Chów i hodowla drobiu

Ćwiczenia I

28.02.2011r.

Pochodzenie, typy użytkowe, rasy, rody i mieszańce. Pokrój i czynniki wpływające na zmiennośc

Pojęcie „drób” obejmuje 4 gat ptaków udomowionych i mających znaczenie ekonomiczne

-kury i indyki- z rodziny bażantowatych

-kaczki i gęsi- z rodziny kaczkowatych

-w hodowli i rozrodzie zw gosp zalicza się także- perlice, przepiórki, strusie

Pochodzenie:

Archeopteryks, kopalny ptak późnojurajski (sprzed prawie 150 mln lat), wielkości gołębia, łączący cechy gadów i ptaków. Cechy ptasie: pióra (lotki i sterówki), przednie kończyny przekształcone w skrzydła, pierwszy palec kończyn tylnych przeciwstawny, kości śródstopia i stepu zrośnięte, tryb życia nadrzewny. Prawdopodobnie słabo latał,wspinał się na drzewa.

-kury

-wg teorii monofiletycznej: pochodzenie od dzikiego przodka kora bankiwa (czerwony kur dżungli)

-wg teorii polifiletycznej: pochodzenie od przynajmniej 4 gat: kur czerwony, zielony, szary

-indyki od dzikich indyków z Ameryki Północnej

-kaczki od dzikiej kaczki krzyżówki

-gęsi od gęsi dzikiej

Typy użytkowe

-ujemne genetyczne skorelowanie, czyli antagonistyczne zachowanie się w selekcji cech mięsności i nieśności- uniemożliwia trwałe połączenie tych dwóch użytkowości w jednym typie

-u kur: typ nieśny, mięsny, ogólnoużytkowy

-kaczki- gł mięsny, tylko w niektórych krajach można je podzielic na 3 tak jak kury

-gęsi typ mięsny dzieli się na wcześnie dojrzewające (tłustomięsne) i późno dojrzewające (smalcowe)

-indyki można dzieli na lekkie, średnie i cięzkie

-we wszystkich gat można wyróżnic typ ozdobny

-typ nieśny (reprezentuje rasa leghorn)

-lekka sylwetka i rozszerzający się do tyłu tułów

-db rozwój ukł pokarmowego i rozrodczego

-upierzenie kremowo-białe przylego do ciała

-skóra i skoki żółte, zausznice- białe

-grzebień prosty i duży jak dzwonki, często lekko przechylony na bok

-m.c. ♀ do 1,6 kg ♂ do 2,2 kg

-nieśnośc roczna osiąga do 260 jaj o średniej masie 58-64 g z rzadko spotykaną białą skorupą

-wyeliminowany instynkt kwoczenia (przerwy w nieśności na czas wysiadywania jaj i wodzenia piskląt)

-szybko się opierzają, wada: nerwowe i płochliwe

-typ mięsny(reprezentuje rasa cornish)

-m.c. ♀ oh 3 kg ♂ ok 4 kg

-sylwetka: wydatna, szeroka i db umięśniona pierś, grube, krótkie i szeroko rozstawione skoki, o żółtej barwie oraz krótkie skrzydła

-przydatki małe z typowym groszkowym lub prostym grzebieniem

-upierzenie białe, skóra koloru żółtego

-nieśnośc wynosi ok 130 jaj o masie 60g

-szybkie opierzanie, duże tempo wzrostu i db wykorzystanie paszy

-typ ogólnoużytkowy

-nieśnośc 140-250 jaj o masie 54-63g, u wszystkich ras mają barwę brązową o różnym odcieniu

-m.c. ♀ 1,8-2,8 kg ♂ 2-3,5 kg

-żółta barwa skóry i skoków (wyjątek rasa sussex- barwa cielista)

-sylwetka zbliżona do prostokąta

-różnice u ubarwieniu

-wyróżnia się także typ sporowy, ozdobny

Rasy

-zielononóżka kuropatwiana(zk)

-nieśnośc do 170 jaj o masie 55 g

-nie tolerują chowu w dużych stadach

-gospodarne, db wykorzystują wybieg

-duża odpornośc, plastycznośc w przystosowaniu się do niekorzystnego środowiska

-duża zdrowotnośc

-mięso o smaku zbliżonym do dziczyzny

-upieżenie wielobarwne

-polbar (pb)

-nieśnośc 160-180 jaj o masie 54-58 g

-koguty jasne, kury kuropatwiane

-charakteryzjue je płcioznacznośc (autoseksing), możliwośc odróżnienia płci piskląt tuż po wykluciu

-duże czerwone przydatki

m.c. ♀ 1,6-1,8 kg ♂ 2-2,5 kg

-sussex (sx)

-białe z czarnymi piórami w grzywie, ogonie i skrzydłach, poch ang

-duża odpornośc, delikatny kościec i dobre umięśnienie

-znoszą da 200 jaj o masie 56-58 g o jasnobrązowej skorupie

-new hampshire (NH)

-powst w USA, mocna budowa o zaokrąglonych kształtach

-skoki szeroko rozstawione o średniej długośc, pojedynczy grzebień o średniej wielkości

-rhode island red (rir)

