PODRĘCZNIK DLA SŁUCHACZA (MEDYCYNA)

JEDNOSTKA SZKOLNA - JS 05 Udzielanie pierwszej pomocy

Kluczowe punkty nauczania.

1. Obowiązki policjanta w zakresie udzielania I pomocy, wynikające z przepisów prawa oraz etyki zawodowej

Każdego dnia w wypadkach, kolizjach samochodowych, katastrofach naturalnych i przemysłowych giną ludzie. Kolejni ponoszą poważny uszczerbek na zdrowiu, prowadzący nierzadko do trwałego kalectwa. Byłoby zgubnym sądzić, że tym wszystkim tragediom można skutecznie przeciwdziałać. Często bywa tak, że źródłem wypadku jest po prostu nieszczęśliwy zbieg okoliczności. Z drugiej jednak strony coraz częściej uświadamiamy sobie, iż nie same wypadki są jedynym źródłem ludzkiej śmierci. Gdyby w odpowiednim momencie przyszła pomoc, skutki tragicznych następstw byłyby nieporównywalnie mniejsze.

Dlatego tak istotnym jest opanowanie algorytmów postępowania w konkretnych sytuacjach, stanach bezpośredniego zagrożenia życia, w których właściwe działanie powinno być podjęte natychmiast, bez zbędnego trwonienia czasu na zastanawianie się. Podejmowane czynności powinny być prowadzone w oparciu o wyuczone i wyćwiczone metody wykonywane bez względu na okoliczności zdarzenia, czas, miejsce, kolor skóry, klasę społeczną itp.

Obowiązek udzielania pierwszej pomocy przez każdego policjanta wynika z Ustawy o Policji, ustawy prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzeń rady ministrów

Ustawa o Policji

Art. 1

Podstawowym obowiązkiem Policji jest ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia…

Rozporządzenie RM z dn. 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków użycia przez policjanta środków przymusu bezpośredniego

(Dz. U. nr 70, poz. 410 z dn. 12.10.1990 z późniejszymi zmianami)

§. 16

Ust. 1. Jeżeli w skutek zastosowania środka przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby, policjant jest obowiązany natychmiast udzielić tej osobie pierwszej pomocy, a w razie potrzeby - zapewnić pomoc lekarską.

Ust. 2. Pomoc lekarską zapewnia się zawsze kobiecie ciężarnej, wobec której użyto środka przymusu.

Rozporządzenie RM z dn. 21 maja 1996 r . w sprawie szczegółowych warunków i sposobu użycia broni palnej przez policjanta.

(Dz. U. nr 63, poz. 296 z dn. 07 czerwca 1996 r. z późniejszymi zmianami)

§. 5

Ust. 1. Jeżeli w skutek użycia broni palnej nastąpiło zranienie osoby, policjant jest obowiązany, z zachowaniem bezpieczeństwa własnego i innych osób oraz bez zbędnej zwłoki udzielić jej pomocy, a następnie spowodować udzielenie pomocy lekarskiej.

Ustawa Prawo o ruchu drogowym - art. 44

Ust. 1. Kierujący pojazdem w razie uczestniczenia w wypadku drogowym jest obowiązany:

1. zatrzymać pojazd nie powodując przy tym zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego,

2. przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku,

3. niezwłocznie usunąć pojazd z miejsca wypadku, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego,

4. podać swoje dane personalne , dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku.

Ust. 2. Jeżeli w wypadku jest zabity lub ranny, kierujący pojazdem jest obowiązany ponad to udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać pogotowie ratunkowe i Policję,

1. nie podejmować czynności, które mogłyby utrudniać ustalenie przebiegu wypadku,

2. pozostać na miejscu wypadku, a jeśli wezwanie pogotowia lub Policji wymaga oddalenia się - niezwłocznie powrócić na to miejsce.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA ZA NIEUDZIELENIE PIERWSZEJ POMOCY WYNIKA Z KODEKSU KARNEGO

Art. 162 §. 1.

Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Z wyżej przytoczonego paragrafu art. 162 KK jednoznacznie wynika, że każda osoba która znalazła się na miejscu zdarzenia jest zobowiązana do udzielenia pierwszej pomocy w oparciu o swoją wiedzę, w zakresie dostępnych możliwości oraz przy użyciu środków jakimi dysponuje.

Sankcje za nieudzielanie pierwszej pomocy powinny być wyciągane nie tylko wobec służb mundurowych, ale również wobec każdego obywatela RP jak i obcokrajowca przebywającego na terenie Polski biorącego udział lub będącego świadkiem tragedii oraz przyjmującego postawę pasywną.

Obowiązek udzielania pomocy przedlekarskiej nie istnieje, gdy:

• wiązałoby się to z ryzykiem śmierci lub ciężkim uszczerbkiem dla zdrowia własnego lub innej osoby,

• udzielenie pomocy wymagałoby poddania się zabiegowi lekarskiemu,

• jest możliwa niezwłoczna pomoc ze strony instytucji bądź osoby do tego powołanej - np. lekarza czy Pogotowia Ratunkowego.

Udzielona pomoc nie musi być skuteczna - może zmierzać jedynie do ulżenia w cierpieniu.

Sprawca wypadku drogowego odpowiadający za występek drogowy ponosi także - w razie nieudzielania pomocy ofierze wypadku - odpowiedzialności karną z art. 162 KK.

2. Przypomnienie podstawowych wiadomości dotyczących OUN, układu oddechowego i krążenia

Układ oddechowy

Oddychanie jest jednym z najważniejszych przejawów życia. Aby było sprawne, w złożonych organizmach wykształcił się wielonarządowy system dostawy tlenu i odbioru dwutlenku węgla. Ten system - to układ oddechowy.

Składa się on z dróg oddechowych

• górnych - jamy nosowej i gardła oraz

• dolnych - krtani, tchawicy, dwóch dużych oskrzeli oraz wewnątrzpłucnego drzewa oskrzelowego.

Na końcu drzewa oskrzelowego znajduje się 300 milionów pęcherzyków płucnych, tworzących ponad 100-metrową powierzchnię, gdzie zachodzi wymiana dostarczonego z powietrzem tlenu z powstałym w tkankach dwutlenkiem węgla przyniesionym do płuc z krwią.

Oddychanie zewnętrzne, przedtkankowe - wentylacja - zachodzi bezwiednie za pomocą mięśni oddechowych sterowanych z ośrodkowego układu nerwowego. W spoczynku - pobranie w czasie wdechu 500 ml powietrza zapewnia skuteczną wentylację i dobre utlenowanie krwi. W czasie wysiłku - zapotrzebowanie na tlen raptownie wzrasta. Płuca mają ogromną rezerwę i mogą pomieścić kilkakrotnie więcej wdychanego powietrza.

Najczęstszymi chorobami dotykającymi układ oddechowy są infekcje, od banalnego "kataru" począwszy po zapalenie płuc. Na ogół są to samowyleczalne zakażenia wirusowe. Najbardziej znanym z nich jest grypa, która czasem może mieć dramatyczny przebieg. W przeszłości zmorą społeczeństw była gruźlica płuc. Obecnie choroba ta, choć uleczalna, ponownie stała się niebezpieczna, zwłaszcza w społeczeństwach o dużym rozprzestrzenieniu AIDS.

Coraz częściej spotyka się astmę, napadową chorobę oskrzeli, charakteryzującą się kurczem mięśni oskrzeli i raptownym gromadzeniem się śluzu w drzewie oskrzelowym, w większości wypadków wskutek zadziałania alergenu.

Palenie papierosów jest przyczyną epidemii przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i raka płuca.

Układ nerwowy

Zadaniem układu nerwowego jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych żywego organizmu oraz umożliwianie mu kontaktów ze światem zewnętrznym.

Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy) oraz część obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.

Mózgowie jest zróżnicowaną strukturą. W jej skład wchodzi:

• mózg,

• móżdżek,

• międzymózgowie,

• śródmózgowie,

• most i rdzeń przedłużony

Każda z wymienionych części mózgowia ma do wypełnienia określone funkcje, wykazując samodzielność i niezależność wynikającą z filogenetycznej przeszłości. Jest jednak zachowana w strukturze mózgowia hierarchia zarówno anatomiczna jak i czynnościowa, ponieważ jego najważniejszą częścią, stanowiącą najwyższą instancję, jest mózg. W korze mózgowej analizowane są i przetwarzane bodźce pochodzące z narządów zmysłów, narządów wewnętrznych i układów podkorowych. Kora jest siedliskiem inteligencji, pamięci i osobowości.

Nerwy tworzące obwodowy układ nerwowy przewodzą pobudzenia od narządów do ośrodkowego układu nerwowego i z powrotem, na drodze prostych i skomplikowanych odruchów nerwowych, na ogół z udziałem rozmaitych struktur centralnego układu nerwowego. Nerwy są wypustkami komórek nerwowych. Stykają się z narządami docelowymi za pomocą synaptycznych struktur przekaźnikowych z udziałem wydzielanych przekaźników chemicznych.

Sterowaniem pracą narządów wewnętrznych zajmuje się autonomiczny układ nerwowy. Składa się on z części współczulnej i przywspółczulnej. Są one w ciągłym "starciu", wzajemnym "kontrowaniu". Dzięki temu zachowana jest homeostaza narządowa, która zapewnia optymalną czynność określonego narządu wewnętrznego w danym momencie przy danym zapotrzebowaniu organizmu na jego pracę.

