównoważenia sum zapisów po obu stronach. Zgodność obu stron oznaczana jest graficznie dwukrotnym podkreśleniem.

Ważna uwaga. SALDO KOŃCOWE PRZYJMUJE ZAWSZE NAZWĘ WIĘKSZEGO OBROTU. Oznacza to, że na powyższym koncie mamy do czynienia z SALDEM DEBETOWYM (mimo, że - dla zrównoważenia zapisu - występuje po stronie credit).

Graficzna forma konta księgowego jest nazywana kontem teowym.

Konta rachunkowe

KLASYFIKACJA KONT

KONTA BILANSOWE

KONTA WYNIKOWE

KONTA ROZLICZENIOWE

ŁĄCZENIE I PODZIELNOŚĆ KONT

ZASADNOŚĆ ŁĄCZENIA I DZIELENIA KONT

POZIOMA PODZIELNOŚĆ KONT

PIONOWA PODZIELNOŚĆ KONT

KONTA BILANSOWE

Konta bilansowe dzielimy zasadniczo na aktywne, pasywne i aktywno - pasywne.

Konta aktywne mają salda debetowe - sumy, wynikające z bilansu otwarcia, zapisujemy na nich po stronie Debet. Również po stronie Debet zapisujemy na tych kontach wszelkie zwiększenia, podczas gdy zmniejszenia zapisujemy po stronie przeciwnej - Credit. Saldo końcowe (do bilansu zamknięcia) występuje na tych kontach po stronie Credit.

Przykłady kont aktywnych: środki trwałe, materiały, należności od odbiorcy X itp.

Konta pasywne mają salda kredytowe - sumy, wynikające z bilansu otwarcia, zapisujemy na nich po stronie Credit. Również po stronie Credit zapisujemy na kontach pasywnych wszelkie zwiększenia, podczas gdy zmniejszenia zapisujemy po stronie Debet. Saldo końcowe (do bilansu zamknięcia) występuje na kontach pasywnych po stronie Debet.

Przykłady kont pasywnych: kapitał własny, kredyt w rachunku bieżącym itp.

Obok kont aktywnych i pasywnych występują również konta aktywno-pasywne. Typowym przykładem takiego konta są "rozliczenia z kontrahentami" - są tu ujmowane zarówno należności (będące aktywami), jak i zobowiązania (wchodzące w pasywa firmy). Konto aktywno pasywne ma dwa salda (jest kontem dwusaldowym), rejestruje rozrachunki o przeciwstawnej treści ekonomicznej.

KONTA WYNIKOWE

Konta wynikowe nie posiadają sald - początkowego i końcowego - wyliczamy więc na nich tylko obroty.

Konta kosztów rejestrują wszelkie poniesione koszty po stronie Debet. Ich ewentualne zmniejszenia są rejestrowane na kontach kosztowych po stronie Credit.

Konta przychodów zachowują się odwrotnie: wszelkie przychody są księgowane po stronie Credit, a ich ewentualne zmniejszenia po stronie Debet.

KONTA ROZLICZENIOWE

Konta rozliczeniowe są tworzone w wyniku podzielności pionowej. Tworzymy je wówczas, gdy dla celów kontrolnych lub ewidencyjnych chcemy sprawdzić i zachować dane obroty gospodarcze

ZASADNOŚĆ ŁĄCZENIA I DZIELENIA KONT

Konta mogą być łączone lub dzielone, w zależności od tego, w jaki sposób chcemy przyjrzeć się określonym operacjom gospodarczym.

Szczególnie istotna jest PODZIELNOŚĆ KONT - umożliwia bądź podział przedmiotu ewidencji na grupy (podzielność pozioma), bądź też wartości przedmiotu ewidencji (podzielność pionowa) - tak, by osiągnąć większą przejrzystość dokonywanych operacji.

Podział kont jest sprawą dowolną. Każda firma tworzy własny plan kont, dostosowany do wymogów odbiorców sprawozdań finansowych - zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

POZIOMA PODZIELNOŚĆ KONT

POZIOMA PODZIELNOŚĆ KONT - jest podziałem przedmiotu ewidencji na grupy rodzajowo prostsze i utworzenie dla nich oddzielnych kont.

W wyniku podzielności poziomej powstają szczegółowe konta o takim samym charakterze, lecz węższym przedmiocie ewindencji niż konto macierzyste. Przykład: konto "dostawcy" może być podzielone poziomo na konta: dostawca X, dostawca Y, dostawca Z.

Istnieją dwa warianty podzielności poziomej: konto dzielone przestaje funkcjonować (wówczas jego miejsce zajmują nowo powstałę konta syntetyczne) lub też konto dzielone zostaje jako konto syntetyczne, a obok niego funkcjonują konta powstałe z podziału, będące kontami analitycznymi.

