Mięso, wędliny, drób, ryby

Produkty należące do tej grupy są bardzo

dobrym źródłem białka zwierzęcego, które

występuje w ilości 10-25%. Tłuszcz mięsa i

jego przetworów ma małą wartość

żywieniową. Występuje w ilości od 2 do

30% w zależności od gatunku mięsa.

Nie zaleca się spożywania czerwonych

gatunków mięsa i tłuszczu zwierzęcego ze

względu na działanie miażdzycorodne.

Ważną rolę w żywieniu odgrywa chudy

drób (kurczęta, kury, indyki) i ryby,

szczególnie morskie, takie jak: makrele i

śledzie. Drób należy spożywać bez skóry,

pod którą gromadzi się duża ilość

tłuszczu i zanieczyszczeń. Tłuszcz ryb

morskich zawiera niezbędne nienasycone

kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3,

które mają działanie zapobiegające

zmianom miażdżycowym.

Węglowodany występują w bardzo

małych ilościach, tylko w wątrobie i

nerkach. Produkty mięsne dostarczają

witaminy B

, B

i PP. W mięsie nie

występują witaminy A i C, znajdują się

one w wątrobie i nerkach, lecz nie

zaleca się tych produktów w nadmiarze

z powodu dużej zawartości cholesterolu

(w 100 g od 300 do 400 mg).

Mięso i jego przetwory oraz podroby

(szczególnie wątroba) dostarczają dobrze

przyswajalnego żelaza. Ryby morskie są

dobrym źródłem jodu. Wartość

energetyczna mięsa, wędlin, drobiu i ryb

jest zależna od zawartość tłuszczu, waha

się od 70 do 330 kcal w 100 g produktu.

Produkty należące do tej grupy działają

zakwaszająco.



Obecnie obowiązująca definicja

mięsa: "mięśnie szkieletowe ssaków i

ptaków uznane za zdatne do

spożycia przez człowieka wraz z

przyległą tkanką, gdzie ogólna

zawartość tłuszczu i tkanki łącznej

nie przekracza przyjętych wartości, i

kiedy to mięso stanowi składnik

innego produktu spożywczego".

MIĘSO



Mięso

jest konglomeratem (zespołem)

tkanek

, z których główną jest tkanka

mięśniowa, uzyskiwana ze

zwierząt

rzeźnych

i/lub łownych (dziczyzna). Słowa "mięso"

zazwyczaj używa się w znaczeniu kulinarnym.

Potocznie mięsem nazywa się również

słoninę

. Jest to niepoprawne, ponieważ słonina to

anatomicznie zlokalizowana, tj. przede

wszystkim grzbietowoboczna warstwa tkanki

tłuszczowej (tłuszczu) tuszy i/lub półtuszy

świńskiej (wieprzowej).

Ogólnie dzielimy je na:



mięso bez kości - w którym brak jest tkanki kostnej



mięso z kością



Określenie stosuje się głównie do ssaków i ptaków i

innych jadalnych zwierząt. Do popularnych

gatunków mięs należą:



wieprzowina

- ze świni



wołowina

- z krowy



mięso drobiowe

- z ptaków hodowlanych



baranina

- z owcy



konina

- z konia



dziczyzna

- mięso upolowanych zwierząt - saren,

zajęcy i innych, także dzikiego ptactwa



Spożywanie zakażonego mięsa na

surowo, lub po niewłaściwej obróbce

cieplnej, może stanowić zagrożenie

zakażenia chorobami bakteryjnymi,

wirusowymi i pasożytniczymi.

Poprzez spożywanie mięsa wołowego

zakażonego bydła (także po obróbce

termicznej) można zachorować też

na Chorobę Creutzfeldta-Jakoba.



Podobnie jak po spożyciu innych

pokarmów poddanych obróbce

termicznej w temperaturze pow. 50

stopni, również po zjedzeniu mięsa

dochodzi do leukocytozy

potrawiennej czyli zwiększenia ilości

białych ciałek krwi.



Mięso zawiera dużo wysokowartościowego

białka. Dla większości ludzi w Europie mięso

jest jednym z ważnych składników

pożywienia, dostarczającym znaczącej części

białka. Mięso od czasów prehistorycznych

było składnikiem ludzkiej diety, jednak wiele

osób wskazuje na etyczne i humanitarne

aspekty pożywienia opartego na uboju

zwierząt rzeźnych, szczególnie w warunkach

hodowli przemysłowej, dlatego też powstały

rozmaite ruchy wegetariańskie, które z

różnych przyczyn propagują dietę bezmięsną.

