Gospodarka leśna

1.Historia lasów w Polsce.

Jeszcze w czasach historycznych tj. w okresie skąd posiadamy różnorakie źródła historyczne na ziemiach polskich występowały lasy pierwotne. Lasy te składały się z 38 gatunków drzew, w tym 31 liściastych i 7 iglastych. Oczywiście tylko część tych gatunków miała znaczenie dominujące, pozostałe występowały jako domieszki w różnych zbiorowiskach leśnych . W porównaniu z 80 gatunkami drzew jakie występują w Europie, nasza flora drzewiasta wykazuje znaczne zubożenie, ale w stosunku do 19 gatunków terenów północnych, znacznie większe urozmaicenie. Oczywiście ostateczny wygląd naszych lasów uwarunkowany jest przede wszystkim od warunków naturalnych. Są to:

1. położenie geograficzne (zwłaszcza wysokość, oddalenie od mórz),

2. klimat,

3. rzeźba terenu i położenie lokalne,

4. położenie geologiczne,

5. warunki glebowe,

6. szata roślinna.

W Polsce czynniki te są bardzo różnorodne i wpływają na zmienność szaty roślinnej w jej historycznym rozwoju.

Zmiany przyrodnicze w naszych lasach następowały przede wszystkim w czasach historycznych. Powodowane były przez działalność cywilizacyjną człowieka. W ostatnim tysiącleciu nastąpiły znaczące zmiany pod względem rozległości oraz naturalnego wyglądu zbiorowisk leśnych. W okresie prehistorycznym obszar Polski można było podzielić na trzy podstawowe typy krajobrazu uzależnione od żyzności gleb, rozmieszczenia dużych cieków wodnych oraz rozmieszczenia osadnictwa rolnego, tj. :

1. krajobraz polno-leśny,

2. leśno-polny,

3. puszczański.

Krajobraz polno-leśny obejmował obszary o rozwiniętym osadnictwie rolniczym. Charakteryzował się on bogatymi glebami położonymi często w dolinach dużych rzek. Lasy na tych obszarach tworzyły mniejsze płaty poprzedzielane polami. Były to okolice Krakowa, Wiślicy Sandomierza, Gniezna, Kruszwicy, Pyrzyc czy Kołobrzegu.

O wiele częściej występował krajobraz leśno-polny. Na tych obszarach występowało osadnictwo wyspowe, często wzdłuż tradycyjnych szlaków komunikacyjnych. Ziemie tam były dość żyzne. Uprawiano duże polany leśne stopniowo je rozszerzając drogą karczunku. Krajobraz ten występował praktycznie na całym obszarze.

Trzeci typ to krajobraz puszczański. Występował on przede wszystkim na obrzeżach zwartego osadnictwa. Obejmował tereny Dolnego Śląska, doliny rzeki Odry, Pomorza Zachodniego, Mazowsza oraz krańców południowo-wschodnich i południowych. Tereny puszczańskie były również zamieszkałe. Tamtejsza ludność zajmowała się głównie łowiectwem, rybołówstwem, smolarstwem, bartnictwem, a ich osady często zmieniały lokalizację. Ówczesne puszcze miały zupełnie inny charakter niż współczesne. Przede wszystkim były to wilgotne, pełne strumieni, starorzeczy zakoli, jeziorek, stawów i bagien. W późniejszym okresie na skutek obniżenia się wód gruntowych, owe leśne zbiorniki ulegały zamulaniu i zarastaniu umożliwiając człowiekowi penetrację. Dzisiaj na terenie Polski występują jedynie ślady dawnych puszcz w postaci zmienionych kompleksów leśnych oraz pozostałości w nazewnictwie.