Układ krążenia

Zadaniem układu krążenia (dokładniej: układu krążenia krwi, tj. układu krwionośnego) jest transportowanie krwi - płynu zawierającego niezbędne dla organizmu składniki odżywcze (głównie glukozę, aminokwasy i tłuszcze) oraz tlen, konieczny do spalania niektórych z tych związków i przenoszony za pomocą czerwonego barwnika krwi, zwanego hemoglobiną. Krew transportuje też hormony, uwalniane do niej przez układ dokrewny, a także komórki układu immunologicznego i przeciwciała.

Najważniejszymi elementami układu krążenia są:

• serce - system dwu pomp (lewej i prawej komory serca) tłoczących krew do całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i małego), oraz

• naczynia krwionośne - tętnice, przez które krew wydostaje się z serca, i żyły, transportujące krew do serca.

3. Wstępne badanie osoby poszkodowanej

Organizm człowieka jest doskonale funkcjonującym ustrojem, w którym poszczególne procesy życiowe są ściśle uzależnione od siebie, a ich prawidłowy przebieg i zachowanie odpowiednich proporcji daje w konsekwencji życie. Każdy organizm zbudowany jest z narządów takich jak płuca, wątroba, serce, mózg itd. wchodzących w skład układów. Stąd wyróżniamy:

• ośrodkowy układ nerwowy,

• układ krążenia,

• oddechowy,

• moczowo - płciowy,

• pokarmowy,

• kostno - stawowy,

• mięśniowy

Każdy z nich ma określoną budowę i spełnia adekwatne do tej budowy funkcje.

W ujęciu ratowniczym najistotniejsza jest współpraca między ośrodkowym układem nerwowym, czyli mózgiem i rdzeniem kręgowym, układem krążenia, czyli sercem, naczyniami krwionośnymi i chłonnymi oraz układem oddechowym, czyli płucami.

W sytuacji stwierdzenia zaburzeń ich czynności konieczne jest postępowanie mające na celu sztuczne utrzymanie ich funkcji.

Szybkie wstępne badanie poszkodowanego urazowego:

Ocena osoby poszkodowanej jest procesem trudnym do przeprowadzenie przez osobę początkującą. Dlatego aby ułatwić postępowanie w sytuacjach stresowych proces oceny można podzielić na kilka etapów. (patrz pkt 4)

Oceń miejsce zdarzenia

• Oceń sytuację - ewentualne zagrożenia dla życia lub zdrowia, jakie stwarzać może miejsce wypadku dla Ciebie, poszkodowanego i osób postronnych.
  

• Zabezpiecz się przed ewentualnym kontaktem z wydzielinami (wymioty, ślina) czy płynami fizjologicznymi (krew) pochodzącymi od poszkodowanego:
  załóż rękawiczki jednorazowe, użyj maski w przypadku konieczności przeprowadzenia resuscytacji.

• Oceń liczbę poszkodowanych: w razie stwierdzenia większej ilości ofiar należy jak najszybciej poinformować służby ratownicze i medyczne - sytuacja wymaga przyjazdu większej ilości zespołów medycznych.

• Oceń ewentualne zapotrzebowanie na sprzęt specjalistyczny i dodatkowe środki do opanowania zdarzenia: w razie konieczności zawiadom Straż Pożarną, służby drogowe itp.

• Oceń mechanizmu urazu: oceń okoliczności zdarzenia (rozbity samochód, motocykl, skok z wysokości):

Ocena mechanizmu urazu ma ogromne znaczenie dla rozpoznania urazów wewnętrznych- zwłaszcza, jeśli nie widać obrażeń zewnętrznych. Pozwala to na poczynienie sugestii, co do uszkodzeń narządów wewnętrznych, których nie widać na pierwszy rzut oka.

1. Algorytm postępowania na miejscu zdarzenia w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia poszkodowanego

Oceń miejsce zdarzenia

• Oceń sytuację - ewentualne zagrożenia dla życia lub zdrowia, jakie stwarzać może miejsce wypadku dla Ciebie, poszkodowanego i osób postronnych:

- jest to szczególnie istotne w przypadku wypadku komunikacyjnego, porażenia

prądem, miejsca eksplozji itp.

- zorientuj się, co się stało, oceń bezpieczeństwo,

- zabezpiecz miejsca zdarzenia - zamknij ruch, odciągnij poszkodowanego z miejsca rażenia, wyłącz źródło prądu, jeżeli jest to możliwe bez narażania siebie itp.

- skorzystaj z pomocy osób postronnych - nigdy nie proś o pomoc, zawsze wydawaj polecenia, wcześniej spytaj o nazwisko, to bardziej obliguje ich do działania: (pan rozłoży trójkąt ostrzegawczy, a pan zadzwoni po pogotowie itp.),

- jeśli jesteś sam z poszkodowanym wołaj o pomoc.

• Zabezpiecz się przed ewentualnym kontaktem z wydzielinami (wymioty, ślina) czy płynami fizjologicznymi ( krew) pochodzącymi od poszkodowanego:

- załóż rękawiczki jednorazowe, użyj maski w przypadku konieczności

przeprowadzenia resuscytacji.

BRAK SPRZĘTU JEDNORAZOWEGO NIE ZWALNIA CIĘ OD UDZIELENIA PIERWSZEJ POMOCY PRZEDMEDYCZNEJ

• Oceń liczbę poszkodowanych:

w razie stwierdzenia większej ilości ofiar należy jak najszybciej poinformować służby ratownicze i medyczne - sytuacja wymaga przyjazdu większej ilości zespołów medycznych.

• Oceń ewentualne zapotrzebowanie na sprzęt specjalistyczny i dodatkowe środki do panowania zdarzenia:

w razie konieczności zawiadom Straż Pożarną, służby drogowe itp.

• Oceń mechanizmu urazu:

oceń okoliczności zdarzenia ( rozbity samochód, motocykl, skok z wysokości):

przy wypadku komunikacyjnym ustal:

- prędkość z jaka poruszał się pojazd,

- rodzaj przeszkody, w którą uderzył,,

- części, które uległy zniszczeniu,

- zastosowanie pasów w przypadku jadących samochodem czy też kasku w przypadku motocyklisty.

w przypadku upadku z wysokości istotna jest:

- wysokość (jeśli przekracza 6 metrów często wiele urazów wewnętrznych),

- rodzaj podłoża,

- części ciała, na które ofiara spadła,

- głębokość i rzeźba dna przy skoku do wody.

ofiary lub uczestnicy przestępstw - zwrócić uwagę na:

- rodzaj broni: palna - kulowa czy śrutowa, długa czy krótka, biała,

- odległość z jakiej zadano rany,

- czy w ranie tkwi przedmiot.

Ocena podstawowych czynności życiowych u osoby poszkodowanej.

ZAWSZE PODCHODŹ DO POSZKODOWANEGO OD PRZODU, TAK ABY CIĘ WIDZIAŁ, PONIEWAŻ MOŻESZ GO PRZESTRASZYĆ!

Zwróć uwagę na wygląd ogólny poszkodowanego - oceń:

• pozycja ciała, barwa skóry, widoczne uszkodzenia (złamania, krwawienie),

• zabezpiecz kręgosłup szyjny jeszcze przed badaniem : załóż kołnierz usztywniający, wykonaj trakcja kręgosłupa.

Nie zakrywaj uszu poszkodowanemu, ponieważ w sytuacji, gdy będzie On przytomny nie będzie słyszał co do Niego mówisz.

Oceń stan świadomości

Świadomość = przytomność, to poczucie przeżywania własnych procesów psychicznych.

Człowiek przytomny zdaje sobie sprawę z własnego postępowania i własnych przeżyć, swobodnie wykonuje różne czynności.

Oceniając stopień przytomności można się oprzeć na ocenie stopnia kontaktu z otoczeniem:

• człowiek w pełni przytomny - rzeczowo odpowiada na pytania, wie jak się nazywa, co się stało, wykonuje polecenia itp.,

• w przypadku zaburzeń przytomności stopień kontaktu z otoczeniem będzie upośledzony - taka osoba może nie pamiętać jak się nazywa, jaki jest dzień tygodnia, co się stało, nie odpowiada na zadane pytania, mówi jakieś nie związane z sytuacją rzeczy = jest splątana - kontakt z nią jest nielogiczny, zazwyczaj wykonuje proste polecenia (proszę ścisnąć moją rękę, proszę wypluć to co ma pan/i w buzi),

• w głębszych zaburzeniach świadomości kontakt z otoczenie ogranicza się tylko do prostych odruchów - np. osoba reaguje skrzywieniem twarzy, lub ruchem ręki w kierunku bodźca bólowego podczas sprawdzania tej reakcji ( naturalną reakcją każdego żywego organizmu jest obrona przed bólem), brak jakiegokolwiek kontaktu słownego, osoba może jęczeć, wydawać z siebie dziwne dźwięki, nie wykonuje żadnych poleceń, ma zachowane tętno i oddech,

• przy skrajnych zaburzeniach przytomności brak jest jakiegokolwiek kontaktu słownego, osoba nie wydaje żadnych dźwięków w odpowiedzi na bodziec bólowy, ewentualnie widoczny niewyraźny grymas, może mieć zachowany oddech i tętno lub nie, MUSISZ TO SPRAWDZIĆ, jeśli rozpoznasz brak podstawowych czynności życiowych - przytomności, oddechu i tętna - musisz przystąpić do resuscytacji krążeniowo - oddechowej.

Sprawdzanie przytomności i ocena stopnia jej zaburzeń

• próba nawiązania kontaktu słownego:

• czy pan mnie słyszy?, czy wie pan co się stało?, jak się pan nazywa?

