Uszkodzenie łąkotki

lek. med. Wojciech Widuchowski

Obrażenia łąkotek stawu kolanowego występują przeważnie u ludzi młodych oraz aktywnych fizycznie, uprawiających rozmaite formy sportu wyczynowego lub rekreacyjnego. Na częstość ich występowania wpływają takie czynniki jak np. wrodzone schorzenia stawu kolanowego, predyspozycje konstytucjonalne, nabyte odchylenia w obrębie kolana z zaburzeniem prawidłowej mechaniki, czynniki urazowe i zmiany zwyrodnieniowe. Decydującą rolę przypisuje się jednak czynnikom urazowym i rozwijającym się w obrębie łąkotek zmianom zwyrodnieniowym.

Mechanizm urazu.

Patomechanizm uszkodzeń łąkotek jest złożony. Podczas zgięcia kolana, przy rotacji wewnętrznej lub zewnętrznej i nagłym odwiedzeniu podudzia dochodzi do przemieszczenia łąkotki do stawu, a szybkie prostowanie kolana powoduje zakleszczenie jej między kłykciami i rozerwanie. Moment obrotu w stawie kolanowym przy dużym zgięciu i ustawieniu podudzia w pozycji szpotawej lub koślawej może prowadzić również do rozerwania łąkotki.

U sportowców, w wielu dyscyplinach sportowych, w czasie treningów i zawodów, mają miejsce opisane powyżej, niekontrolowane ruchy w stawach kolanowych, w wyniku których może dojść do uszkodzeń łąkotek. Dyscyplinami najbardziej narażonymi na uszkodzenia łąkotek są: piłka nożna, judo, zapasy, siatkówka, hokej na lodzie, lekkoatletyka.

Objawy:
1) przymusowe ustawienie kończyny (w przypadkach bloku),
2) obecność,
3) zaniku mięśnia czworogłowego z osłabieniem jego napięcia,
4) obecność,
5) wysięku w stawie,
6) bolesność,
7) uciskowa szpary stawowej,
8) dodatnie testy łąkotkowe,
9) upośledzenie wydolności stawu.

W diagnostyce uszkodzeń stosuje się następujące procedury:
1) aspiracja i badanie płynu stawowego,
2) badania laboratoryjne,
3) ocena i badanie stabilności za pomocą aparatów,
4) radiologiczne: standardowe, specjalne, artrografia, tomografia komputerowa,
5) tomografia rezonansu magnetycznego (MRI),
6) ultrasonografia,
7) badanie w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym,
8) artroskopia,
9) inne metody (termografia, scyntygrafia i inne). 

Leczenie:
1) Leczenie nieoperacyjne (zachowawcze).
Leczenie nieoperacyjne można brać pod uwagę jedynie w przypadku tzw. uszkodzenia przytorebkowego łąkotki, stosuje się wtedy odpowiednio długie unieruchomienie kończyny.

2) Leczenie operacyjne.
a. Wycięcie łąkotki - meniscectomia.
Meniscectomia, czyli wycięcie łąkotki, może być wykonane metodą otwartą (artrotomia) - zarezerwowana dla specjalnie trudnych przypadków lub metodą zamkniętą (artroskopia) - obecnie najczęściej stosowana. W czasie tego zabiegu wycina się wszystkie nieprawidłowe, uszkodzone i niestabilne części łąkotki.Najistotniejsze różnice pomiędzy otwartą a artroskopową meniscectomią to: krótszy całkowity okres leczenia, zdecydowanie szybszy powrót do codziennej i sportowej aktywności oraz nieznacznie lepsze wyniki kliniczne.
b. Naprawa - szycie łąkotki.
Największą niedogodnością dla chorego w tej metodzie leczenia jest konieczność stosowania stosunkowo długiego unieruchomienia oraz wyraźnie dłuższy okres całkowitego leczenia i powrotu do aktywności fizycznej, w tym sportowej, niż po wycięciu. Z tego powodu w wielu ośrodkach zeszycie uszkodzonej łąkotki wykonuje się najczęściej tylko w przypadkach współistnienia uszkodzeń więzadłowych (ACL) wymagających chirurgicznego zaopatrzenia.
c. Zastąpienie łąkotki (przeszczepy, protezy, substytuty).
Uszkodzona łąkotka może być zastąpiona przez: przeszczep, protezę, substytut - z więzadła rzepki, ścięgna mięśnia czworogłowego.
U sportowców wyczynowych, w przypadku uszkodzenia łąkotki stawu kolanowego, leczeniem z wyboru jest obecnie artroskopia operacyjna - zamknięta meniscectomia.

3) Leczenie usprawniające.
Bardzo istotnym elementem postępowania chirurgicznego w przypadkach uszkodzenia łąkotki stawu kolanowego jest właściwe leczenie usprawniające. Celem leczenia usprawniającego jest zabezpieczenie chorego przed wystąpieniem wczesnych i późnych powikłań pooperacyjnych oraz uzyskanie wydolnego stawu kolanowego odpowiednio przygotowanego do spodziewanych obciążeń w czasie aktywności sportowej.
Powrót chorego z uszkodzeniem łąkotki stawu kolanowego do poprzedniej aktywności sportowej zależy od wielu czynników, głównie jednak od zastosowanego leczenia.
Najszybciej operowani wracają do sportu po zastosowaniu zamkniętej meniscectomii (3-4 ty-godnie od zabiegu), nieco później po zeszyciu łąkotki (3-5 miesięcy).

Konsultacja dr n. med. Jerzy Widuchowski

---