Historia lasów na ziemiach polskich nierozerwalnie związana jest z historią ludzi je zamieszkujących. Ludzie ci żyli kierując się prawami naturalnymi, wykształconymi przez tradycję. I to tradycja nakazywała im konkretne stosunki z otaczającym ich lasem. Las był czymś wielkim, tajemniczym, często siedzibą bogów, ale również źródłem pożywienia, odzieży, budulca, opału, a często jedynym obrońcą przed nieprzyjacielem. Las był życiem. Jednak miłość ta była nie odwzajemniona, jednostronna. Jedynie człowiek czerpał korzyści w sposób bardzo zachłanny i nieprzemyślany. Na naszym kontynencie dopiero w ostatnich dziesiątkach lat człowiek zaczął się lasom odwdzięczać za dotychczasowe dobra. Lasami związane jest aż 66% całości żywego świata naszego kraju, i niema w tym nic dziwnego, wszak w odległej przeszłości niemal w całości obszar dzisiejszej Polski pokrywała puszcza, w której nieliczni ludzie zajmowali się zbieractwem i łowiectwem. Jednak z biegiem lat wzrastająca liczba ludności, a przede wszystkim szybko rozwijające się rolnictwo, zapoczątkowane na naszych ziemiach blisko 4000 lat p.n.e. sprawiły, że zaczął intensywniej oddziaływać na otaczającą go zewsząd puszczę. Rozszerzająca się ludzkość spowodowała systematyczne karczowanie lasów. Około 1000 lat temu lasy zajmowały 70% powierzchni naszego kraju, a już dzisiaj tylko 50%. W pierwszej kolejności wycinano drzewostany utworzone z takich gatunków jak: graby, buki, jesiony, lipy cisy porastające najbardziej żyzne gleby. Z jednej strony właśnie te gatunki dostarczały drewna doskonale nadającego się na budowę grodzisk, z drugiej zaś strony uzyskiwano żyzne tereny rolnicze. W późniejszym czasie wielki udział dewastacji lasów mieli bartnicy oraz prymitywny przemysł leśny. Dużo zniszczeń przynosił wypas zwierząt domowych na terenach leśnych. Lasy plądrowano w czasie rozbiorów i okupacji. Jeszcze w XIX wieku lesistość wynosiła 38%, a w ciągu kolejnych spadła do 22% . Wraz ze zmniejszeniem się powierzchni lasów odchodziły zamieszkałe w nim zwierzęta. Najpierw wyginęły tury, następnie tarpany, na nizinach wytępiono żbiki, na granicy wyginięcia znalazły się łosie, a żyjące na wolności żubry zachowały się tylko w Białowieży. Zaczęto naprawy systemu lasu poprzez zalesianie. Gdy po wojnie lasy stanowiły zaledwie 20,8% powierzchni kraju, w dzisiejszym pokrywają one 27,9% powierzchni, co nadal jest poniżej średniej europejskiej, która wynosi-31,8% . Las rośnie powoli. Pełna sukcesja ekologiczna lasu trwa około 4 ludzkie pokolenia.

Polskie lasy są stosunkowo młode. Dominują w nich drzewostany w wieku od 60 lat, zajmujące aż 60% powierzchni leśnej; stare, powyżej 81 lat i więcej, stanowią zaledwie 16% powierzchni. W lasach dominują drzewostany iglaste: sosnowe na nizinach i świerkowe w górach. Stanowią aż 78% powierzchni leśnej. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, stanowi aż 69%. Dominująca rola sosny nie jest dziełem prastarym lecz efektem sztucznego, trwającego niemal od 300 lat wprowadzania tego gatunku w miejsce wycinanych lasów liściastych. W rezultacie masowego zalesiania sosną powstały ogromne powierzchnie sztucznych drzewostanów, najczęściej jednogatunkowych i również często pozbawionych podszytu, a nawet runa. Te ubogie pod względem zasiedlających gatunków roślin i zwierząt lasy są mało odporne na zanieczyszczenia powietrza, szkodliwych owadów, choroby grzybowe, kwaśne deszcze i łatwo padają ofiarą pożarów.

Na Niżu Europejskim jedynym kompleksem leśnym, który oparł się niszczycielskiej działalności człowieka i dotrwał do naszych czasów w formie mało zmienionej, jest Puszcza Białowieska. Jest to największy zabytek polskiej przyrody, a jego sława sięga poza granice Polski i Europy. Z niewielkiej części Puszczy utworzono w 1921 roku Rezerwat, a w 1932 przekształcono go w Park Narodowy w Białowieży. W 1977 roku Park ten zastał uznany przez UNESCO jako rezerwat biosfery, a w 1979 jako jedyny polski obiekt został wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Ludzkości. Chociaż żaden inny las w Polsce nie może się równać z puszczą białowieską, to także w obrębie lasów gospodarczych przetrwały w wielu rejonach naturalne kompleksy przypominające swym wyglądem niektóre uroczyska białowieskie na przykład fragmenty Puszczy Boreckiej, Augustowskiej, Karpackiej, Bukowej i Drawskiej. Większość tych zakątków wchodzi w skład rezerwatów leśnych, które znajdują się w obrębie parków narodowych i krajobrazowych.

2. Podstawy oraz struktura organizacyjna Lasów Państwowych.

Podstawą prawną działania Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe są m.in.:

1. ustawa o lasach z dnia 28. XIX. 1991 r. wraz z późniejszymi zmianami, w tym nowelizacja ustawy z dnia 24. IV. 1997 r. oraz rozporządzenia wydane z mocy tej ustawy przez Ministra Ochrony Środowiska, Zapasów Naturalnych i Leśnictwa,

2. rozporządzenie Rady Ministrów RP z dnia 6. XII. 1994 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w PGL Lasy Państwowe,

3. zarządzenie nr. 50 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 .V.1994 r. w sprawie nadania Statutu PGL Lasy Państwowe,

4. ustawa o ochronie przyrody z dnia 16. X. 1991 r.

Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe zarządza lasami stanowiącymi własność

skarbu państwa. W ramach sprawowanego zarządu Lasy Państwowe prowadzą gospodarkę leśną, gospodarują gruntami oraz innymi nieruchomościami i ruchomościami związanymi z gospodarką leśną. Prowadzą ewidencję majątku skarbu państwa i ustalają jego wartość, a także reprezentują skarb państwa w zakresie zarządzanego mienia. Działają na zasadzie samodzielności finansowej, pokrywając koszty tej działalności z własnych przychodów.

Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe posiada trójstopniową strukturę organizacyjną. Za stan lasów odpowiada dyrektor generalny Lasów Państwowych, który kieruje całokształtem gospodarki leśnej przy pomocy 17 dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych

DYREKCJA GENERALNA LP		KOLEGIUM LP
	DYREKTOR GENERALNY LP

ZAKŁADY O ZASIĘGU KRAJOWYM

REGIONALNE DYREKCJE LP

ZESPOŁY OCHRONY LASU

REGIONY INSPEKCYJNE LP

NADLEŚLICTWA

ZAKŁADY USŁUG LEŚNYCH

ZAKŁADY TRANSPORTU I SPEDYCJI

GOSPODARSTWA RYBACKIE

Organem opiniodawczo-doradczym Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych jest Kolegium Lasów Państwowych. Członków Kolegium na okres 3 lat powołuje Dyrektor Generalny spośród przedstawicieli nauki, dyrektorów regionalnych, nadleśniczych i kierowników zakładów, leśniczych i innych osób.

Organem wykonawczym są Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych oraz regionalne dyrekcje Lasów Państwowych. Jednostkami podstawowymi są nadleśnictwa, których obecnie jest 438. Nadleśniczy prowadzi samodzielnie gospodarkę leśną w nadleśnictwie na podstawie planu urządzenia lasu oraz odpowiada za stan lasu.

Ponadto w skład Lasów Państwowych wchodzą zakłady prowadzące działalność niezbędną do realizacji zadań Lasów Państwowych w zakresie gospodarki leśnej lub poza gospodarką leśną. Zakłady te są podporządkowane dyrektorom regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. Działalnością główną zakładów jest transport i spedycja drewna, prowadzenie składnic drewna, robót remontowo-budowlanych, stawów rybnych i innych usług.

3.Funkcje terenów leśnych.

Las przyczynił się w znacznym stopniu do osiągnięcia istniejącego poziomu życia w cywilizowanym świecie. Jego funkcje zmieniły się w czasie, ale zawsze były bardzo ważne dla rozwoju materialnego i kulturalnego społeczeństwa.

Wyodrębnia się następujące funkcje:

1.gospodarcze,

2. pośrednio-gospodarcze,

3. pozagospodarcze.

Przez pojęcie gospodarcze rozumie się wszystkie użyteczności dostarczane przez las, które są związane z produkcją drewna i użytków ubocznych. Gospodarcze funkcje lasu nazywa się często funkcjami materialnymi, produkcyjnymi, surowcowymi jak i ekonomicznymi. Jako najważniejsze pośród gospodarczych wymienia się funkcje:

• majątkowe,

• surowcowe,

• dochodowe,

• miejsca pracy,

• rekultywacji i rezerwy powierzchni,

• szczególne funkcje gospodarcze lasu.

1. Grunty leśne są bardzo ważnym składnikiem majątku narodowego. Z badań wynika, że 1975 r. wartość wszystkich drzewostanów polskich lasów wynosiła blisko 800 mld zł. Stanowiło to ponad ¼ ówczesnej wartości polskich fabryk, budynków, maszyn i urządzeń, które posiadał nasz kraj.

2. Las dostarcza nam różnorodnych surowców, jednak najważniejszym z nich jest drewno. Surowce te warunkują rozwój szeregu przemysłów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

3. Gospodarstwo leśne wnosi pewien wkład do dochodu narodowego, od którego wielkości zależy poziom bytu społeczeństwa oraz możliwości rozwoju gospodarczego naszego kraju. Ten wkład wyraża się wielkością produkcji czystej leśnictwa, która wynosi około 1% dochodu narodowego.

4. Las jest swoistym warsztatem pracy. Umożliwia on pracę leśnikom, drwalom, a także społeczeństwu, które może zbierać owoce. Liczba zatrudnionych w polskim leśnictwie uspołecznionym wynosi 130 tys. osób.