WIEPRZOWINA



Wieprzowina to mięso pochodzące ze

świń. W niektórych kulturach bardzo

popularne, m. in. w kuchni polskiej i

chińskiej, w innych - żydowskiej i

muzułmańskiej - ze względu na

"nieczystość" świń zakazane.

Elementy handlowe



Elementy handlowe półtuszy wieprzowej, według

stosowanego w Polsce podziału, opisane są na rysunku po

prawej stronie (na rysunkach poniżej pokazane są

alternatywne podziały, stosowane w

Wielkiej Brytanii

USA

). Oprócz nich, z uboju świni pozyskuje się

podroby

, tzn:



płuca



język

(ozór)



nerki



móżdżek



pęcherz



serce



uszy



wątroba



żołądek

Klasyfikacja wieprzowiny



Klasa I mięso chude, bez przerostów

tłuszczu, ścięgien



Klasa II A mięso średnio tłuste

nieścięgniste



Klasa II B mięso tłuste nieścięgniste



Klasa III mięso chude lub średnio tłuste

ścięgniste



Klasa IV mięso krwawe, ścięgna, węzły

chłonne

Obecnie bardziej popularna

klasyfikacja wieprzowiny to

klasyfikacja EUROP:



S powyżej 60% mięsnośći



E 55-60% mięsności



U 50-55% mięsności



R 45-50% mięsności



O 40-45% mięsności



P poniżej 40% mięsności

WOŁOWINA



Wołowina

(mięso wołowe) - mięso

otrzymane z bydła o wieku powyżej

0,5 roku. Jest jednym z

najważniejszych mięs kuchni

europejskiej i amerykańskiej.

Pięcioma największymi

producentami wołowiny są: Stany

Zjednoczone, Brazylia, Unia

Europejska, Chiny oraz Indie.



W Polsce bardzo rzadko hoduje się rasy

mięsne bydła. Powoduje to, że polska

wołowina rzadko kiedy osiąga jakość

spotykaną w krajach o większej tradycji w

zakresie spożycia wołowiny. Czasem można

spotkać w Polsce w sprzedaży mięso wołowe

argentyńskie czy amerykańskie, z typowych

ras mięsnych. Charakteryzuje się ono

zupełnie innymi właściwościami kulinarnymi

- np. nie staje się twarde w procesie

duszenia.

Rodzaje mięsa wołowego



Mięsa do smażenia (grilowania)



polędwica, pachwina, żeberka (z wołowiny jetka)



Mięsa do pieczenia



antrykot, łopatka, udziec, rumsztyk



Mięsa do gotowania i duszenia



Szyja, łopatka, udziec, goleń oraz ogon (wywary)



Podroby



flaczki (cztery żołądki; żwacz, czepiec, księgi, trawieniec)



serce



wątroba



ozór



nerki



jądra



wymię



ogon

Klasy mięsa wołowego



klasa I, symbol: woł.b/k I, opis: chude,

nieścięgniste



klasa II, symbol: woł.b/k II, opis: chude,

ścięgniste



klasa III, symbol: woł.b/k III, opis: tłuste



klasa IV, symbol: woł.b/k IV, opis: krwawe



klasa V, symbol: woł.b/k V, opis: ścięgna,

powięzi



Od klasy mięsa zależy jego cena, możliwości

wykorzystania, walory odżywcze i smakowe.

MIĘSO DROBIOWE



Mięso z udomowionych ptaków hodowanych

między innymi kur, gęsi, indyków, kaczek,

perlic i strusi.



Białe mięso (kurczak, indyk)

zaspokaja

potrzeby organizmu. Dostarcza mu białka,

żelaza, wapnia, krwiotwórczej witaminy B12,

aminokwasów. Dzięki nim prawidłowo pracuje

układ krwionośny, nerwowy i oddechowy. Białe

mięso można jeść nawet raz dziennie pod

postacią chudych wędlin.



Zaletą mięsa indyczego jest duża zawartość białka, a

mała tłuszczu. Wartość odżywcza białek mięsa

indyczego jest wyżej oceniana niż białek mięsa

wołowego, ze względu na większą zawartość białka

ogólnego oraz mniejszą niepełnowartościowego białka

kolagenu. Ilość kolagenu w mięsie indyka, w stosunku

do białka ogólnego, wynosi od 2% do 6%. Mięsa

wieprzowe i wołowe zawierają dużo większe ilości

kolagenu, aż 25%. Dodatkowym walorem dietetycznym

i smakowym jest bardzo delikatna struktura mięsa.

