Joanna Piotrowska

Małe dziecko - formy rekreacji na bazie znajomości biomedycznych podstaw rekreacji.

„Sprawności motoryczne pojawiają się i doskonalą u dziecka pod wpływem czynników zarówno genetycznych jak i środowiskowych. Dowodem zaprogramowania genetycznego jest fakt, że u prawidłowo rozwijających się niemowląt umiejętności pojawiają się zwykle w tej samej kolejności i mniej więcej tych samych monetach życia. Z kolei istnienie znacznych różnic jednostkowych dowodzi, że rozwój motoryczny nie odbywa się według ściśle określonego programu genetycznego.” Daje to podstawy do stwierdzenia że dużą rolę odgrywają w rozwoju małego dziecka także bodźce płynące ze środowiska a stymulacja ma zachęcać dziecko do większej aktywności ruchowej. Informacje o wypływie bodźców zewnętrznych ma ogromne znaczenie terapeutyczne - dostarcza bowiem informację o prawidłowym rozwoju dziecka przy czym umożliwia ewentualne wykrycie nieprawidłowości.

Omawiając rozwój motoryczny niemowlęcia wspomina się najczęściej o lokomocji, postawy i manipulacji na wymienione kategorie składają się właściwie nabywane i rozwijane konkretne sprawności i umiejętności np. ruchy głową czy umiejętność siedzenia. Pływanie jest dyscypliną sportową i formą rekreacji, którą może uprawiać każdy, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Naukę można rozpocząć w każdym wieku ,ale ze względu na specyfikę pływania- ruch w środowisku wodnym i korzyści, jakie przynosi jego uprawianie dla rozwoju fizycznego, skłaniają do jak najwcześniejszego opanowania tej umiejętności. Powszechnie uważa się, że pływanie jest jednym z najzdrowszych sportów. I jest nim rzeczywiście, jeżeli uprawiający ten sport przestrzegają podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny. woda dla maleńkiego dziecka to środowisko jak najbardziej naturalne- do niedawna przecież żyło ono w wodzie, w brzuchu mamy. Z tegoż to okresu, do około 6-8 miesiąca życia niemowlęcia, utrzymuje się naturalny odruch- maluch nie boi się wody i nie otwiera ust, kiedy się w niej zanurza. Odruch ten następnie zanika.

Powszechnie uznaje się, że przygoda niemowlęcia z basenem to idealna formą aktywności. Pływanie to nie tylko zabawa, sposób spędzania wolnego czasu czy forma kontaktu z dzieckiem. Dlaczego warto zabrać niemowlaka na basen? Okazuje się, że ruch w wodzie pobudza dzieci do rozwoju fizycznego, jak i psychicznego, bowiem:

- stymuluje rozwój ruchowy, wpływając na koordynację ruchów, poprawiając ich płynność i estetykę

- stanowi wspaniałą gimnastykę dla mięśni i stawów, przez co dziecko rozwija się szybciej od rówieśników

- reguluje sposób oddychania dziecka

- rozwija jego zmysły oraz przyspiesza rozwój psychofizyczny

- wspomaga odporność na choroby

- rozwija więzi pomiędzy rodzicem a dzieckiem

- wpływa na rozwój emocjonalny, a „pływające” niemowlęta są bardziej odważne i pewne siebie

- wspiera proces rehabilitacji u dzieci, u których z problemami z układem kostno- stawowym czy kręgosłupem

- zapobiega deformacjom postawy

W czasie pływania wentylacja płuc osiąga znaczną wielkość. Duże potrzeby tlenowe ustroju w wodzie spowodowane są przyspieszeniem przemiany materii w czasie pływania, a więc pływanie jest doskonałym środkiem likwidującym niedotlenienie ustroju i to w najbardziej sprzyjających warunkach, gdyż powietrze nad wodą jest czyste, wolne od kurzu i innych zanieczyszczeń. Dlatego też jest ono polecane nawet dla astmatyków i alergików, gdyż powoduje pełną wentylację, lepsze wysklepienie klatki piersiowej, zwiększa jej ruchomość i powiększa pojemność płuc. Badania wykazały, że pojemność życiowa płuc osiąga u pływaków najwyższe średnie wielkości.

Pozioma pozycja ciała w wodzie w czasie pływania w dużym stopniu ułatwia pracę serca. Ponadto ciśnienie i prąd wody działa masująco na naczynia krwionośne usprawniając krążenie krwi, co powoduje jej obfitszy dopływ do serca. Lepsze krążenie krwi przyczynia się do wydatniejszego zaspokojenia zapotrzebowania organizmu w tlen. Ruch w wodzie połączony z pokonywaniem jej oporu harmonijnie kształtuje sylwetkę, a odpowiednie ćwiczenia kształtują podstawowe cechy motoryczne: siłę, wytrzymałość, gibkość, szybkość.