5. Las pełni także funkcję rezerwy powierzchni. W przypadku uzasadnionej potrzeby rozbudowania miast, osiedli, domów, zakładów pracy czy też budowy dróg możemy część gruntów leśnych przeznaczyć na dany cel. W Polsce większość rezerwy leśnej wynosi około 2 tys. ha rocznie. Las jest również wykorzystywany jako narzędzie rekultywacji czyli odnowy biologicznej. Służy nam do przywracania szaty roślinnej w terenach zdewastowanych i zniekształconych.

6. W trudnych okresach dziejowych danego kraju np. w okresie powojennym, po pożarach i powodziach las spełnia część funkcji odbudowy kraju dając np. drewno czyli budulec.

Pojęciem pośrednio-gospodarczych funkcji lasu obejmuje się te rodzaje użyteczności, które wynikają z korzystnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze oraz na warunki życia społecznego, które zamieszkuje dany teren. Jako najważniejsze z tej funkcji są:

• funkcje ochronne przed negatywnymi skutkami cywilizacji przemysłowej,

• regulatora gospodarki wodnej,

• ochrony przed klęskami żywiołowymi

.

1. W naszym kraju coraz bardziej zaczyna brakować wody. Korzystne oddziaływanie lasu na gospodarkę wodną będzie dla nas stale przybierać na znaczeniu. W powietrzu zawarte są pewne ilości wody, które liście i igliwie wyłapują. Następnie skroplona wilgoć spływa po korze do gleby leśnej. Udział tego typu operacji stanowi niekiedy w górskich lasach aż 70% opadów. Ogromne znaczenie jednak dla ochrony wód jest to, iż gleba razem z warstwom ściółki leśnej i hamusu potrafi tę wilgoć dobrze zmagazynować. Dzięki temu regiony zalesione mają bardziej wyrównany w ciągu roku poziom nasycenia gleb wilgotnością. Las przeciwdziała również zanieczyszczeniu wód. Jest on jedynym, niezastąpionym filtrem wody źródlanej.

2. Ochronna powierzchnia, jaką stanowią gałęzie, liści oraz igły drzew skutecznie ogranicza różnego rodzaju przemysłowe zanieczyszczenia atmosfery nanoszone przez wiatr. Skażenia te następnie spłukuje deszcz. Funkcję oczyszczalni powietrza, drzewa pełnią przez całe swoje życie.

3. Las chroni ludzkość, domy, budynki, miasta przed usuwiskami, lawinami oraz powodziami. Staje poniekąd na drodze żywiołów, przyjmuje uderzenia i znosi je. Jedynie w skrajnych przypadkach ulega on niszczycielskim siłą. Te funkcje mają wielkie znaczenie na terenach górskich, zwłaszcza ze względu na budowanie na tych terenach dróg, ośrodków, mostów czy też innych budowli służących celom rekreacyjnym i turystycznym.

Przez pojęcie funkcji pozagospodarczych rozumiemy takie użytkowanie terenów leśnych, które jest ważne dla społeczeństwa ale nie przynosi dochodów ze sprzedaży produktów leśnych. Należy tu zaliczyć funkcje ochrony przyrody. Las jest ostoją dla życia roślin i zwierząt. Zachowanie niezmienionych terenów leśnych w postaci parków narodowych i rezerwatów umożliwia badania flory i fauny przez naukowców. W Polsce utworzono kilkanaście parków narodowych o powierzchni około 0,5% kraju. Do najważniejszych funkcji można zaliczyć:

• funkcje ochrony przyrody,

• rekreacyjna rola lasu,

• znaczenie lasu w ochronie przed wiatrem,

• funkcje obronne lasu,

• udział lasu w innych działach gospodarki,

• funkcje krajobrazowe lasu,

• wpływ lasu na kulturę narodową.

a) Już od bardzo dawna w Polsce chroniono przyrodę. W naszych czasach, 1919 r. rozpoczęła działalność Państwowa Rada Ochrony Przyrody, a 1928 r. działająca do dziś Liga Ochrony Przyrody. W 1934 Sejm uchwalił pierwszą ustawę o ochronie przyrody. Obejmowała ona:

1. obszary o szczególnych wartościach przyrodniczych:

• parki narodowe,

• rezerwaty przyrody,

• parki krajobrazowe.

1. pomniki przyrody:

• pojedyncze drzewa,

• grupy drzew,

• aleje,

• głazy narzutowe,

• skały,

• jaskinie.