• nigdy nie uderzaj poszkodowanego w twarz oraz nie potrząsaj nim,

• jeśli osoba poszkodowana leży na brzuchu podczas próby nawiązania kontaktu z nią pamiętaj, aby przytrzymać jej głowę delikatnie przy ziemi, ponieważ przy niestabilnym urazie kręgosłupa szyjnego uniesienie głowy do góry, aby odpowiedzieć na twoje pytanie, może być ostatnią czynnością w jej życiu,

• każ wykonać proste polecenia, jeżeli masz jakikolwiek kontakt z poszkodowanym:

• proszę otworzyć oczy, proszę ścisnąć moją rękę, proszę wysunąć język itp.

• sprawdź reakcji na silny bodziec bólowy, wykonuj tą czynność najlepiej jednocześnie z nawiązywaniem kontaktu słownego, nie tracisz cennego czasu, jeśli poszkodowany jest głęboko nieprzytomny przejedź pięścią po mostku lub szczyp płatki uszów - to głównie u poszkodowanego leżącego na brzuchu.

Niejednokrotnie ofiary urazów znajdujące się w szoku, mają zamknięte oczy i nie reagują na próbę słownego nawiązania kontaktu. Dopiero któryś z wyżej wymienionych silnych bodźców bólowych powoduję, że otwierają oczy i zaczynają odpowiadać na pytania.

Sposób reakcji poszkodowanego należy zawsze pamiętać.

Pamiętaj, że każda osoba, która wydaje z siebie jakiekolwiek dźwięki ma zachowany oddech i tętno. Nie oznacza to, że za moment nie dojdzie do ich utraty. Dlatego musisz taką osobę bacznie obserwować.

W przypadku stwierdzenia bardzo słabo wyrażonej reakcji obronnej na bodziec bólowy lub jej braku przystąp natychmiast do sprawdzania jamy ustnej, oddechu, a potem tętna, ponieważ istnieje wysokie ryzyko, że poszkodowany natychmiast będzie wymagał zastosowania resuscytacji.

Sprawdzenie zawartości jamy ustnej:

• wykonaj w przypadku stwierdzenia braku lub słabo wyrażonej reakcji na bodziec bólowy, gdy stan przytomności poszkodowanego nie pozwala mu na samodzielne usunięcie = wyplucie zawartości jamy ustnej,

• osobie pozostającej w jakimkolwiek kontakcie z otoczeniem możesz polecić, aby wypluła to co ma w ustach, zapytaj czy odczuwa duszność, obserwuj ją czy mówi z przerwami,

• usuń widoczne ciała obce palcem (guma do żucia, cukierek, złamany ząb, woda u podtopionych, wymiociny).

Jeśli nie ma przeciwwskazań przekręć głowę poszkodowanego na bok. Wprowadź palec do jamy ustnej tuż przy kąciku górnym, prowadź go wzdłuż błony śluzowej policzka aż do nasady języka, następnie przejedź po niej i energicznie wygarnij zawartość na zewnątrz. Nie wyciągaj dobrze osadzonych protez zębowych.

Sprawdzenie oddechu.

W tym celu klęknij z boku głowy poszkodowanego, w przypadku braku kontaktu słownego i reakcji na ból sprawdzonych wcześniej udrożnij drogi oddechowe, pochyl swoją głowę nad jego i przyłóż swoje ucho do jego ust. Twój wzrok powinien być skierowany na klatkę piersiową rannego. Sprawdź czy poszkodowany w ogóle oddycha - dokonujesz tego trzema zmysłami:

• wyczuj ciepło powietrza wydychanego na policzku,

• usłysz szmer wydychanego powietrza,

obserwuj bacznie ruchy klatki piersiowej.

Oceń wydolność wysłuchanego oddechu - wentylacji u poszkodowanego:

częstość - oddech szybki, normalny, wolny

jakość - płytki, normalny, głęboki.

ILOŚĆ ODDECHÓW NA MINUTĘ U:

DOROSŁEGO CZŁOWIEKA - 12 - 15,

DZIECKA - 15 - 20,

NIEMOWLAKA - powyżej 20.

W przypadku stwierdzenia zaburzeń rozpoznaj:

niewydolność oddechową - stwierdzasz wyraźne trudności w nabraniu powietrza, świsty, poszkodowany skarży się na duszność i ból w klatce piersiowej, mówi
z przerwami, wyraźnie męczy się podczas mówienia - ułóż poszkodowanego do pozycji półsiedzącej,

niedrożność dróg oddechowych - udrożnij je przez zmodyfikowane uniesienie żuchwy i sprawdź oddech, stwierdzenie 6 oddechów na min. u osoby dorosłej będzie wymagało podjęcia sztucznego oddechu,

zatrzymanie oddechu - stwierdzasz po udrożnieniu dróg oddechowych, brak spontanicznego oddechu wymaga wykonania resuscytacji oddechowej.

Pamiętaj

Krzyczący poszkodowany na pewno ma drożne drogi oddechowe. Jeśli ofiar urazu jest więcej, w pierwszej kolejności należy podejść do osoby, która się nie rusza i nie wydaje z siebie żadnych dźwięków. Może ona najbardziej potrzebować Twojej pomocy.

Ocena krążenia

Polega na sprawdzeniu tętna, które bezpośrednio informuje nas o pracy serca. Badamy je na tętnicach najłatwiej dostępnych. U poszkodowanego dorosłego najlepiej jednocześnie badać tętno na tętnicy promieniowej i szyjnej. U niemowląt zaś tętno bada się na tętnicy ramiennej lub udowej.

Miejsca badania tętna na w/w tętnicach :

tętnica szyjna - szyja, bocznie od „jabłka Adama”, a do przodu od mięśnia mostkowo - obojczykowo - sutkowego,

tętnica promieniowa - przednia strona przedramienia, od strony kciuka tuż nad nadgarstkiem,

tętnica ramienna - wewnętrzna strona ramienia, pod głową przyśrodkową mięśnia dwugłowego,

tętnica udowa - w połowie długości pachwiny.

Tętno badamy opuszkami dwóch lub trzech palców.

Nigdy nie badamy go kciukiem, ponieważ posiada on własną tętnicę, możemy więc wyczuć własne tętno!!!

Oceń wydolność krążenia :

• sprawdź czy tętno jest w ogóle wyczuwalne na którejś z w/w tętnic,

wylicz jego częstość,

sprawdź czy są obecne duże krwawienia zewnętrzne - wymagają podjęcia próby ich zatamowania,

oceń kolor, temperaturę i wilgotność skóry.

CZĘSTOŚĆ TĘTNA = ILOŚCI UDERZEŃ SERCA NA MINUTĘ WYNOSI U:

DOROSŁEGO CZŁOWIEKA - 60 - 90

DZIECKA - 90 - 110

NIEMOWLAKA - 120 - 140

W przypadku stwierdzenia zaburzeń rozpoznaj:

nagłe zatrzymanie krążenia - nieobecność tętna na dużych tętnicach - natychmiast rozpocznij resuscytację krążeniowo - oddechową,

wstrząs - lecz jego przyczynę - tamuj widoczne krwawienia, połóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej - unieś kończyny dolne do góry.

Szybkie badanie od głowy do stóp.

Badanie to powinno być wykonane u każdego poszkodowanego. Jeżeli jest Nim osoba przytomna rozmawiaj z Nią, informuj o każdej czynności, którą będziesz wykonywać, pytaj czy Ją boli i gdzie, czy pamięta co się stało. Dzięki temu będziesz wiedział, w którym miejscu jest uraz i czy stan przytomności ofiary się nie pogarsza. Jeśli ją utraci szybko to wychwycisz.

Badania tego nie wykonujesz u osoby, u której stwierdzisz brak przytomności i oddechu lub przytomności, oddechu i tętna. W tej sytuacji konieczne będzie podjęcie czynności resuscytacyjnych celem podtrzymania podstawowych czynności życiowych.

Badając nieprzytomnego, który krzywi się lub jęczy podczas sprawdzania reakcji na ból obserwuj jego wyraz twarz. Skrzywienie podczas badania oznacza, że w tym miejscu poszkodowany odczuwa ból, czyli jest to okolica uszkodzona.

Obserwując i badając dotykiem należy poszukiwać następujących cech urazu:

• deformacji części ciała,

• otwartych ran,

• obrzęków,

• tkliwości

• chrupania pod palcami.

