Ochrona praw człowieka
3 zasady aksjologiczne
1.godność - art.30 przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Art. 233.1 ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art.30/ godność człowieka/, art. 34 i 36 / obywatelstwo/,art.38 /ochrona życia / art.39,40,41 ust.1 humanitarne traktowanie, art42 / ponoszenie odpowiedzialności karnej/, art. 45 /dostęp do sądu/, art. 47 / dobra osobiste/,art53 / sumienie i religia/, art. 63/petycje/,oraz art48,72 / rodzina i dziecko /
Godność dzielimy na :
Godność osobista - poczucie wł. Godności,/ cześć, honor, dobre imię /
Godność osobościowa - relacje człowieka ze społeczeństwem / zależy jak człowiek przeżywa swoje życie /
Godność osobowa - jest tożsama z człowieczeństwem / nie jest zależna od czynników zew. I zachowania przedmiotów/
3 zasady aksjologiczne nie są równorzędne. Równość i wolność wynika z godności człowieka. Godność stanowi fundament porządku konstytucyjnego . / orzeczenie tk z dnia 23.03.1999 r. - k2/98.
Z praw człowieka wynikają 3 kategorie obowiązków państwa :
1. Obowiązek negatywny - materialny / obow. Poszanowania, powstrzymanie od ingerencji w prawa i wolności /
2. Obowiązek pozytywny - materialny / ochrona życia - istnienie służb, uregulowań prawnych, skuteczne śledztwo w przypadku śmierci człowieka- ukaranie sprawcy/
3. Obowiązek pozytywny - proceduralny / zapewnienie konkretnych procedur za pomocą których jednostka może domagać się swoich praw.
Pkt. 2 i 3 to są obowiązki skutecznej obrony praw i wolności.
Zasada godności ma wpływ na prawa socjalne, służy wzmacnianiu tych praw.
2. Wolność - art.31.1 wolność człowieka podlega ochronie prawnej. 2. Każdy jest obowiązany szanować wolność i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
3. Równość i niedyskryminacja - art.32 .1 wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakichkolwiek przyczyn.
Art.33.1. Kobieta i mężczyzna w rp maja równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. 2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości , do zabezpieczenia społecznego oraz zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.
Równość w prawie / stanowienie prawa /
Równość wobec prawa / stosowanie prawa /
Zasada równości płci
Zakaz dyskryminacji
Zasada równości odnosi się tylko do prawa. Ma zastosowanie na etapie stanowienia i stosowania prawa. Zasada równości ma charakter względny. Możliwe są pewne odstępstwa ale pod warunkiem, że nie mają charakteru arbitralnego i dyskryminującego. To różnicowanie będzie miało bezpośredni związek z celem i treścią przepisów w których jest zawarte i będzie przyjęte na podstawie obiektywnych kryteriów np. Ułatwienia dla osób niepełnosprawnych, dzieci z rodzin biednych, różny wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn.
Wszystkie podmioty podobne w sytuacjach podobnych należy traktować tak samo ale podmioty różne należy traktować różnie.
Podmioty podobne posiadają wspólną cechę istotną / relewantną /. Jest to cecha istotna z perspektywy prawnej.
Zasada proporcjonalności należy do kategorii zasad poszanowania godności i praw człowieka.
Zasady ogólne praw człowieka
1. Aksjologiczne - > godność > wolność > równość
2. Strukturalne / przesadzają o cechach współcześnie chronionych praw człowieka /
- > nienaruszalność > niezbywalność >powszechność > jedności praw człowieka .
3. Ochrony i poszanowania / określony sposób i zakres ochrony praw człowieka / - > rzeczywistość i skuteczność praw człowieka > sytuacyjność > pomocniczość > proporcjonalność.
Ogranicza się korzystanie z praw człowieka, a nie same prawa człowieka.
W prawach człowieka są mechanizmy ograniczeń.
1.wyjatki ex definitione
Z treści przepisu prawnego wynika, że jakaś część prawa jest wyłączona z pod ochrony np. Wolności wypowiedzi art. 20. Ust.1 i 2 gdzie propaganda wojenna, nienawiść rasowa są ustawowo zakazane.
Art.11.1 prawo do pokojowego zgromadzenia
Art.5.1 nikt nie może być pozbawiony wolności z wyjątkiem ……….
2. Klauzule imitacyjne
- indywidualne / dot. Konkretnego prawa / art.8 ekpcz - każdy ma prawo ……….
- generalne / dot. Wszystkich praw i wolności zagwarantowanych w danym akcie /
Art.31.3 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. , art. 5,17 ekpcz
3. Klauzule derogacyjne - ograniczanie bądź zawieszanie prawa w sytuacji stanów nadzwyczajnych.
Typowa budowa klauzuli imitacyjnej :
1.zasada legalności -ograniczenie musi mieć podstawę prawną
2. Celowość/ katalog zamknięty / cele dla których może być ograniczana
3.konieczność / w tym proporcjonalność /
Granice korzystania z konstytucyjnych praw człowieka i obywatela
Granice korzystania z konstytucyjnych praw człowieka i obywatela
Przesłanki formalne - każde ograniczenie musi być przewidziane w ustawie, musi posiadać odpowiedni stopień określoności, musi samodzielnie precyzować wszystkie podstawowe elementy ograniczeń , nie może mieć charakteru blankietowego i w całości odsyłać do aktów niższej rangi.
Przesłanki materialne - 1. Konieczność w państwie demokratycznym 2. Celowość : bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska, ochrona zdrowia, ochrona moralności publicznej, ochrona praw i wolności innych osób. !!!!!!!!!!!!!! E 3. Zasada istoty ochrony praw i wolności.
Art.31.3 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Klauzule indywidualne
Art.53.5 wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.
Art.61.3 ograniczenie prawa, o którym mowa w ust.1 i 2 może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.
Art.64.3 własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie , w jakim nie narusza ona istoty prawa własności
Konieczność w państwie demokratycznym
Warunek przydatności - może być wprowadzony tylko taki środek, który jest w stanie doprowadzić do zamierzonego celu.
Warunek adekwatności - spośród wielu środków , które są w stanie doprowadzić do zamierzonego celu , należy zastosować ten najmniej dolegliwy dla jednostki.
Warunek proporcjonalności - zawsze należy ważyć wagę realizowanego celu do ograniczeń nakładanych na jednostkę , efekty danej regulacji musza pozostawać w odpowiedniej proporcji do ciężarów nałożonych na jednostkę.
Ochrona istoty = rdzeń + otoczka
Derogacja praw i wolności w stanach nadzwyczajnych :
Stan nadzwyczajny art.228.1 w sytuacjach szczególnych zagrożeń , jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające , może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny : stan wojenny , stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.
Derogacja konstytucji rp :
Legalność - żeby legalność została spełniona musza być łącznie spełnione :
- przesłanka proceduralna - dany stan musi być wprowadzony zgodnie z procedurami przewidzianymi przez prawo krajowe , są one w miarę spójne dla stanu wojennego i wyjątkowego art. 231 rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego prezydent rp przedstawia sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Sejm niezwłocznie rozpatruje rozporządzenie prezydenta rp . Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Musi być opublikowane w dz.u i podane do publicznej wiadomości. Stan klęski żywiołowej art.232 w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia rada ministrów może wprowadzić na czas oznaczony nie dłuższy niż 30 dni , stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą sejmu.
- przesłanka faktyczna - zaistnieć musi odpowiednia sytuacja ustawowa :
Stan wojenny art.229 w razie zewnętrznego zagrożenia państwa , zbrojnej napaści na terytorium rp lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciw agresji. Prezydent rp na wniosek rm może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.
Stan wyjątkowy art.230 w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa , bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego , prezydent rp na wniosek rm może wprowadzić na czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni , stan wyjątkowy na części albo całym terytorium państwa.2 przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz , za zgoda sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.
Stan klęski żywiołowej art. 232 ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
- przesłanka ustawowa art. 228.2 stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia , które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości. Art.228.3 zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.
Art..233.1 prawa które nie mogą być ograniczone / k. Negatywny / ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw : godność człowieka, obywatelstwo, ochrona życia, humanitarne traktowanie, poszanowanie odpowiedzialności karnej, dostęp do sadu, dobra osobiste, sumienie i religia, petycje, rodzina i dziecko. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! E
Art.233 .3 / k. Pozytywny / ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać wolności i prawa ; wolność działalności gospodarczej, wolność osobista, nienaruszalność mieszkania, wolność poruszania się na terytorium rp, prawo do strajku, prawo własności, wolność pracy, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prawo do wypoczynku. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!! E
Celowość art.228.5 działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.
Proporcjonalność -środki podjęte muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia.
Zakaz dyskryminacji
Derogacja w prawie międzynarodowym art.15 ekpcz
1.przesłanki materialne:
- sytuacja niebezpieczeństwa publicznego zagrażająca życiu narodu /agresja zbrojna, klęski żywiołowe/
- środki ściśle odpowiadające wymogom sytuacji / proporcjonalność/
- legalność międzynarodowa /nie mogą być sprzeczne z innymi zobowiązaniami międzynarodowymi/
- nie może dotyczyć praw niederegowalnych
Prawa niederegowalne - prawo do życia /z wyjątkiem działań wojennych/ prawo wolności od tortur i innego nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, wolność od niewolnictwa i poddaństwa, zakaz karania bez podstawy prawnej, zakaz ponownego sądzenia i karania za ten sam czyn.
2.przesłanki formalne : obowiązek poinformowania sekretarza generalnego danej organizacji międzynarodowej wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego, o przyczynach wprowadzenia derogacji, środkach które zostały podjęte. Urzędowe ogłoszenie przez właściwy organ.