3.ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.

b) W naszym kraju rośnie z biegiem lat zaludnienie i stopień uprzemysłowienia. Las stanowi ostatni niezabudowany i dostępny teren, w którym można organizować atrakcyjny wypoczynek. Kontakt z przyrodą jest ważny dla ludzi przebywających większość swojego czasu w mieście. Organizowane są parkingi i drogi dojazdowe i wytyczane szlaki turystyczne. W ostatnich czasach bardzo popularne są gospodarstwa agroturystyczne zlokalizowane często w pobliżu lasu.

c) Silne wiatry mogą stanowić poważne zagrożenie dla inflastruktury przemysłowej. Szczególnie narażone są wysokie budowle i linie energetyczne. Lasy nawet w postaci sadzonych w pewnych odległościach pasów bardzo ograniczają siłę wiatrów. Długotrwałe, nawet niezbyt silne wiatry powodują wysuszanie i porywanie grudek gleby co powoduje stepowanie naszych pól.

d) Las w historii wojen zajmował zawsze ważną rolę. Ludność cywilna uciekając przed najeźdzcami chroniła się tam wraz z dobytkiem. Drewno było potrzebne do budowy osad obronnych otoczonych palisadami. Napastnicy używali drewna do budowy maszyn oblężniczych i taranów. Drewno służyło też do budowy mostów i moszczenia dróg do przeprawy artylerii. Szczególne znaczenie miały tereny leśne przy walkach partyzanckich. Niewielkie oddziały mogły przesuwać się niepostrzeżenie, wypoczywać i przygotowywać jedzenie.

e) Lasy spełniają funkcje stymulatora w wielu innych działach gospodarki. Oczywisty jest dodatni wpływ lasu na produkcję rolną, ponieważ chroni on glebę, redukuje siłę wiatru i normalizuje gospodarkę wodną. Atrakcyjna konfiguracja terenu, góry, rzeki i jeziora wzbogacone lasem sprzyjają rekreacyjnemu wykorzystaniu terenu. W miejscach takich rozwija się przemysł turystyczny, hotelarstwo i gastronomia. Powstają urządzenia do uprawiania turystyki kwalifikowanej, np. wyciągi narciarskie, koleje linowe. Nie bez znaczenia jest funkcja zdrowotna, ponieważ w miejscach takich buduje się sanatoria, ośrodki wypoczynkowe i przyrodolecznicze.

f) Wraz z konfiguracją terenu, las stanowi niezmiernie ważny element krajobrazu. Jest on podstawą planowania przestrzennego. Musi być brany pod uwagę przy przeznaczeniu terenu pod zabudowę, rekreację, obiekty przemysłowe, itp. Najogólniej las przeciwdziała dużej koncentracji budynków.

7. Piękno lasu miało zawsze silny wpływ i poruszało umysły wielu artystów. Piękne opisy lasu znajdujemy w utworach Kraszewskiego, Mickiewicza. Las znajduje swoje odbicie również w malarstwie Grottgera, Brandta, Gersona. Duże znaczenie odgrywa las w muzyce.

4. Ochrona, hodowla oraz urządzenie lasów.

Ochrona lasów jest to zespół zabiegów wykonywanych przez Lasy Państwowe i właścicieli lasów, mający na celu podniesienie naturalnej odporności drzewostanów, w szczególności polegających na:

- wykonywaniu zabiegów profilaktycznych i ochronnych zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów,

- zapobieganiu, wykrywaniu i zwalczaniu nadmiernie pojawiających się i rozprzestrzeniających szkodliwych dla lasów organizmów,

- gospodarowaniu w lasach zwierzyną w sposób nie zagrażający trwałości lasów i umożliwiający realizację zadań związanych z gospodarką leśną.

Zagrożenia, których zwalczaniem zajmuje się ochrona lasu można podzielić na trzy grupy:

1.zagrożenia biotyczne, powstające w wyniku oddziaływania organizmów żywych;

2.zagrożenia abiotyczne, powstające w wyniku działania czynników nieożywionych;

3.zagrożenia antropogeniczne, powodowane działalnością człowieka.

Celem hodowli lasu jest zapewnienie trwałości i wysokiej produkcyjności lasów oraz ciągłości rozwoju i stabilności ekosystemów leśnych przez stosowanie metod odnawiania i kształtowania struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów. Zespół zabiegów odnowieniowych, pielęgnacyjnych i ochronnych dotyczy wszystkich faz rozwojowych drzewostanów i uwzględnia przede wszystkim:

• zróżnicowanie warunków ekofizjograficznych i biotycznych określonych w regionalizacji przyrodniczleśnej i siedliskoznastwie leśnym,

• wielofunkcyjny charakter lasu w gospodarce przestrzennej, specyfikę obszarów chronionych i turystyczno-wypoczynkowych, a także lasów na gruntach porolnych i na obszarach zdegradowanych,

• kierunki oraz zasady genetyki i selekcji, reprodukcji lasu, doboru rębni, a także zalesienia i uprawy gatunków drzewiastych poza ekosystemami leśnym

W doskonaleniu gospodarki leśnej szczególną uwagę zwraca się na uwzględnienie ekologicznych podstaw rozwoju drzew i drzewostanów poprzez:

• dokładne rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych,

• realizację powszechnej ochrony przyrody,

• dostosowanie sposobów zagospodarowania lasów ochronnych do spełnianych przez nie funkcji,

• naturalizację krajobrazu leśnego przez wzbogacenie składu gatunkowego biocenoz leśnych,

• regulację zasobów drzewnych zgodnie z zasadą trwałości,

• zalesienie gruntów, szczególnie w górnych częściach zlewni górskich, w strefach wododziałowych i na obszarach zagrożonych erozją.

