Podstawowe informacje

• Co to jest tabulatura?

• Co można odczytać z tabulatury?

• Czego nie można odczytać z tabulatury?.

Czytanie tabulatury

• Zapis tabulatury - podstawy

• Inne symbole używane w tabulaturach

• Legato (dostawianie lub zdejmowanie palców)

• Podciąganie

• Zjazdy i wjazdy

Co to jest tabulatura?

Tabulatura (TAB) jest metodą zapisywania muzyki granej na gitarze lub na gitarze basowej. Zamiast używania symboli standardowej notacji muzycznej (zwykłych nut), używane są znaki ASCII i liczby, co czyni tabulaturę idealną dla internetu (kopiowanie, edycja).

Co można odczytać z tabulatury?

Z tabulatury odczytasz:

• jaką nutę zagrać - którą strunę uderzyć i na jakim progu

• gdzie stosować efekty specjalne (legato, podciągnięcia, zjazdy, itd.)

• jak gitara ma być przestrojona, jeśli nie są użyte normalne ustawienia

• wskazówki dotyczące rytmiki utworu, np. które z nut grać dłużej, a które krócej

• jednak dokładnej długości nut

A to prowadzi do następnego działu...

Czego nie można odczytać z tabulatury?

• długości nut (zazwyczaj) - więc w większości przypadków musisz wysłuchać utworu sam, z tabulaturą przed nosem, aby poznać długości nut

• którym palcem przycisnąć strunę, a którym ją uderzyć

• innych efektów specjalnych

Zapis tabulatury - podstawy

Tabulatura jest prosta do odczytania - nie powinieneś mieć problemów z przedstawieniem utworu, który sam opracowałeś. Dobrym pomysłem jest:

Zacząć od narysowania 6 linii (lub 4 dla gitary basowej). Reperezentują one odpowiednie struny twojego instrumentu. Pierwsza linia od góry jest najwyżej brzmiącą ze strun gitary, a ostatnia - najniżej brzmiącą. Obok (po lewej) znajduje się kolumienka z nazwami strun (dźwięki wydawane na poszczególnych strunach).

E---------------------------------------------------------------

B---------------------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Liczby zapisane na liniach pokazują Ci, na którym progu przycisnąć strunę lewą ręką. Jeśli pojawia się zero, oznacza to, że należy zagrać pustą strunę (bez przyciskania na progach). Tak jak normalne nuty, tabulaturę czyta się od lewej do prawej. Następujące po sobie liczby ułożą kolejne dźwięki utworu. Tabulatura przedstawiona poniżej odpowiada sekwencji nut (E F F# G G# A) na basowej strunie E wydobywanych przez uderzanie tej struny wraz z przyciskaniem struny na odpowiednim progu (zaczynając od struny pustej).

E---------------------------------------------------------------

B---------------------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---0--1--2--3--4--5--------------------------------------------

Wszystko jasne? Jedziemy dalej...
Tutaj mamy nuty grane w tym samym czasie. Jeśli trzeba zagrać dwa lub więcej dźwięków razem, zapisuje się je jeden nad drugim.
W następnym przykładzie mamy akord G (wykonywany z poprzeczką).

E----3----------------------------------------------------------

B----3----------------------------------------------------------

G----4----------------------------------------------------------

D----5----------------------------------------------------------

A----5----------------------------------------------------------

E----3----------------------------------------------------------

Wszystkie nuty gramy razem jako akord.

Możesz też spotkać jego inny zapis:

E--------3------------------------------------------------------

B-------3-------------------------------------------------------

G------4--------------------------------------------------------

D-----5---------------------------------------------------------

A----5----------------------------------------------------------

E---3-----------------------------------------------------------

Przykład ilustruje uderzenie rozpoczynające się od dolnej struny. Każda następna uderzana jest minimalnie później, ale brzmią wszystkie razem. Poniżej znajduje się podobny przykład, ale teraz odstępy między kolejnymi dźwiękami są znacznie większe. Powinieneś więc prawdopodobnie uderzać struny oddzielnie lub bardzo powoli wykonać akord.

E------------------3--------------------------------------------

B---------------3-----3-----------------------------------------

G------------4-----------4--------------------------------------

D---------5-----------------5-----------------------------------

A------5-----------------------5--------------------------------

E---3-----------------------------3-----------------------------

Możesz zapytać - skąd mam wiedzieć jak szybko to grać? Czy te nuty mają tą samą długość? I tu ujawnia się różnica między tabulaturą, a standardową notacją. Najczęściej tabulatura nie udostępni Ci informacji o długościach nut. Jest to pozostawiane Tobie, gdy będziesz słuchał utworu.