-powstała w USA, prostokątny kształt tułowia

-dł nogi, grzebień pojedynczy lub różyczkowy, upierzenie białe lub czerwone

-nieśnośc 220 jaj, przyjazne i łatwe w oswojeniu

-barred rock (br)

-upierzenie ocharakterystycznym ułożeniu piór; na przemian ułożone białe i ciemnostalowe prążki

-white roch (wr)

-upierzenie białe

-nogi żółte nieopierzone

-m.c. Samica 3 kg, samic 4 kg

-nieśnośc 180 jaj o masie 60 g

Brojler krzyżówka międzygatunkowa typu mięsnego; ♂dominant cornish x ♀ white rock

Cechy brojlera

-db wykorzystanie paszy, szybkie pierzenie się, wysoka wydajnośc poubojowa

-szybkie tempo wzrostu

Wykorzystanie w produkcji towarowej mieszańców (krzyżowanie)

-wprowadzenie i wykorzystanie heterozji (dot to zwłaszcza cech ważnych w produkcji drobiarskiej ale niskoodziedziczalnych; gł lepsze przystosowanie do zmiennych warunków środowiskowych, lepsza zdrowotnośc, wyższa niż u ras wyjściowych produkcja mięsna i nieśna )

-wprowadzenie i wykorzystanie specyficznych genów (np. płcioznacznośc lub karłowatośc- matki brojlerów: zajmują mniej miejsca, więc więcej się ich zmieści; lepsze spożycie paszy)

-wykorzystanie zdolności kombinacyjnej rodów (eliminacja niekorzystnych współzależności cech użytkowych)

Pokrój zespół zewn cech morfologicznych zwierzęcia, charakterystycznych dla danego gatunku, rasy, płci i typu użytkowego

1 ocena użytkowości i zdrowia na podstawie cech pokrojowych

2 zasady uboju oraz położenie i budowa układu pokarmowego

3 zasada analizy rzeźnej i czynniki wpływające na wyniki

Ad 1

Zmiany pokrojowe zależą od:

gatunku, wieku, płci, użytkowości

Formalizm pokrojowy- zgodnośc z wzorcem

Ocena nioski na podstawie cech pokrojowych

-brak otłuszczenia- możliwośc wyczucia jaja lub żołądka

Cechy ptaka chorego

postawa	Głowa trzymana przy ciele, opuszczona na piersi, zarzucona na grzbiet lub schowana pod skrzydło, ogon opuszczony
głowa	Grzebień, dzwonki białe, grzebień nienaturalnie zażółcony, przydatki szorstkie, chłodne nozdrza zajęte przez wydzielinę śluzową lub ropną
umięśnienie	Wychudzone, zanik mięśni, nie ucieka, osłabione
nogi	Skoki odwodnione, stawy powieększone
pióra	Matowe, nastroszone, gubią pióra
skóra	Mniejsze natężenie barwnika w skórze
brzuch	Twardy lub bardzo miękki, rozciągnięty, zniekształcony otwór odbytowy, wyczuwalny płyn surowiczy
odchody	Białe, zielonkawe, żółte, czerwone w barwie, cuchnące, nieuformowane, bardzo odwodnione
apetyt	Brak, przy gorączce nadmierne pragnienie
oddychanie	Przez dziób, nienormalne dźwięki, potrząsanie głową, podnoszenie głowy przy wdechu i opuszczanie przy wydechu

Zasady uboju

-humanitarny (szybko, bezboleśnie)

oszołomienie- pozbawienie świadomości

prądem

mechaniczne- uderzenie, gazowanie

-nie może miec negatywnego wpływu na tuszę (zwierzę nie może buc świadkiem, serce musi pracowac)

Czynniki wpływające na jakośc tuszy

-głodzenie przez 10-12 godz przed ubojem (przewód pokarmowy musi byc pusty- zanieczyszczenia)

-transport- temperatura, dystans, stłuczenia- ślady na ciele

-niewłaściwe oszołomienie

-pakowanie

-skrwawianie

--zewn (najechanie tuszy na nóż); szybkie, łatwe; powst otwarta rana, w której może powst zakażenie, nacięcie może byc zbyt głębokie; nie nadaje się na pióra, ponieważ zostają zakrwawione

--wewn; trudniejsze, brak otwartej rany, minimalne zakrwawienie

-oparzanie ma na celu rozluźnienie torebek piórowych; za pomocą wody lub pary

-odpierzanie/ skubanie (mechaniczne; u ptaków wodnych-ręcznie)

-patroszenie (nie można uszkodzic przewodu pokarmowego)

-schładzanie

Przewód pokarmowy

-posiadają wole, w którym gromadzi się pożywienie

-brak zębów- muszą połykac pokarm w całości

-przełyk - transportuje pożywienie do wola

-żołądek gruczołowy - tu u ptaków mięsożernych pokarm jest trawiony silnymi kwasami, u roślinożernych tylko rozmiękczany

-żołądek mięśniowy - u roślinożernych ptaków dopiero tu pokarm jest rozcierany na papkę. Ptaki odżywiające się nasionami połykają piasek i drobne kamyczki, aby ułatwić rozcieranie pożywienia. U mięsożerców tu zbierają się niestrawialne resztki, np. kości, pancerzyki owadów, sierść. Są one potem wydalane w wypluwkach.