W przypadku kont analitycznych stosujemy ZASADĘ POWTARZANEGO ZAPISU: księgowanie jest dokonywane po tej samej stronie i w tej samej kwocie, co na koncie syntetycznym, dla którego prowadzona jest analityka. Oznacza to, że salda i obroty konta syntetycznego są równe sumie sald i obrotów kont analitycznych.

PIONOWA PODZIELNOŚĆ KONT

PIONOWA PODZIELNOŚĆ KONT to podział wartości przedmiotu ewidencji lub wydzielenie niektórych operacji na odrębne konto.

Podzielność pionowa umożliwia wyodrębnienie zagadnień o określonej treści ekonomicznej w celu uzyskania pogłębionej charakterystyki danego zjawiska. Przykładem może być podzielność pionowa konta ŚRODKI TRWAŁE, w wyniku której zostaje wyodrębnione konto UMORZENIE.

W wyniku podzielności pionowej powstają KONTA KORYGUJĄCE. Z kolei konto, z którego wyodrębniono część wartości przedmiotu ewidencji, jest nazywane KONTEM KORYGOWANYM (lub inaczej: podstawowym).

Dokonywane za pomocą kont korygujących korekty mogą być bezpośrednie (zwiększające) bądź pośrednie (zmniejszające).

Budowa bilansu

Co to jest bilans?

Lewa strona bilansu, czyli aktywa

Prawa strona bilansu, czyli pasywa

Jak analizować bilans?

Badanie struktury majątku i kapitału

Co to jest bilans?

Podstawowym składnikiem sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa jest bilans, czyli zestawienie aktywów i finansujących ich pasywów. Jest to dokładna fotografia stanu przedsiębiorstwa w określonym dniu, zwanym dniem bilansowym. Uważna analiza bilansu pomaga w ocenie zarządzania spółką oraz w ustaleniu źródeł strat i zysków spółki.

Bilans jest sprawozdaniem o sytuacji majątkowej i kapitałowej przedsiębiorstwa. Zasadniczo dzieli się na dwie części:

aktywa - będące wykazem posiadanych przez dane przedsiębiorstwo majątku,

pasywa - zawierające informacje na temat źródeł finansowania majątku.

Bilans, w odróżnieniu od rachunku wyników, ma charakter statyczny: pokazuje informacje o przedsiębiorstwie według stanu na dzień sporządzenia sprawozdania (podczas gdy rachunek wyników obejmuje cały okres, np. kwartał czy rok).

Lewa strona bilansu, czyli aktywa

Do aktywów zaliczamy składniki majątku trwałego i obrotowego spółki oraz tzw. rozliczenia międzyokresowe.

Majątek trwały

Pierwszą grupą składników majątku trwałego są wartości niematerialne i prawne. Zalicza się do nich koszty organizacji, poniesione przy tworzeniu spółki akcyjnej, koszty prac rozwojowych, tzw. goodwill (wartość rynkową firmy, wynikającą chociażby z jej długoletniej obecności na rynku), wartości nabytych koncesji, licencji (także wartość nabytego oprogramowania komputerowego), znaków towarowych oraz zaliczki na poczet wartości niematerialnych i prawnych.

Na rzeczowy majątek trwały składają się: budynki i budowle, grunty, urządzenia techniczne i maszyny oraz środki transportu. W tej pozycji wpisuje się też inwestycje rozpoczęte oraz zaliczki na poczet inwestycji.

Finansowy majątek trwały obejmuje lokaty kapitałowe długoterminowe, udzielone innym podmiotom pożyczki długoterminowe. Oddzielną grupę stanowią należności długoterminowe.

Majątek obrotowy

Majątek obrotowy składa się z czterech grup. W skład zapasów wchodzą: materiały w magazynie, półprodukty i tzw. produkty w toku (które znajdowały się w produkcji w dniu bilansowym), produkty gotowe w magazynie, towary oraz zaliczki na poczet dostaw.

Należności i roszczenia obejmują przede wszystkim należności z tytułu dostaw i usług. Wynika to z faktu, że w dniu sporządzenia bilansu część wystawionych faktur jeszcze nie została zapłacona. Ponadto znajdują się tu należności budżetowe, należności wewnątrzzakładowe oraz należności dochodzone na drodze sądowej.

Ponadto w majątku obrotowym wpisuje się krótkoterminowe papiery wartościowe oraz środki pieniężne - zarówno tzw. pogotowie kasowe (pieniądze, znajdujące się w kasie zakładu), jak i środki zdeponowane w banku. W tej ostatniej pozycji wpisuje się też inne niż gotówkowe środki pieniężne, a więc weksle, czeki obce itp.

Rozliczenia międzyokresowe

Rozliczenia międzyokresowe obejmują czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Prawa strona bilansu, czyli pasywa

Do pasywów zalicza się kapitały własne, utworzone rezerwy, kapitały obce oraz rozliczenia międzyokresowe.

Kapitał własny

Kapitał własny tworzą: kapitał podstawowy, należne wkłady na poczet kapitału, kapitał zapasowy, kapitały rezerwowe, nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych oraz wynik finansowy netto roku obrotowego. Zasadniczą częścią kapitału własnego jest kapitał podstawowy (kapitał akcyjny).

