Podobieństwa i różnice między państwami faszystowskimi (Niemcy, Włochy) a państwem komunistycznym.
W ujÄ™ciu sÅ‚ownikowym można odnaleść pojÄ™cie „faszyzm”, które brzmi w nastÄ™pujÄ…cy sposób : „totalitarny ustrój spoÅ‚eczno-polityczno- ekonomiczny, realizowany w ZSRR, narzucony krajom Europy Åšrodkowej i Wschodniej po II wojnie Å›wiatowej, oparty na monopolu wÅ‚adzy skupionej w rÄ™kach jednej partii, centralnym planowaniu i paÅ„stwowej wÅ‚asnoÅ›ci Å›rodków produkcji.” Faszyzm stanowi formÄ™ dyktatury nacjonalistycznej, jest to także ruch polityczny gÅ‚oszÄ…cy nacjonalistyczne hasÅ‚a, który uksztaÅ‚towaÅ‚ siÄ™ i zostaÅ‚ wprowadzony we WÅ‚oszech wraz z akoÅ„czeniem I wojny Å›wiatowej. W późniejszym czasie ruch ten zaistniaÅ‚ również w innych paÅ„stwach. Ten rodzaj dyktatury bazowaÅ‚ na zasadzie wodzostwa, dysponujÄ…cej zhierarchizowanym aparatem partyjnym, która posÅ‚uguje siÄ™ terrorem wobec oponentó i wrogów politycznych. Jest to także doktryna niemieckiej partii faszystowskiej, którÄ… cechuje przekonanie o wyższoÅ›ci narodu niemieckiego nad pozostaÅ‚ymi narodami, bezwzglÄ™dne poglÄ…dy o zabarwieniu antysemickim oraz dążenie do opanowania Å›wiata, hitleryzm.
Popularna encyklopedia Wikipedia podaje nastÄ™pujÄ…cÄ… definicjÄ™ faszyzmu : „Faszyzm (wÅ‚. fascismo, od Å‚ac. fasces - wiÄ…zki, rózgi liktorskie oraz wÅ‚. fascio - wiÄ…zka, zwiÄ…zek) - doktryna polityczna powstaÅ‚a w okresie miÄ™dzywojennym we WÅ‚oszech, sprzeciwiajÄ…ca siÄ™ demokracji parlamentarnej, gÅ‚oszÄ…ca kult paÅ„stwa (statolatriÄ™, silne przywództwo oraz solidaryzm spoÅ‚eczny. Faszyzm podkreÅ›laÅ‚ niechęć wobec zarówno liberalizmu, jak i komunizmu - nie zaprzeczaÅ‚ jednak, że w jego doktrynie wpÅ‚ywy liberalne sÄ… silne (Giovanni Gentile twierdziÅ‚ nawet, że faszyzm i liberalizm sÄ… sobie bardzo bliskie jako "ideologie ofensywne" sprzeciwiajÄ…ce siÄ™ "defensywnym" ideologiom socjalizmu i konserwatyzmu). PoczÄ…tkowo nazwa odnosiÅ‚a siÄ™ tylko do wÅ‚oskiego pierwowzoru, później byÅ‚a stosowana wobec pokrewnych ruchów w latach 20. i 30. XX wieku, zwÅ‚aszcza narodowego socjalizmu w Niemczech, oraz współczesnych ruchów wywodzÄ…cych siÄ™ z partii faszystowskich (neofaszyzm). TrwajÄ… jednak spory, czy szersze zastosowania terminu "faszyzm" sÄ… poprawne.” Dalej : „PowstaÅ‚o wiele definicji faszyzmu. Jedna z nich mówi, że faszyzm jest formÄ… dyktatury nacjonalistycznej, która opiera siÄ™ na kilku zasadach. Najważniejszym dobrem w paÅ„stwie faszystowskim jest wspólnota, to znaczy naród (rozumiany jako ogół obywateli paÅ„stwa) lub grupa etniczna rozumiana jako tożsama z narodem. Prawa jednostki sÄ… podporzÄ…dkowane prawom narodu, który zyskuje tym samym realnÄ… osobowość, nie tylko jako pojÄ™cie abstrakcyjne. Każde dziaÅ‚anie dla jej dobra i na jej korzyść jest dziaÅ‚aniem