-jelito cienkie

-jelito grube

kloaka

-wyst 2 jelita ślepe, brak okrężnicy, mało śliny

Analiza rzeźna

-przeprowadzana w celu porównania przydatności mięsnej różnych grup genet lub porównania przydatności pasz

-cele doświadczalne, naukowe

warunki przeprowadzenia analizy:

-ujednolicony czas, w którym ptaki pozbawione są paszy

-odpowiednio prowadzony wybór ptaków

-przestrzeganie zasad podziału tuszki na części i tkanki

analiza wstępna- ustala się wydajnośc rzeźną ptaka lub średnią badanej grupy

-oddzielenie krwi, piór, łap, części niejadalnych

-ustalenie wydajności rzeźnej

-podział tuszki na: pierś, nogi, skrzydła, grzbiet i szyję

-oddzielenie łap, ud i skrzydeł- odpowiednio w stawie skokowym, biodrowym i barkowym- nie może uszkodzic kości stawów

-pierś od grzbietu oddziela się w miejscu chrzęstnych połączeń domostkowych i dogrzbietowych części żeber

-szyję odcina się przed pierwszym kręgiem szyjnym

analiza szczegółowa- udział poszczególnych tkanek w tuszce (mięśnie, tłuszcz, skóra, kości)

-istotna dla celów hodowlanych

-selekcja na otrzymanie dużej ilości mięśni a jak najmniejszej ilości tłuszczu w tuszce

Tłuszcz dzieli się na: międzyjelitowy, śródmięśniowy, sadełkowy (wyściela jamę brzuszną)

Wydajnośc rzeźna procentowy stosunek masy tuszki patroszonej do masy przed ubojem

Zależy od: gtunku, typu użytkowego, płci, wieku

Budowa i działanie inkubatorów

zapewnienie waunków lęgów naturalnych

możliwośc utraty całego lęgu

Korzyści wynikające z lęgów sztucznych

-lepsze wyniki

-sprawdzeie czy jajo jest zapłodnone

-ujednolicony wiek, synchronizacja wylęgów

-masowośc (może byc też wadą- wypuszczenie na rynek chorych osobników)

-utrzymanie temperatury

-db dla leghornów- eliminacja kwoczenia

-selekcja, wykorzystanie w hodowli

Warunki dobrgo lęgu

-temperatura-

-pow 26C nast. Rozwój zarodka,

-należy utrzymywac stały poziom przez cały okres inkubacji;

-zależy od wieku zarodka i gatunku oraz aparatów

-optymalna temperatura 37,6-37,8

indyki 37-38, kaczki 37,6- 38, gęsi 37,4-37,8

- „0” fizjologiczne- zejście poniżej temp lęgowej; spowolnienie rozwoju

-wilgotnośc

-ograniczeie wysychania

-powietrze chłonie ciepło wytwarzane przez zarodki spalające tłuszcz

-na początek może byc mniejsza (50-56% do 18 doby)

-pod koniec musi byc większa (78-80% po 18 dobie)

-zbyt duża wilgotnośc może spowodowac uwodnienie żółtka

-zwiększenie wilgotności powoduje schładzanie jaja

-zapewnia krążenie wody w jaju, ma wpływ na odżywianie

-wentylacja

-nie można dopuścic do nadmiernego wzrostu CO2

-zapewnia wymianę gazową

-wyrównanie warunków w komorach

-dostarczanie tlenu

-ruch jaja

-potrzebny do obrócenia żółtka

-obracanie o 90st co godzinę- wyrównanie nagrzewania

-potrzebne dla dobrej konsystencji białka

-zapobiega zerwanie chalaz

-w jaju położonym i nie ruszanym przez dłuższy czas zawiązka zarodka jak i żółtko opadają na dno i mogą przylepić się do błony jaja co może być bezpośrednią przyczyną zamarcia zarodka

Synchronizacja lęgów-

-eliminacja martwych zarodków

-skrócenie klucia

-porozumiewanie się zarodków- stukanie w skorupkę; zamarły zarodek przerywa kontakt

Schładzanie i kropienie- stosowane u drobiu wodnego

-zmiękczenie skorupy (w ostatnim stadium przed wykluciem)

-stymulacja oddychania

Analiza biologiczna lęgów

-ustalenie przyczyn nadmiernej śmiertelności

Aby dokonac analizy należy znac wiek zarodka

Szczyty śmiertelności

I- 4-6 dzień

-wynik złej wartości jaja, transportu, przechowywania

II- 18-21 (okolice wyklucia), większy

-jakośc jaj wylęgowych

-złe warunki lęgów

Wartośc biologiczna- cechy jakościowe, rodzice, gatunek

Zdolnośc wylęgowa

-żywienie, środowisko, wiek, stan zdrowia, stosunek samców do samic lub inseminacja, stopień pokrewieństwa, behawior, zachwianie heirarchii, budowa jaja, jakośc treści, warunki opakowania, transportu, przechowywania, typ użytkowy, gatunek

Zespół czynności mający ustalic zwiększoną śmiertelnośc

-obliczanie i notowanie wyników lęgowych (notowanie % odpadów)