System ochrony praw człowieka onz
Uniwersalny - powszechny, o światowym zasięgu, obejmuje wszystkie kraje świata, odróżnione od systemów regionalnych - jeden system dla całego świata; do onz należy 192 państwa
Powszechność aksjologiczna - wspólny system wartości dla całego świata
System unikalny - jeden system, nie ma innego
Onz
system praw człowieka
Oparty na karcie narodów zjednoczonych oparty na systemie traktatowym
- rada praw człowieka - wielostronne umowy międzynarodowe zawarte pod auspicjami onz
- komitety
I) karta narodów zjednoczonych(http://www.unic.un.org.pl/dokumenty/karta_onz.php#1)
Data napisania: 26.06.1945, san francisco, weszła w życie 24.101945r -> data powstania onz.
Stronami są państwa członkowskie onz - knz jest pierwszym instrumentem tego systemu
A)……
B) drugim instrumentem jest powszechna deklaracja praw człowieka - rezolucja zgromadzenia ogólnego z 10.12.1948r.
- preambuła knz
- art. 1 - cele organizacji knz
- art. 55 karty nz
Organy statutowe:
1. Zgromadzenie ogólne nz + trzeci komitet zgromadzenia ogólnego(organ pomocniczy)
- zgromadzeni ogólne - przeprowadza dyskusje nad każdą sprawą onz (art. 10 knz)
- art. 13 wydaje rezolucje, powoływane organów pomocniczych
- konferencje światowe
1. 1968r. -i światowa konferencja w teheranie
2. 1993r. - ii światowa konferencja w wiedniu
2. Rada gospodarcza i społeczna
Art. 60 za wykonanie funkcji organizacji narodów zjednoczonych przewidzianych w rozdziale niniejszym odpowiada zgromadzenie ogólne i pod jego kierownictwem rada gospodarcza i społeczna, która posiada w tym celu kompetencje, przysługujące jej na podstawie rozdziału x
Art. 62 - rada gis wydaje zalecenia w celu poszanowania praw człowieka, może opracowywać projekty umów międzynarodowych i zwoływać konferencje międzynarodowe,
Art. 68 - powołuje organy pomocnicze, komisje
W 1946 roku powstała komisja praw człowieka -> 2006 r. Rada praw człowieka zastąpiła komisję praw człowieka
Organy nie statutowe:
1. Rada praw człowieka - pomocniczy organ zgromadzenia ogólnego onz, powstała na mocy rezolucji z 15.03.2006r, siedziba w genewie.
Cele: wspieranie powszechnego poszanowania o ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności, w równy i uczciwy sposób dal wszystkich ludzi bez względu na ochodzie
4 zasady:
- powszechność
- bezstronność
- obiektywizm
- konstruktywnego międzynarodowego dialogi w współpracy
Skład: 47 członków, którymi są państwa, wybiera och zgromadzenie ogólne nz, tajne i bezpośrednie głosowane, musi być 97% głosów , aby państw zostało członkiem rpc. Co rok wymienia się 1/3 składu.
Zawieszenie członkostwa: państwo w sposób rażący narusza prawa człowieka, decyzja o zawieszeniu zapada większością głosów 2/3.
Zadania:
- edukacja z dziedziny praw człowieka
- forum dialogu dla wszystkich stron zaangażowanych w ochronę praw człowieka, kontakty różnych stron
- przedstawia zalecenia dotyczące rozwoju praw człowieka zgromadzenia ogólnego
- opracowuje rekomendację dla państw na podstawie powszechnych przeglądów kresowych.
- szybkie reagowanie na nadzwyczajne sytuacje łamania praw człowieka
- coroczne raporty dla onz
Procedury:
1) procedury specjalne - składają się na nie mandaty tematyczne oraz krajowe;
A) mandat tematyczny - powołany jest specjalny sprawozdawca lub grupa sprawozdawców których zadanie jest zbadanie określonego rodzaju naruszeń praw człowieka (3 lata) [np. Do handlu ludźmi]
B) mandat krajowy - zbadanie sytuacji w konkretnym kraju (1 rok) [np. Swoboda wyznania]
Działania: kieruje się apel do rządów(„pilne listy”), wizytacje( tzw. Misje krajowe) - wymagana jest zgoda[ok. 60 państw, w tym polska, wystosowała otwarte zaproszenia)
Sprawozdawca musi mieć swobodę poruszania się(m.in. Musi mieć wejście do więzień, swobodne prowadzeni śledztwa, kontakt z organami władzy oraz z organami pozarządowymi i mediami. Państwa muszą zapewnić ochronę dla danego sprawozdawcy - ale w taki sposób, żeby nie ograniczać wolności i śledztwa.
Status sprawozdawcy - nie pobierają wynagrodzenia, mają prawo do zwrotów poniesionych kosztów, mają status exportów pełniących misję. Nietykalność osobista, bagaży i rzeczy itp. Wydają dokumentację i publikują ją, przekazują rpc raport.
Polskim spedytorem był tadeusz mazowiecki który zrezygnował w 1993r,
2) procedury skargowe - jednostka ma możliwość indywidualnego zawiadomienia o naruszeniach praw człowieka; nie służy jednak dochodzeniu jej praw a jedynie wywoływanie presji na rządzie, uruchamia się gdy w sposób rażący i wiarygodny udokumentowane są łamane prawa człowieka.
Procedura nr 1503.
Cechy procedury:
- poufność
- trójszczeblowość:
1. Etap grupy roboczej ds. Komunikacji - kontrola wstępna bada dopuszczalność zawiadomienia - musi być odpowiednio zachowana forma. (nie mogą być obraźliwe, w sprawach politycznych po wyczerpaniu środków krajowych)
2. Etap grupy roboczej ds. Sytuacji - analizuję raport grupy roboczej ds. Komunikacji i przekazuję dalej państwo musi się ustosunkować wobec tych raportów.
3. Etap rady praw człowieka - rozpatrywanie skargi na forum krajowym, jakie środki zastosować.
3) przeglądy okresowe(powszechne) - co 4 lata, co roku jest podęte 48 państw.
4)prace grup roboczych - grupa robocza złożona z 3 członków (tzw. Trojki), wydają rekomendację, które muszą być wykonane przez państwo i implementowane ale też w odpowiednim zakresie przez pozostałe państw onz. Zobowiązania wynikające z knz, powszechnej deklaracji praw człowieka, wszystkie inne instrumenty prawne z dziedziny prawa człowieka oraz wszystkie dobrowolne przyrzeczenia i ślubowania które państwa złożyły min kandydujące do onz.
Ii) system traktatowy - jeden elementów onz oparty na wielostronnych umowach międzynarodowych zawieranych w ramach onz.
Filary - organy kontrolne przewidziane rzez każdą z tych konwencji czyli tzw. Komitety. Są niezależne od organów instytucji onz. 7 z 8 komitetów są organami traktatowymi, natomiast komitet praw gospodarczych i kulturalnych został powołany w 1986 roku przez rade gis.
Konwencje:
1) międzynarodowa konwencja o likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1965/1969
Komitet ds. Likwidacji dyskryminacji rasowej - ratyfikowany przez 173 państwa
2)międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych 1966/1976
Protokoły:
- i protokół fakultatywny do mppoip w sprawie skargi indywidualnej do komitetu praw człowieka 1966r.
- ii protokół fakultatywny w sprawie zniesienia kary śmierci 1989r
Komitet praw człowieka
3)międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych 1966/1976 (mppgsik)
Komitet praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych - powstał na podstawie rezolucji z 1986r.
Protokół fakultatywny przewiduje skargę do komitetu pgsik 2008/2009
4) konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979/1981
Komitet w spawie likwidacji dyskryminacji kobiet
5) konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu( w krocie: konwencja przeciwko torturom) 1984/1987
Komitet przeciwko torturom
6) konwencja o prawach dziecka 1989/1990
Komitet praw dziecka
7)międzynarodowy konwencja o ochronie praw pracowników migrujących o członków ich rodzin 1990/2003
Komitet pracowników migrujących
8) konwencja o prawach osób niepełnosprawnych
Komitet osób niepełnosprawnych 2006/2008
9) konwencja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami 1998
Komitet praw człowieka - międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych
1976r, wszedł w życie 01.01.1977r. Wszedł w życie; komitet jest organem quazi-sądowym, nie wydaje wyroków, wydaje opinie i nie są to wyroki formalne; skarga indywidualna
Skład: 18 członków, obywatele państw-stron paktu,
Głosowanie: tajne, na osoby z listy przedstawionych przez państwa członkowskie, członkowie nie są przedstawicielami państw - 1 obywatel danego państwa może wejść w skład komitetu, kadencja 4 lata, co 2 lata wymiana ½ skład. Osoby o wysokim moralnym obeznaniu w ochronie praw człowieka i część znających prawo.
Języki - 6 oficjalnych onz
Podejmowanie decyzji odbywa się po przegłosowaniu i decyzji 12 z 18 członków;
Funkcje:
1) rozpatrywanie sprawozdań państw - art. 40 procedura prawodawcza
2) na podstawie protokołu fakultatywnego rozpatrywanie skarg albo zawiadomień indywidualnych
3) rozpatrywanie skarg międzypaństwowych art. 41 - państwa-strony paktu przeciwko innemu państwu-stronie
4)wydawanie uwag ogólnych w których komitet dokonuję interpretacji postanowienia paktu w oparciu o dotychczasową praktykę
Uwagi ogólne:
Zadania:
1) składanie corocznych sprawozdań z działalności zgromadzenia ogólnego za pośrednictwem rady gis art. 45 komitetu społecznego gospodarczego i kulturalnego
2) 18 ekspertów wy biernych przez radę gis wybieranych spośród kandydatów zgłoszonych przez państwa
4) 4 lata kadencji, wymiana połowy co dwa lata
Międzynarodowy pakt praw społecznych i obywatelskich
Zadania komitetu praw społecznych i gospodarczych art. 15-16
1) komitet rozpatruje sprawozdanie państw
2) wykonuję interpretacje pakt i opracowanie uwag ogólnych
3) składanie corocznych sprawozdań radzie gis
4) komitet nie ma kompetencji do rozpłatywania skarg indywidualnych między państwowych
Procedury:
- procedury sprawozdawcze
- petycja (zawiadomienia, skargi indywidualne )
- zawiadomienia/skargi międzypaństwowe
- niezależne śledztwa
- środki wczesnego ostrzegania i pilne procedury - w komitecie ds. Likwidacji dyskryminacji rasowej
Sprawozdania - państwo ma obowiązek sprzedania sprawozdań z wykonania zobowiązań wynikających z poszczególnych traktatów i przekazania sprawozdania do odpowiedniego komitetu - obejmuję każdą z konwencji, art. 40 pkt. A i b
1) środki realizacji celów podjętych przez państwo i praw zagwarantowanych w pakcie
2) postęp korzystania z tych praw
3) czynniki i trudności mające za znaczenie realizację paktu
I) sprawdzanie w ciągu roku oddania raportu pierwotnego
Ii) sprawdzania okresowe - w odpowiednim czasie wskazanym prze konwencję lub komitet - ma charakter aktualizujący
Iii) cel i co należy poprawić
Skarga między państwami nie jest obowiązkową procedurą we wszystkich państwach, procedura fakultatywna
Konwencja o likwidacji powszechnej dyskryminacji rasowej - niezależne śledztwo
Konwencja przeciwko torturom i dyskryminacji kobiet - przeprowadzenie natychmiastowego śledztwa na terytorium całego państwa jeśli dany komitet uzyskał wiarygodne informację albo o systematycznym stosowaniu torturom albo o sytuuj dyskryminowania kobiet.