Ale nie załamuj się. Tabulatura może dać Ci wskazówki. W naszym przykładzie wszystkie nuty oddzielone są równą ilością kresek - można więc przypuszczać, że mają tą samą długość.

W zasadzie, odstępy między dźwiękami powinny powiedzieć Ci które z nut są długie, a które krótkie, ale oczywiście nie powiedzą Ci one wielu ważnych rzeczy, np. który z dźwięków brzmi dłużej (łukowe połączenia nut). Zapis dżwięków zależy przede wszystkim od osoby, która tworzyła tabulaturę.

Przykład: na tabulaturze poniżej opisano parę pierwszych dźwięków amerykańskiego hymnu narodowego. Możesz łatwo zauważyć, że różne odstępy między liczbami odpowiadają różnym długościom dźwięków.

E-----------------------0--------4--2-0-------------------------

B---0--------------0---------------------------------0----------

G------1------1----------------------------1----3---------------

D--------2------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Oczywiście będzie o wiele łatwiej grać tabulaturę utworu, który dobrze znasz, niż takiego, o którym nigdy nie słyszałeś.

Inne symbole używane w tabulaturach

Tabulatura może zawierać dużo innych przydatnych informacji o sposobie grania utworu, np. legato, wjazdy, podciągnięcia, vibrato, itp.

Najczęściej praktykowane jest zapisywanie dodatkowych symboli lub liter między nutami, aby opisać technikę wydobycia dźwięków. A to najczęściej używane litery/symbole:

• h - legato - dostawienie palca (hammer on)

• p - legato - zdjęcie palca (pull off)

• b - podciągnięcie struny (bend string up)

• r - zwolnienie podciągnięcia (release bend)

• / - wjazd (slide up)

• \ - zjazd (slide down)

• v - vibrato (czasami zapisywane jako ~)

• t - stukanie prawą ręką (right hand tap)

• x - flażolety - martwe dźwięki (play 'note' with heavy damping)

's' jest czasami używane do zapisywania zarówno wjazdów, jak i zjazdów. Ostatni symbol - x jest używany do uzyskania lekkiego, perkusyjnego dźwięku. Delikatnie przyciskasz strunę nad wskazywanym progiem (dotykasz ją tylko, nie dociskasz do progu), a dźwięk wydobyty przez uderzenie drugą ręką brzmi "martwo".

Notacja 'x', której tu używasz różni się totalnie od użycia 'x' podczas grania akordu.

Przykład: jeśli zapiszesz akord D powinieneś otrzymać:

EADGBE

xx0232

gdzie 'x' oznacza "nie uderzaj tej struny". Na tabulaturze daje się to łatwo wywnioskować : jeśli struny się nie uderza, to nie jest zaznaczona. Ten sam akord na tabulaturze wyglądałby tak:

E-----2---------------------------------------------------------

B-----3---------------------------------------------------------

G-----2---------------------------------------------------------

D-----0---------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

bez 'x'. Na tabulaturze 'x' jest używane tylko do wydobycia opisanego wcześniej dźwięku.

Jest pewna liczba symboli dla innych technik, np. podciągnięcia poprzeczkowe. Jednak nie są one traktowane jako przyjęty standard zapisywania tego - szczegóły powinny być podane na początku pliku z tabulaturą, aby wyjaśnić znaczenie poszczególnych symboli.

Legato (dostawianie lub zdejmowanie palców) (hammer ons and pull ofs)

Gdy występuje dostawianie palców spotkasz się z następującym zapisem:

E---------------------------------------------------------------

B---------------------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------5h7-----------5h7-------------------------------------

E---0--0----------0--0------------------------------------------

który oznacza uderzenie pustej struny E dwa razy, uderzenie struny A dociśniętej na 5. progu (np. pierwszym palcem) i dostawienie innego palca (np. trzeciego) na próg 7. Dostawienie musi być energiczne, aby nie powstrzymać brzmienia struny.