-otwieranie jaj z martwym zarodkiem (sprawdzanie czy zarodek normalnie się rozwijał)

-badanie treści (otoczenie zarodka, ilośc płynów i zabarwienie)

-badanie położenia zarodka

Anomalie pokrojowe

-akrania- niezasklepienie pokryw czaszki

-etopria- niezasklepienie powłok brzusznych

-skrzywiony dziób, brak oczu

-powodem jest niewłaściwa inkubacja, przegrzanie

„pierścień śmierci”- przy przegrzaniu pękają naczynia krwionośne

w zależności od sposobu odżywiania i oddychania można wyróżnic szczególne momenty

1-2 dzień

6-7 dzień- nieodpowiednia omocznia

ok 19 dnia niewłaściwy rozwój narządów

w trakcie klucia ułożenie, geny letalne

Rozwój zarodka podczas inkubacji

Dzień pierwszy

16 godzina- pierwsze znaki upodabniające embrion do zarodka pisklęcia

18 godzina- pojawia się zaczątek układu pokarmowego

20 godzina- pojawiają się śaldowe znaki kręgosłupa

21 godzina- zapoczątkowuje się rozwój układu nerwowego

22 godzina- pojawiają się zaczątki głowy

24 godzina- małe skupiska komórek na okolicy głowy zapoczątkowują powstawianie oczu

Dzień drugi inkubacji

25 godzina- początek serca

35 godzina- początek ucha

42 godzina- serce bije

Trzeci dzień

60 godzina- początek nosa

62 godzina- początek nóg

64 godzina- początek skrzydeł

Czwarty dzień- początek języka

Piąty dzień- zaczynają powstawać organy i możliwe jest zróżnicowanie płci

Szósty dzień - rozwija się dziób

Ósmy dzień- pojawiają się pióra

Dziesiąty dzień- koniec dzioba utwardza się tworząc ostry ząb

Trzynasty dzień- na nogach rogowacieje naskórek i powstają pazury

Czternasty dzień- zarodek układa się w pozycji odpowiedniej do przebicia powłoki powietrznej

Szesnasty dzień- naskurek na nogach, pazury i dziób stają się twarde i sztwyne

Siedemnasty dzień- dziób przekłuwa się do pęcherzyka powietrza

Dziewiętnasty dzień- woreczek żółciowy zaczyna zamykać się w jamie ciała

Dwudziestego dnia

woreczek żółciowy zostaje całkowicie wchłonięty do jamy ciała

zarodek zajmuje już praktycznie całą przestrzeń wewnątrz jaja za wyjątkiem pęcherzyka powietrza.

Dwudziesty pierwszy dzień - pisklę przebija skorupę i zaczyna wydostawać się z jaja. Rozpoczyna się klucie piskląt.

Zasady oceny użytkowości mięsnej

Rody i linie

pojęciem rodu lub linii określa się mniejszą od rasy jednostkę systematyczną charakteryzującą się odpowiednim, ustalonym poprzez długotrwałą selekcję, poziomem wybranych cech użytkowych oraz ustalonym poziomem zmienności genet i fenotypowej. Rody mogą byc męskie i żeńskie, alinie ojcowskie i mateczne w zależności od tego,którego z rodziców dostarcza się do krzyżowania. Rody męskie i linie ojcowskie charakteryzują się lepiej wykształconymi cechami mięsnymi, a rody żeńskie i linie mateczne- cechami reprodukcyjnymi, nieśnymi.

Kontrole użytkowości

mają na celu określenie efektu pracy hodowlanej (dzieci lepsze od rodziców). Zakres kontroli jest różny w zależności od utrzymania.

Kontrola indywidualna

-w fermach zarodowych

-kontroluje się: m.c. W 7 tyg, długośc mostka, wiek dojrzałości płciowej, nieśnośc początkową i hodowlaną, masę jaj i zdrowotnośc

Kontrola grupowa

-fermy zarodowe i reprodukcyjne

-kontroluje się: dojrzałośc płciową, nieśnośc produkcyjną, tygodniową nieśnośc procentową, zdrowotnośc

cel prowadzenia kontroli

-określenie liczebności

-określenie poziomu użytkowości stad reprodukcyjnych i towarowych

-systematyczne szacowanie wielkości produkowanych jaj wylęgowych i piskląt towarowych

-określenie najbardziej efektywnych...........

Europejski wskaźnik wydajności

EWW= m.c (kg) x przeżywalnośc (%) x 100

wiek (dni) x zużycie paszy na 1kg m.c. (kg)

jest to uniwersalny techniczny index, pozwalający ocenić efektywność odchowu ; nie jest to wskaźnik ekonomiczny, służący do oceny finansowej produkcji; wyrażana w punktach.