Skarga indywidualna - 5 konwencji:
- komitet ds. Praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych;
- komitet ds. Praw człowieka
- komitet ds. Likwidacji dyskryminacjo kobiet
- komitet przeciwko torturom
- komitet praw niepełnosprawnych
Przesłanki pozytywne w i protokole fakultatywnym:
- osoba, która znajduję się pod jurysdykcją państwa-strony paktu protokołu dodatkowego(fakultatywnego)
- przeciwko państwu, które jest stroną paktu
- osoba fizyczna
- osoba składająca skargę musi być bezpośrednio dotknięta naruszeniami praw paktu
- konieczność przekroczenia dostępnych środków krajowych - nie jest to wymóg absolutny - jeżeli proces krajowy jest zbyt długa bo nieskuteczny - przesłanka subsydiarności. - naruszenie musiało nastąpić po jego ratyfikacji
- zawiadomienie: forma pisemna
- brak terminu na złożeni skargi
Przesłanki negatywne w i protokole fakultatywnym:
- nie może być anonimowa
- nie może stanowić nadużycia prawa do skargi
- skarga nie może być niezgodna z postanowienia paktu
- nie może być rozpatrywana w innej procedurze międzynarodowej
- państwo nie jest związane opinią tego komitetu
Komitet praw człowieka- quasi sądowe, ze względu na procedury wydaje opinie i zalecenia które powinny być wykonane ze względu na dobrą wiarę
Skład:
Art. 28 oraz 29 paktu. 18 członków z państw członkowskich, wybierani w tajnym głosowaniu, 1-obywatel tego samego państwa. Sprawują funkcję we własnym imieniu.
Wymogi:
Wysoki poziom moralny, być ekspertem z dziedziny prawa, co najmniej cześć członków powinna być prawnikami.
Polska: dwóch: adam zieliński, roman wieruszewski- aktualnie nie mamy nikogo w komitecie pr. Człowieka.
Procedury: jez. Oficjalne onz (6- angielski, chiński, arabski, francuski, hiszpański, …)
Większość głosów przy obecności 1\2- zapadanie decyzji powinno być w drodze konsenzusu.
Zadania:
-art. 40 rozpatrywanie sprawozdań państw
-rozpatruje zawiadomienia/ skargi indywidualne
- art. 41 rozpatruje zawiadomienia/ skargi międzypaństwowe
- wydaje uwagi ogólne w których komitet dokonuje interpretacji postanowień paktu w oparciu o dotychczasową praktykę
-coroczne składanie sprawozdań z działalności zgromadzeniu ogólnemu za pośrednictwem rady gosp. I społecznej.
Kpgsik
Podstawa prawna: powołany decyzją rady gosp. I społ. W 1986 skład:
18 członków z państw członkowskich, wybiera ich rada gosp. I społeczna spośród kandydatów zgromadzonych przez państwa.
Kadencja 4 lata
Zadania:
-rozpatruje sprawozdania
-opracowuje uwagi ogólne
-składa sprawozdania
-przeprowadza misje krajowe i dni debaty ogólnej.
Gwarancje proceduralne
1. Sprawozdania państw- procedura która polega na sporządzeniu przez państwa raportów z wykonania zobowiązań i przesłanie go do odpowiedniego komitetu. Występuję w każdej konwencji, jest procedurą obligatoryjną. Procedury są takie same, różnica: okres w jakim się je składa.
Musi być w nim zawarte:
-środki podjęte przez państwo w celu realizacji praw zagwarantowanych w pakcie
-postęp osiągnięty w dziedzinie korzystania z tych praw
- czynniki lub trudności mające znaczenie dla postanowień paktu
Rodzaje sprawozdań
* (w ciągu roku) pierwotne które są składane po ratyfikacji
* na każde wezwanie komitetu okresowe -mają char. Aktualizujący
Dołącza się do nich dokument bazowy, na koniec komitety wydają uwagi i zalecenia.
Skarga międzypaństwowa- procedura fakultatywna.
Niezależne śledztwa-przeprowadzenie poufnego niezależnego śledztwa na terytorium konkretnego państwa.
Skarga indywidualna- fakultatywna.
Skarga indywidualna do komitetu pr. Człowieka.
Przesłanki pozytywne
Przeciwko komu można ją złożyć -przeciwko państwu które ratyfikowało protokół dodatkowy
-składają jednostki, osoby prywatne przeciwko państwu, osobie która jest pod jurysdykcją państwa, ofiara naruszenia.
-subsydialność: wyczerpane wszystkie dostępne środki krajowe
-forma pisemna
- naruszenie pr zagwarantowanego w pakcie, musiało nastąpić po wejściu paktu w danym państwie.
Przesłanki negatywne
-nie może być anonimowa
-nie może stanowic nadużycia prawa do skargi
-nie może być nie zgodna z postanowieniami paktu
- nie może być rozpatrywana w innej procedurze międzynarodowej
Statutowe:
→komitet ministrów
→zgromadzenie parlamentarne
Nie statutowe:
→europejski trybunał praw człowieka
→europejski komitet praw społecznych
→europejski komitet zapobiegania torturom
→komitet doradczy
→komitet praw człowieka rady europy
Komitet ministrów
Skład:
Przedstawiciele państw spraw zagranicznych
Zadania:
Rozważa środki właściwe dla realizacji celów europy, może również wydawać zalecenia.
Jest organem decyzyjnym, monitoruje przestrzeganie przez państwa zobowiązań statutowych.
Prawo wyboru niektórych członków komitetu
Zgromadzenie parlamentarne
Skład:
Przedstawiciele każdego z państw-parlamentarzyści, każdy przedst.. Państwa musi być jego obywatelem
Zadania:
omówić może każde zalecenie dotyczące celów europy.
Konwencja europy o ochronie praw człowieka
Europejska karta społeczna + 3 protokoły dodatkowe+ zrewidowana karta społeczna
Europejska konwencja zapobiegania torturom oraz nieludzkiemu traktowaniu albo karaniu
Europejska konwencja o ochronie mniejszości narodowych.
Stronami są wszystkie państwa członkowskie.
14 protokołów dodatkowych
Dwa rodzaje:
1.materialne- rozszerzają katalog gwarancji materialnych na gruncie konwencji
Artykuł 1 - obowiązek przestrzegania praw człowieka
Artykuł 4 - zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
Artykuł 6 - prawo do rzetelnego procesu sądowego
Artykuł 7 - zakaz karania bez podstawy prawnej
Artykuł 12 - prawo do zawarcia małżeństwa
Artykuł 13 - prawo do skutecznego środka odwoławczego
2. Proceduralno- organizacyjne- usprawniają lub zmieniają procedury.
Pozostałe artykuły należą do tych procedur np.:
Artykuł 2 - prawo do życia
Artykuł 5 - prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
Artykuł 8 - prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
Różnica: ad. 1 ratyfikowane przez dowolną liczbę państw
ad. 2 ratyfikowane przez wszystkie państwa aby mogły wejść w życie.
Europejski trybunał praw człowieka
Siedziba—sztrasburg
Początkowo podpisało 10 państw teraz 49.
Artykuł 32 - właściwość trybunału
1 trybunał jest właściwy do rozpoznawania wszystkich spraw dotyczących
Interpretacji i stosowania konwencji i jej protokołów, które zostaną mu
Przedłożone na podstawie artykułów 33, 34 i 47.
2 spór dotyczący właściwości trybunału rozstrzyga sam trybunał.
1998 r. 11 protokołów - zasadnicze zmiany trybunału.
Trybunał ma kompetencje wyłączną i obowiązkową.
Od 1998 r. Jest 1-en organ właściwy (wcześniej 3 organy)
Polska ratyfikowała konwencję 19 styczna 1993 r.
16.03.1993 r. Deklaracja o uznaniu etpc, zastrzegliśmy że skargi można wnosić od 01.05.1993r. Za naruszenia które miały miejsce po 30.04.1993r.
Skład trybunału
W celu zapewnienia przestrzegania zobowiązań wynikających
Dla wysokich układających się stron z konwencji i jej protokołów
Artykuł 20 - liczba sędziów
Trybunał składa się z sędziów, których liczba równa jest liczbie
Wysokich układających się stron.
Artykuł 21 - wymogi sprawowania urzędu
1 sędziowie powinni być ludźmi o najwyższym poziomie moralnym
I muszą albo posiadać kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzędu
Sędziowskiego, albo być prawnikami o uznanej kompetencji.
2 sędziowie zasiadają w trybunale we własnym imieniu.
3 w okresie sprawowania urzędu sędziowie nie mogą brać udziału
W żadnej działalności, która nie daje się pogodzić z niezawisłością,
Bezstronnością albo wymaganiami piastowania urzędu w pełnym
Wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikające ze stosowania niniejszego
Ustępu rozstrzyga trybunał.