moralnie usprawiedliwionym. Jest to przede wszystkim zasada wodzostwa. Charyzmatyczny wódz, który "ma zawsze racjÄ™", jak gÅ‚osiÅ‚y wÅ‚oskie plakaty na cześć Benito Mussoliniego, to osoba, która doskonale umie zdobywać sobie posÅ‚uch wÅ›ród ludzi. W stosunku do paÅ„stwa faszyÅ›ci wyznajÄ… etatyzm i statolatriÄ™. Historyczne przypadki faszyzmu wiÄ…zaÅ‚y wspólnotÄ™ z grupa etnicznÄ…, i nie miaÅ‚y charakteru "obywatelskiego" a Å›ciÅ›le narodowy. Samo istotowe pojÄ™cie faszyzmu, Å‚Ä…czy idee zarówno lewicowe (socjalizm, syndykalizm) jak i prawicowe (konserwatyzm, nacjonalizm). Poprzez poÅ‚Ä…czenie wyrwanych z caÅ‚oÅ›ci części różnych doktryn, faszyzm staÅ‚ siÄ™ nowÄ… ideologiÄ… nie dajÄ…cÄ… pomieÅ›cić siÄ™ w tradycyjnych podziaÅ‚ach na prawicÄ™ i lewicÄ™.
Faszyzm, jak większość totalitaryzmów, zrodził się z frustracji i niezadowolenia społecznego, np. szeregi SA w Niemczech zasilane były przez rosnące rzesze bezrobotnych.
Faszyzm powstaÅ‚ we WÅ‚oszech. Niemiecka forma faszyzmu to nazizm. Niekiedy mylnie wiąże siÄ™ z faszyzmem także hiszpaÅ„ski frankizm czy argentyÅ„ski peronizm .”
Z koleina temat nazizmu wypowiada siÄ™ nastÄ™pujÄ…co : „Narodowy socjalizm (niem. Nazionalsozialismus), zwany również nazizmem (niem. Nazi) i hitleryzmem (od nazwiska Adolfa Hitlera), to totalitarna ideologia NSDAP bÄ™dÄ…ca niemieckÄ… wersjÄ… faszyzmu obowiÄ…zujÄ…cÄ… w Niemczech w czasie sprawowania wÅ‚adzy przez tÄ™ partiÄ™ 1933-1945. Głównymi ideologami narodowego socjalizmu byli: Adolf Hitler (Mein Kampf) oraz Alfred Rosenberg i Joseph Goebbels.” ZaÅ› w głównych zaÅ‚ożeniach narodowego socjalizmu odnaleźć można : „
Rasizm
Narodowy socjalizm głosił wyższość narodu niemieckiego, należącego do "rasy aryjskiej" (wywodzonej od Ariów - starożytnego ludu indoeuropejskiego) w stosunku do innych ras i narodów, a w szczególności nad Żydami i Cyganami. Ideę tę połączono ze zwulgaryzowaną nietzscheańską koncepcją "nadczłowieka" (Übermensch), wyższego moralnie, intelektualnie i duchowo w stosunku do "podludzi" i wywodzono z niej prawo narodu niemieckiego do panowania nad innymi narodami (Herrenvolk). Trzeba jednak zaznaczyć, że sam Nietzsche był przeciwny rasizmowi.
Naziści wyznawali pogląd, że mieszanie się ras (Rassenschande) powoduje ich degenerację, dlatego wprowadzili ustawodawstwo zakazujące małżeństw i stosunków seksualnych Niemców z osobami innej rasy (ustawy norymberskie). "Poprawianiu" rasy miały także służyć program eutanazji i sterylizacji osób "niepełnowartościowych" biologicznie. Realizowano także dalsze projekty w duchu eugeniki, w tym kradzież dzieci, wspieranie rozrodczości według kryteriów rasowych (ośrodki Lebensborn), a rozważano wprowadzenie wielożeństwa. Poglądy rasowe determinowały w dużym stopniu politykę okupacyjną i doprowadziły do holocaustu.