ZBADAJ	ROZPOZNAJ	DZIAŁAJ
GŁOWA - badanie rozpoczynamy od linii włosów ku tyłowi w poszukiwaniu ww. zmian bez podnoszenia głowy, - palpacja czoła i twarzy.	-rany, otarcia, ciała obce, złamania, bolesność, - krwawienia zewnętrzne, - podejrzewaj uraz podstawy czaszki, - oceń ryzyko obrażeń czaszkowo- mózgowych.	- zaopatrz widoczne krwawienia zewnętrzne, - unieruchom wbite przedmioty.
KRĘGOSŁUP SZYJNY - włóż rękę pod szyję i przejedź po skórze karku, następnie wyjmij dłoń i oceń czy jest na niej krew - jeśli tak świadczy to urazie tej okolicy, dalsze badanie wykonuj bardzo delikatnie i ostrożnie - uciskaj potylicę, a następnie wyrostki kolczaste kręgosłupa na powierzchni, która jest dostępna palpacji.	- rany, otarcia, ciała obce, - deformacje i bolesność karku, - wysuń podejrzenie urazu kręgosłupa szyjnego.	- załóż kołnierz !!!! - zaopatrz widoczne duże krwawienia, - unieruchom wbite przedmioty, - staraj się jak najmniej ruszać poszkodowanym.
KLATKA PIERSIOWA - barki- uciśnij je z góry w stronę podłoża, a następnie z boku w stronę kręgosłupa - obserwuj twarz - skrzywienie oznacza uraz tej okolicy - powtórz badanie wykonując czynności na jeden i drugi bark oddzielnie - w ten sposób zlokalizujesz uszkodzenie, - obojczyki - uciskaj od strony barków w kierunku mostka, - mostek - uciskaj aż do wyrostka mieczykowatego, - żebra - połóż obie dłonie obok siebie prostopadle do mostka i uciskaj naprzemiennie, zbadaj tak całą klatkę aż do miejsca jej przylegania do podłoża, - jeśli poszkodowany jest przytomny poproś go o głęboki wdech.	- otarcia, rany, deformacje, tkliwość, obrzęk, niesymetryczność klatki piersiowej, trzeszczenia - odma otwarta, - masywne krwawienie, -wiotka klatka piersiowa, - rana postrzałowa.	- zaopatrz widoczne duże krwawienia, - zaopatrz odmę otwartą - opatrunek wentylowy, - stabilizuj zewnętrznie wiotką klatkę piersiową - ręczny ucisk lub położenie poszkodowanego na uszkodzonym boku, - unieruchom wbite przedmioty.
JAMA BRZUSZNA - ułóż dłonie jedna na drugiej i okrężnie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara uciskaj powłoki brzucha, obserwuj wyraz twarzy poszkodowanego i szukaj oporów patologicznych i twardego brzucha (w stanie zdrowia brzuch jest miękki podczas uciskania) - pamiętaj, że pod prawym łukiem żebrowym jest wątroba, a pod lewym śledziona, - śledziona w stanie zdrowia nie jest wyczuwalna, - z narządów jamy brzusznej śledziona najczęściej ulega rozerwaniu podczas urazu, może być ona wówczas wyczuwalna pod lewym łukiem żebrowym - opór patologiczny, - stwierdzenie twardego brzucha oparte jest na wyczuciu nad jamą brzuszną twardości porównywanej do deski, typowy jest wówczas ból w momencie puszczenia ucisku - objaw Blumberga.	- rany, otarcia, ciała obce, oparzenia, deformacje, wzmożone napięcie, obrona mięśniowa, brzuch wzdęty, - krwawienie zewnętrzne, -wytrzewienie narządów jamy brzusznej, - wysuń podejrzenie krwawienia wewnętrznego, gdy stwierdzisz objawy narastającego wstrząsu przy braku krwawienia zewnętrznego i cechy twardego brzucha.	- zabezpiecz widoczne duże krwawienia zewnętrzne, - załóż jałowy opatrunek na wypadnięte narządy jamy brzusznej, - zegnij nogi w stawach kolanowych i biodrowych poszkodowanego po wykluczeniu urazu miednicy - obniża to napięcie mięśni i zmniejsza ból, - unieruchom wbite przedmioty.
MIEDNICA - kości biodrowe- uciśnij je z góry w stronę podłoża, a następnie z boku w stronę kręgosłupa - obserwuj twarz - skrzywienie oznacza uraz (złamanie kości miednicy lub szyjki kości udowej, rozejście się spojenia łonowego) - stwierdzenie urazu w tej okolicy upoważnia nas do przerwania badania kończyn dolnych, musisz jednak zabezpieczyć widoczne krwawienia w ich obrębie ograniczając do minimum poruszanie poszkodowanym.	- rany, otarcia, ciała obce, oparzenia, tkliwość, niestabilność, trzeszczenia, - złamanie kości miednicy, - miednica niestabilna, - podejrzewaj rozejście się spojenia łonowego, - wysuń podejrzenie krwawienia wewnętrznego.	- nie ruszaj jeśli wybadałeś tkliwość, niestabilność lub trzeszczenia, - zaopatrz widoczne krwawienia zewnętrzne, - unieruchom wbite przedmioty.
KOŃCZYNY DOLNE - jeśli nie stwierdziłeś urazu miednicy wykonaj po kolei : - badanie na całej długości kości zaczynając od części bliższej (udo, podudzie, stopa), -połóż jedną rękę na powierzchni skierowanej ku górze, a drugą pod kończyną, staraj się uciskać na badaną kończynę tak, że dłoń górna uciska ku dołowi, a dolna ku górze, wykonuj to jednocześnie obiema rękoma, powstaje w ten sposób dźwignia, która ujawni złamanie kości, -sprawdź ruchomość bierną i czynną w stawach, pamiętaj że urazy w stawach to skręcenia i zwichnięcia, -jeśli poszkodowany jest przytomny poproś, aby sam to zrobił, wykonanie polecenia świadczy o braku urazu w stawach jak również w kręgosłupie lędźwiowo- krzyżowym, -sprawdź puls i czucie na kończynie.	- urazy, deformacje, rany, otarcia naskórka, penetrację ciał obcych, oparzenia, tkliwość, obrzęk, niestabilność, trzeszczenia, - złamania, -zwichnięcia, -skręcenia.	- zaopatrz widoczne duże krwawienia zewnętrzne, -unieruchom kończynę urazową w pozycji zastanej zgodnie z zasadą Potta, - unieruchom wbite przedmioty.
KOŃCZYNY GÓRNE Przebieg badania tak jak w kończynie dolnej	jak wyżej	jak wyżej
KRĘGOSŁUP - badaj tylko jeśli masz pomoc, jest Was więcej, podczas próby przełożenia poszkodowanego na duże, twarde, mobilne podłoże (drzwi, deska ortopedyczna itp.), -przekładanie wykonywać powinny minimum trzy osoby - jedna wykonuje trakcję kręgosłupa szyjnego i ona też wydaje komendy, pozostałe dwie chwytają: pierwsza - za bark i udo, druga - za biodro i podudzie. Ich ręce powinny się krzyżować. Na komendę osoby trzymającej głowę biorą poszkodowanego na siebie czyli leży on na boku, głowa jest w osi ciała, wtedy ktoś podsuwa deskę, a osoba trzymająca za bark i udo, puszcza udo i tą ręką bada kręgosłup - uciska po kolei na wyrostki kolczyste. Następnie ponownie na komendę osoby trzymającej głowę grupa odkłada poszkodowanego na podłożoną deskę.	- urazy kręgosłupa, - urazy pleców	- jeżeli podczas badania zobaczysz krew wypływającą spod pleców musisz zatamować krwawienie, w tym celu delikatnie włóż ręce pod plecy, zlokalizuj miejsce krwawienia i zahamuj je, w tym celu wsuń pod plecy w okolicę rany bandaż, gazy lub cokolwiek czym mógłbyś ucisnąć ranę,

PAMIĘTAJ !!!!

• nigdy nie wciskaj na siłę rąk pod poszkodowanego celem badania kręgosłupa,

• podczas badania miednicy nigdy nie wykonuj kołyski,

• podczas stwierdzenia urazu kręgosłupa szyjnego lub miednicy nigdy nie układaj poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej,

• musisz przerwać badanie, jeśli w jego trakcie stwierdzisz utratę oddechu lub tętna,

• jeśli stwierdzisz obecność dużego krwawienia nie przerywaj badania, zatamowanie krwotoku zleć osobie drugiej.

NA WYKONANIE CAŁEGO BADANIA MASZ 90 SEKUND.

Wyżej przedstawione badanie możesz w pełni przeprowadzić, jeśli poszkodowany leży na plecach. Inaczej to wygląda w sytuacji, gdy poszkodowany leży na brzuchu. Wówczas :

• podejdź do Niego tak, aby Cię widział,

• spróbuj nawiązać z Nim kontakt - zapytaj czy Cię słyszy, czy wie co się stało, ponieważ w pozycji, w której leży nie możesz ucisnąć mostka, aby sprawdzić

jego reakcję na ból, możesz szczypać Go po płatkach uszu, to również bodziec na który ranny powinien zareagować,

• pamiętaj, aby podczas próby nawiązania kontaktu z poszkodowanym delikatnie przytrzymywać Mu głowę przy podłożu tak ,aby jej nie podniósł chcąc Cię

zobaczyć, ponieważ może być to ostatnia czynność którą wykona w życiu ,

• jeżeli stwierdzisz, że poszkodowany jest nieprzytomny nie zmieniając Jego pozycji sprawdź oddech i krążenie, w tym celu pochyl się nad Nim spróbuj

wysłuchać szelest powietrza wydychanego z płuc i bacznie obserwuj ruchy klatki piersiowej, sprawdź tętno na tętnicy szyjnej,

w przypadku, gdy oddech i tętno są obecne NIE OBRACAJ POSZKODOWANEGO NA PLECY, pozostaw Go w pozycji, w której się znajduje,

wykonaj szybkie badanie poszkodowanego na tyle na ile pozwala Ci pozycja rannego,

zatamuj widoczne krwawienia i zaopatrz złamania,

czynności życiowe sprawdzaj co 1 min.

zapobiegaj niepotrzebnej utracie ciepłą - okryj poszkodowanego kocem,

w przypadku stwierdzenia braku oddechu lub tętna obróć poszkodowanego jak najszybciej na plecy, w tym celu wsuń dalszą rękę poszkodowanego pod jego biodro, swoją jedną rękę umieść pod udem poszkodowanego położonym bliżej Ciebie, a drugą wsuń pod bliższą kończynę górną kierując ją na łopatkę poszkodowanego, delikatnie obracaj poszkodowanego do pozycji na boku, następnie wyjmij ręce i chwyć głowę, ciało oprzyj o swoje biodro. Delikatnym pchnięciem połóż poszkodowanego na plecach cały czas trzymając głowę ofiary w osi ciała.