Skład orzekający
Komitet- bada skład skargi indywidualnej
Izba- wydaje wyroki chyba że zrzeknie się swojej kompetencji
Wielka izba- rozstrzyga skargi indywidualne i międzypaństwowe jeśli izba zrzekła się kompetencji.
Protokół 14 i 14 bis- wprowadziły skład 1-osobowy, jeden sędzia który może badać skargi indywidualne.
Komitety 3-osobowe mogą wydawać wyroki ale tylko w sprawach powtarzających się.
Organy:
-zgromadzenie plenarne
-przewodniczący
-2 vice przewodniczących
-kancelaria (biuro trybunału)
Artykuł 33 - sprawy ze skargi międzypaństwowej
Każda z wysokich układających się stron może wnieść skargę
Do trybunału, jeżeli uważa, że inna wysoka układająca się strona
Naruszyła postanowienia konwencji lub jej protokołów.
Artykuł 34 - skargi indywidualne
Trybunał może przyjmować skargi każdej osoby, organizacji
Pozarządowej lub grupy jednostek, które uważa, że stała się ofiarą
Naruszenia przez jedną z wysokich układających się stron praw
Zawartych w konwencji lub jej protokołach. Wysokie układające się
Strony zobowiązują się nie przeszkadzać w żaden sposób skutecznemu
Wykonywaniu tego prawa.
Zasady postępowania przed etpc
Zasada niezawisłości
Zas. Bezstronności
Zas. Kontradyktronyjności (sporność postępowania)
Zas. Jawności
- publiczny charakter rozpraw
-jawność wyroku i publikacja orzeczeń
Charakter i skutki prawne wyroków
Wyroki pilotażowe- pierwszy w 2004 r.
Trybunał wskazuje środki ogólne oprócz środków indywidualnych, wydawane w sytuacjach gdy naruszenie jest o charakterze problemowym np. Wadliwa praktyka administracyjna.
Europejska karta społeczna z 1961 r. Weszła w życie 1965 r. Polska jest stroną tej karty
3 protokoły opcyjnie
- protokół dodatkowy do eks z 1988 r. Ma charakter materialny
- protokół zmieniający eks z 1991r. Protokół proceduralno-organizacyjny rozszerza katalog praw gwarantowanych np. Prawo do konsultacji
- protokół dodatkowy do eks ustanawiający system skarg zbiorowych z 1995r.
3. Zrewidowana eks z 1996/1999r. Ma zastąpić pierwszą kartę.
Katalog praw eks
4 kategorie:
1.prawa regulowane indywidualnego prawa pracy.
2. Zbiorowego prawa pracy.
3. Prawa zabezpieczenia społecznego.
4. Prawa pracowników migrujących i członków ich stron.
Prawa uznane za twardy rdzeń eks.
Art. 1- pr do pracy
Art. 5- do organizowania się
Nad zgodnością czuwa europejski komitet praw społecznych (komitet ekspertów)
Nie wydaje on wyroków
Składa się z 15 członków wybieranych przez komitet członków rady europy na 6-letnią kadencję, jedna reelekcja jest możliwa
Członkowie są niezależni, bezstronni, pełnią funkcję we własnym imieniu.
W ramach komitetu działa biuro- przewodniczący z vice przewodniczącymi oraz generalnego sprawozdawcy.
Zadania:
1.rozpatrywanie sprawozdań państw i wydawanie konkluzji.
Art. 24 karty, wydawane na podstawie raportów składanych przez państwa.
2.rozpatrywanie skarg zbiorowych i wydawanie decyzji.
Są dwie możliwości związania się przez państwo:
-może ratyfikować protokół
- na podstawie zrektyfikowanej karty.
Organy zaangażowane w składanie raportów:
-komitet rządowy
- komitet ministrów
Trzy kategorie podmiotów:
Międzynarodowe organizacje pracodawców i związków zawodowych
Inne międzynarodowe organizacje pozarządowe które posiadają status konsultacyjny w radzie europy i zostały wpisane na stosowną listę.
Krajowe organizacje zrzeszające pracodawców, związki zawodowe działające w obszarze jurysdykcji państwa przeciwko któremu wnoszona jest skarga
(4). Inne organizacje krajowe pozarządowe (mogą być)
Skargi zbiorowe składane na piśmie za pośrednictwem sekretarza generalnego europy.
Notatki z wykładów w skrócie
ochrona praw człowieka -nauka o procedurach, środkach i instytucjach zapewniających człowiekowi korzystanie z jego praw i dochodzenie roszczeń na wypadek ich naruszenia.
Jak działają te prawa człowieka działają przede wszystkim:
wertykalnie (pionowo) w stosunkach między jednostką, a państwem, a− czasami mówi się też, że działają
horyzontalnie -między jednostką, a jednostką lub jednostką a innym− podmiotem, który nie jest organem państwowym (nie jest częścią aparatu państwa)
cechy praw człowieka:
1. Powszechność
2. Niezbywalność
3. Niepodzielność, integralność
4. Wynikają z godności
ad. 1 powszechność
w znaczeniu podmiotowym bo przysługują każdemu człowiekowi− aspekt terytorialny -bo przysługują wszędzie, w każdym miejscu− aspekt czasowy (temporalny) -historycznie zawsze przysługiwały i− zawsze będą przysługiwać. W starożytności może o nich nie mówiono, ale
to nie znaczy, że ich nie było przysługują człowiekowi na każdym etapie jego rozwoju. Nie ma−
znaczenia czy to jest embrion, płód czy noworodek, młodzieniec czy starzec -przysługują każdemu
ad. 2 niezbywalność
tych praw nie można się pozbyć, nikt ich nam nie może zabrać, ani− nie możemy się ich zrzec.
Ad. 3 niepodzielność, integralność nie można pozbawić człowieka jednych praw kosztem innych praw.−
ad. 4 wynikająca z godności osobowej człowieka
rodzaje godności człowieka
osobowa -przysługuje jedynie człowiekowi, ale przysługująca każdemu− człowiekowi bez wyjątku, w równiej mierze (jest niestopniowalna). Nie można powiedzieć, że ktoś ma więcej godności niż inny.
Osobista -to też jest cecha ludzka, ale oa nawiązuje do poczucia− własnej wartości i związana jest z osiągnięciami i uznaniem wyrażanym dla jego zasług, jego pracy czy dokonań -działa w relacjach
wertykalnych i horyzontalnych.
Osobowościowa -własna -oznacza cechę wewnętrzną, indywidualną− określonej osoby i jest związana z jej wewnętrznym, własnym (autonomicznym) systemem wartości, którego swoim zachowaniem dana osoba przestrzega osiągając określony poziom. Pnie się coraz wyżej osiągając wyżyny na tym systemie wartości, który przyjęła.
Współczesne koncepcje praw człowieka
rodzaje praw człowieka:
wolności i prawa osobiste−
wolności i prawa polityczne−
wolności i prawa społeczne−
wolności a prawa:
wolność od czegoś (np. Od dymu papierosowego) i prawo do czegoś (do pewnych zachowań).
Wolności (czasami zwane także prawami wolnościowymi) oraz prawa osobiste i polityczne (publiczne) określane są mianem praw pierwszej generacji, zaś wolności i prawa społeczne, ekonomiczne, kulturalne -praw drugiej generacji.
Wolność pociąga za sobą obowiązek państwa do nieintegracji w określoną sferę zachowań jednostki (jest więc tzw. Prawem negatywnym). Natomiast prawo (osobiste, polityczne, społeczne etc.) Oznacza po stronie państwa obowiązek określonego działania (jest prawem pozytywnym). Natura takiego obowiązku państwa może być różna.
W przypadku praw politycznych polega on na zaspokojeniu konkretnego− roszczenia jednostki,
w przypadku zaspokojenia prawa społecznych, ekonomicznych i−kulturalnych sprowadza sie zaledwie do zobowiązania, aby organy państwowe podjęły określone działania na rzecz obywateli. Dlatego też prawa społeczne, ekonomiczne i kulturalne normowane są przepisami o charakterze programowym, nienakładającymi na państwo obowiązku pełnej, natychmiastowej realizacji.
Prawa człowieka pierwszej generacji -wolności i prawa osobiste, polityczne prawa człowieka drugiej generacji -wolności prawa społeczne, ekonomiczne i kulturalne prawa człowieka trzeciej generacji -wolności i prawa do pokoju, do dziedzictwa historycznego, do środowiska prawa człowieka czwartej generacji -wolności i prawa mniejszości narodowych, zbiorowości.
Prawa człowieka trzeciej i czwartej generacji są mocno kontrowersyjne, wzbudzają spory.
Generacja -pokolenie, jakiś czas. Związane jest z historią i kolejnością ich uznawania: najpierw były osobiste, potem polityczne, następnie społeczne, ekonomiczne czy kulturalne. Prawa człowieka są uznawane, a nie nadane czy uchwalone. Można je odkryć i jedynie uznać -np. Zapisać w konwencjach.
Koncepcje praw człowieka
początków koncepcji praw człowieka można doszukiwać się już w filozofii starożytnej u greków i rzymian. Pewne jej elementy rozwijane były w myśli zachodniego chrześcijaństwa, w której została przyjęta rzymska koncepcja prawa natury. Interesujące idee pojawiły się w średniowieczu, jak choćby prawo do oporu wobec złego władcy, który gwałci prawo boskie (jan z salisbury, 1110 -1180) czy pojecie „prawa jednostki” w znaczeniu uprawnień skutecznych wobec władzy publicznej.
Jeżeli chodzi o akty prawne to warto tutaj wskazać magna charta libertatum 1215r. Gdzie odwoływano się do zakazu pozbawienia wolności bez wyroku, przyznano szlachcie prawo do drogi sądowej i nie można było przeganiać ludzi z kraju bez wyroku. Warto też wspomnieć o roku 1679 habeas corpus akty -chodziło tu o ograniczenie bezprawia w koloniach. To są akty prawne wydawane przez parlament brytyjski.
organizacja narodów zjednoczonych -powszechny program ochrony praw człowieka -najbardziej powszechny bo obejmujący największą część globu. Polska również jest w onz.