W zakres urządzania lasu wchodzi szereg działań zmierzających do uzyskania informacji dotyczących:

1. stanu posiadania,

2. stanu siedlisk leśnych,

3. stanu drzewostanów,

4. stanu inflastruktury inżynieryjnej,

5. potrzeb z zakresu ochrony lasu i przyrody.

Urządzanie lasu zajmuje się w szczególności opracowaniem dla określonych obiektów planów urządzania lasu. Do zadań należy również wykonanie inwentaryzacji wielkoobszarowych dla okresowych ocen stanu lasu i prognozowania rozwoju zasobów drzewnych w Polsce.

Dominującym typem siedliskowym lasu jest bór świeży, który zajmuje 28,4% powierzchni leśnej. Siedliska borowe zajmują ogółem 62,1%, lasowe 35,2%, a olsowe 2,7% powierzchni leśnej. Udział siedlisk niżowych wynosi 89,6%, wyżowych 3,7%, a górskich 6,7%. Ogólna miąższość grubizny brutto na powierzchni leśnej w Lasach Państwowych wynosi 1.401.675,7 tys.m3, w tym gatunków iglastych- 1.104.007,2 tys. m3;oraz liściastych- 297.668,5 tys.m3.

Przecięty wiek wszystkich drzewostanów w Lasach Państwowych wynosi 56 lat. Najwyższy przeciętny wiek wykazują drzewostany jodłowe-81 lat-i bukowe-79 lat, najniższy topolowe-31 lat.

Ogólna powierzchnia i miąższość rezerwatów oraz lasów ochronnych i gospodarczych przedstawia się następująco:

KATEGORIE LASU	POWIERZCHNIA [HA]	[%]	ZAPAS BRUTTO [TYS.M^3]	[%]
REZERWATÓW	50.123	0,7	13.827,3	1,0
LASY OCHRONNE	3.399.914	49,4	680.086,4	48,5
LASY GOSPODARCZE	3.434.545	49,9	707.762,0	50,5
OGÓŁEM	6.884.582	100,0	1.401.675,7	100,0

5.Leśne Kompleksy Promocyjne.

W latach 1995-1996 zostało powołane na terenie kraju dziesięć Leśnych Kompleksów Promocyjnych. Stanowią one 6,3% powierzchni Lasów Państwowych.

Leśne Kompleksy Promocyjne zostały powołane w celu:

1. wszechstronnego rozpoznania stanu biocenozy leśnej i kierunków zachodzących w niej zmian,

2. trwałego zachowania lub odtwarzania naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki leśnej prowadzonej na zasadach ekologicznych,

3. integrowania celów gospodarki leśnej z aktywną ochroną przyrody,

4. promowania wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarki leśnej,

5. prowadzenia prac badawczych i doświadczalnictwa leśnego w aspekcie upowszechniania zasad ekorozwoju na całym obszarze działania LP,

6. prowadzenia szkoleń leśników i edukacji ekologicznej społeczeństwa.

Nazwa „leśny kompleks promocyjny” została oficjalnie użyta i opisana w uzasadnieniu do decyzji nr 23 ministra obrony środowiska zasobów naturalnych i leśnictwa z dnia 8.XI.1994 r. w sprawie ochrony i zagospodarowania Puszczy Białowieskiej. Formalnie utworzenie LKP nastąpiło nieco później, tzn. z chwilą wydania przez dyrektora generalnego Lasów Państwowych zarządzenia nr. 30 z dnia 19.XII.1994 r.

LKP oznacza większy, możliwie zwarty obszar leśny, wchodzący w skład jednego lub kilku nadleśnictw, utworzony dla promocji proekologicznej polityki leśnej państwa. W skład LKP wchodzą całe nadleśnictwa, rzadziej wydzielone jego części zwane obrębami. LKP są zatem jednostkami funkcjonalnymi, nie posiadającymi odrębnej administracji, sprawują ją bowiem wchodzące w ich skład nadleśnictwa.

Wśród dziesięciu istniejących obecnie LKP znajdują się zarówno obszary leśne o wysokich walorach przyrodniczych, będące pozostałością puszcz, jak i tereny leśne silnie zmienione przez człowieka.

