Bruner - O GOTOWOŚCI PERCEPCYJNEJ

W skład procesu percepcji wchodzi akt kategoryzacji. Jednostka odnosi uzyskane informacje do pewnej klasy rzeczy lub zdarzeń i na podstawie cech definicyjnych zawartych we wskazówkach włącza te informacje do określonej kategorii.

Proces wnioskowania nie musi być świadomy ani zamierzony.

Wg Hebba w polu percepcyjnym istnieją formy organizacji, umożliwiające różnicujące wykorzystywanie wskazówek w kategorialnym rozpoznawaniu tożsamości.

Końcowym produktem kategoryzacji jest doświadczenie percepcyjne.

Percepcja jest kategorialna! Wszystko to, co spostrzegamy, zaliczamy do jakiejś kategorii.

Kategoryzacja może być szczegółowa lub prosta.

Niektórzy różnicowali klasę zjawisk percepcyjnych, w których określamy tożsamość lub znaczenie przedmiotowe rzeczy i świat atrybutów, czy cech sensorycznych, z którego pobieramy wskazówki, na podstawie których wnioskujemy o tożsamości.

Wg Gibsona pole wzrokowe to świat zmysłowo doznawanych cech, a świat wzrokowy to świat obiektów, przedmiotów i zdarzeń.

Wg Pratta motywacja, nastawienie i doświadczenie mogą wpływać na przedmioty świata wzrokowego, ale nie mają wpływu na pole wzrokowe.

Wg Hebba istnieją wrodzone kategorie percepcyjne, np. wyodrębnianie czegoś z tła, zdolność różnicowania wrażeń należących do różnych modalności zmysłowych.

W trakcie uczenia się spostrzegania, uczymy się:

• relacji między właściwościami przedmiotów i zdarzeń

• odpowiednich kategorii

• przewidywania i sprawdzania tego co z czym współwystępuje

Percepcyjne uczenie się polega na uczeniu się odpowiednich sposobów kodowania otoczenia ze względu na jego charakter przedmiotowy, powiązanie logiczne lub redundancję oraz na przydzielaniu bodźców „na wejściu” do właściwych systemów kodujących.

Reprezentacja polega na wiedzy jak posłużyć się wskazówkami w odniesieniu do systemu kategorii. Adekwatna reprezentacja percepcyjna polega na uczeniu się odpowiednich kategorii, wskazówek użytecznych do prawidłowego przyporządkowywania obiektów do właściwych kategorii oraz jakie przedmioty prawdopodobnie pojawią się w otoczeniu.

PRAWO POZIOMU ADAPTACJI (Helson) - subiektywna wielkość bodźca eksponowanego pojedynczo zależy od średniej geometrycznej ważonej wszystkich bodźców, z którymi jednostka zetknęła się w eksperymencie.

Kategorie określające wielkość dobrze odpowiadają cechom świata zewnętrznego.

Im większa jest dostępność kategorii:

• tym mniejsza ilość informacji „na wejściu” jest potrzebna do zakwalifikowania obiektu do danej kategorii

• tym większa liczba cech informacji „na wejściu” zostaną uznane za przynależność do danej kategorii

• tym większe prawdopodobieństwo, że inne podobne kategorie ulegną zamaskowaniu

Kategorie nie występują w izolacji!

Proces percepcyjny jest procesem decyzyjnym; wnioskowanie wchodzi w skład spostrzegania.

Etapy szeregu decyzyjnego:

I prymitywna kategoryzacja - wyodrębnienie percepcyjne przedmiotu lub zdarzenia o charakterystycznych cechach

II poszukiwanie wskazówek - wykorzystywanie dostępnych, ewentualnie szukanie nowych wskazówek, które pozwolą na jak najbardziej precyzyjne sklasyfikowanie danego obiektu; maksymalna podatność na stymulację

III sprawdzanie dla potwierdzenia - podatność na stymulację maleje; próbna kategoryzacja

IV zakończenie potwierdzania - zaprzestanie poszukiwania wskazówek i znacznie zmniejszona podatność na wskazówki dodatkowe; blokowanie wskazówek niezgodnych z przyjętą kategorią

KATEGORIA - reguła, na podstawie której obiekty są klasyfikowane jako równoważne.

Kategoria określa:

• właściwości kryterialne cech obiektu należącego do danej kategorii

• sposób łączenia wartości cech w trakcie wnioskowania

• wagę przypisywaną poszczególnym właściwościom obiektu w procesie wnioskowania

• granice, w których mają się mieścić cechy kryterialne

Dostępność kategorii zależy od prawdopodobieństwa pojawienia się przedmiotów do niej należących, a także od tego, czego ktoś szuka odpowiednio do swoich potrzeb.

Reprezentująca funkcja spostrzeżeń oznacza adekwatność systemu kategorii, pozwalającą na wnioskowanie o charakterze zdarzeń i na poprawne przewidywanie innych zdarzeń.

Mechanizmy pośredniczące gotowości percepcyjnej:

• grupowanie i integracja

• regulowanie dostępności

• procesy sygnalizujące zgodność i brak zgodności

• procesy blokowania

Spostrzeżenie zgodne z rzeczywistością w nieoptymalnych warunkach zależy od gotowości percepcyjnej i prawdopodobieństwa zajścia zdarzeń w świecie osoby spostrzegającej. Niezbędna jest giętkość gotowości percepcyjnej.

Sposoby przezwyciężenia błędnej gotowości percepcyjnej:

• korygowanie oczekiwań osoby błędnie spostrzegającej

• dokładne przypatrywanie się

PERCEPCJA INTERPERSONALNA - spostrzeganie stanu emocjonalnego innych ludzi, ich cech, zamiarów na podstawie oznak zewnętrznych.\

percepcja zracjonalizowana coś jest podobne do czegoś

percepcja projekcyjna coś jest tym a tym

Spostrzeganie zależy od organizacji systemów kategorii. Rozpoznanie tożsamości polega na wyciąganiu wniosków dotyczących obiektu na podstawie wskazówek.

Przyczyny braku gotowości percepcyjnej:

• niewyuczenie się odpowiednich kategorii niezbędnych do klasyfikacji obiektów i zdarzeń

• proces zakłócania, polegający na maskowaniu kategorii o mniejszej dostępności przez kategorie bardziej dostępne

1

---