Geneza onz
genezy należy upatrywać w ii wojnie światowej, w niezdaniu egzaminu z zapewnienia pokoju. Ii wojna światowa poprzez swoje okrucieństwa spowodowała brak wiary w wartość ludzkiego życia, poszanowania podstawowych praw człowieka. Kilka ważnych wydarzeń, które doprowadziły do powstania organizacji narodów zjednoczonych. Pierwsze to karta atlantycka -taka ośmiopunktowa deklaracja podpisana 14 sierpnia 1941r. Na pancerniku który kotwiczył na atlantyku (stąd nazwa). Cele jakie zawierała ta deklaracja to przede wszystkim prawo do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa, życia w pokoju i rozwoju gospodarczego, oczywiście po pokonaniu tyranii faszystowskiej. Niezdecydowanie eksponowała zasadę pokojowego rozstrzygania sporów. Wyrażała nadzieję na ustanowienie po ostatecznym zniszczeniu tej tyranii trwałego pokoju, wspominała o potrzebie ustanowienia stałego systemu bezpieczeństwa na szerszą skalę oraz o potrzebie zmniejszenia zbrojeń. Troszkę więcej niż miesiąc później, a więc 24 września 1941r. Na konferencji w londynie ona została podpisana przez członków koalicji antyhitlerowskiej w tym również przez związek socjalistycznych republik radzieckich, ale także przez polskę (polskę w tym czasie reprezentował rząd londyński).następna bardzo ważna deklaracja to deklaracja narodów zjednoczonych zwana deklaracją waszyngtońską -bo została podpisana 1 stycznia 1942r. W waszyngtonie, przez przedstawicieli 26 państw w tym także przez polskę. Ona zobowiązywała uczestników do użycia pełnych zasobów wojskowych, gospodarczych przeciw państwom osi -chodziło o to aby pokonać hitleryzm. O tyle istotny dokument, że po raz pierwszy pojawiają się narody zjednoczone. Takich etapów do tworzenia onz było więcej, ale trzeba podkreślić tą najważniejszą czyli konferencję w san francisco, która była ostatnim etapem tworzenia onz. Rozpoczęła się już 25 kwietniu 1945r. A zakończyła się po dwóch miesiącach, podpisaniem 26 czerwca 1945r. Karty narodów zjednoczonych. W tej uroczystości brało udział 50 delegacji i państw, które nazywamy założycielami onz. Wiemy, ze tych państw założycieli jest 51 -51 państwem jest polska, która nie mogła podpisać od razu, bo nie miała powszechnie uznawanego rządu. Usa i państwa demokratyczne uznawały rząd londyński, ale tego rządu nie uznawał związek radziecki. Z kolei państwa zachodnie nie uznawały rządu moskiewskiego. Dopiero w październiku tego samego roku gdy powstał rząd jedności narodowej, który uznały wszystkie państwa polska stała się tym 51 państwem założycielem mimo, ze nie brała udziału w konferencji w san francisco. Karta narodów zjednoczonych weszła w życie w dniu 24 października 1945r. , kiedy już wszystkie państwa ratyfikowały ją -w tym polska.
Ratyfikowało ją pięciu przyszłych stałych członków rady bezpieczeństwa -chiny, francja, wielka brytania, związek radziecki i usa.
zadania onz
1. Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
2. Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i równouprawienia
3. Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych -gospodarczych, społecznych, kulturalnych militarnych w tym także dotyczących praw człowieka na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań
4. Środek uzgadniania działań narodów i ich wspólnych celów
siedziba -nowy york.
Języki urzędowe -arabski, angielski, francuski, chiński, rosyjski i hiszpański.
Kto może być członkiem onz -każde państwo miłujące pokój, które przyjęło zobowiązania zawarte w karcie i jest w stanie je wypełniać. Przyjęcie następuje uchwałą zgromadzenia ogólnego na zlecenie rady bezpieczeństwa.
Państwo może samo zrezygnować z członkowstwa -np. Indonezja, ale po roku wróciła. Można też zostać usuniętym lub zawieszonym w prawach członka.
Zasady
1. Zasada suwerennej odrębności wszystkich członków
2. Wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań zgodnie z kartą nz
3. Rozwiązywanie sporów wyłącznie środkami pokojowymi
4. Powstrzymywanie się od groźby użycia siły lub użycia jej w sposób
nie uzgodniony z celami onz
5. Okazywanie wszelkiej pomocy onz w każdej akcji, która jest podjęta
zgodnie z knz
6. Wpływanie na państwa, które nie są członkami onz, aby postępowali
zgodnie z zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania pokoju i
bezpieczeństwa
7. Nie ingerowanie onz w sprawy, które stanowią wewnętrzne kompetencje państwa
jeżeli w państwie łamane są prawa człowieka to onz może interweniować,
ale dzieje się to z różnym skutkiem.
Organy onz
1. Zgromadzenie ogólne
2. Rada bezpieczeństwa
3. Rada gospodarcza i społeczna
4. Rada powiernicza
5. Sekretarz generalny wraz z sekretariatem
6. Międzynarodowy trybunał sprawiedliwości
zgromadzenie ogólne składa się ze wszystkich członków (państwa) -każdemu państwu przysługuje jeden głos -zasada równości. Każdy członek nie może mieć więcej niż 5 przedstawicieli. Raz do roku
odbywają się sesje zwyczajne najczęściej we wrześniu, ale są też sesje nadzwyczajne zwoływane na żądanie sekretarza generalnego lub większości członków (dotychczas odbyły się 24 sesje nadzwyczajne). Podejmuje najważniejsze uchwały dotyczące konwencji, traktatów państw
uczestniczących.
Rada bezpieczeństwa -składa się z 5 członków stałych: chiny, francja, wielka brytania, rosja i usa poza tym 10 członków niestałych, którzy są wybierani na 2 letnią kadencję według klucza regionalnego. Klucz regionalny jest taki -jest 5 członków z afryki i azji, 2 członków dla
ameryki łacińskiej, 3 dla europy zachodniej i 1 członek dla europy środkowej. Ten podział regionalny nie pokrywa się z podziałem geograficznym, bo europa zachodnia to nie tylko to co my uznajemy za
europę zachodnią, ale to również australia, nowa zelandia, kanada i meksyk. Z tego kręgu wybiera się tych 3 członków. Europa środkowa to natomiast niemcy, polska, czechy, słowacja ale również rosja i byłe państwa satelickie (blok wschodni z okresu zimnej wojny). Rada bezpieczeństwa przyjmuje uchwały większością 9 głosów z 15. Ważniejsze uchwały wymagają zgodnych głosów członków stałych -czasami jest tak, że taka uchwała jest przyjęta jeśli żaden z członków stałych nie wyrazi sprzeciwu. Rb przedkłada zo sprawozdanie coroczne z głównych zadań. Główne jej zadanie to prowadzenie kontroli zbrojeń. Rada gospodarcza i społeczna -ważny organ 54 członków wybieranych na 3 lata z zachowaniem zasady corocznej rotacji 1/3 składu. Zajmuje się sprawami ekonomicznymi i społecznymi, ale również np. Narkotykami.
Rada powiernicza -to jest organ, który praktycznie nie funkcjonuje. Sekretarz generalny wraz z sekretariatem - wybierany na 5 letnią kadencję na wniosek rb. Zadania -administracja i zarządzanie
sekretariatem, reprezentowanie nz wobec wszystkich państw i organizacji, utrzymywanie stałych kontaktów ze wszystkimi państwami członkowskimi, koordynacja działania całego systemu, kreowanie nowych strategii organizacji, pośredniczenie w rozwiązywaniu sporów -mediacji, prezentacja onz światowej opinii publicznej, nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka - to odbywa się w ten sposób, że sekretarz powołuje stałych przedstawicieli i poszczególnych dziedzinach.
Międzynarodowy trybunał sprawiedliwości -siedziba w hadze, skład to 15 sędziów -omówienie dokładnie na ćwiczeniach. W skład onz weszły również wyspecjalizowane organizacje, agencje np.
Unesco, who, unicef, międzynarodowy fundusz walutowy, światowa organizacja handlu, międzynarodowy bank odbudowy i rozwoju, organizacja ds. Wyżywienia i rolnictwa, światowa organizacja meteorologiczna, wysoki komisarz ds. Uchodźców.
Karta narodów zjednoczonych została podpisana w san francisco 21 czerwca 1945r.
Obejmuje 11 artykułów. Sama nazwa karta narodów zjednoczonych nawiązuje do nazwy stanów
zjednoczonych. W niektórych artykułach używana jest nazwa organizacja narodów zjednoczonych -głównie jednak używa się na świecie nazwy narody zjednoczone. U nas w polsce przyjęła się nazwa organizacja narodów zjednoczonych. Karta narodów zjednoczonych została sporządzona w 5 językach: angielskim, chińskim, francuskim, hiszpańskim i rosyjskim.
Karta składa się z 19 rozdziałów i preambuły.
W rozdziale i określono cele narodów zjednoczonych, w tym utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. W rozdziale ii zdefiniowano kryteria członkowstwa w onz. W rozdziale iii do xv opisane są organy onz i ich uprawnienia. Sam rozdział iii wymienia 6 głównych organów onz: zgromadzenie ogólne, rb, rada społeczno -gospodarcza, rada powiernicza, sekretariat wraz z sekretarzem i międzynarodowy trybunał sprawiedliwości. Rozdział iv odnosi się do zgromadzenia ogólnego -odnosi się do jego funkcji, kompetencji, ustala zasady głosowania i cel zgromadzenia ogólnego. Rozdział v opisuje rb -ustala jej skład, funkcję, kompetencję, zasady głosowania postępowania. Rozdział vi opisuje uprawnienie rb ale do rozstrzygania do pokojowego załatwienia
sporów. Natomiast rozdział vii też opisuje uprawnienia rb ale do wprowadzania sankcji ekonomicznych, dyplomatycznych i militarnych jak również użycie siły w tym siły zbrojnej do rozstrzygania sporów. Rozdział viii zawiera zasady zawierania porozumień regionalnych i
kompetencje rb w tym zakresie. Rozdział ix opisuje uprawnienie onz w zakresie współpracy ekonomicznej i społecznej. W rozdziale x w odniesieniu do uprawnień w zakresie współpracy ekonomicznej i społecznej jest przedstawiona rada społeczno -gospodarcza -jej skład, funkcje, uprawnienia, zasady głosowania. Rozdziały xii i xiii opisują system powiernictwa, który jak pamiętamy nadzorował proces dekolonizacji w związku z tym powołano radę powierniczą -jej kompetencje w ramach tego systemu. Rozdział xiv to uprawnienia mts, a rozdział xv zajmuje sie sekretariatem onz. Xvi i xvii to postanowienia różne -one opisują zasady zintegrowania działalności organów onz z
istniejącym już prawem międzynarodowym. Natomiast xviii i xix opisują poprawki, tryb poprawek, zasady ratyfikacji karty i inne.