Przydatnośc pasz w żywieniu drobiu

Aminokwas ograniczający — aminokwas egzogenny, który w danym białku pożywienia występuje w zbyt małej ilości w stosunku do pozostałych. Ogranicza on wówczas wykorzystanie wszystkich aminokwasów

Specyficznośc żywienia drobiu

1 wysoka produkcja nieśna-wapń potrzebny do produkcji jaj

2 szybki przyrost brojlerów

3 ptaki w systemie intensywnym utrzymywane bezżywieniowo

4 specyfika budowy układu pokarmowego-stosunek długości przewodu pokarmowego do długości ciała: 1:8; brak okrężnicy; nie trawi włókna

5 ważna jakoś paszy-białko- ważna jest jakośc a nie ilośc, nadmiar nie zostanie strawiony

6 import składników paszy

7 jaja chłoną niepożądane składniki

Racjonalnośc wynikająca ze specyfiki i próby zaoszczędzenia

Racjonalne żywienie

-ustalenie zapotrzebowania- wymagana przez daną grupę żywieniową koncentracja składników pokarmowych w jednostce wagowej paszy powierzchni suchej (1kg)

normy zalecana koncentracja składników pokarmowych w jednostce wagowej

gupa żywieniowa zw o podobnym zapotrzebowaniu (gatunek, typ użytkowy, płec, wiek, stan fizjologiczny, poziom produkcji), ale występuje zmiennośc osobnicza, dlatego wyst uśrednianie zapotrzebowania; nie jesteśmy w stanie stworzyc oddzielnych dla każdego zwierzęcia

Pasza 12% wody

Grupy zwierząt wykorzystują paszę w różny sposób

-brojler- wzrost, jak najszybsze przybranie masy ciała

-kurczę hodowlane- rozwijanie się

Zasady

-określenie celu (wzrost czy rozwój)

-pełnoporcjowa- zadawana do woli (regulacja tempa wzrostu)

-tendencje do zjadania zbyt dużej ilości, dlatego w hodowli stosuje się ograniczenie ilości (80%) i jakościowe (19%- białka, to 14,5%), bo dojrzeją za wcześnie

-u dorosłych zależne od nieśnosci

kontrola mieszanki przy użyciu koncentratu białkowego

-daje możliwośc rozcieńczenia, aby uzyskac kilka wariantów mieszanek pod wzgl energii, włokna

Układanie dawki

-określenie gatunku- zielononóżka

-poziom nieśności- szczyt

-ustalenie zapotrzebowania i składu mieszanki

Biologiczne podstawy nieśności i tworzenia jaj

kura posiada 2 jajniki, lecz zdolny do spełniania swych czynności jest tylko jajnik leżący w lewej części jamy midnicznej, w pobliżu jej ściany grzbietowej, pomiędzy płucami a nerkami. Natomiast jajnik prawy jest niedorozwinięty i nie spełnia żadnych funkcji.

Budowa układu rozrodczego

-jajnik

-składa się z 2 części: rdzennej (odżywcza)i korowej (jajotwórcza)

-produkuje gametę; gł częśc jajnika to pęcherzyki białe- niedojrzałe

-pęcherzyki żółtkowe

-są produkowane w dużych ilościach

-z czasem ich liczba zmniejsza się

-intensywnie żółte są najstarsze

-liczba pęcherzyków jest zdeterminowana

-kura nie jest w stanie wykorzystac wszystkich pęcherzyków

-jajowód

odkładanie części jaj poza żółtkiem

-dzieli się na 5 części:

-lejek- pierwszy odcinek jajowodu, jego zadaniem jest wychwycenie kuli żółtkowej i umożliwienie zapłodnienia

-magnum (cz białkotwórcza)- tworzenie białka, wytw całe białko pod wzg ilościowym; uwodnienie nast. W końcowym odcinku

-cieśń - tworzenie 2 błon pergaminowych

-macica (gruczoł skorupowy) tworzenie skorupy-węglan wapnia, która posiada liczne pory, dzięki którym zarodek może oddychac. Skorupa posiada warstwę gąbczastą i brodawkową

-pochwa produkuje śluz, który tworzy kutikulę- ochrona przed zabrudzeniem, wyst na skorupie

-kloaka

Kiedy komórka jajowa dojrzeje i osiągnie rozmiar przyszłego żółtka, opuszcza jajnik i trafia do jajowodu przez jego lejek. W tym miejscu też dochodzi do ewentualnego zapłodnienia. Czasem zdarza się, że jajnik opuszczają dwie komórki, wtedy powstaje jajo z dwoma żółtkami. Wędrując jajowodem, tzw. kula jajowa zostaje otoczona warstwami białka - gęstą i rzadką. W warstwie białka gęstego powstają chalazy, czyli białkowe sznureczki, które utrzymują żółtko w środku jaja. Gdy jajo dociera do części macicznej jajowodu, zostaje otoczone pergaminową błoną. Składa się ona z dwóch ściśle przylegających do siebie blaszek, które rozwarstwiają się jedynie na tępym biegunie jaja, tworząc komorę powietrzną. W macicy znajdują się także gruczoły odpowiedzialne za otoczenie jaja wapienną skorupką i te odpowiedzialne za jego zabarwienie. Jajo wędruje zwrócone ostrym biegunem do ujścia jajowodu. Dopiero na samym końcu, gdy jest już „gotowe", obraca się. Skorupka jaja jest porowata (najwięcej otworów znajduje się nad komorą powietrzną), dzięki czemu pisklę może oddychać.