Istotny jest również krótki czas obróbki cieplnej,

którego efektem jest dobra przyswajalność białek.

Mięso z indyka jest: wysokobiałkowe, niskokolagenowe,

niskotłuszczowe, niskoenergetyczne.

BARANINA



Baranina

(mięso baranie) – mięso otrzymane z owcy lub

barana. Jest jednym z kilku mięs używanych w kuchni

europejskiej (głównie na południu Europy). Dawniej baranina

była bardzo popularna, dziś jednak jej spożycie jest znacznie

mniejsze. Baranina jest również popularna w krajach

muzułmańskich, gdzie religia zabrania spożycia wieprzowiny.

Stanowi podstawę diety w Mongolii. Jest także podstawowym

rodzajem pożywienia (obok ryb) na Islandii.



Duże ilości baraniny spożywają także regiony byłego Związku

Radzieckiego, zwłaszcza Kaukaz, Krym, a także kraje takie jak

Afganistan, Turkmenistan czy Gruzja, gdzie baranina jest

podstawowym rodzajem spożywanego mięsa.



W Polsce spożywana rzadko, głównie na terenach górskich

(Podhale), które słyną ze wspaniałych potraw na bazie baraniny.



Głównymi eksporterami baraniny są przede wszystkim Francja,

Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Niemcy, Arabia Saudyjska,

Meksyk, RPA i Chiny. Polski eksport kierowany jest głównie do

UE.

Kulinaria



W przypadku baraniny niezwykle istotny jest wiek

zwierzęcia. Zwierzęta wykorzystywane przez wiele lat

na cele pozyskiwania wełny, a następnie na starość

przeznaczone do spożycia nie dają mięsa dobrej

jakości. Stąd popularne twierdzenia, że baranina jest

"twarda" lub "śmierdzi". Odpowiednio przyrządzone

mięso baranie jest smaczne, miękkie, z bardzo

intensywnym charakterystycznym smakiem.



Przyrządzając baraninę należy pamiętać o procesie

marynowania mięsa. Wykorzystuje się do tego zalewę

octową lub zsiadłe mleko. Mięso przed obróbką

cieplną powinno być poddane procesowi marynowania

w środowisku kwaśnym co najmniej przez 12 godzin.

Taka procedura gwarantuje uzyskanie potrawy

odpowiednio miękkiej, soczystej, o doskonałych

walorach smakowych i zapachowych.

KONINA



Konina

to mięso z konia. Charakteryzuje się wysoką

zawartością białka i niską zawartością tłuszczu.



W 2002, 14 krajów produkujących najwięcej koniny

wyprodukowało jej 700 000 ton, z czego 2/3 w sześciu:



Chiny



Meksyk



Kazachstan



Włochy



Argentyna



Mongolia



Spożycie koniny w Europie wynosiło w 2001 153000 ton.



Konie są rzadko specjalnie hodowane dla koniny. Zwykle

używa się do tego koni trzymanych w innym celu.

Kulinaria



Świeże mięso z konia charakteryzuje się żywo czerwonym

kolorem i dość dużą twardością. Zawiera jednak

stosunkowo dużo wody. Z koniny można przyrządzać

zasadniczo wszystkie dania które przyrządzamy z

wołowiny i baraniny, gdyż mięso jest dość podobne do

wołowiny. Konina jest dość twarda po przyrządzeniu,

dlatego warto przed podjęciem obróbki termicznej

wykonać marynowanie - w tym celu kroimy koninę na

plastry (w poprzek włókien mięśniowych), i te plastry

zanurzamy na 4-12 godzin w roztworze z 3 części wody i

jednej części octu. Dobrze jest do zaprawy octowej dodać

przyprawy - pieprz, ziele angielskie, czosnek, wegetę. Po

marynowaniu mięso staje się miękkie i zmienia kolor na

fioletowy. W przypadku obróbki termicznej albo musimy

zdecydować się na krwisty prawie surowy stek, albo

długo dusić mięso. Średnio wysmażona konina, zwłaszcza

jeśli nie była marynowana, jest twarda.