Karta nie zawiera katalogu praw człowieka, ale podnosi owe kwestie tak by je przywrócić i podkreślić -wartość i godność człowieka, ponadto preambuła wprost stanowi - postęp i poprawa warunków bytowych są niezbędnymi elementami do rozwoju praw człowieka. Można wspomnieć, że preambuła została wzorowana na preambule konstytucji usa.
Powszechna deklaracja praw człowieka jest bardzo istotnym dokumentem, w późniejszym czasie stała się podstawą do zbudowania międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych i międzynarodowego paktu praw społecznych, gospodarczych i kulturalnych. Powszechna deklaracja praw człowieka została uchwalona przez zo onz w dniu 10 grudnia 1948r. W paryżu. Jest to dokument o charakterze kluczowym i podstawowym dla rozwoju praw człowieka i ochrony praw człowieka.
Struktura składa się z 30 artykułów i preambuły. Została w niej wyrażona przede wszystkim wiara w podstawowe prawa człowieka -godność i wartość osoby ludzkiej oraz główne prawa mężczyzn i kobiet oraz dała wyraz swojej stanowczej woli w popieranie postępu społecznego i polepszenia warunków życia i większej wolności. Art. 1 stanowi, że wszyscy ludzie są wolni, równi w swej godności i w swych prawach. W art. 2 mamy zawarte, że prawa, które są zamieszczone w deklaracji dotyczą wszystkich bez względu na różnicę rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, majątku, urodzenia lub jakichkolwiek innych różnic. W artykule tym została sformułowana zasada niedyskryminacji. Art. 3 mówi nam, że każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swojej osoby. Art. 4 formułuje zakaz niewolnictwa, art. 5 natomiast zakaz tortur i nieludzkiego traktowania. Art. 6 mówi o uznaniu osobowości prawnej człowieka. Art. 7 mówi o ochronie przed jakąkolwiek formą dyskryminacji, w art. 8 mamy prawo do odwołania przeciw nieodpowiedniemu traktowania. W art. 9 zakaz arbitralnego aresztowania, zatrzymania lub wygnania z kraju. Art. 10 przyznaje prawo do bezstronnego sądu. W art. 11 formułuje zasadę -nie ma kary
bez ustawy. Art. 12 zakaz ingerencji państwa w życie rodzinne i prywatne obywatela. Art. 13 każdy człowiek ma prawo do wolnego wyboru do miejsca zamieszkania i poruszania sie miedzy państwami. Art. 14 formułuje prawo do azylu, w art. 15 sformułowano prawo do posiadania obywatelstwa. Art. 16 prawo do dobrowolnego zawarcia małżeństwa między kobietą, a mężczyzną. Art. 17 prawo do własności, art. 18 prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Art. 19 prawo do wolności poglądów
i swobodnego ich wyrażania. Nie chodzi tylko o werbalizowanie swoich poglądów ale także wyrażanie poglądów przez taniec, przez sztukę i inne. Art. 20 prawo do wolności pokojowego zgromadzania się i
zrzeszania. Art. 21 to prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem bezpośrednio lub przez swobodnie wybranych przedstawicieli. Wiąże się to z prawem wolnego dostępu do służby publicznej. Chodzi tu o równość pod względem formalnym czyli każdy ma prawo być np. Posłem i senatorem
na takich samych zasadach. Prawo do zabezpieczenia społecznego i swobodnego rozwoju swojej osobowości to art. 22. Art. 23 to prawo do pracy, art. 24 to prawo do urlopu i wypoczynku. Art. 25 to prawo do godziwego życia, natomiast art. 26 prawo do oświaty. Art. 27 prawo do kultury, art. 28 to prawo do życia w rzeczywistości, która stosuje postanowienia deklaracji, nawiązuje do zasady urzeczywistniania praw człowieka. Chodzi o to aby prawa człowieka były rzeczywiste i skuteczne. Art. 29 mówi o możliwości ograniczenia praw i wolności i w jakich warunkach. Art. 30 zakaz działania, które by prowadziło do podważenia deklaracji. Charakter prawny deklaracji co do charakteru prawnego deklaracji są podzielone poglądy -czy jest wiążąca czy nie. Niektórzy uważają, że trzeba tą deklarację traktować jak każdą inną deklarację czyli nie nadawać jej jakiegoś szczególnej
mocy wiążącej i nie mówić, że ma moc wiążącą. Z reguły deklaracja jest dokumentem prawa międzynarodowego, ale takim, który poprzedza uchwalenie aktu prawa wiążącego -paktu, traktatu w którym państwa zobowiązują się do podjęcia jakiegoś określonego działania. W przypadku tej deklaracji było inaczej dlatego, że bardzo duża część tych przepisów został przejęta do innych paktów prawa międzynarodowego o znaczeniu zasadniczym. Ale w swym znaczeniu, które ma uzyskała olbrzymią liczbę ratyfikacji, a zatem stała sie dokumentem powszechnym. Nie tylko w nazwie ale również de facto. Niektórzy mówią w związku z tym, że ma charakter wiążący bo uzyskała status prawa zwyczajowego. Nawet oni czyli wyznawcy tego poglądu zaznaczają, ze odnosi się to wyjątkowo do tej deklaracji.
Międzynarodowa karta praw człowieka zawarta w międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych został przyjęty na konferencji onz w nowym yorku 16 grudnia 1966r. Stanowi podstawę praw i wolności i zobowiązań państw wobec obywateli. Posiada charakter wiążący. Struktura składa się z preambuły i 5 części. W preambule uznaje się przyrodzoną godność, uznaje się równe i niezbywalne prawa wszystkich członków wspólnoty ludzkiej, uznaje się, że przyrodzona godność stanowi podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie. „nie wojna gwałci prawa człowieka, tylko tam gdzie sie gwałci prawa człowieka tam dochodzi do wojny”. Część pierwsza mówi o zasadzie samostanowienia i przyznaje narodom prawo do swobodnego rozporządzania dla swoich celów swoimi bogactwami i zasobami naturalnymi. Część druga nawiązuje tutaj do zakazu dyskryminacji -mówi się, że stosowanie paktu następuje bez względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, poglądy polityczne, narodowość, społeczność, urodzenie czy jakiekolwiek inne okoliczności. Strony (państwa) mają obowiązek zapewnić swoim obywatelom podczas prowadzenia (…bełkot) takie zasady, które ułatwiają stosowanie paktu,
przede wszystkim zapewnić na drodze regulacji prawnych. Art. 4 w przypadku gdy wyjątkowe niebezpieczeństwo publiczne zagraża istnieniu narodu i zostało ono urzędowo ogłoszone państwa strony niniejszego paktu mogą podjąć kroki mające na celu zawieszenie stosowania zobowiązań wynikających z niniejszego paktu w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji pod warunkiem, że kroki te nie są sprzeczne z innymi ich zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego i nie pociągają za sobą dyskryminacji z powodu rasy, koloru skóry, języka religii i pochodzenia społecznego. Art. 4 zawiera klauzulę derogacyjną czyli możliwość zawieszenie mocy obowiązującej niektórych praw człowieka w uzasadnionych przypadkach. Klauzula derogacyjna nie może dotyczyć następujących praw (prawa niederogowane): • prawo do życia, • zakaz tortur, • zakaz niewolnictwa i poddaństwa, • prawo do wolności i zakaz jej pozbawiania, • zakaz bezprawnego skazania,
• nie można człowieka pozbawić osobowości prawnej, • wolność myśli, sumienia i wyznania.
Część trzecia zawiera podstawowe prawa obywatelskie i polityczne, które są zapisane w katalogu praw obywatelskich i wolności. Są to: zakaz tortur, zakaz dyskryminacji, wolność przed sądami, wolność
sumienia i wyznania, prawa mniejszości, prawo do uczestniczenia w życiu publicznym. Część czwarta ustanawia komitet praw człowieka. Nakłada na państwa strony nakaz składania sprawozdań z wykonania tego paktu, właśnie na tej podstawie polska składa sprawozdanie. W części piątej jest określone, kto może podpisać pakt, w jaki sposób jest ratyfikowany, przepisy przejściowe i wprowadzające. Do tego paktu były uchwalone dwa protokołu dodatkowe. One są bardzo ważne. 1 protokół był uchwalony razem z paktem czyli w roku 1968. Stanowi, że każdy obywatel może wnieść skargę na swoje państwo do komitetu praw człowieka. Czyli stanowi mechanizm skargi indywidualnej.
Polska ratyfikowała ten pakt i ratyfikowała pierwszy protokół, czyli nasi obywatele również mają to prawo. Natomiast drugi protokół z 15 grudnia 1989r. Mówi o likwidacji kary śmierci. Polska ten protokół podpisała dopiero w 2000r. Ale nie ratyfikowała go. Te protokoły są bardzo ważne, bo będą również wchodziły w skład międzynarodowej karty praw człowieka. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych uchwalony razem z międzynarodowym paktem praw obywatelskich i politycznych w dniu 16 grudnia 1966r. Polska ratyfikowała go w 1978r.