Budowa jaja

Skład

-żółtko 35%

-białko ok 55% (wewn gęste, wewn rzadkie, zewn gęste, zewn rzadkie)

-skorupa 10%

chalaza- przymocowane z jednej strony do żółtka z drugiej do białka zewn sznury gęstego białka, uniemożliwiające komórce jajowej ruchy wewn jajka inne niż obrotowe, w ten sposób chronią zarodek. Chalazy umieszczone są po obu stronach żółtka wzdłuż osi jaja

-Żółtko jest otoczone błoną witelinową, która nadaje mu kształt i zabezpiecza przed zmieszaniem się z białkiem

W centrum żółtka znajduje się rdzeń o jaśniejszym zabarwieniu, jest to latebra.
Latebra jest połączona wąską szyjką z tarczką zarodkową znajdującą się na powierzchni żółtka.

Regulacja neurohormonalna tworzenia jaja

1)    FSH - hormon dojrzewania pęcherzyków. Wpływa na wydzielanie estrogenów, aktywizujących proces transkrypcji informacyjnego RNA w wątrobie, co zwiększa syntezę substancji do budowy ŻÓŁTKA.
2)LH - hormon lutenizujący - wraz z progesteronem uruchamia procesy związane z pęknięciem pęcherzyków.
3)    PROLAKTYNA - hormon antagonistyczny do FSH, odpowiedzialny za przerwy w nieśności.
HORMONY JAJNIKOWE:
Wywołują tworzenie jaja w jajowodzie, mogą również pełnić rolę regulatorów genów.
1)ESTROGENY - wpływ na różnicowanie się komórek jajowodu produkujących specyficzne białka albuminy i lizozymy. Kierują rozwojem gruczołu skorupkowego aktywizując po rozpoczęciu nieśności przemiany wapniowe. Magazynują wapń, w jamach szpikowych i uruchomiają tym rezerwy z kości.
2)    PROGESTERON - indukcja wydzielania amidyny - białko bójcze.
3)    ANDROGENY - koordynacja wydzielania estrogenów i progesteronu.
4)    WAZOTOCYNA - wypychanie jaj.
LTH - bodziec dotykowy zmniejszający nieśności. Długotrwałe działanie LTH wywołuje chęć wysiadywania jaj .
Znoszenie jaja

dlaczego kura nie znosi 1 jaja dziennie?

-jajo tworzy się dłużej niż 24h

1. lejek- kilka minut

2. magnum- 3 godz

3. cieśń- 1,5 godz

4. 5. macica- pochwa- 20 godz / razem to ok 25-26 h

-samice znoszą jaja tylko w określonych godzinach

dzień świetlny- 19-5; 5-19

kaczki- 1-6 h szczyt nieśności o 5

kury 7.30-14/15 szczyt o 9.30

przepiórki 13-21 szczyt o 16.30-17

-cykl jajowy

różnice w nieśności- 5 czynników

-późne dojrzewanie, mała intensywnośc, kwoczenie

-mała wytrzymałośc

Ocena jakości jaj spożywczych, wybór jaj do wylęgu. Zmiany jaja w czasie przechowywania

Cechy jakości jaj

Jakośc jaj można oceniec 3 metodami:

-ocena cech zewn

-ocena cech wewn przy prześwietleniu

-ocena cech wewn po rozbiciu jaja

zewn

masaj jaja, barwa skorupy, indeks kształtu, wady zewn, masa właściwa, wytrzymałośc skorupy, wielkośc komory powietrznej

wewn

jakośc białka gęstego- wysokośc, indeks białka, jednostki Haunga, pH

jakoś żółtka- wysokośc indeks, pH

barwa żółtka

ciała obce

grubośc skorupy

Konsument bierze pod uwagę cenę, barwę skorupy, pochodzenie

Znakowanie jaja

0-PL-12185679

0-kod systemu hodowli

PL- kod państwa członkowiskiego UE

12- oznaczenie zakładu na który składa się kod województwa

18-kod powiatu

56- kod zakresu działalności

79- kod firmy w danym powiecie

Kody systemu utrzymania kur

0- produkcja ekologiczna

1- chów na wolnym wybiegu

2- chów ściółkowy

3- chów klatkowy

Świeżośc- nie można jej sprawdzic; jedynie po dacie zniesienia lub przydatności- jeśli jest podana; ie jest związana z jakością jaja

-miarami świeżości jaja są indeks białka i żółtka

Masa jaja- selekcja w kierunnku zwiększenia masy jaja prowadzi gł do zwiększenia bezwzględnej i procentowej zawartości białka, podczas gdy masa żółtka pozostaje bez zmian lub zmienia się w niewielkim stopniu, a zawartośc zółtka maleje

-dla konsumenta

konsumenci wybierają najczęściej jaja duże; cena związana z wielkością (pow 63g)

- ilośc białka w jajku;

-zawartośc żółtka- jaja duże- 26,7%, jaja małe- 31,7%

-dla zarodka

-gdy jajo jest duże: zakłócone proporcje; zarodek nie wykorzystuje w pełni białka- „topi się w nim”, może umrzec;