Powołanie LKP stało się ważnym, praktycznym krokiem do wprowadzenia w życie polityki leśnej państwa. Zanim jednak program ten będzie wprowadzony na całym obszarze lasów Polski zdecydowano, że ze względów finansowych i organizacyjnych należy go w pierwszym rzędzie wdrożyć na wyznaczonych obszarach leśnych, które mają spełnić rolę obiektów pilotażowych.

Istotą proekologicznej polityki leśnej państwa jest m.in. stwierdzenie, że przedmiotem gospodarki leśnej nie jest sam drzewostan, ale cały ekosystem leśny widziany jako element krajobrazu spełniający określoną funkcję w przestrzeni przyrodniczej regionu i kraju. Natomiast nadrzędnym jej celem jest zapewnienie trwałości lasów oraz ich wielofunkcyjnej roli.

Aby osiągnąć cele nałożone na LKP podjęto szereg zadań, których realizacja wymaga zwykle dłuższego czasu, a często i znacznych środków finansowych. Podstawowym zadaniem jest opracowanie nowych lub dostatecznie istniejących planów urządzania lasów do obowiązujących przepisów.

Opracowane oddzielnie dla każdego LKP „zasady postępowania hodowlanego i ochronnego” zmierzają do:

1. zachowania całej naturalnej zmienności przyrody leśnej oraz funkcjonowania ekosystemów leśnych w stanie zbliżonym do naturalnego,

2. restytucji metodami aktywnej hodowli i ochrony lasu zbiorowisk przyrodniczych zdegradowanych i zniekształconych w celu przywrócenia zgodności biocenozy z biotopem przy wykorzystaniu w miarę możliwości sukcesji naturalnej,

3. ochrony różnorodności biologicznej zbiorowisk dziko żyjących roślin, zwierząt i mikroorganizmów oraz zachowania ich bogactwa genetycznego,

4. wzmagania korzystnego wpływu lasu na środowisko przyrodnicze oraz harmonizowania społecznego i gospodarczego rozwoju regionu przez racjonalne użytkowanie i odnawianie zasobów leśnych bez umniejszania produkcyjnej zasobności lasów.

Zadaniem LKP jest także inspirowanie organów ds. planowania przestrzennego do współdziałania przy opracowywaniu planów miejscowych i regionalnych, ale również działalność edukacyjna. Wyraża się ona m.in. w organizowaniu ścieżek dydaktycznych, izb leśnych i ośrodków edukacji. Potrzeba prowadzenia działalności edukacyjnej wynika z przekonania, że zrozumienie i akceptacja polityki leśnej przez społeczeństwo oraz jej współtworzenie i wykonywanie przez leśników jest niezbędnym czynnikiem osiągania celów postawionych przed leśnictwem. Zadanie to nabiera szczególnego znaczenia w obecnych warunkach uspołeczniania polityki leśnej i uwzględniania konsultacji społecznych w procesie zarządzania lasami.

Polska jest jednym krajem europejskim, który podobnie jak Kanada przez tzw. Lasy modelowe, zainicjował na przykładzie leśnych kompleksów promocyjnych modelową, przeprowadzoną z udziałem społeczeństwa harmonizację zadań produkcyjnych i ochronnych.

6.Organizacje oraz współpraca zagraniczna.

Obserwowany od końca XIX wieku dynamiczny rozwój technologii wraz z eksplozją demograficzną stały się przyczyną nadmiernego wykorzystywania zasobów naturalnych Ziemi, zwłaszcza nieodnawialnych, a także prowadzącej do dewastacji środowiska rabunkowej gospodarki zasobami odnawialnymi. Świadomość sytuacji zagrożenia, którego ludzkość jest w stanie uniknąć zmieniając postępowanie wobec siebie i przyrody jest mobilizacją do podejmowania oczekiwanych działań proekologicznych w skali globalnej.

Na skutek tego zostały powołane następujące organizacje:

a) na poziomie światowym:

- Konferencja Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”(UNCED), zorganizowana w Rio de Janeiro w 1992 r. ,

• Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych(UNGAS)-zwana też Szczytem Ziemi +5, zwołana w Nowym Jorku w 1997 r. ,

• Komitet ds. Leśnictwa(COFO)- organ doradczy FAO(Światowej Organizacji Żywności i Rolnictwa) powołany w 1971 r.

b) na poziomie regionalnym(Europa):

• Konferencja Ministerialna w Strasburgu(1990),

• Konferencja Ministerialna w Helsinkach(1993),

• Konferencja w Lizbonie(1998).

Wszystkie działania realizowane są w ramach trwającego od 1990 r. Pan-Europejskiego procesu poświęconego ochronie lasów w Europie.

c) dla obszaru Morza Bałtyckiego:

• Program Bałtycka Agenda 21- zainicjowany wiosną 1997 r. ,

• Komisja ds. Ochrony środowiska Morza Bałtyku.