DZICZYZNA



Mięso zwierząt i ptactwa żyjącego w

stanie dzikim. Wyróżnia się

dziczyznę grubą – mięso dzików, łosi

i jeleni oraz drobną – mięso zajęcy,

dzikich królików i ptactwa łownego

(bażanty, dzikie kaczki, kuropatwy,

przepiórki).



Struktura dzikiego mięsa jest inna niż

mięsa pochodzącego z hodowli. Mięso z

dziczyzny jest pożywniejsze, gdyż

zawiera więcej białka. Tryb życia jaki

prowadzą te zwierzęta, powoduje, że ich

mięsnie są bardziej wyrobione, mocno

ukrwione i słabo otłuszczone. Tłuszcz u

zwierzyny dzikiej obrasta głównie nerki a

mało go jest na powierzchni mięsa. To on

powoduje specyficzny, ostry zapach

dziczyzny.



W naszych przyzwyczajeniach kulinarnych istnieje

szereg potraw i produktów, które nie cieszą się

zbytnią popularnością, pomimo, że w innych

kulturach zajmują eksponowane miejsca na stołach.

Braku szerszego zainteresowania mięsem kozim,

baranim czy króliczym należy upatrywać w

przyzwyczajeniach i upodobaniach. Dla wielu osób

koza czy królik są symbolem biedy a mięso tych

zwierząt uważa się za mało wartościowe. Można się

również spotkać z pewnymi uprzedzeniami natury

sanitarnej i higienicznej, co oczywiście nie znajduje

żadnego merytorycznego uzasadnienia. Niektórzy

ludzie twierdzą jakoby króliki krzyżowały się ze

szczurami, co jest oczywiście nieprawdą.

PARÓWKI

Parówka

– to wędlina drobno mielona.

Podstawowy jej skład:



mięso wołowe 30% (parówki lepszej jakości mają

znacznie większą zawartość mięsa)



smalec 5%



tłuszcz drobny 30%



woda (lód) 30%



przyprawy smakowe



białka roślinne (emulgatory)



sól

MIĘSO KRÓLICZE



Mięso królicze zaliczane jest do mięs białych, łatwostrawnych,

soczystych i delikatnych. Jego konsystencja jest

drobnoziarnista. Króliki dostarczają bardzo wartościowego

mięsa o dużej zawartości białka – powyżej 20%, a niskiej

zawartości tłuszczu (3-5%). Poza tym jest to mięso bogate w

składniki mineralne (sole żelaza, wapń i fosfor), witaminy

(zwłaszcza grupy B) i mikroelementy (miedź, kobalt i cynk).

Dodatkowym bardzo ważnym walorem mięsa króliczego jest

wysoka przyswajalność jego białka przez organizm człowieka –

około 90%, podczas gdy np. mięsa wołowego, tylko 60%.

Tłuszcz jest biały i miękki, odkładany głównie koło nerek,

żołądka, a także za łopatkami. Skład chemiczny tego tłuszczu

pozwala na zaliczenie go do związków lekkostrawnych, o

wysokiej wartości odżywczej. Warto również zaznaczyć niską

zawartość cholesterolu w mięsie króliczym, która według

polskich i amerykańskich badań, jest niższa niż u popularnych

u nas mięs czerwonych, a nawet mięsa drobiowego; z tego

właśnie powodu nadaje się ono dla osób zagrożonych

schorzeniami układu krążenia.



Wielkość produkcji jest nierozerwalnie połączona ze

spożyciem mięsa króliczego, jako czynnikiem

determinującym popyt. Spożycie mięsa króliczego w

Polsce jest jednym z najniższych w Europie i wynosi 0,4

kg na osobę rocznie. Największe spożycie zanotowano

we Włoszech – 5,3 kg, następnie we Francji i Hiszpanii,

gdzie wartość ta sięga 3,0 kg, a Belgia i Portugalia

mieści się w przedziale 2,0 – 2,5 kg rocznie. W Polsce

dane te mogą być zaniżone ze względu na trudności w

obliczeniu ogólnej konsumpcji – króliki są hodowane na

własne potrzeby gospodarstw i pozostają poza wszelką

ewidencją. Nie można jednak ukryć faktu, że eksport

mięsa króliczego z polskich ubojni rośnie i w 2003r.

wyniósł 78% ogólnej sprzedaży.

RYBY



W Japonii stałym punktem

jadłospisu są ryby i owoce morza.

Może dlatego Japończycy żyją

dłużej niż my i rzadziej cierpią na

choroby układu krążenia czy

miażdżycę? Jeśli tak, to warto

częściej sięgać po ryby!