Zdejmowanie palców wygląda bardzo podobnie:

E----3p0--------------------------------------------------------

B---------3p0---------------------------------------------------

G--------------2p0----------------------------------------------

D-------------------2-------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Mamy tu opadającą skalę bluesową, w której używamy zdejmowania palców na puste struny. Dla każdej pary dźwięków uderzasz pierwszy (oczywiście na odpowiednim progu), a później energicznie zdejmujesz dociskający próg palec. Pusta struna będzie brzmiała nadal. Dla lepszego efektu możesz zdejmować palec ruchem ukośnym, potrącając lekko strunę. W podanym przykładzie zdejmujesz palec, pozostawiając brzmiącą pustą strunę. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby po zdjęciu jednego z palców (np. trzeciego), brzmiał dźwięk przytrzymywany przez inny (np. pierwszy):

E---------------------------------------------------------------

B---------------------------------------------------------------

G----7p5--------------------------------------------------------

D---------7p5---------------------------------------------------

A--------------7p5----------------------------------------------

E-------------------0-------------------------------------------

Dostawiając lub zdejmując palec dodajesz strunie energii, więc możesz stosować kilkukrotne legato uderzając strunę tylko przy pierwszym dźwięku. Możesz zatem grać dłuższe kombinacje:

E---------------------------------------------------------------

B---------------------------------------------------------------

G---2h4p2h4p2h4p2h4p2h4p2---------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

W takim wypadku uderzasz tylko raz strunę G (na 2. progu ).

Podciąganie (bends)

Podciągnięcia wykonuje się wyginając daną strunę palcem dociskającym progi. Musisz wiedzieć jak bardzo wygiąć strunę - jest to wskazane przez dopisanie po literze 'b' dźwięku, jaki należy uzyskać. Przykład:

E---------------------------------------------------------------

B------7b9------------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Należy uderzyć strunę B przyciśniętą na 7. progu, a następnie "wygiąć" ją, podwyższając dźwięk o 2 półtony (aby brzmiała tak, jakby była uderzona na 9. progu). Czasami podciągnięcia zapisane są z drugim dźwiękiem w nawiasach, np.

---7b(9)---

Coś takiego :

E---------------------------------------------------------------

B------7b9--9r7-------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

oznacza udzerzenie struny na 7. progu, podciągnięcie o 2 półtony, ponowne uderzenie wygiętej struny i zwolnienie podciągnięcia tak aby struna odzyskała normalną wysokość dźwięku.
Czasami strunę należy podciągnąć tylko o ćwierć tonu. W takim przypadku zapis wyglądałby trochę dziwnie:

B--------7b7.5--------

Lepiej zapisać to inaczej:

podciągnij o 1/4 tonu (bend up 1/4 tone)

E---------------------------------------------------------------

B------7b-------------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

z instrukcjami jak mocno wygiąć strunę.

Zjazdy i wjazdy (slides)

Idea wjazdów i zjazdów jest bardzo prosta: uderzasz zadany dźwięk, a następnie przesuwasz palec dociskający zadany próg na inny (utrzymując brzmienie struny). Efektem jest "płynne" przejście między dźwiękami.
Najczęstszymi symbolami używanymi do oznaczenia tej techniki są '/' dla wjazdu i '\' dla zjazdu.

Możesz także spotkać 's' użyte do ich oznaczenia.

Rozróżnienie symboli '/' i '\' nie zawsze jest potrzebne, np. w poniższym fragmencie tabulatury:

E---------------------------------------------------------------

B------7/9------------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Widać wyraźnie, że jest to wjazd z 7. na 9. próg. Jednakże możesz się spotkać z następującym zapisem:

E---------------------------------------------------------------

B------/7-9-7\--------------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Tutaj nie jest podany początek wjazdu, ani koniec zjazdu. Musisz więc wiedzieć czy masz do czynienia z wjazdem, czy zjazdem. Od Ciebie również zależy od/do którego progu wykonasz tą technikę.

Możesz mieć całą serię wjazdów i zjazdów wykonywaną razem:

E---------------------------------------------------------------

B------7/9/11\9\7\6\7-------------------------------------------

G---------------------------------------------------------------

D---------------------------------------------------------------

A---------------------------------------------------------------

E---------------------------------------------------------------

Uderzasz tylko pierwszy dźwięk, a pozostałe wydobywasz przez przesuwanie dociśniętego progu przy wciąż brzmiącej strunie.

Pełny tekst w wersji angielskojęzycznej (wraz ze wskazówkami dotyczącymi
tworzenia tabulatur) i objaśnienie innych symboli możesz ściągnąć
tutaj (12KB zip)

Autor: [e-mail]
Tłumaczenie: dr Malcolm

---