-w dużych jajach mogą wyst 2 żółtka- pisklęta nie wykluwają się z takich jaj

-dwyużółtkowe jaja nie nadają się do wylęgu

-najlepsza masa dla jaja lęgowego to 52-65g

Barwa skorupy

-na jaśniejszych lepiej widoczne zabrudzenia- wiadomo, czy jajo było myte

-niewielkie znaczenie dla jakości

-brązowa- jajo znoszone przez kury ogółnoużytkowe- syst wybiegowy

-kury karmione paszą, która wybarwia jajko- ingenrencja; ciemna skorupa- ciemne żółtko

-jasne żółtko- brak manipulacji (nie ma barwników syntetycznych)

-barwniki pogarszają wyniki lęgu

Indeks kształtu

-stosunek osi długiej do osi krótkiej

-jaja wydłużóne i kuliste- trafiają na odrzut

-wydłużone indeks pow 1,3- podejrzenie o 2-żółtkowości

-owalne- zakłócenie proporcji- do wylęgu jajo ułożone tępym końcem- tutaj ciężko znaleźc ten koniec

-nalepiej gdy wynosi 1,19-1,35

Wady zewn

-wady skorupy- eliminacja w konsumpcji i wylęgu

-pofałdowania, jajo jedno w drugim, przewężenia, pierścienie,grudki

-pęknięcia- mogą byc mechaniczne- widziane gołym okiem; i widziane dopiero przy prześwietleniu- skorupy pęknięte w macicy

-zwiększone parowanie- wysychanie treści, zakłócenie stosunków wodnych w treści i utrudnienia w wykorzystaniu jej przez zarodek

-ułatwienie penetracji treści jaja przez drobnoustroje

Masa właściwa

-świadczy o świeżości jaja i grubości skorupy

-jest to masa/objętośc

-2 metody- wagowa, zanurzenie w wodzie

-grubośc skorupy ma znaczenie

-im jajo cięższe tym świeższe; świeże zatonie a jajo długo przechowywane będzie pływac

Wytrzymałośc skorupy

-zbyt cienka- większe prawdopodobieństwo uszkodzenia, zwiększone parowanie

-zbyt gruba- pisklę nie poradzi sobie

Ocena cech za pomocą prześwietlenia

-umieszczenie jaja w wiązce światła biegłego pochodzącego od żarówki

-metoda pozwala na obserwację wielkości komory powietrznej, oraz treści jaja

-ciemna barwa skorupy utrudnia obserwacje

Wielkośc komory powietrznej

-im jajo świeższe tym komora jest mniejsza

-z czasem przechowywania komora się powiększa

Jakośc białka

-białko staje się z wiekiem bardziej przezroczyste

-w jaju świeżym jest ono mętne

-woda z białka przechodzi do żółtka lub paruje

-zmniejsza się jego objętośc

-chalazy nie utrzymują już żółtka w jednym miejscu

Jakośc żółtka

-z wiekiem jest większe i bardziej rozlane (przez wodę, która przeszła z białka na żółtko)

-przy prześwietleniu jest widoczne

-pzemieszcza się po całym jajku

Barwa żółtka

-w miarę starzenia się żółtka, staje się ono ciemniejsze, a tym samym bardziej widoczne

-stwierdza się po wybiciu jaja

-skala Rosha

-w gotowanym jajku można zauważyc ciemną obwódkę wokół żółtka- starośc, sarczek żelaza, zbyt długie gotowanie

Ciała obce

-plamy krwiste i mięsne

-trudniej spradzic w jajku o ciemnej skorupie

Grubośc skorupy

-0,3 mm- najlepsza

Takie cechy jak wielkośc komory, jaośc białka, jakośc i barwa żółtka czy ciała obce można też sprawdzic po wybiciu jaja.

Rozmiary jaj

poniżej 53g - S; 53-63g - M; 63-73g - L; pow 73g - XL

-w jajkach małych znajduje się więcej żółka

Białko żółtka- doskonały skład aminokwasowy białka żółka jest wyznaczniekiem przydatności pokarmowej jaja, uważanym za wzorzec w żywieniu człowieka

Zmiany zachodzące w jaju w trakcie przechowywania

-wzrost

-utraty masy jaja

-pH białka i żółtka (staje się bardziej zasadowe)

-indeksu gęstości

-suchej masy

-udziału żółtka

-ruchliwości żółka

-przejrzystości białka

-komory powietrznej

-maleje

-udział białka (masa)

-lepkośc białka

-trwałośc piany

-wysokośc białka

Zasady pracy hodowlanej na drobiu

Hodowla doskonalenie genetyczne, ma na celu uzyskanie lepszego potomstwa od rodziców; kierowany przez człowieka chów i rozmnażanie zwierząt w celu osiągnięcia korzyści z ich zdolności produkcyjnych

Cykl hodowlany- etapy

Piramida hodowlana

Wartośc użytkowa wymierna cecha lub zespół cech zwierzęcia gospodarskiego o znaczeniu gospodarczym.

Wartośc hodowlana uwarunkowana genetycznie zdolnośc zwierzęcia gospodarskiego do przekazywania określonej cechy/cech potomstwu; część zmienności genetycznej wynikającej z addytywnego działania genów która może być przekazana na pokolenie potomne.