Podstawowy skład ryb to woda, tłuszcz i białko. Chude

ryby (dorsz, morszczuk, szczupak) zawierają do 1 proc.

tłuszczu, średnio tłuste (karp, płotka, karmazyn,

ostrobok) do 5 proc., zaś tłuste (halibut, łosoś,

makrela, sardynka, szprotki, śledź, węgorz) - ponad 5

proc. Rekordzista to węgorz - jest w nim niemal 26

proc. tłuszczu.

Tłuste ryby dostarczają witamin A i D, np. 100 g karpia

dostarcza 181 mikro-gramów retinolu, co pokrywa

niemal połowę dziennego zapotrzebowania trzylatka

na witaminę A. W przypadku witaminy D tran, czyli

tłuszcz rybi, jest wzorcem z Sévres: miarka tranu

zawiera jej tyle, ile powinny codziennie dostawać

dzieci w pierwszych trzech latach życia.

Wyższość mięsa ryb nad

wieprzowiną czy wołowiną



W mięsie zwierząt hodowlanych jest podobna

ilość tłuszczu, ale jego skład jest inny. W rybach

oprócz kwasów nasyconych występują kwasy

nienasycone, w tym tak zwane kwasy omega-3.

To właśnie one sprzyjają wzmocnieniu

odporności i łagodzą procesy zapalne. Na

dłuższą metę mogą zapobiegać rozwojowi

chorób cywilizacyjnych - nadciśnienia,

miażdżycy, chorób układu krążenia. Jedzenie ryb

powinno być traktowane jako rodzaj profilaktyki

antynowotworowej i antyzawałowej.

Czy ryby można podawać

małym dzieciom?



Tak. Od drugiego roku życia na pewno. Pod

warunkiem oczywiście, że nie występują u

nich objawy nietolerancji pokarmowej, co,

niestety, zdarza się dość często. Bardzo

wrażliwe osoby nie mogą znieść nawet

zapachu ryby. Jeśli dziecko odmawia jedzenia

pulpetów z dorsza czy zupy rybnej, to

choćbyśmy byli przekonani, że dajemy mu to,

co najlepsze, nie powinniśmy go zmuszać do

jedzenia. Dzieci instynktownie unikają potraw,

które mogą wywoływać objawy alergii.



W starych zaleceniach dotyczących rozszerzania

diety dziecka sugerowaliśmy nawet, by podawać

ryby dopiero w trzecim roku życia. Ta granica

stopniowo się obniża. Teraz uważamy, że jeśli tylko

dziecko nie ma objawów uczulenia, ryby można

spróbować wprowadzić do jego jadłospisu nawet

pod koniec pierwszego roku życia. Staliśmy się

bardziej liberalni w tej materii, bo mamy

świadomość, jak bardzo korzystne jest jedzenie ryb.

W 1950 roku statystyczny Polak zjadał ich 1,7 kg

rocznie, w końcu lat 90. - 6,5 kg. To nadal mało

(średnie spożycie na świecie wynosi około 17 kg),

ale trzeba przyznać, że wzrost jest imponujący.

Od czasu do czasu pojawiają się

doniesienia o skażeniu ryb

metalami ciężkimi...



Nie tylko metalami ciężkimi. Każda szkodliwa

substancja rozpuszczalna w wodzie (np.

dioksyny) będzie przez ryby magazynowana.

Nie wiadomo, jak to wygląda w Polsce, bo nikt

takich informacji o skażeniu ryb nie podaje. Nie

dajmy się jednak zwariować. Przecież wszystko,

co jemy, poddane jest różnego rodzaju

skażeniom. W przypadku zwierząt hodowlanych

niebezpieczeństwo jest o tyle mniejsze, że

można im zmienić karmę, natomiast ryby jedzą

to, co znajdą tam, gdzie pływają. Z tego punktu

widzenia bezpieczniej jest jeść ryby hodowlane

(np. łososie, pstrągi, karpie), bo karmi je

człowiek.

Zdarzają się jednak głosy,

że jedzenie ryb jest

ryzykowne.



Tu nie ma mowy o żadnym ryzyku. Gdyby

myśleć o jedzeniu w kategoriach ryzyka,

bylibyśmy skazani na śmierć głodową.

Nie można ulegać rozmaitym

żywieniowym dogmatykom trąbiącym o

szkodliwości a to ryb, a to mleka, a to

jarzyn... Apeluję do zdrowego rozsądku.