Drugim składnikiem kapitałów własnych są należne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego. W pozycji tej wpisuje się wartość nie spłaconego kapitału akcyjnego. Co istotne, liczba ta przyjmuje wartość ujemną, obniża zatem sumę kapitałów własnych.

Do kapitału zapasowego zaliczamy: kapitał tworzony ustawowo (zgodnie z Kodeksem Handlowym spółka ma obowiązek przekazywać na poczet kapitału zapasowego co najmniej osiem procent zysku netto do momentu, kiedy wysokość powstałej w ten sposób rezerwy nie osiągnie wielkości równoważnej jednej trzeciej kapitału akcyjnego) lub tworzony na mocy statutu spółki. Tu również trafia suma, wynikająca z różnicy pomiędzy ceną sprzedaży akcji a ich wartością nominalną.

Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny powstaje w wyniku dokonanych przeszacowań majątku trwałego. Poza tą pozycją wpisuje się również inne kapitały rezerwowe.

Kolejną pozycję stanowi nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych. Jeśli mamy tu do czynienia z zyskiem, wówczas jego wielkość powiększa sumę kapitału. Jeżeli natomiast w latach poprzednich wystąpiła strata, wpisuje się wartość ujemną.

Podobna zasada obowiązuje przy wpisywaniu wyniku finansowego netto roku obrotowego. Zysk przyjmuje wartość dodatnią, strata natomiast ujemną. W pozycji tej znajdują się też dokonane odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego.

Rezerwy

Czasem spółka jest zmuszona do utworzenia rezerwy, która znajduje się w osobnej pozycji wśród pasywów. Tutaj wpisuje się też wartość rezerw na podatek dochodowy.

Zobowiązania

Zobowiązania, w odróżnieniu od poprzednich elementów pasywów, to kapitały obce, z których korzysta spółka - również według stanu na dzień sporządzenia bilansu. Przyjmuje się umownie, że granicą pomiędzy zobowiązaniami krótko- i długoterminowymi jest rok.

Zobowiązania długoterminowe obejmują m. in. długoterminowe papiery wartościowe, długoterminowe pożyczki i kredyty bankowe.

Zobowiązania krótkoterminowe natomiast to krótkoterminowe papiery wartościowe, kredyty krótkoterminowe, otrzymane zaliczki na poczet dostaw, zobowiązania wekslowe, zobowiązania z tytułu dostaw (lub usług), zobowiązania budżetowe, zobowiązania wewnątrzzakładowe (w tym wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń). W zobowiązania krótkoterminowe wpisuje się również fundusze specjalne, utworzone przez spółkę - np. fundusze socjalne czy nagród.

Rozliczenia międzyokresowe

W rozliczenia międzyokresowe wpisuje się bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów oraz przychody przyszłych okresów.

Jak analizować bilans?

Bilans jest specyficznym zestawieniem aktywów i finansujących ich pasywów. Jego analiza jest bardzo istotna, pomaga ocenić sposób zarządzania oraz ustalić źródła powstawania strat i zysków przedsiębiorstwa w danym okresie.

Analiza pozioma bilansu polega na zestawieniu poszczególnych pozycji bilansu na dany dzień z analogicznymi danymi, wynikającymi z bilansu, sporządzonego na wcześniejszy dzień bilansowy. Przy zestawieniu zmian poszczególnych składników bilansu nie można zapominać o inflacji, która miała miejsce w okresie pomiędzy analizowanymi dniami bilansowymi. Wszystkie wartości należy więc skorygować o współczynnik inflacji.

Analiza pionowa bilansu polega na badaniu struktury jego podstawowych składników: zarówno majątkowych, jak i kapitałowych. Zwraca się przy tym uwagę na strukturę aktywów i pasywów, które opisują dwa wskaźniki: struktury majątku i struktury kapitału.

Badanie struktury majątku i kapitału

Wskaźnik struktury majątku pokazuje rozwój aktywów trwałych w stosunku do działalności przedsiębiorstwa. Oblicza się go według wzoru:

 

Poziom tego wskaźnika jest ściśle uzależniony od charakteru działalności przedsiębiorstwa. Inny będzie w przypadku np. Śląskiej Fabryki Kabli, zajmującej się działalnością produkcyjną, inny w przypadku KrakChemii (firma handlowa, która z definicji musi dysponować dużym majątkiem obrotowym), a jeszcze inny w przypadku ComputerLandu (działalność usługowa, która nie wymaga dużej bazy majątkowej).

Wskaźnik struktury kapitału określa relację kapitału własnego do zobowiązań (krótko- i długoterminowych). Oblicza się go według wzoru:

 

Tutaj interpretacja jest bardziej jednoznaczna: wyższy poziom tego wskaźnika świadczy o dobrej sytuacji finansowej spółki (nie jest nadmiernie zadłużona, a swoją działalność finansuje z własnych środków). Utrzymujący się przez dłuższy czas zbyt niski poziom tego wskaźnika może jednak świadczyć o ekstensywnej polityce zarządzania firmą (niechęć zarządu do korzystania z dźwigni finansowej, co może w pewnym momencie zahamować rozwój).