ZAPAMIĘTAJ !

• ocena stanu poszkodowanego oraz szybkie badanie nie powinno trwać dłużej niż 90 sekund, stwierdzenie odchyleń w badaniu wymaga podjęcia odpowiednich decyzji,

• badanie można przerwać tylko w przypadku konieczności wykonywania zabiegów resuscytacyjnych - stwierdzisz zatrzymanie oddechu lub krążenia,

• nie przerywaj badania, usunięcie stanów zagrożenia życia (np. krwawień, ciał obcych tkwiących w ciele) zleć partnerowi lub osobie chętnej do pomocy,

• jeśli potrzebujesz pomocy nigdy nie proś o nią tylko wydawaj polecenia konkretnym osobom,

• nie zostawiaj poszkodowanego samego,

• jeśli poszkodowany jest przytomny staraj się utrzymywać z Nim stały kontakt słowny,

• uspokój poszkodowanego i poinformuj o nadchodzącej pomocy,

• nie dopuść do nadmiernej utraty ciepłą, okryj Go kocem.

5. Samodzielne wykonanie badania fizykalnego poszkodowanego

Ćwiczenie

Jesteś świadkiem wypadku komunikacyjnego, na drodze leży potrącony przez samochód ciężarowy rowerzysta.

ZADANIE DLA SŁUCHACZA:

- przeprowadź wstępne badanie poszkodowanego.

6. Okoliczności wyciągania poszkodowanego z pojazdu stosując chwyt ratunkowy metodą RAUTEKA.

Świadkowie zdarzenia nie dysponujący odpowiednim sprzętem i nie dość liczni, mogą się podjąć wyciągania poszkodowanego z samochodu oraz przemieszczenia Go w sytuacji wyższej konieczności, a mianowicie:

• gdy wokół miejsca zdarzenia istnieje strefa zagrożenia np. wybuchem, pożarem, skażeniem toksycznym- nie należy jednak zapominać o własnym bezpieczeństwie,

• gdy poszkodowany znajduje się w przymusowej pozycji stanowiącej bezpośrednie zagrożenie np. pozycja siedząca we wstrząsie lub utrudniającej przeprowadzenie niezbędnych zabiegów reanimacyjnych.

SPOSÓB EWAKUACJI POSZKODOWANEGO Z SAMOCHODU:

• oceń miejsce zdarzenia, jest to bardzo istotne, ponieważ w przypadku zagrożenia wybuchem czy pożarem masz znacznie mniej czasu,

• podchodź do samochodu, w którym znajduje się poszkodowany od przodu, tak aby Cię widział,

• zanim otworzysz drzwi sprawdź czy ranny ma zapięte pasy, jeśli nie, istnieje ryzyko, że wypadnie Ci z samochodu podczas próby otwarcia drzwi. Wówczas otwieraj je bardzo powoli, wsuń rękę do środka samochodu i podtrzymuj ciało poszkodowanego,

• po dostaniu się do samochodu zaciągnij ręczny hamulec i wyłącz stacyjkę,

• nieprzytomni kierowcy najczęściej są pochyleni do przodu, a ich głowa spoczywa na kierownicy,

• spróbuj nawiązać kontakt słowny z poszkodowanym,

• jeśli poszkodowany jest przytomny, ale splątany - nie bardzo zdaje sobie sprawę z tego co się stało , a z mechanizmu urazu podejrzewasz, że mogło dojść do uszkodzenia kręgosłupa szyjnego ( duża prędkość z jaką jechał samochód, zderzenie czołowe, wypadek motocyklowy) i nie ma wskazań do natychmiastowego wyciągania poszkodowanego!!!, powinieneś polecić mu aby pozostał w samochodzie oraz ustabilizować mu kręgosłup szyjny.

Możesz to wykonać:

• zakładając kołnierz ortopedyczny jeśli go posiadasz,

• zakładając na szyję poszkodowanego zwinięty w rulon koc i skrzyżować jego końce na klatce piersiowej poszkodowanego,

• wykonując trakcję kręgosłupa szyjnego - najlepiej jeśli jednej z osób uda się dostać do samochodu na tylne siedzenie, za kierowcę - chwyta ona głowę ofiary obustronnie w okolicy skroniowej i w osi ciała poszkodowanego lekko ciągnie ją ku górze,

• jeśli samochód jest zmasakrowany i nie ma możliwości dostania się do środka trakcję należy wykonać stojąc z boku, od strony drzwi kierowcy lub w jakikolwiek sposób, który przyjdzie Ci do głowy w sytuacji, w której się znajdziesz,

• jeśli poszkodowany jest nieprzytomny - nie reaguje na ból, nie wykonuje poleceń, a Ty podejrzewasz uraz kręgosłupa szyjnego, przy czym nie ma wskazań do natychmiastowego wyciągania z samochodu, powinieneś podnieść jego głowę spoczywającą na kierownicy i oprzeć ją o zagłówek lub o klatkę piersiową osoby, która dostała się do samochodu na tylne siedzenie.

Sposób stabilnego podnoszenia głowy spoczywającej na kierownicy zabezpieczający jednocześnie przed możliwością przemieszczenia się odłamów kostnych do kanału kręgowego, jeśli doszło do niestabilnego złamania kręgosłupa szyjnego:

• łokieć prawej ręki połóż na kręgosłupie poszkodowanego, na pograniczu odcinka piersiowego i szyjnego, dłoń tej ręki umieść na głowie, zablokuj nadgarstek - w ten sposób stabilizujesz kręgosłup szyjny,

• lewą dłoń połóż na żuchwie poszkodowanego i podtrzymuj ją, również usztywnij nadgarstek,

• płynnym, ale ostrożnym ruchem odegnij głowę do pozycji neutralnej, oprzyj ją o zagłówek lub klatkę piersiową osoby, która dostała się do samochodu,

• ustabilizuj kręgosłup szyjny sposobami, w jaki to robisz u osoby przytomnej,

• sprawdź w tej pozycji oddech i krążenie, jeżeli czynności te są zachowane, a okoliczności zdarzenia nie stanowią zagrożenia dla poszkodowanych, należy ograniczyć się do trzymania głowy i oczekiwania na fachową pomoc.

Jeżeli zaistnieją okoliczności związane z zagrożeniem życia poszkodowanego wynikające z zatrzymania oddechu czy krążenia lub strefa, w której znajduje się ranny jest niebezpieczna będziesz zmuszony do wyciągnięcia go z samochodu.

Najwłaściwszą metodą wyciągnięcia poszkodowanego z pojazdu w pojedynkę, w sytuacji zagrożenia jest CHWYT RAUDKEGO:

• sprawdź czy kończyny dolne poszkodowanego są wolne - czy nie są zablokowane przez zgniecioną karoserię, uwolnij je, bo inaczej nie będziesz skuteczny,

• głowę i klatkę piersiową rannego oprzyj na swojej szyi i klatce piersiowej, w tym celu musisz się lekko odgiąć do tyłu,

• prawą rękę przełóż za plecami poszkodowanego i chwyć zgięte w łokciu prawe przedramię ofiary,

• lewą rękę przełóż pod lewą rękę ofiary i również chwyć nią za prawe przedramię poszkodowanego,

• odegnij się jeszcze bardziej do tyłu i mocno trzymając oburącz prawe przełamie ofiary i przyciskając swoją głową głowę poszkodowanego do własnej szyi, wyciągaj ostrożnie poszkodowanego,

• pamiętaj, aby podczas wyciągania nie wbijać własnych kciuków w brzuch poszkodowanego,

• droga, po której będziesz ciągnął poszkodowanego powinna być maksymalnie krótka i równa,

• w przypadku gdy rozpoznałeś wcześniej brak oddechu lub tętna, po położeniu poszkodowanego na ziemi sprawdź ponownie czynności życiowe, w razie konieczności przystąp do resuscytacji,

• jeśli wyciągasz poszkodowanego z samochodu z powodu zagrożeń ze strony środowiska, powinieneś dla swojego i jego bezpieczeństwa jak najszybciej oddalić się jak najdalej, zwracając uwagę aby Twoje czynności spowodowały jak najmniej powikłań,

• w sytuacji, gdy prawe przedramię jest złamane, możesz chwycić za lewe przedramię, wtedy jednak zmniejsza się stabilność chwytu.

7. Udzielenie pomocy osobom, które uczestniczyły w zdarzeniu zagrażającym ich życiu i zdrowiu

Ćwiczenie

Zgłoszono wypadek drogowy na ulicy. Udajesz się na miejsce zdarzenia radiowozem i stwierdzasz, że nie ma jeszcze pogotowia ratunkowego. Ofiarą potrącenie przez samochód jest mężczyzna, który jest nieprzytomny, ale ma zachowane podstawowe czynności życiowe czyli oddech i tętno, co sprawdziłeś.

ZADANIE DLA SŁUCHACZA: dokonaj pełnego badania osoby poszkodowanej, pamiętaj o wysunięciu podejrzenia urazu kręgosłupa szyjnego. W jakich okolicznościach ułożysz tą osobę w pozycji bocznej ustalonej?

8. Przyczyny, objawy, postępowanie przy krótkotrwałej utracie przytomności

Chwilowa utrata przytomności spowodowana jest spadkiem przepływu mózgowego - spadkiem ciśnienia tętniczego - powodującego niedotlenienie ośrodkowego układu nerwowego.