Składa się z 5 części pierwsza część określa prawa narodów do samostanowienia, do swobody
określenia swojego statusu politycznego i rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego jak i również bogactw naturalnych. W drugiej części jest zawarta klauzula imitacyjna w art. 4 -czyli
oznaczonym tym samym numerem co art. 4 w międzynarodowym pakcie praw politycznych i obywatelskich ale tamten zawierał klauzule derogacyjne. Art. 4 państwa strony niniejszego paktu uznają, że korzystanie z tych praw zapewnione przez państwo zgodnie z niniejszym paktem może być
poddane przez państwo tylko takim ograniczeniom jakie przewiduje ustawa i tylko w stopniu w jakim to jest zgodne z istotą tych praw oraz wyłącznie w celu popierania powszechnego dobrobytu w
społeczeństwie demokratycznym. Tutaj mówimy o ograniczeniu (limitacji), a nie pozbawianiu (derogowaniu). Część trzecia to katalog praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Są to: prawo do pracy, prawo do sprawiedliwych warunków pracy, do sprawiedliwego wynagrodzenia, bezpieczeństwa, higieny, musi być zapewniona możliwość awansu, czasu wolnego, także jak prawo do
tworzenia związków zawodowych, prawo do strajku, prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do odpowiedniego poziomu życia, ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego i prawo każdego do nauki, w
tym do bezpłatnego podstawowego nauczania. Również prawo do udziału w życiu kulturalnym i korzystania z postępu naukowego. Część czwarta to zapewnienie przestrzegania praw uznanych w pakcie przez zobowiązanie państwa strony do przedkładania sprawozdań sekretarzowi generalnemu onz. Nie ma tutaj mowy o mechanizmie skargi indywidualnej tylko mówi o sprawozdaniach. Część piąta zawiera sposób ratyfikacji i wejście w życie paktu. Posiada charakter wiążący. Dopiero w roku 2009r. Uchwalono protokół dodatkowy do tego paktu gospodarczego gdzie komitet ds. Gospodarki, społeczeństwa i kultury został wyposażony w mechanizm skargi indywidualnej, ale jeszcze nie wszedł w życie bo nie może doczekać się odpowiedniej liczby ratyfikacji.
Kwestie jakie były poruszane przez komitet praw człowieka w odniesieniu do polski -też była mowa o nienawiści, ale w kontekście do osób, które wybrały opcję homoseksualną. Tu chodziło o to aby
wyodrębnić w polskim kodeksie karnym przestępstwo dyskryminacji w oparciu o orientację seksualną. My nie wyodrębniliśmy i chyba nie mamy zamiaru dlatego, że w ten sam sposób będziemy traktować wszystkie inne formy dyskryminacji. Następna kwestia to była kwestia związana z szacunkiem i okazaniem czci dla osób zmarłych -chodziło o dewastację cmentarzy i to nie tylko żydowskich, ale również chrześcijańskich. Prawa dzieci -zwrócono uwagę na kilka przypadków stosowania przemocy
przez funkcjonariuszy organów ścigania do wymuszania na dzieciach zeznań lub przyznania się do winy. W polsce wyłączone jest stosowanie przemocy funkcjonariuszy w stosunku do dzieci w celu przyznania się do winy bo nasz system wyklucza pojęcie przyznania się do winy. W stosunku do nieletniego nie można mu przypisać winy, można mu przypisać jedynie zarzuty. Niemniej jednak istnieje bardzo wąski
margines kiedy funkcjonariusz może taką przemoc zastosować, bo fizycznie on ma bardzo utrudniony kontakt z dzieckiem -przesłuchanie dziecka z reguły jest prowadzone przez sędziego, ale zdarza się i to
zgodnie z prawem, że może być przez krótki czas przetrzymywane w policyjnej izbie dziecka. Może być też w pewnych sytuacjach przesłuchane przez policję. Prawdopodobnie kilka takich przypadków sie
zdarzyło i dlatego trzeba naprawić tą kwestię. Później pojawiła się kwestia przetrzymywania w różnych instytucjach dzieci, nieletnich, małoletnich i tutaj jest rzeczywiście coś co powinniśmy naprawić. Była
jeszcze jedna bardzo ważna sprawa związana z wolnością osobistą -chodziło o to aby każdy kto zostaje zatrzymany mógł natychmiast skorzystać z prawa do bezpłatnej pomocy prawnej -adwokata, obrońcy, prawnika i być o tym poinformowanym i to jeszcze w języku dla niego zrozumiałym. To były główne kwestie, które były poruszane w stosunku do polski -było ich oczywiście więcej, ale te były najważniejsze. Tu chodzi o sprawozdania, które państwo musi złożyć z wykonania postanowień międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych. Do tego sprawozdania są składane sprawozdania alternatywne przez organizacje pozarządowe. W przypadku polski taką organizacja jest
helsińska organizacja praw człowieka, ale także jeżeli chodzi o prawa gejów to była to kampania przeciwko homofobii. Były też i inne, ale one (tak jak kampania przeciwko homofonii) zajmowały się tak branżowo wycinkiem tylko praw człowieka, natomiast helsińska organizacja objęła tak jakby całość. I te organizacje przedstawiły swoje raporty do komitetu praw człowieka, poza tym komitet praw człowieka może bazować na wiedzy jaką wynosi ze skarg indywidualnych. Podczas tego przesłuchania delegacji polskiej na sali są obecni przedstawiciele tych organizacji i zwrócić uwagę, że np. Ta odpowiedź na piśmie to nie była wyczerpująca, może również podjeść w trakcie i zwrócić się z
jakimś ustnym zapytaniem.
Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej -została uchwalona przez zgromadzenie ogólne onz w dniu 21 grudnia 1965r. Została przez polskę podpisana 7 marca 1966r. Oraz została przez polskę ratyfikowana 5 grudnia 1968r.. Ta konwencja
przewiduje także skargę indywidualną i skargę międzypaństwową. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania -uchwalona przez zgromadzenie ogólne onz w dniu 10 grudnia 1984r., polska podpisała 13 stycznia 1986r. I nieco po ponad 3 latach bo 26 lipca 1989r. Ratyfikowała ją. Ta konwencja przewiduje skargę indywidualną i międzypaństwową, ale także przewiduje procedurę dochodzeniową, ale my nie uznaliśmy takiej kompetencji komitetu do działań przewidzianych w art. 20, czyli nie daliśmy upoważnienia żeby na naszym terytorium komitet mógł prowadzić procedurę dochodzeniową. Międzynarodowa konwencja dotycząca ochrony praw migrujących pracowników i członków ich rodzin -uchwalona przez zgromadzenie ogólne onz w dniu 18 grudnia 1980r. Polska niestety ani nie podpisała, ani nie ratyfikowała tej konwencji. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet -uchwalona przez zgromadzenie ogólne onz w dniu 18 grudnia 1978r., ratyfikowana przez polskę w dniu 18 lipca 1980r. -do tej konwencji jest także dodatkowy protokół, który został przyjęty przez zgromadzenie ogólne onz w dniu 6 października 1999r. I polska ratyfikowała ten protokół 22 grudnia 2004r. I tam też jest przewidziana procedura skargi indywidualnej, nie jest natomiast
przewidziana skarga międzynarodowa i jest jeszcze przewidziana procedura dochodzeniowa, na co polska wyraziła zgodę. Konwencja praw osób niepełnosprawnych -ta konwencja została uchwalona 13 grudnia 2006r., tą konwencję polska podpisała 30 marca 2007r., nie podpisała jednak protokołu dodatkowego do tej konwencji chociaż on dawał możliwość złożenia tej skargi indywidualnej. Polska nie ratyfikowała także całej konwencji. Ważna dla nas jest definicja, kogo ta konwencja zalicza do osób niepełnosprawnych. Do osób niepełnosprawnych zaliczane są osoby z
długotrwałą obniżoną sprawnością fizyczną, umysłową, intelektualną lub sensoryczną, która w interakcji z różnymi barierami może ograniczać tym osobom pełne i formalne uczestnictwo w życiu społecznym na równych zasadach z innymi podmiotami. Chodzi o to by zapewnić osobom niepełnosprawnym posiadanie takich samych praw i obowiązków z jakich korzystają inni członkowie społeczeństwa. Ta konwencja ma zagwarantować uczestniczenie w życiu społecznym tym osobom na zasadach pełnoprawnych członków. Konwencja podkreśla, że osoba niepełnosprawna powinna korzystać z pełnego równouprawnienia. Każda taka osoba ma prawo do wolności, do bezpieczeństwa, prawo do swobody poruszania się i niezależnego życia, ma prawo do zdrowia, edukacji, prawo do udziału w życiu politycznym i kulturalnym. Konwencja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami -uchwalona przez zgromadzenie ogólne onz w dniu 20 rudnia 2006r.
Polska podpisała tę konwencję w dniu 29 marca 2007r., ale nie ratyfikowała jej. Konwencja ta przewiduje system raportowy, fakultatywnej procedury i skargowy -chodzi tu o skargę indywidualną i
międzypaństwową, które mogą być zgłaszane do komitetu ds. Wymuszonych zaginięć. Wymuszone zaginięcia -chodzi o zatrzymanie, aresztowanie, uprowadzenie lub inną formę pozbawienia wolności przez przedstawicieli państwa lub przez osoby lub grupy osób działających z upoważnienia, wsparcia lub za przyzwoleniem państwa, a następnie odmowa uznania pozbawienia wolności lub ukrywanie losu i miejsca pobytu zaginionych osób co stawia takie osoby poza bytem państwa. Ta konwencja w art. 1 zawiera interesujące stwierdzenie -że żadne okoliczności wyjątkowe takie jak stan wojny, groźba wojna czy brak wewnętrznej stabilności politycznej lub jakakolwiek inna sytuacja wyjątkowa nie mogą być powoływane jako usprawiedliwienie wymuszonych zaginięć. W art. 6 stosowanie wymuszonych zaginięć jest określone jako zbrodnia przeciwko ludzkości. Strony, które podpisały tą konwencję i ją ratyfikowały zobowiązały się do: 1. Do prowadzenia dochodzenia w sprawie faktu wymuszonych zaginięć i do postawienia winnych przed sądem 2. Do zapewnienia, że wymuszone przestępstwa będą stanowiły przestępstwa na podstawie prawa karnego 3. Ustanowienia swojej jurysdykcji za przestępstwo wymuszonych zaginięć, gdy domniemany przestępca, sprawca znajdzie się na terytorium tego państwa, nawet wtedy gdy nie jest obywatelem tego państwa czy rezydentem 4. Zobowiązują się współpracować z innymi państwami w celu zapewnienia, że przestępcy będą ścigani i zostanie doprowadzone do ich ekstradycji oraz w celu pomocy ofiarom wymuszonych zaginięć, w celu
zlokalizowania tych ofiar lub ich szczątków 5. Do przestrzegania minimalnych norm prawnych w całym zakresie pozbawienia wolności w tym w taki sposób by prawo do pozbawienia wolności mogło być kwestionowane przed sądami 6. Zobowiązały sie stworzyć rejestr więzień i osób więzionych tym
samym i pozwolić na kontrolę sprawowaną przez krewnych i różnego rodzaju ciała 7. Zapewnić też by ofiary wymuszonych zaginięć lub osoby bezpośrednio dotknięte będą miały prawo do odszkodowania i rekompensaty ta konwencja reguluje również sprawy związane z komitetem ds. Zaginięć wymuszonych.