W pogłębionej analizie bilansu stosuje się szereg innych wskaźników: płynności, zadłużenia i obrotowości poszczególnych składników (zapasów, należności i zobowiązań).

Kapitał obrotowy i aktywa netto

W wielu krajach bilanse sporządzane są według nieco odmiennego układu, pozwalającego ustalić dwie bardzo ważne wielkości: kapitał obrotowy i aktywa netto. Dysponując danymi, zawartymi w bilansie, sporządzonym według obowiązującej u nas ustawy o rachunkowości, jesteśmy w stanie wyliczyć ich wartości.

Majątek obrotowy pomniejszony o zobowiązania bieżące daje nam kapitał obrotowy. Jeśli do otrzymanego wyniku dodamy wartość majątku trwałego, otrzymamy sumę aktywów netto. Wzrost obu tych wielkości świadczy o prawidłowym rozwoju przedsiębiorstwa.

powrót 

wyślij do znajomeg

Rachunek wyników

Rachunek wyników - ważne źródło informacji

Budowa rachunku wyników

Podstawowe założenia analizy rachunku wyników

Jak analizować rachunek wyników?

Krótko o wskaźnikach zyskowności

Rachunek wyników - ważne źródło informacji

Rachunek wyników zawiera informacje na temat zyskowności poszczególnych działań, podejmowanych przez spółkę. Znajduje się w nim ponadto zestawienie przychodów i kosztów, co pomaga w analizie przyczyn powstania takiego a nie innego wyniku finansowego. Należy jednak uważać - pobieżna analiza doprowadza często do błędnych wniosków, dotyczących sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz jakości zarządzania jego majątkiem.

Zysk i strata jako saldo

Struktura klasycznego rachunku wyników jest przejrzysta: po jednej stronie mamy przychody, powiększające wynik finansowy, po drugiej natomiast koszty, wpływające ujemnie na generowane zyski. Rozpatrując rachunek wyników w powyższym ujęciu - które obowiązująca u nas ustawa o rachunkowości określa jako wariant kalkulacyjny - spostrzegamy, że zysk (lub strata) jest niczym innym, jak saldem - różnicą pomiędzy przychodami a kosztami. Jeśli te pierwsze przewyższają koszty, saldo określa się mianem zysku, w odwrotnej sytuacji mamy do czynienia ze stratą.

Budowa rachunku wyników

Dla większej przejrzystości rachunku wyników wprowadzono jednak większą liczbę sald, co pozwala na szybką orientację w jego strukturze (łatwiej określić wówczas faktyczne źródła przychodów i kosztów), ponadto znacznie upraszcza procedury analityczne. Wyróżniamy kilka pozycji wynikowych.

Wynik ze sprzedaży

Powstaje wskutek odjęcia od właściwych przychodów (powstałych ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, skorygowanych zmianą stanu produktów) kosztów wytworzenia produkcji sprzedanej, do których zalicza się m. in. wartość sprzedanych towarów i materiałów, zużycie materiałów (energii), ceny obcych usług, amortyzację, wynagrodzenia dla pracowników, podatki i opłaty. Saldo to ma duże znaczenie dla przedsiębiorstwa, gdyż wskazuje na rentowność jego podstawowej działalności.

Wynik na działalności operacyjnej

Poprzedni wynik korygowany jest o saldo, wynikające z zestawienia pozycji "pozostałe przychody operacyjne" z "pozostałymi kosztami operacyjnymi". W przychody wpisuje się tu m. in. przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego, otrzymane dotacje, uzyskane odszkodowania, rozwiązane rezerwy, czynsze z dzierżaw, a po stronie kosztów - wartość sprzedanych składników majątku trwałego, utworzone rezerwy, odpisane należności nieściągalne, zapłacone odszkodowania, koszty czynszów i dzierżaw.

Wynik na działalności gospodarczej

Wynik na działalności operacyjnej korygowany jest o saldo operacji finansowych - tak powstaje zysk lub strata z działalności gospodarczej. Przychody finansowe obejmują m. in. otrzymane dywidendy (w tym także otrzymane od członków grupy kapitałowej - zarówno podmiotów zależnych, jak i stowarzyszonych), otrzymane odsetki, dodatnie różnice kursowe. Koszty finansowe natomiast obejmują m. in. odsetki do zapłaty (także na rzecz członków grupy kapitałowej), odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego i krótkoterminowych papierów wartościowych oraz ujemne różnice kursowe.