Przyczyny:

1. sercowa - jako następstwo:

• chorób serca np. zespół MAS, migotanie komór, zwężenie zastawki aorty,

• urazu - tamponada osierdzia, wstrząs.

Istnieje również możliwość nałożenia się obu przyczyn jednocześnie.

1. wynik zaburzeń naczynioruchowych - najczęstsza:

• następstwo zmniejszenia ilości krwi krążącej - w przebiegu rozwijającego się wstrząsu hipowolemicznego,

• pobudzenie nerwu błędnego - może być wynikiem bólu (np. w następstwie urazu), ucisku na zatokę tętnicy szyjnej (ciasny kołnierzyk, obcisły golf), silnych emocji wynikających z zaistniałej sytuacji stresowej (np. widok krwi, doznana kolizja drogowa itp.)

• wynik odurzającego działania substancji chemicznych - podtrucie tlenkiem węgla, działanie leków czy narkotyków,

• pochodzenia mózgowego- miejscowe niedokrwienie mózgu w następstwie choroby lub urazu,

• hiperwentylacja- przyspieszenie oddechu- często u przytomnych rannych.

Objawy i przebieg:

• zawroty głowy, mroczki przed oczyma , uczucie gorąca, zimne poty, osłabienie,

• spadek napięcia mięśniowego z utratą przytomności,

• bladość skóry,

• przyspieszony oddech,

• zwolnione lub przyspieszone tętno.

Najczęściej dotyczy to poszkodowanego, z który mamy zachowany kontakt. Czasem zgłasza on w/w dolegliwości (zawroty głowy, mroczki przed oczyma, uczucie gorąca) lub bez tego, nagle traci przytomność, osuwa się na podłoże, nie reaguje na nasze pytania, nie wykonuje naszych poleceń. Oddech i krążenie ma zachowane. Często jest to spowodowane emocjami, widokiem krwi, niewielkim urazem połączonym z bólem, przegrzaniem w zatłoczonym pomieszczeniu, szczególnie po dłuższym przebywaniem w pozycji stojącej (apele, nabożeństwa).

Postępowanie:

• jeżeli do w/w sytuacji doszło w pomieszczeniu zamkniętym osobę należy wynieść na świeże powietrze,

• rozluźnij ciasno pod szyją zapiętą bluzkę, apaszkę, rozepnij koszulę,

• ułóż ofiarę na wznak na twardym podłożu,

• uniesienie kończyn dolnych do góry.

• utrata przytomności - postępuj jak w resuscytacji niemowlaka - próba wykonania 5 oddechów ratowniczych do momentu wykonania skutecznego wdechu. Jeżeli się to udało tylko wentyluj, jeśli to konieczne- oddech co 3 sek. Jeśli nie, uciskaj klatkę piersiową i wykonuj sztuczne oddechy w sekwencji 5 : 1 do momentu wykrztuszenia ciała obcego lub udanej próby wentylacji, wówczas sprawdź oznaki krążenia, jeśli są prowadź wyłącznie oddech zastępczy.

9. Resuscytacja a reanimacja - różnice

RESUSCYTACJA

przywrócenie za pomocą zastosowanych metod ratunkowych spontanicznego krążenia krwi lub krążenia krwi i oddechu, bez powrotu świadomości.

REANIMACJA

przywrócenie krążenia krwi, oddychania i świadomości.

10. Nagłe zatrzymanie krążenia - rozpoznawanie

NZK (nagłe zatrzymanie krążenia) to stan, w którym serce nagle z różnych przyczyn przestaje efektywnie pompować krew do naczyń obwodowych - krew przestaje krążyć w naczyniach.

Następstwem jest sekwencja zjawisk:

utrata przytomności po upływie 10-15 sek. od NZK

patologicznych oddech lub bezdech po 20-60 sek.

brak tętna na dużych tętnicach ( szyjne, udowe).

Kolejność utraty ważnych dla życia funkcji organizmu jest stała - zawsze przebiega w tej samej kolejności w przypadku NZK. Dlatego w oparciu o to został ustalony algorytm postępowania dotyczący rozpoznawania i leczenia tego stanu - kolejność sprawdzania funkcji życiowych (ocena przytomności, oddechu, tętna) i kolejność, w jakiej przystępuje się do ich podtrzymania (efektywne wdechy, a następnie pośredni masaż serca).

Rozpoznanie nagłego zatrzymania krążenia polega na stwierdzeniu braku:

• przytomności,

• oddechu,

• tętna

Wymaga wykonania w trybie natychmiastowym podstawowych zabiegów reanimacyjnych.

Ocena przytomności:

Do poszkodowanego należy podejść od przodu tak, aby nas widział, a nasze pojawienie się dodatkowo go nie przestraszyło.

Staraj się nawiązać kontakt słowny z poszkodowanym, w tym celu zapytaj:

• czy pan/i mnie słyszy?

• czy wie pan/i, co się stało?

• jak się pan/i nazywa? itd.

Jednocześnie sprawdzaj reakcję na ból. W tym celu przejedź pięścią po mostku lub uszczypnij poszkodowanego w płatek ucha.

Reakcja chorego może być następująca:

będzie w pełnym logicznym kontakcie słowny - daje zwięzłe odpowiedzi na Twoje pytania,

będzie splątany - kontakt słowny nielogiczny, nie odpowiada zwięźle na Twoje pytania, ale wykonuje proste polecenia - proszę ścisnąć moją rękę, wypluć to co ma pan/i w buzi itp.

nie będzie reagował na bodźce słowne, nie wykonuje poleceń, ale reaguje na ból - grymas twarzy, jęki, wrzaski, ukierunkowane działanie w celu odsunięcia bodźca bólowego, ma zachowane krążenie i oddech.

nie będzie wykazywał żadnych reakcji.

Jakiekolwiek dźwięki wydawane przez poszkodowanego spontanicznie lub w reakcji na ból świadczą o zachowanym oddechu i obecnym krążeniu. Natomiast brak reakcji na silny ból z ogromnym prawdopodobieństwem wskazuje na zahamowanie czynności życiowych i konieczność szybkiego podjęcia czynności ratowniczych.

ZAWSZE PAMIĘTAJ JAK ZAREAGOWAŁ POSZKODOWANY!

Sprawdzenie zawartości jamy ustnej

• wykonujesz to u poszkodowanego, który na ból zareagował bardzo słabo lub w ogóle, czyli u osób, które samodzielnie nie są w stanie usunąć z jamy ustnej jej zawartości, a Ty boisz się, że mogą się tym zakrztusić,

• poszkodowany przytomny sam wypluje to co mu przeszkadza w jamie ustnej,

• zawsze możesz polecić poszkodowanemu aby samodzielnie opróżnił jamę ustną dla swojego bezpieczeństwa.

Ocena drożności dróg oddechowych

W momencie utraty przytomności natychmiast dochodzi do zwiotczenia mięśni i osoba osuwa się na podłoże. Nie zawsze jednak utracie przytomności towarzyszy utraty oddechu i tętna. Zawsze natomiast musisz sprawdzić czy u osoby nieprzytomnej do tego nie doszło.

Niejednokrotnie brak oddechu jest wyłącznie wynikiem pozycji, w jakiej leży nieprzytomna osoba. W głębokich zaburzeniach przytomności (całkowity brak reakcji na bodziec bólowy) zwiotczeniu mięśni kończyn towarzyszy również utrata napięcia języka, który także jest mięśniem. U osoby leżącej na plecach, zwiotczony język opada ku tyłowi, a jego nasada opiera się o tylną ścianę gardła i uniemożliwia swobodny przepływ powietrza doprowadzając do całkowitej lub częściowej niedrożności dróg oddechowych. Wymaga to od ratującego jak najszybszego udrożnienia dróg oddechowych i sprawdzenia czy osoba ma zachowany spontaniczny oddech - to znaczy, czy ma go w momencie, gdy usuniemy przyczynę niedrożności dróg oddechowych, jaką jest język. Stwierdzenie braku spontanicznego oddechu w optymalnej sytuacji dla przepływu powietrza wymaga natychmiastowego wykonania dwóch efektywnych wdechów (do widocznego uniesienia klatki piersiowej).

Obraz całkowitej i częściowej niedrożności dróg oddechowych:

• całkowita niedrożność

• nie widzisz ruchów oddechowych, a przepływ powietrza jest niewyczuwalny i niesłyszalny, próba nabrania powietrza przez rannego objawia się tzw. paradoksalnym ruchem klatki piersiowej- unosi się nadbrzusze, a zapada klatka.

• częściowa niedrożność dróg oddechowych

• przepływ powietrza jest znacznie utrudniony i wyraźnie słyszalny.

Charakterystyczne odgłosy wydobywające się z dróg oddechowych przy ich częściowej niedrożności to :

• chrapanie- świadczy o zapadnięciu się języka lub podniebienia miękkiego,

• bulgotanie- obecność płynnej lub półpłynnej treści w górnych drogach oddechowych,

• świst- charakterystyczny dla skurczu lub ciała obcego w drogach oddechowych.

Możesz również zaobserwować u poszkodowanego jak walczy o oddech: uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych (mięśnie szyi, kark, obręcz barkowa).