Konwencja o prawach dziecka -ta konwencja jest opatrzona w dwa protokoły dodatkowe. Konwencja pochodzi z 1989r. Polska ratyfikowała ja w roku 1991. Ta konwencja nie przewiduje komitetu, który by mógł badać skargi indywidualne, ale w pierwszym protokole dodatkowym, który nazywa sie protokołem w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne z 2000r. Polska ratyfikowała ten protokół fakultatywny w 2005r. Jest jeszcze drugi protokół dodatkowy -protokół dodatkowy do konwencji praw dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii z 2000r. I polska ratyfikowała go w 2005r. Ogólna ratyfikacja przekroczyła już 130 państwa (stan na maj 2010r.) -to jest jedyny komitet, który nie jest wyposażony w skargę indywidualną. Trzeci protokół dodatkowy jest obecnie opracowywany, który miałby wyposażyć komitet praw dziecka w możliwość rozpoznawania skargi indywidualnej. Chodzi o to aby dzieci mogły być chronione tą skargą indywidualną przed naruszeniami ze strony państwa (nie ze strony rodziców). Chodzi również o skargę międzypaństwową ale także procedurę zbiorową, procedurę dochodzeniową -czyli wszystkie możliwe
mechanizmy do ochrony praw dziecka. Te instrumenty prawa międzynarodowego, o których była mowa wcześniej bo składają się na system traktatowy w odróżnieniu od sytemu opartego o kartę narodów zjednoczonych. System traktatowy obejmuje również protokoły dodatkowe bo one mają tą samą moc jeżeli chodzi o związanie się państwa postanowieniami jakie są w tych protokołach jak konwencje
(postanowienia konwencyjne). Rada europy w przeciwieństwie do onz gdzie mamy strukturę powszechną ochronę praw człowieka tu mamy strukturę regionalną -europejską. Mimo, że jest to
regionalny system to uważany jest za najskuteczniejszy system ochrony praw człowieka. Jest skuteczny dlatego, że jest europejski trybunał praw człowieka (etpcz), do którego również można wnosić skargi indywidualne, ale ze względu na mechanizm tej skargi, ze względu na jego skuteczność zapewnia on najlepsze przestrzeganie praw człowieka ze znanych nam systemów ochrony praw człowieka.
Geneza powstania tej organizacji. 19 września 1946r. Churchill w swoim wystąpieniu nawiązał do utworzenia zjednoczonej europy. Zauważył, że istnieje potrzeba zjednoczenia europy. Zwracam tu uwagę na konieczność wyzwolenia narodów, które zamieszkiwały w koloniach, zauważył ruchy
narodowo wyzwoleńcze w koloniach, zauważył również groźbę rozprzestrzeniania się komunizmu. W takich okolicznościach 5 maja 1949r. Dochodzi do powołania rady europy. Pierwszy szczyt rady europy odbył się 1 sierpnia 1949r. Rada europy to pierwsza międzynarodowa organizacja w europie
zachodniej. Ona początkowo była pomyślana jako stworzenie takiego ponad narodowego rządu, ale te oczekiwanie nie zostało spełnione przede wszystkim dlatego, że nie doszło do współpracy społecznej i
gospodarczej. Statut organizacji jest nazywany statutem londyńskim od miejsca jego przyjęcia.
Sygnatariusze rady europy to: belgia− dania− francja− holandia− irlandia− luksemburg− norwegia− szwecja− wielka brytania− włochy−
polska należy do rady europy od 1991r. -dopiero po przemianach społeczno -ustrojowych jakie miały miejsce w naszym kraju po 1989r. Obecnie do re należy 47 państw. Członkiem re może zostać każdy zaproszone do niej państwo akceptujące zasady i prawa rządzące demokracją parlamentarną. Re można powiedzieć, że jest to forum dyskusyjne nastawione na działalność społeczną, a nie ciało decyzyjne.
Cele re 1. Chodzi o doprowadzenie jedności pomiędzy członkami rady 2. Chodzi o ułatwienie postępu ekonomicznego społecznego przede wszystkim na drodze zawierania porozumień 3. Ochrona i wcielenie w zycie zasad ideałów stanowiących wspólne dziedzictwo 4. Rozwiązywanie konfliktów na linii jednostka -państwo 5. Rozwój cywilizacyjny 6. Wspieranie promocji i ochrona praw człowieka oraz ich przestrzegania 7. Likwidacja żelaznej kurtyny program re 1. Praca i wolność człowieka 2. Demokracja 3. Rządy prawa 4. Pluralizm polityczny 5. Działania na rzecz rozwiązania problemów społecznych takich jak dyskryminacja, homofonia ale także aids
struktura i organizacja zgromadzenie parlamentarne re -jest to organ obradujący re. Obraduje−
nad sprawami, które należą do jego kompetencji określonych w statucie i później przedstawia swoje ustalenia komitetowi ministrów w formie zaleceń. Może wydawać zalecenia komitetowi ministrów w każdej sprawie, która odnosi się do celów i zakresu działania re oraz w sprawach zostały zgromadzeniu przekazane przez tenże komitet ministrów. W skład zgromadzenia parlamentarnego wchodzą przedstawiciele parlamentów państw członków. Zgromadzenie zbiera się na sesjach zwyczajnych (raz do roku) i nadzwyczajnych. Nadzwyczajne to te, które są zwoływane z
inicjatywy samego zgromadzenia lub inicjatywy komitetu ministrów. Komitet ministrów -jest to organ decyzyjny, quasi rząd re. Składa− się co do zasady z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich. Wyjątkowo ci ministrowie mogą być zastąpieni przez swoich przedstawicieli dyplomatycznych. Kompetencje: może zawierać umowy, konwencje, wydaje zalecenia dla państw członkowskich. Jest organem działającym w imieniu re. Jego zadania określa art. 15 -komitet
ministrów rozważa w związku z zaleceniem zgromadzenia parlamentarnego lub z własnej inicjatywy środki właściwe dla realizacji celu re, zawierania konwencji, przyjmowania przez rząd wspólnej polityki odnośnie do poszczególnych praw. Sekretariat -składa się z− • sekretarza re, który jest powoływany przez zgromadzenie parlamentarne na plenarnej sesji • zastępca sekretarza re
• niezbędnego personelu pełnią funkcje czysto organizacyjno i obsługowe. Organy doradcze -jest ich pewna liczba np. Kongres władz lokalnych i− regionalnych. W każdym państwie są biura informacyjne sfera działalności: w sferze ochrony praw człowieka -skuteczność przestrzegania praw człowieka i ich ochrony, wykrywanie nowych zagrożeń, rozwijanie świadomości społecznej, popieranie edukacji no także w drodze wydawanych przez re konwencji. Chodzi też o zapobieganie naruszeniom praw człowieka, ale także w dziedzinie mediów, demokracji, współpracy prawnej, demokracji lokalnej, współpracy trans granicznej, w dziedzinie ochrony środowiska, młodzieży, edukacji, ochrony zdrowia, kultury, dziedzictwa narodowego. To są dziedziny, które mieszczą się w
sferze działalności re. Re organizuje szereg konferencji dotyczących ochrony praw człowieka,
równości kobiet i mężczyzn, zwalczania rasizmu. Sporo ze swojego budżetu przeznacza na szkolenie swoich kadr w zakresie ochrony praw człowieka.
Konwencja rady europy o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności uchwalona w rzymie w dniu 4 listopada 1950r. (zwana konwencją rzymską) weszła w życie 3 września 1953r. Na niej opiera się europejski trybunał praw człowieka (etpcz). Tą konwencję uzupełnia 14 protokołów.
Protokoły 1, 4, 6, 7, 12, 13 -to protokoły merytoryczne (materialne, substancjalne), natomiast pozostałe to protokoły proceduralne, a wiec dotyczą postępowania przed organami re. Stronami konwencji są wszystkie państwa re (łącznie z rosją). Polska ratyfikowała tą konwencję w 1993r.
Katalog praw osobiste i polityczne: prawo do życia,− zakaz tortur,− zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej,− zakaz dyskryminacji,− wolność i bezpieczeństwo osobiste,− prawo do nauki,− poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego.− konwencja zawiera ograniczenie -klauzule imitacyjne -mówi o stanach nadzwyczajnych, bezwzględnym zakazie tortur, zakazie zbiorowego wydalania cudzoziemców, zakazie ponownego sądzenia i karania. Udziela też instytucjonalnej gwarancji ochrony praw człowieka -chodzi tu przede wszystkim o europejski trybunał praw człowieka. Do 1998r. Była jeszcze jedna instytucja, a mianowicie europejska komisja praw człowieka. Od 1998r. Jej funkcje przejął w całości europejski trybunał praw człowieka. Komitet ministrów czuwa nad wykonywaniem orzeczeń etpcz. Środki kontrolne jakie zawiera konwencja to skarga międzypaństwowa i skarga indywidualna.