Dieta dzieci powinna być urozmaicona.

Nie należy im podawać ryb codziennie,

ale raz, dwa razy w tygodniu - to ilość

zupełnie bezpieczna.

A jak podawać ryby? Lepiej je

wędzić, piec czy gotować? I co z

konserwami?



O, to bardzo ważne. Najlepsze są ryby gotowane na

parze, pieczone w folii lub na elektrycznym grillu,

duszone, ewentualnie smażone na niewielkiej ilości

oliwy lub bezerukowego oleju rzepakowego. Tak

usmażona ryba zawiera wszystkie niezbędne

nienasycone kwasy tłuszczowe.

Natomiast dzieci z pewnością nie powinny jeść ryb

marynowanych i z puszki, podobnie zresztą jak żadnych

innych produktów konserwowanych w ten sposób.

Najmniej zdrowe (dla każdego, nie tylko dla maluchów)

są ryby wędzone, a szczególnie ich skóra. Jeżeli już

chcemy je podawać, róbmy to nie za często i serwujmy

je zawsze bez skórki. Również ryby solone tylko z

rzadka powinny gościć na naszym stole.

Które ryby są lepsze -

morskie czy słodkowodne?



Poszczególne gatunki ryb różnią się

składem substancji odżywczych. Dlatego

dzieci powinny jeść i jedne, i drugie.

Najlepsze są ryby tłuste, z wyjątkiem

węgorza, którego najczęściej podaje się

w wersji wędzonej, a więc niezdrowej, i

który w dodatku zawiera wyjątkowo dużo

cholesterolu. Bardzo dobry natomiast jest

łosoś żyjący w obu środowiskach -

morskim i słodkowodnym.

Czy można podawać dzieciom owoce morza?

Czy są w nich te same cenne substancje, które

znajdziemy w rybach?



Tak. Ich skład jest podobny. I

podobne ograniczenia podawania -

nie częściej niż dwa razy w tygodniu,

wymiennie z rybami.

A jeśli dziecko nie chce tknąć tuńczyka czy krewetek?

Czy będzie pozbawione cennych kwasów omega-3? Czy

tę stratę uda się jakoś zrekompensować?



Najważniejsze dla naszego organizmu kwasy tłuszczowe

to kwas linolowy i linoleinowy. Organizm wytwarza z

nich substancje, które mają wpływ na budowę błon

komórkowych i podnoszą odporność. Te dwa

podstawowe kwasy tłuszczowe znajdują się w bardzo

wielu produktach spożywczych, a zatem nie ma obawy,

że nam ich zabraknie. Chodzi jednak o to, że mięso ryby

zawiera kwasy tłuszczowe już przetworzone, które nasz

organizm łatwiej przyswaja. Poza tym dostarczamy mu

ich więcej, niż gdyby sam je musiał syntetyzować.

Ale tu przy okazji uwaga - nadmiar kwasów omega-3

jest równie niekorzystny jak nadmiar nasyconych

kwasów tłuszczowych, które znajdują się w mięsie,

smalcu czy maśle. Nawet najdoskonalszy tłuszcz w zbyt

dużych ilościach szkodzi. W żywieniu dzieci powinna

obowiązywać żelazna zasada - nie więcej niż 30 proc.

kalorii może pochodzić z tłuszczu. I ryby nie są tu

żadnym wyjątkiem.

Wiadomo, że jednym z najlepszych

źródeł wapnia są sardynki, ale zjadane z

ośćmi. Czy nadają się dla dzieci?



Ości małym dzieciom podawać nie wolno, bo

nie umieją sobie z nimi poradzić. Jeśli natrafią

na coś ostrego w buzi, prędzej to połkną, niż

wyplują. A połknięta ość może utkwić w ścianie

gardła czy przełyku, a nawet go przebić.

Czasami ości maleńkich ryb (np. uklejek,

szprotek czy właśnie sardynek) po usmażeniu

lub uduszeniu stają się miękkie, delikatne. Taką

rybkę dziecko może zjeść w całości, ale i tak

najpierw musimy starannie sprawdzić, czy aby

nie zaplątała się gdzieś stała, duża ość, która

mogłaby być dla malucha groźna. Kruszeją

także ości ryb w puszkach, ale jak już mówiłem,

takich przetworów nie powinniśmy dzieciom

podawać.

Document Outline