Wynik finansowy brutto i netto

Poprzedni wynik - na działalności gospodarczej - jest korygowany o saldo, będące skutkiem zdarzeń nadzwyczajnych. Mamy tu na myśli m. in. zdarzenia losowe, rezultaty postępowania układowego (naprawczego) lub zaniechania pewnego rodzaju działalności. W ten sposób powstaje wynik finansowy brutto. Po zapłaceniu podatku otrzymujemy natomiast zysk (stratę) netto.

Podstawowe założenia analizy rachunku wyników

Interpretacja rachunku wyników może być dokonywana w rozmaity sposób. Zawsze jednak obowiązuje kilka "żelaznych" zasad.

Rachunek wyników powinien być rozpatrywany łącznie z pozostałymi składnikami sprawozdania - bilansem i rachunkiem przepływów finansowych. Tylko całościowa analiza pomoże we właściwym zrozumieniu sytuacji firmy.

Lekturą obowiązkową są wszelkiego rodzaju noty objaśniające. Po pierwsze, znajdziemy tam wyszczególnienie przychodów i kosztów, które zostały w sposób bardziej syntetyczny zaprezentowane w rachunku. Po drugie, często znajduje się tam informacja, dotycząca metod, stosowanych w księgowości danej firmy.

Szczególnie należy zwrócić uwagę, czy bilans został już przejrzany przez biegłego rewidenta (sprawozdania przed i po audycie mogą znacznie różnić się między sobą).

Generalnie popełnianym błędem jest ślepa wiara w liczby. Tymczasem nie od dziś wiadomo, że (między nami mówiąc) istnieją sposoby "ustawiania" sprawozdań finansowych. Cała sprawa sprowadza się wówczas do zatrudnienia księgowego o odpowiednich kwalifikacjach. Istotny jest również dobór metody analitycznej.

Jak analizować rachunek wyników?

Analiza pionowa rachunku wyników polega na zbadaniu struktury poszczególnych przychodów i kosztów oraz wynikających z nich sald. Tu stosuje się analizę wskaźnikową - przede wszystkim tzw. stóp zysku (relacji zysku do obrotu).

Analizę poziomą przeprowadza się, porównując poszczególne pozycje przychodowe i kosztowe za dany okres obrachunkowy z analogicznymi danymi za poprzednie, porównywalne okresy (w zestawieniach miesiąc - miesiąc, kwartał - kwartał itp.). W podobny sposób zestawia się poszczególne poziomy zysku. Należy pamiętać o dwóch rzeczach:

Analizy takiej możemy dokonać jedynie pod warunkiem, że pomiędzy porównywanymi przez nas okresami nie zmieniły się zasady księgowe. W przeciwnym bowiem wypadku dane są nieporównywalne (z przypadkiem takim mieliśmy do czynienia na przełomie roku 1994 i 1995 - kiedy to weszła w życie nowa ustawa o rachunkowości).

Nie można zapominać o inflacji. Jeśli w roku 1994 spółka osiągnęła 10 mln zysku, a w 1995 roku 12,1 mln, to stwierdzenie, że mamy tu do czynienia z 21-procentową dynamiką jest prawdziwe tylko wówczas, gdy dodamy "w ujęciu nominalnym". W ujęciu realnym (a więc po korekcie o współczynnik inflacji) okazuje się bowiem, że zysk spółki pozostał realnie na tym samym poziomie (dynamika zysku była równa współczynnikowi inflacji za 1995 rok).

Jeśli uwzględnimy powyższe uwagi, możemy przeprowadzać analizę poziomą. Bardzo pomocne w tym zakresie mogą się okazać tzw. zestawienia analityczne. Sporządza się je w formie dwóch tabel, obrazujących strukturę przychodów i kosztów. Przy badaniu dynamiki stosuje się tak zwany model badania efektywności zarządzania, który w przypadku rachunku wyników wyraża się nierównością:

gdzie: iK - dynamika kosztów sprzedaży, iP - dynamika przychodów ze sprzedaży, a iZ - dynamika zysku

Krótko o wskaźnikach zyskowności

Podstawowymi miernikami, stosowanymi w pionowej analizie rachunku wyników, są wskaźniki zyskowności. Ich konstrukcja jest bardzo prosta: zysk z danego poziomu dzielimy przez wartość przychodów ze sprzedaży, otrzymując odpowiednią stopę zysku (stopa zysku ze sprzedaży, stopa zysku z działalności operacyjnej, stopa zysku z działalności gospodarczej, stopa zysku brutto, stopa zysku netto).

Podstawowym błędem jest zawężanie analizy do stopy zysku netto. Faktem jest, że wskaźnik ten należy do najczęściej podawanych. Z drugiej strony jednak jego wielkość jest w dużym stopniu niezależna od spółki: obciążenie podatkiem jest przecież wypadkową obowiązującej aktualnie stopy podatku dochodowego oraz ewentualnych ulg i odliczeń. Bardziej sensowne wydaje się zatem mierzenie stopy zysku brutto, nie obciążonej podatkiem.