KONFERENCJA STRASBURG 1990

KONFERENCJA RIO de JANEIRO 1992

KONFERENCJA HELSINKI 1993

KONFERENCJA TRWAŁEGO ROZWOJU ONZ- NOWY JORK

PANEL ds. LASÓW NOWY JORK 1995-1997

SZCZYT ZIEMI +5 NOWY JORK 1997





FORUM ds. LASÓW 1997-1999

KONFERENCJA LIZBONA 1998

Konferencja w Strasburgu 1990 r. -pierwsza Konferencja Ministerialna, zapoczątkowała Pan-Europejski proces poświęcony ochronie lasów w Europie, skoncentrowała się na współpracy technicznej i naukowej wspierającej polski proces ochrony lasów.

Konferencja w Helsinkach 1993 r. - Druga Konferencja Ministerialna, rozpoznała konieczność wprowadzenia zasad zrównoważonej gospodarki leśnej i ochrony bioróżnorodności lasów europejskich.

Konferencja w Lizbonie 1998 r. - Trzecia Konferencja Ministerialna, celem jej było podsumowanie implementacji dotychczasowych rezolucji strasburskich i helsińskich oraz podkreślenie socjo-społecznych funkcji lasów.

Konferencja Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” 1992 r. - przedstawiciele uczestniczących tam 172 państw rozpoznali pilną potrzebę podjęcia działań wspierających rozwój ekonomiczny i społeczny krajów, przy równoczesnym zachowaniu i ochronie środowiska.

Komisja Trwałego Rozwoju(CSD), - została powołana przez Organizację Narodów Zjednoczonych, w celu monitorowania i nadzoru nad wprowadzaniem postanowień Agendy 21 i innych ustaleń UNCED.

Międzynarodowy Panel ds. Lasów 1995-1997,- utworzony pod egidą CSD w roku 1995 z zadaniem wypracowania ogólnego porozumienia oraz sformułowania skoordynowanych propozycji działań w zakresie leśnictwa z ukierunkowaniem na opracowanie światowej Konwencji o Lasach.

Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 1997 r. - stanowiła wezwanie dla rządów i organizacji międzynarodowych do odnowienia zobowiązań w kierunku trwale zrównoważonego rozwoju oraz umożliwiła ocenę i ewentualną korektę zamierzeń powziętych przez UNCED w 1992 r.

Międzynarodowe Forum ds. Lasów 1997-1999 r.- stanowi kontynuację Międzynarodowego Panelu ds. Lasów, stąd celem jego jest kontynuacja działań zmierzających do wypracowania światowej Konwencji o Lasach.

Współpraca zagraniczna odbywa się w różnym stopniu z prawie wszystkimi krajami europejskimi i niektórymi krajami pozaeuropejskimi.

Od roku 1976 prowadzimy także współpracę z Austrią i od 1974 z Finlandią w zakresie leśnictwa.

Organizowane są także kilkudniowe konsultacje, na których jest mowa m.in. o:

1.Parki narodowe- urządzanie, programy zachowania genów, regulacja populacji zwierzyny.

2.Metoda urządzania lasu i metodyka lasowych powierzchni próbnych, systemy monitoringowe i Leśny System Informacyjny.

3.Proekologiczna gospodarka leśna, wypoczynkowo-rekreacyjna funkcja lasu.

4.Planowanie przestrzenne w leśnictwie, ekosystemowe kształtowanie powierzchni oraz wspólne projekty w ramach UE.

5.Polityka leśna UE i krajowe adaptacje.

6.Zarządzanie systemem informacyjnym w różnych sektorach leśnictwa.

7.Ochrona zasobów genowych rodzimych gatunków drzew leśnych.

8.Przygotowanie polskiego sektora leśnego do członkostwa w UE, aspekty społeczne i ogólny stosunek do reform w leśnictwie.

LITERATURA:

1.Budnikowski A., Ochrona środowiska jako problem globalny, PWE,

W-wa 1998 r.

2.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/historia/historia 1.htm

3.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/podstawy/podstawy.htm

4.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/organizacja/organizacja.htm

5.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/dzialy/ochrona/ochrona 1.htm

6.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/dzialy/hodowla/hodowla 1.htm

7.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/dzialy/urzadzanie/urzadzanie 1.htm

8.http://www.lasypanstwowe.gov.pl/gospodarka/LKP/LKP.htm

9. http://www.lasypanstwowe.gov.pl/lasy_i/swiat/swiat.htm

10. http://www.lasypanstwowe.gov.pl/lasy_i/wspolpraca/wspolpraca 1.htm

---