Narodowi socjaliści łączyli rasizm z niemieckim nacjonalizmem. Uważano narody za organizmy, które walczą o przetrwanie i ekspansję i mają prawo w tej walce stosować wszystkie dostępne środki. Planowano uzyskać przestrzeń życiową na Wschodzie (Lebensraum im Osten) dla narodu niemieckiego poprzez podbój innych narodów. Politykę tę wyznaczały oprócz motywów narodowych także rasowe: lekceważący stosunek do Słowian, rzekomo pozbawionych zdolności do rządzenia. Dla uzasadnienia konieczności ekspansji terytorialnej wykorzystywano także teorie geopolityczne.
Narodowi socjaliści kryteriom rasowo-biologicznym podporządkowali także politykę kulturalną. Zwalczano twórców pochodzenia żydowskiego, a także - jako produkt obcych ras i przejaw degeneracji - sztukę współczesną oraz jazz. Sztuka według ideału narodowosocjalistycznego powinna głosić wielkość narodu, heroizm "nadludzi", więź z przyrodą, tradycyjne wartości rodzinne. Ideały więzi człowieka z przyrodą i ziemią ojczystą streszczał slogan Krew i Ziemia (Blut und Boden).
Odrzucenie demokracji liberalnej i rzÄ…dy jednostki
Narodowy socjalizm był wzorowany na włoskim faszyzmie (czasem te terminy są używane wymiennie). Hitler głosił, że "demokracja w swoich założeniach nie jest niemiecka, ale żydowska" i że ma ona na celu wyłącznie zniszczenie "aryjskiego przywództwa" (przemówienie z 22 kwietnia 1922 roku). Dlatego demokrację liberalną zastąpiono demokracją narodowosocjalistyczną typu plebiscytarnego. Odrzucała parlamentaryzm, głosząc zasadę silnej ręki i podporządkowania się woli przywódców (Führerprinzip), a szczególnie wodza narodu i partii NSDAP, którym był Adolf Hitler. Naziści wprowadzili ustrój jednopartyjny i zlikwidowali wolną prasę i wolne związki zawodowe.
Szczególnie zdecydowanie atakowano działaczy marksistowskich, komunistycznych oraz socjaldemokrację. Za główny powód przegranej w I wojnie światowej uważano bunty opozycji. Postrzegając porządek narzucony Traktatem Wersalskim jako niesprawiedliwy, naziści dążyli do remilitaryzacji, a następnie wcielenia wszystkich ziem zamieszkałych przez Niemców - a więc przede wszystkim Austrii, Wolnego Miasta Gdańska, oraz części Czechosłowacji i Polski w obręb Rzeszy.
Polityka socjalna
Nazizm byÅ‚ za daleko posuniÄ™tym interwencjonizmem paÅ„stwowym, majÄ…cym na celu zwalczenie wysokiego bezrobocia i hiperinflacji, które dominowaÅ‚y w Niemczech przed dojÅ›ciem NSDAP do wÅ‚adzy, jednak w przeciwieÅ„stwie do komunizmu nie negowaÅ‚ prywatnej wÅ‚asnoÅ›ci Å›rodków produkcji. W polityce gospodarczej byÅ‚ za gospodarkÄ… mieszanÄ… - znacznym interwencjonizmem paÅ„stwowym, nie naruszajÄ…cym jednak zasady prywatnej wÅ‚asnoÅ›ci Å›rodków produkcji. Szeroko natomiast rozbudowano system pomocy socjalnej (Winterhilfe), taniego masowego wypoczynku (Kraft durch Freude) itp.”