Wartośc hodowlana koguta:

--rodzeństwo

--rodzice, dziadkowie

Na wartośc hodowlaną składa się:

-posiadanie dobrych genów

-dopasowanie do konkretnego partnera pod wzgl heterozji

Heterozja zjawiskow wyst w pierwszym pokoleniu mieszańców, polegające na zwiększeniu wartości określonej cech, przekraczające średnie wartości cech u ich rodziców.

Ogólna wartośc hodowlana sumowanie genów dobrych; geny wchodzą w specyficzny układ i powst heterozja

Indeks selekcyjny Jest to liczba stanowiąca wskaźnik charakteryzujący wartość hodowlaną łączną dla kilku cech lub wartość hodowlaną pojedynczej cechy określana na podstawie kilku źródeł informacji. Jest on podstawą najskuteczniejszej selekcji skierowanej na kilka cech jednocześnie.

Metody hodowlane

-następcza- doskonalenie 1 cechy, ale przy jednoczesnym spadku drugiej cechy; przestawienie selekcji i zjawisko odwrotne

-niezależna (niezależnych poziomów brakowania)- 2 cechy traktowane niezależnie, ustalenie wspólnego poziomu; średnia

-wskaźnikowa (indeksowa)- wartośc cechy x wartośc ekonomiczna

Ocena wartości hodowlanej zależy od

-przydatności cechy, korelacji, rodowodu

cechy jakościowe- cechy zależne od jednej pary genów

cechy ilościowe-zależne od wielu par genów

Warunki utrzymania drobiu i wyposażenie pomieszczeń w zależności odsystemu chowu

System	Cechy	Zalety	Wady
ekstensywny	-wybiegi nieograniczone -mała liczebnośc -”bezrasowe” -małe wymagania środowiskowe- rola pomieszczeń	-wykorzystanie odpadów -wykorzystanie wybiegów -pasze gospodarskie -budynki istniejące -jakośc produktów? -samozaopatrzenie -dobrostan -choroby	-sezonowa produkcja nieśna -rozproszenie dostawców -organizacja zbytu -utrudniona kontrola jakości -wpływ na środowisko -mała towarowośc
półintensywny	-ograniczone wybiegi -”ogólnoużytkowe” -liczebnośc do kilkuset sztuk -udział mieszanek w żywieniu	-mniejsza sezonowośc -większa towarowośc	-strata gruntów- środowisko -potrzeba budynków i wyposażenia
intensywny	-bezwybiegowy -duża liczebnośc -wyspecjalizowane ptaki -żywienie pełnoporcjowe -specjalne budynki i środowisko wewn	-możliwośc mechanizacji kontroli stanu zdrowia -duża towarowośc	-kapitałochłonnośc -kontrowersyjny -potrzebny ścisły reżim i profilaktyka- i inne problemy wynikające z koncentracji

Nie we wszystkich typach użytkowych te systemy funkcjonują na jednakowym poziomie

System intensywny

Kontrowersyjny, bo:

-gromadzenie dużej ilości sztuk w 1 pomieszczeniu

-pozbawienie światła

klatki:

-względy ekonomiczne

-10/m²- płaskie, 12-16/m²- kaskadowe w pełni lub niepełne przesunięcie, 22/m²- baterie 3-piętrowe

-nie są dobrostanowe

-trudno uzyskac wyrównane oświetlenie

Sciółka- 5-5,5szt/m²

połączenie chowu ściółkowego i rusztowego

-ściółka higroskopijna

-system alternatywny zapewniający dobrostan

-gniazda

-możliwośc rozłożenia skrzydeł

System baterii otwartych

-spacerownik

-miejsce intymne

-karmidło, poidło

-zapewnienie możliwości grzebania

-alternatywa

-miejsce do grzebania

-grzendy

Zaopatrzenie budynku w wybiegi zewn

Bez względu na system, należy zapewnic:

karmidło, poidło, ściołka, grzenda, gniazdo, światło, ciepło

Wyposażenie

Intensywny

-możliwośc zmechanizowania karmienia i pojenia

-koryto- dopływ paszy, uzupełniane w miarę ubywania

-ogrzewanie gazowe- rozprowadzenie za pomocą dmuchawy

-karmidło kontrolne- wyst czujnik, uzupełnia się gdy jest puste, umieszczone w miejscu największego zagęszczenia

-gdy pasza nie jest granulowana (mielonka) to zw zjadają największe części; to co najlepsze zjadają zw na początku,do kolejnych trafia coraz gorsza pasza

Program świetlny

-braz sezonowości

-oświetlenie 23-24h

-skracanie co tydzeń o 15-30 min

-stały poziom do osiągnięcia dojrzałości płciowej

-systematyczne zwiększanie- imitacja naturalnego

-różny dla różnych gatunków

-nie skracac gdy dzień jest długi i nie wydłużac gdy dzień jest krótki

-ważna jest dł dnia, ale też intensywnośc oświetlania; w całej hali muszą byc przynajmniej zbliżone warunki (zależne od wieku, płci, żywienia, systemu utrzymania)

Temperatura

15-20C- temp optymalna

-nie może spadac poniżej 0C

-im wyższa temperatura, tym mniejsze pobranie paszy i nieśnosc (wpływ na wyniki)

-masa jaj zmniejszona przy większej temp

---