Najważniejszym chyba wskaźnikiem jest stopa zysku operacyjnego, wskazująca na jakość zarządzania spółką i zyskowność jej podstawowej działalności. Istotny jest też pomiar stopy zysku z działalności gospodarczej - uwzględnia ona saldo, osiągnięte przez spółkę z operacji finansowych.

Wzór na (dowolną) stopę zysku wygląda następująco:

Pod pojęciem "obrotu" rozumie się zwykle przychody ze sprzedaży - tak zbudowane są właśnie wymienione wyżej stopy zysku. Ponadto w analizie stosuje się (znacznie rzadziej) wskaźniki, które w mianowniku uwzględniają koszty uzyskania przychodów (również stanowiące obrót). Istota tych wskaźników polega na określeniu relacji wyniku działalności przedsiębiorstwa w przeliczeniu na jednostkę poniesionych kosztów.

W badaniu pionowym rachunku wyników stosuje się ponadto tzw. analizę przyczynową. Należy tu sprawdzić, jakie czynniki mają wpływ na zwiększenie (spadek) zysku (straty). Nie zawsze wzrost zysku jest dowodem na prawidłowy rozwój przedsiębiorstwa: może się przecież zdarzyć, że jest on pochodną znacznej redukcji kosztów, połączoną z wyprzedażą majątku czy też wzrostem przychodów finansowych przy spadającej rentowności podstawowej działalności przedsiębiorstwa.

Przepływy finansowe (cash flow)

Badanie przepływów finansowych

Konstrukcja rachunku przepływów finansowych

Badanie przepływów finansowych

Analiza bilansu i rachunku wyników nie wystarcza do sporządzenia rzetelnej oceny sytuacji firmy. Nieocenioną pomocą jest rachunek przepływów finansowych.

Każda jednostka, sporządzająca sprawozdanie finansowe, wypracowuje własne metody oceny zdarzeń gospodarczych, a obowiązujące przepisy sprawiają, że część z nich może być przedstawiana w sposób bardziej lub mniej korzystny. Przykładowo, bilans informuje nas jedynie o wielkości zadłużenia, nie zawiera natomiast danych na temat terminów spłat zobowiązań. Inny przykład. W bilansie możemy znaleźć informacje, dotyczące wielkości majątku, brak jest natomiast wskazania na rzeczywistą ich wartość (chodzi o wycenę, sporządzoną według stawek z tzw. wtórnego rynku środków produkcji).

Podobne zjawiska występują w przypadku rachunku wyników. Choć niejednokrotnie analiza wskazuje na wysoką rentowność przedsiębiorstwa okazuje się, że ma ono znaczne problemy z utrzymaniem płynności. Informacji na ten temat należy szukać właśnie w rachunku przepływów finansowych.

Podstawowym założeniem w konstrukcji rachunku przepływów finansowych jest rozróżnienie trzech sfer działania przedsiębiorstwa: działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. W sferze operacyjnej firma generuje strumienie pieniężne, pochodzące z jej podstawowej działalności. W sferze działalności inwestycyjnej ujmuje się strumienie pieniężne, związane ze zmianami stanu składników majątkowych firmy. Z kolei sfera działalności finansowej to nic innego, jak dokładne określenie zmian struktury kapitałów, posiadanych przez przedsiębiorstwo.

Konstrukcja rachunku przepływów finansowych

Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

Wpisuje się tu wynik finansowy netto firmy (a więc zysk lub stratę), który następnie jest korygowany o szereg pozycji: amortyzację, saldo wynikające z różnic kursowych, odsetki i dywidendy (zarówno otrzymane, jak i zapłacone), utworzone rezerwy, podatek dochodowy, wynik ze sprzedaży i likwidacji składników działalności inwestycyjnej, zmianę stanu zapasów, zobowiązań, rozliczeń międzyokresowych i przychodów przyszłych okresów. W ten sposób uzyskujemy wielkość środków pieniężnych netto, pochodzących z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

Podsumowując, cash flow na tym poziomie powstaje poprzez odjęcie od wpływów pieniężnych z działalności operacyjnej (wielkość ta jest zwykle zbliżona do zysku operacyjnego) wydatków pieniężnych z tego tytułu.

Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

Wielkość środków pieniężnych netto z działalności inwestycyjnej uzyskuje się, sumując następujące pozycje: nabycie lub sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych, składników rzeczowego majątku trwałego, akcji, udziałów lub innych papierów wartościowych, udzielone lub zwrócone pożyczki, otrzymane lub zwrócone dywidendy i odsetki. Oczywiście, w zależności od "kierunku" operacji (kupno-sprzedaż) pozycje te przyjmują wartości dodatnie lub ujemne.

Tak więc cash flow z tytułu inwestycji jest niczym innym, jak saldem przeprowadzanych przez firmę w danym okresie operacji, związanych z jej składnikami majątkowymi.

Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

Tu uwzględnia się szereg operacji finansowych, przeprowadzanych przez przedsiębiorstwo w danym okresie obrachunkowym. Chodzi tu m. in. o zaciągnięcie lub spłatę kredytów i pożyczek, emisję lub wykup obligacji czy innych papierów wartościowych, wypłatę dywidendy, płatności, wynikające z umów leasingu finansowego, wpływy z emisji akcji. Sumując te pozycje (również z właściwymi znakami) otrzymujemy wielkość środków pieniężnych netto z działalności finansowej.

Mówiąc w skrócie, cash flow z działalności finansowej jest saldem operacji finansowych firmy w danym okresie obrachunkowym.

Zmiana stanu środków pieniężnych netto

Wielkość ta powstaje poprzez proste zsumowanie pozycji poprzednich: przepływów środków z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Środki pieniężne na początek roku obrotowego

Tu wpisuje się wielkość, wynikającą z rachunku przepływów finansowych, sporządzonego w roku poprzednim.

Środki pieniężne na koniec roku obrotowego

Zmianę stanu środków pieniężnych netto w danym roku obrachunkowym powiększa się o wielkość tych środków na początek roku. W ten sposób otrzymujemy ostateczną pozycję wynikową - stan środków pieniężnych na koniec roku obrotowego.

Analiza rentowności (zyskowności)

Co to jest rentowność przedsiębiorstwa?

Jakie wyniki zawiera rachunek wyników?

Ogólnie o analizie rachunku wyników

Wskaźniki rentowności obrotu

Rentowność majątku

Wskaźnik rentowności kapitałów

Co to jest rentowność przedsiębiorstwa?

Wynik finansowy przedsiębiorstwa jest jednym z najważniejszych mierników jego sprawności. Powstaje w efekcie zsumowania zarówno wyników zwyczajnych (a więc pochodzących z celowo podejmowanych przez firmę działań), jak i wyników nadzwyczajnych (powstałych wskutek nieprzewidywalnych zdarzeń).

Wynik finansowy może być dodatni - wówczas nazywany jest zyskiem, a przedsiębiorstwo takie określane jest jako rentowne. W przypadku powstania ujemnego wyniku finansowego mówimy o stracie, a przedsiębiorstwo takie określamy jako deficytowe.

Powstanie straty nie oznacza, że firma rozwija się nieprawidłowo: przed sformułowaniem takiej tezy należy dokładnie zbadać, co stało się powodem takiego wyniku. Może się na przykład zdarzyć, że firma wygenerowała stratę w wyniku operacji księgowych. Z drugiej strony zysk netto może być pochodną wyższych przychodów finansowych, przy spadającej rentowności działalności podstawowej.

Jakie wyniki zawiera rachunek wyników?

Wynik powstaje wskutek odjęcia od kwoty wygenerowanych przychodów wartości powstałych z tego tytułu kosztów. Dla większej przejrzystości rachunku wyników wprowadzono podział na poszczególne poziomy wynikowe:

Działalność podstawowa

Od przychodów ze sprzedaży odejmuje się koszty wytworzenia produkcji sprzedanej, otrzymując zysk brutto ze sprzedaży.

Działalność operacyjna

Powyższy wynik jest korygowany o inne zdarzenia operacyjne: przychody (sprzedaż składników majątku trwałego, rozwiązane rezerwy, otrzymane dotacje) i koszty (wartość sprzedanych składników majątku trwałego, utworzone rezerwy, należności nieściągalne, zapłacone odszkodowania itd.). W rezultacie powstaje wynik na działalności operacyjnej.

Działalność gospodarcza

Do poprzedniego zysku (straty) dodaje się przychody finansowe (otrzymane dywidendy i odsetki, dodatnie różnice kursowe) i odejmuje koszty finansowe (zapłacone odsetki, ujemne różnice kursowe, odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego). W ten sposób otrzymujemy wynik na działalności gospodarczej.

Uwzględnienie zdarzeń nadzwyczajnych

Poprzednio otrzymany zysk (lub strata) jest korygowany o saldo, wynikające ze zdarzeń nadzwyczajnych, co daje zysk (stratę) przed opodatkowaniem (zysk / stratę brutto).

Poziom wyniku finansowego netto

Zysk brutto jest pomniejszany o obowiązkowe obciążenia (m. in. podatek dochodowy) - wówczas powstaje zysk (strata) netto.

Przy badaniu wyniku finansowego należy zwrócić uwagę, jaka jest relacja przychodów do kosztów na poszczególnych poziomach, co pomaga w identyfikacji źródeł ponoszonych strat czy osiąganych zysków.

Ogólnie o analizie rachunku wyników

Zadaniem analizy porównawczej jest przedstawienie dynamiki i struktury poszczególnych pozycji rachunku wyników. Pozwala to na określenie źródeł osiąganych przez dane przedsiębiorstwo wyników. Z kolei analiza przyczynowa pozwala ustalić wpływ poszczególnych pozycji rachunku wyników na generowane przez przedsiębiorstwo zyski (lub straty). W analizie przyczynowej można także wziąć pod uwagę strukturę przychodów w ujęciu ilościowym i wartościowym. Takie zestawienie wskaże nam na działalność najbardziej i najmniej opłacalną dla przedsiębiorstwa.