U dzieci i szczupłych pacjentów ruchy skrzydełek nosa oraz zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych

Sposób udrażniania dróg oddechowych:

• jedną rękę (lewą) połóż na czole, drugą rękę (prawą) włóż pod kark i staraj się odgiąć głowę do tyłu,

• czasem wyżej przedstawiony manewr nie wystarcza i istnieje konieczność uniesienia żuchwy - chwyć za ramię żuchwy i staraj się podnieść ją do góry i docisnąć do szczęki,

• przy podejrzeniu urazu kręgosłupa szyjnego nie powinieneś odginać głowy do tyłu, ponieważ możesz w ten sposób pogłębić uraz, dlatego wykonujesz rękoczyn Esmarcha:

jedną rękę (lewą) kładziesz na czole, kciuk drugiej (prawej) ręki kładziesz na kości policzkowej poszkodowanego, a pozostałymi palcami chwytasz za ramiona żuchwy i unosisz ją do góry - odsuwasz w ten sposób nasadę języka od tylnej ściany gardła.

Sprawdzenie czy chory ma zachowany oddech

Starając się cały czas utrzymać drożność dróg oddechowych, pochyl głowę i przystaw swoje ucho do ust poszkodowanego. Wykonaj to tak abyś mógł obserwować klatkę piersiową poszkodowanego. Oceny obecności, jakości i wydolności oddechu dokonujesz trzema zmysłami.

Przy zachowanym oddechu powinieneś :

• słyszeć szum wydychanego powietrza,

• poczuć je jednocześnie na swoim policzku,

• widzieć ruchy klatki piersiowej.

NA BADANIE ODDECHU PRZEZNACZ 10 sek.

Prawidłowo- ilość oddechów na minutę wynosi : dorosły - 12 - 15 / min. dziecko - 15 - 25 / min. niemowlę - powyżej 25 / min.

Podjęcie oddechu zastępczego jest konieczne gdy, po udrożnieniu dróg oddechowych ranny:

• nie oddycha,

• częstość oddechów jest zbyt mała : < 6/min. u dorosłego i < 20/min. u niemowląt,

• obserwuje się nieprawidłowe ruchy oddechowe i zwiększony wysiłek oddechowy,

• słychać nieprawidłowe szmery oddechowe,

• zmniejsza się częstość uderzeń serca,

• obserwujesz sinicę wokół ust poszkodowanego, a jego skóra jest blada i mokra,

W PRZEBIEGU NAGŁEGO ZATRZYMANIA KRĄZENIA ZAWSZE DOCHODZI DO UTRATY ODDECHU.

WYKONAJ NATYCHMIAST 2 EFEKTYWNE WDECHY!!!

Sprawdzenie tętna.

Badanie tętna przeprowadza się na dużych tętnicach. Najłatwiej jest to wykonać na tętnicy szyjnej u osób dorosłych i dzieci. U niemowląt zaś badamy tętno na tętnicy ramiennej lub udowej.

Miejsca sprawdzania tętna:

• tętnica szyjna - przesuń palce położone na chrząstce tarczowatej

(jabłko Adama) bocznie, nie przekraczając wału mięśniowego utworzonego przez mięsień mostkowo - obojczykowo-sutkowy,

• tętnica ramienna - wewnętrzna strona ramienia, pod głową przyśrodkową mięśnia dwugłowego,

• tętnica udowa - w połowie długości pachwiny.

TĘTNO BADAMY OPUSZKAMI DWÓCH LUB TRZECH PALCÓW.

NIGDY NIE BADAMY GO KCIUKIEM, PONIEWAŻ POSIADA ON WŁASNĄ TĘTNICĘ, MOŻEMY WIĘC WYCZUĆ WŁASNE TĘTNO!!!

NA BADANIE TĘTNA PRZEZNACZ 10 sek.

W PRZEBIEGU NAGŁEGO ZATRZYMANIA KRĄZENIA ZAWSZE STWIERDZASZ BRAK TĘTNA.

NATYCHMIAST PRZYSTĄP DO POŚREDNIEGO MASAŻU SERCA !!!

Stwierdzenie w wyniku badania braku przytomności, oddechu oraz krążenia wymaga wykonania w trybie natychmiastowym podstawowych zabiegów reanimacyjnych mających na celu:

• utrzymanie drożności górnych dróg oddechowych,

• zastąpienia oddychania,

• zastąpienia krążenia krwi bez użycia jakichkolwiek przyrządów.

11. Metody prowadzenia oddechu zastępczego oraz okoliczności stosowania poszczególnych metod

Metody wykonywania podstawowych zabiegów ratujących życie.

Resuscytacja oddechowa - metody i sposób wykonania

• METODA USTA - USTA

Wykonanie:

1. klęknij z boku głowy ratowanego,

2. udrożnij drogi oddechowe i połóż dłoń na czole pacjenta zaciskając jednocześnie przewody nosowe kciukiem i palcem wskazującym,

3. drugą ręką podtrzymuj żuchwę - podnieś podbródek i dociśnij do szczęki,

4. nabierz powietrza i obejmij szczelnie swoimi ustami wargi pacjenta,

5. powoli wdmuchuj powietrze, obserwuj klatkę piersiową- efektywny wdech spowoduje jej uniesienie się jak podczas normalnego oddychania,

6. obserwuj opadanie klatki piersiowej i staraj się wyczuć na policzku przepływ strumienia powietrza wydostającego się z płuc.

7. jeśli wystąpią trudności w wykonaniu skutecznego wdechu:

• ponownie sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń z niej wszelkie przeszkody,

• ponownie sprawdź czy w wystarczającym stopniu odchylona jest głowa poszkodowanego i uniesiony podbródek,

• podejmij do pięciu prób wykonania dwóch skutecznych wdechów,

• po pięciu próbach nawet, jeśli były one nieskuteczne przejdź do oceny krążenia.

• METODA USTA - NOS

Wykonanie:

1. to modyfikacja wyżej opisanej metody,

2. ratownik układa swoje usta wokół zewnętrznych przewodów nosowych poszkodowanego i tą drogą wdmuchuje powietrze, zaciskając jednocześnie jamę ustną.

Zastosowanie:

Gdy wentylacja inną metodą sprawia techniczne trudności np. brak uzębienia u ratowanego,

1. gdy u ratowanego są poważne urazy twarzy,

2. podczas ratowania tonącego, kiedy jedna ręka podtrzymuje głowę przy powierzchni wody i nie ma możliwości zaciśnięcia nozdrzy,

3. przy dużej dysproporcji między ustami ratownika i ratowanego,

4. w przypadku stwierdzenia oparzenia środkiem żrącym okolicy ust - ratownik zabezpiecza się przed poparzeniem, a jednocześnie nie pogłębia zmian martwiczych tej okolicy.

• METODA USTA - USTA, NOS

Wykonanie:

1. to metoda stosowana podczas resuscytacji niemowląt i czasem małych dzieci,

2. ratownik wdmuchuje powietrze do dróg oddechowych ratowanego obejmując swoimi ustami usta i nos poszkodowanego.

W sytuacjach wymagających prowadzenia wyłączne oddechu zastępczego (przy zachowanym krążeniu krwi- wyczuwasz tętno) sztuczne oddechy należy wykonywać u :

dorosły- co 5 sek.

dziecko- co 4 sek.

niemowlę- co 3 sek.

12. Metody prowadzenia pośredniego masażu serca w poszczególnych grupach wiekowych

Resuscytacja krążeniowa

Pośredni masaż serca wykonujesz u ratowanego, u którego stwierdzisz brak przytomności, oddechu i krążenia. Wykonujesz go wówczas zawsze łącznie z resuscytacją oddechową.

W ujęciu ratownictwa medycznego wyróżnia się trzy grupy wiekowe:

• osoby dorosłe - powyżej 8 roku życia - ocenia się to po wyglądzie poszkodowanego. Z tego wynika wniosek, że z dzieckiem, którego wygląd wskazuje na wiek powyżej 8 - ego roku życia postępujemy jak osobą dorosłą,

• dzieci - pomiędzy 1 - 8 rokiem życia,

• niemowlaki - poniżej 1 - ego roku życia.

Przedstawiony podział ma kluczowe znaczenie podczas prowadzenia podstawowych zabiegów ratujących życie.

Określenie miejsca ucisku podczas prowadzenie pośredniego masażu serca u osoby dorosłej:

• połóż dłoń na granicy klatki piersiowej i brzucha, a następnie zagarnij ją do góry tak, aby strona wewnętrzna dłoni opierała się o łuk żebrowy,

• prowadź dłoń po łuku żebrowym poszkodowanego aż do wyrostka mieczykowatego, czyli tuż poniżej miejsca gdzie żebra łączą się z mostkiem - wyczuwasz wówczas twardo pod palcami,

• odmierz tam 2 palce i powyżej przyłóż nasadę dłoni,

• drugą rękę połóż na pierwszą i odegnij lub splącz palce oraz unieś je tak, aby nie uciskać nimi na żebra poszkodowanego - zapobiegniesz ich połamaniu,

• uklęknij koło ratowanego i rozpocznij rytmiczne uciskanie mostka.

• nie przesuwaj dłoni w żadną stronę ( prawo lub lewo ) i nie uginaj rąk w łokciach !!!! inaczej Twój masaż będzie nieefektywny,

• częstości ok. 100 uciśnięć na min.

• zwalniaj ucisk nie tracąc kontaktu rąk z mostkiem.

13. Algorytm postępowania w nagłym zatrzymaniu krążenia w poszczególnych grupach wiekowych

Resuscytacja krążeniowa w poszczególnych grupach wiekowych:

Osoba dorosła i dziecko powyżej 8 roku życia:

• stosunek wdechów do uciśnięć klatki piersiowej wynosi 2 : 15,

• głębokość uciśnięć wynosi średnio 4-5 cm,

• częstotliwość z jaką wykonuje się uciśnięcia klatki piersiowej wynosi ok. 100 / min.