Ideologia systemu komunistycznego opiera siÄ™ na :
„System poglÄ…dów gÅ‚oszÄ…cy program caÅ‚kowitego zniesienia ucisku i wyzysku spoÅ‚ecznego, postulujÄ…cy powszechność, równość i sprawiedliwość oraz zbudowanie spoÅ‚eczeÅ„stwa bezklasowego opartego na spoÅ‚ecznej wÅ‚asnoÅ›ci Å›rodków produkcji i sprawiedliwym podziale dóbr. ByÅ‚y to przesÅ‚anki realizacji zasad równoÅ›ci we wszystkich dziedzinach życia spoÅ‚ecznego.
Można zauważyć pewne analogie między ideami komunizmu a filozofią Platona. Idee równości i wspólnoty zyskały na znaczeniu w okresie rewolucji francuskiej 1789-1799 (zwłaszcza w działalności: Henri de Saint-Simon, Charles Fourier). Duży wpływ na rozwój ideologii komunistycznej miał wzrost uprzemysłowienia i przemiany społeczne z tym związane. Odrębnego znaczenia nabrały w ideologii marksistowskiej.
Twórcami koncepcji komunistycznych, którzy przekształcili komunizm z utopijnego ideału (socjalizm utopijny) w rewolucyjną teorię byli Karol Marks i Fryderyk Engels. Posługiwali się przy tym metodologią przypominającą naukową formę dyskursu, zaś ich ambicje sięgały stworzenia "naukowej teorii dynamiki społeczeństw". Tak zwany komunizm naukowy, określając kierowniczą rolę i zadania klasy robotniczej w walce z kapitalistycznym ustrojem, stał się ideologią rewolucyjną ruchu robotniczego oraz teoretycznym narzędziem i celem przebudowy społeczeństwa i stosunków społecznych w krajach, w których klasa robotnicza w sojuszu z masami pracującymi dokonała rewolucyjnego przewrotu i podjęła wysiłek budowy socjalizmu.
W XX wieku komunizm zostaÅ‚ rozwiniÄ™ty przez WÅ‚odzimierza Lenina i w zastosowaniu do warunków nowej epoki staÅ‚ siÄ™ ideologicznÄ… podstawÄ… partii bolszewickiej.”
Przywódcami albo też twórcami systemów totalitarnych w poszczególnych krajach byli : Włodzimierz Lenin i Józef Stalin ( Związek Radziecki), Benito Mussolini (Włochy) i Adolf Hitler (III Rzesza).
Cechy charakterystyczne :
partia komunistyczna obejmuje swą władzą wszystkie sfery życia publicznego, a przede wszystkim dziedzinę polityki, stowarzyszenia, a także środki masowego przekazu;
całkowite podporządkowanie władzy ustawodawczej oraz prawa interesom partii rządzącej
sprzeczność i dysonans pomiędzy istniejącymi przepisami prawnymi a rzeczywiście funkcjonującymi zasadami, którymi kieruje się partia, władza państwowa, a przede wszystkim aparat bezpieczeństwa.
Ścisłe powiązanie, a nawet przenikanie się bilateralnie aparatu partyjnego z instytucjami państwowymi ( istnienie tak zwanego państwa partyjnego),
likwidacja już w zarodku wszelkiego rodzaju działań opozycyjnych; podejmowanie działań o charakterze opozycyjnym było zakazane i groziło za to nawet kara pozbawienia życia;
zwalczanie religii oraz kościołów ( narodowych, czy tez powszechnych) przy równoczesnym propagowaniu postawy ateistycznej jako obowiązkowego światopoglądu.
produkcja przemysłowa uległa znacznemu zwiększeniu
postęp w sektorze rolniczym
zwalczanie skutków bezrobocia
prowadzenie polityki ekspansjonistycznej ( na przykład wojna włosko- etiopska (1935 roku)
szerzenie antysemityzmu,
przeświadczenie o wyjątkowej roli oraz wyższości narodu niemieckiego na tle innych narodów,
istnienie organizacji o charakterze paramilitarnym ( na przykÅ‚ad bojówki SA - SS); „czarne koszule” we WÅ‚oszech).
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.