Najpopularniejszą metodą, stosowaną w badaniu rentowności przedsiębiorstwa jest analiza wskaźnikowa. Polega ona na porównaniu wyniku, osiągniętego przez spółkę z wartością obrotów lub wielkością zaangażowanych zasobów kapitałowych względnie majątkowych.

Wskaźniki rentowności obrotu

Wskaźniki rentowności obrotu pokazują stosunek wypracowanego zysku do obrotu, przez który najczęściej rozumie się przychody ze sprzedaży (rzadziej koszty wytworzenia).

Bardzo pożytecznym, choć zdecydowanie niedocenionym wskaźnikiem jest stopa zysku brutto ze sprzedaży, obliczana według wzoru:

Wielkość tego wskaźnika obrazuje rentowność podstawowej działalności przedsiębiorstwa. Jego rosnąca w czasie wartość jest sygnałem zdecydowanie pozytywnym, natomiast spadek należy interpretować negatywnie, nawet przy wzrastającej stopie zysku netto (świadczy to o spadającej rentowności podstawowej działalności przedsiębiorstwa, co zazwyczaj kończy się poważnymi kłopotami).

Podobnie konstruuje się wskaźniki, uwzględniające zyski niższego poziomu. Do najbardziej rozpowszechnionych należą przy tym:

stopa zysku brutto (zwana często marżą brutto), wyliczana według wzoru:

stopa zysku netto (lub po prostu zwrot ze sprzedaży netto), wyliczana zgodnie z wzorem:

Duża wartość poznawcza tych dwóch wskaźników wynika właśnie z ich powszechności. W rozmaitych opracowaniach, w tym także i statystycznych, wymienia się właśnie stopę zysku przed opodatkowaniem oraz rentowność netto jako podstawowe wielkości, charakteryzujące firmę czy branżę. Stąd też wskaźnikami tymi najlepiej jest posługiwać się w celu dokonania porównań rentowności badanego przez nas przedsiębiorstwa ze średnią dla danej branży.

Rentowność majątku

Konstrukcja wskaźników rentowności majątku jest taka sama jak w przypadku omawianych wyżej stóp zysku. W miejscu przychodów ze sprzedaży pojawia się jednak odpowiednia wielkość majątku.Wskaźniki rentowności majątku wyrażają procentowy stosunek wypracowanego przez przedsiębiorstwo zysku do przeciętnego stanu majątku (lub jego składników), który jest zaangażowany w prowadzoną działalność gospodarczą.Podobnie jak w przypadku rentowności obrotu, i tu można wymienić cały szereg wielkości, opartych na różnych zakresach wyniku finansowego (licznik) i majątku (mianownik). Najbardziej znanym wskaźnikiem jest tu stopa zwrotu z aktywów ogółem (Return on Total Assets, ROA), określająca stosunek dochodu netto do aktywów ogółem:

przy czym średni stan aktywów obliczamy według wzoru:

Stopa zwrotu z aktywów pokazuje bardzo istotną zależność - produktywność majątku. W krajach zachodnich jest ona chyba najbardziej rozpowszechnionym wskaźnikiem, mierzącym efektywność działalności przedsiębiorstwa.

Wskaźniki rentowności kapitałów

Wskaźniki rentowności kapitałów określają relację, zachodzącą pomiędzy wynikiem finansowym netto a kapitałem. Jest to więc próba liczbowego wyrażenia efektów działalności firmy w przeliczeniu na jednostkę zaangażowanego kapitału.Najczęściej stosowanym wskaźnikiem jest tu rentowność kapitału akcyjnego (Return on Equity, ROE), wyliczany według wzoru:

Wzrastający poziom tego wskaźnika świadczy o wyższej efektywności zaangażowanego kapitału. Jest to sygnał dla akcjonariuszy, że przedsiębiorstwo właściwie wykorzystuje posiadane zasoby. Dlatego właśnie w przypadku nowej emisji akcji należy zwrócić szczególną uwagę na poziom tego wskaźnika oraz jego zmiany w czasie.Trzeba jednak pamiętać, że wielkość tego wskaźnika będzie podlegała znacznym zaburzeniom, szczególnie tuż po przeprowadzeniu nowej emisji akcji (wówczas w mianowniku będzie już zawarta wielkość "świeżego" kapitału, który nie został jeszcze wykorzystany w działalności przedsiębiorstwa).Drugim wskaźnikiem, wskazującym na rentowność kapitału, jest zysk, przypadający na jedną akcję (Earnings per Share, EPS), wyliczany ze wzoru:

Wskaźnik ten jest najczęściej wykorzystywany przez inwestorów - jego rosnąca wartość wskazuje na możliwość wypłaty potencjalnie wyższej dywidendy. Ponadto oznacza też wyższą cenę rynkową akcji.

---