PAMIĘTAJ, ŻE DZIECKO POWYŻEJ 8 ROKU ŻYCIA W UJĘCIU RATOWNICTWA MEDYCZNEGO TRAKTUJE SIĘ
JAK OSOBĘ DOROSŁĄ

Dziecko między 1 - 8 rokiem życia:

• stosunek wdechu do ucisku wynosi 1 : 5,

• uciskasz 1/3 dolną część mostka,

• masaż wykonujesz nasadą jednej ręki,

• częstotliwość powyżej 100 / min.,

• głębokość ok. 1 / 3 wymiaru przednio - tylnego klatki piersiowej.

Niemowlę - dziecko poniżej 1 - ego roku życia:

• stosunek wdechu do ucisku 1 : 5,

• uciskasz 1 palec poniżej linii sutkowej,

• masaż wykonujesz opuszkami dwóch palców,

• częstotliwość powyżej 120/ min.

• głębokość 1 /3 wymiaru przednio - tylnego klatki piersiowej.

Odrębności w przebiegu resuscytacji krążeniowo - oddechowej u niemowląt:

• udrożnienie dróg oddechowych u niemowląt polega na ułożeniu jego głowy w tzw. pozycji wąszenia - wysunięcie głowy do przodu jak podczas wąchania kwiatów,

• najłatwiej to wykonać podkładając pod kark niemowlaka zwiniętą pieluchę,

• tętno u niemowląt badaj na tętnicy ramiennej lub udowej!!!!

W ujęciu medycyny ratunkowej nie wyodrębnia się noworodka ( 0 - 30 dzień życia).
Postępowanie z tą grupą dzieci jest identyczne jak z niemowlakiem

14. Samodzielne przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo - oddechowej w poszczególnych grupach wiekowych

Ćwiczenie

Będąc w patrolu pieszym widzisz, że przy przystanku autobusowym leży starsza kobieta. Świadkowie stwierdzili, że kobieta zemdlała.

Zadanie dla słuchacza

- rozpoznaj nagłe zatrzymanie krążenie i przeprowadź resuscytację krążeniowo - oddechową.

15. Przyczyny, objawy, postępowanie z osobą, u której doszło do zamknięcia dróg oddechowych przez ciało obce

Z niedrożnością dróg oddechowych w następstwie zatkania ich przez ciało obce spotykamy się najczęściej u dzieci. Może do tego dojść jednak w każdej grupie wiekowej:

• niemowlęta - wkładają sobie wszelkie przedmioty do ust, najbardziej niebezpieczne są te najdrobniejsze, które mogą swobodnie w całości wcisnąć do jamy ustnej,

• dzieci - niejednokrotnie podczas zabawy dochodzi do zachłyśnięcia się cukierkiem czy orzeszkiem,

• dorośli - głównie podczas spożywania posiłków zbyt łapczywie lub podczas próby połykania za dużych kawałków.

Oczyszczenie jamy ustnej

Jeżeli w wyżej przedstawionych sytuacjach dojdzie do częściowej niedrożności dróg oddechowych ratowany jest zwykle w stanie sam sobie je udrożnić odkrztuszając ciało obce dzięki aktywacji odruchu kaszlu. Problem pojawia się, gdy dochodzi do całkowitej niedrożności. Nasza pomoc wówczas jest niezbędna.

Objawy:

• osoba dławiąca się zwykle chwyta się za szyję ,

• przy częściowej niedrożności ratowany jest przerażony, często pobudzony, kaszle, a podczas wdechu słychać świst ( wysokie dźwięki przy próbie nabrania powietrza),

• przy całkowitej niedrożności ratowany nie może mówić, oddychać ani kaszleć, wreszcie traci przytomność, mięśnie mu wiotczeją i opada na ziemię.

Postępowanie z osobą dorosłą:

• jeżeli ratowany oddycha, zachęcaj go do kaszlu !!

• gdy zaczyna słabnąć, a kaszel staje się mniej efektywny:

• usuń z jamy ustnej widoczne fragmenty ciała obcego, których nie odpluł ratowany,

• stań z boku i nieco z tyłu ratowanego,

• podeprzyj jedną ręką klatkę piersiową ratowanego i pochyl go do przodu,

• wykonaj 5 silnych uderzeń pomiędzy łopatkami nadgarstkiem drugiej ręki.

Ciało obce przy każdym uderzeniu powinno przemieszczać się w kierunku jamy ustnej.

• jeżeli ww. postępowanie nie przyniosło efektu, należy wykonać rękoczyn Heimlicha:

• stań za ratowanym i obejmij go na wysokości nadbrzusza obiema własnymi kończynami górnymi,

• zaciśnij jedną swoją rękę w pięść i umieścić w połowie długości pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym, drugą rękę połóż na pierwszą ,

• pochyl ratowanego do przodu i silnie pociągnij do ręce do wewnątrz i ku górze,

• jeśli nie doprowadziło to do usunięcia przeszkody, skontroluj jamę ustną w poszukiwaniu ciała obcego i usuń palcem co zobaczysz.

Wykonaj naprzemiennie 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową, a potem 5 uciśnięć nadbrzusza.

• jeśli ratowany traci przytomność:

• utrata przytomności pociąga za sobą zwiotczenie mięśni krtani, co spowoduje poluzowanie się ciała obcego i daje możliwość wykonania efektywnego wdechu, wówczas:

- usuń wszelkie widoczne ciała obce z jamy ustnej poszkodowanego,

- odegnij głowę do tyłu oraz unieś żuchwę ku górze,-

- sprawdź czy ratowany oddycha- patrz, słuchaj, wyczuj,

Postępowanie z dzieckiem - osoba między 1 - 8 rokiem życia

Nie można usuwać ciał obcych z jamy ustnej dziecka na ślepo, gdyż może to doprowadzić do przesunięcia go głębiej !!!

Postępowanie:

1. nakłaniaj dziecko do kaszlu jeśli jeszcze oddycha spontanicznie,

2. jeśli słabnie, a kaszel staje się mało efektywny, pochyl dziecko do przodu i wykonaj uderzenia w okolicę międzyłopatkową jak u osoby dorosłej,

3. jeśli wcześniejsze metody nie dają efektu, możesz wykonać rękoczyn Heimlicha jak u dorosłych, naprzemiennie uciskając nadbrzusze i uderzając w ww. okolicę,

4. gdy dziecko utraci przytomność przystąp do resuscytacji krążeniowo - oddechowej w sekwencji 5 : 1.

Postępowanie z niemowlakiem - osoba poniżej 1 - go roku życia

Nie można usuwać ciał obcych z jamy ustnej niemowlaka na ślepo, gdyż może to doprowadzić do przesunięcia go głębiej !!!

Postępowanie:

1. natychmiast kiedy zobaczysz, że niemowlę się dławi weź je na ręce i koniecznie usiądź na krześle z szeroko rozstawionymi nogami,

2. jeśli niemowlę ma jeszcze spontaniczny oddech trzymaj je na swojej ręce - całe ciało powinno być skierowane głową ku dołowi leżąc pleckami na Twojej ręce opartej na Twoim udzie, istotne aby głowa znajdowała się poniżej poziomu klatki piersiowej,

3. w tej pozycji sprawdź jamę ustną niemowlaka, nie wygarniaj niczego na ślepo,

4. jeśli niczego nie widzisz przełóż niemowlę na drugą rękę - tym razem również leży głową w dół, ale na brzuszku, uważaj żeby trzymając je nie zatykać jamy ustnej niemowlakowi,

5. w tej pozycji wykonaj 5 uderzeń dłonią w okolicę miedzyłopatkową niemowlaka wykonując ruch ślizgowy,

6. jeśli nie dało to efektu - nie udało się usunąć ciała obcego - odwróć dziecko z powrotem na plecy i dalej utrzymuj jego głowę poniżej poziomu klatki,

7. sprawdź jamę ustną niemowlaka - jeśli niczego nie zauważasz, a ono dalej się dusi wykonaj 5 uciśnięć mostka- zlokalizuj je i umieść opuszki dwóch palców w odległości 1 palec poniżej linii miedzysutkowej,

8. jeśli dalej nie daje to efektu powtarzaj ww. czynności w sekwencji: 5 uderzeń w okol. międzyłopatkową, 5 uciśnięć mostka i kontrola jamy ustnej, aż do :

wykrztuszenia ciała obcego i powrotu spontanicznego oddechu ( wówczas połóż niemowlę w poz. bocznej ustalonej i regularnie sprawdzaj oddech),

momentu utraty przytomności przez dziecko.

9. utrata przytomności - postępuj jak w resuscytacji niemowlaka - próba wykonania 5 oddechów ratowniczych do momentu wykonania skutecznego wdechu. Jeżeli się to udało tylko wentyluj, jeśli to konieczne- oddech co 3 sek. Jeśli nie, uciskaj klatkę piersiową i wykonuj sztuczne oddechy w sekwencji 5 : 1 do momentu wykrztuszenia ciała obcego lub udanej próby wentylacji, wówczas sprawdź oznaki krążenia, jeśli są prowadź wyłącznie oddech zastępczy.

Typowej pozycji bocznej ustalonej nie wykonasz u niemowlaka, ponieważ stosunek długości kończyn do wielkości tułowia powoduje, że nie utrzyma się ono samodzielnie w tej pozycji. Dlatego weź niemowlę na ręce z głową ułożoną w pozycji neutralnej oraz skierowaną nieco ku dołowi. Takie trzymanie niemowlaka zabezpiecza przed zachłyśnięciem się wymiocinami, zadławieniem językiem oraz umożliwia swobodny wypływ śliny.

---