Pływanie jest też świetnym ćwiczeniem korektywnym. Ciało przyjmuje w wodzie najbardziej prawidłową pozycję, co przyczynia się do usuwania nadmiernych krzywizn kręgosłupa poprzez częściowe zwolnienie od nacisku wywieranego na kręgosłup przez ciężar ciała. Rozluźnienie mięśni charakterystyczne dla swobodnego ułożenia ciała na powierzchni wody, sprzyja korzystnym dla organizmu, obszernym ruchom w stawach co zwiększa zakres ruchów ćwiczących. Prawidłowa praca stóp w czasie pływania sprzyja właściwemu wysklepieniu poprzecznemu i podłużnemu stopy co zapobiega pogłębianiu się płaskostopia u dzieci. Obecnie bardzo duży procent dzieci posiada zbyt słabe mięśnie i więzadła stopy. Pływanie wzmacnia te mięśnie i pobudza cyrkulację krwi w stopie. Ruch w wodzie jest doskonałym zabiegiem hartującym organizm dziecka. W wodzie zwłaszcza chłodnej, organizm w krótkim czasie traci duże ilości ciepła i broniąc się przed zbytnim oziębieniem, uruchamia mechanizmy obronne. Zetknięcie się skóry z zimną wodą powoduje samoregulujący skurcz mięśni gładkich jako przeciwdziałanie wzmożonej utracie ciepła w środowisku chłodniejszym. Na układ nerwowy działa cały szereg nowych bodźców spowodowanych funkcjonowaniem organizmu w odciążeniu, poziomym ułożeniu ciała, masującym działaniem wody. Wiąże się to z rozluźnieniem nadmiernych napięć mięśni, rozładowuje wzmożoną aktywność ruchową

Choć pływanie wzmacnia organizm dziecka, to jednak nie wszystkie maluchy mogą chodzić na basen. Pływać nie powinny np. dzieci z silnym refluksem żołądkowo-przełykowym oraz nawracającymi zapaleniami ucha środkowego. Przeciwwskazaniami są także m.in. infekcje dróg oddechowych, choroby przewodu pokarmowego, choroby skóry i przewlekłe infekcje układu moczowego.

Dzięki wykorzystaniu zabawek i szeregu kolorowych pomocy, zajęcia w wodzie są ciekawą, zachęcającą i zdrową formą spędzania czasu. Ciekawość dziecka i chęć poznawania świata jest uzależniona od jego możliwości ruchowych. Dzięki środowisku wodnemu, które daje dziecku większą swobodę ruchu, poznawanie otoczenia staje się łatwiejsze, może też mieć charakter bardziej samodzielny.

Ogromną frajdę sprawia dziecku pluskanie w wodzie, chlapanie, rzucanie piłeczek.

Podczas zajęć instruktor używa form zabawy i gier oto kila przykładów:

- Fontanna dziecko uderza rączką o taflę wody, aby wzbijały się w górę krople. Dzięki tej zabawie dziecko szybko oswoi się z wodą.

- Karuzela malec chwycony za nadgarstki lub za boczki i obraca się rodzic z nim wokół siebie. Dziecko powinno być zanurzone po szyję, aby całym ciałem czuło przepływającą wodę.

- Dmuchanie piłeczki należy połóżyć na wodzie piłeczkę pingpongową i pokazać dziecku, jak może na nią dmuchać. Piłeczka będzie pięknie wirować, a taka zabawa to świetne ćwiczenie oddychania

- Pływające materace należy rozłóżyć karimatę na powierzchni wody. Malec może po niej raczkować albo biegać i przy okazji ćwiczyć równowagę.

Nauczanie pływania dzieci w wieku niemowlęcym praktykowane jest od wielu lat, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, takich jak: Anglia, Australia, Francja, Holandia, Japonia, Niemcy, Rosja czy USA.

W Polsce pomimo braku wystarczającej ilości odpowiednich pływalni oraz wciąż niezwykle małej liczby specjalistycznie przygotowanej kadry szkoleniowej oraz braku tradycji w nauczaniu pływania małych dzieci, od kilku lat podejmowane są działania mające na celu prowadzenie zajęć oswajających z wodą dzieci w wieku niemowlęcym. Zajęcia takie prowadzone są w formie zorganizowanych zajęć szkoleniowych w większych ośrodkach takich jak: Gdańsk, Kraków, Lublin, Poznań, Opole, Warszawa oraz Wrocław. Powstało także Polskie Stowarzyszenie Pływanie Niemowląt, które zajmuje się promowaniem pływania niemowląt.

,,Kto raz posiadł sztukę pływania- zdobył ją na całe życie".

Literatura

1. A. Kalinowski, R. Roszko- „Pływanie”

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1986r.

2. E. Bartkowiak- „Pływanie. Program szkolenia dzieci i młodzieży.” Warszawa 1997r.

3. W. Olszewski- „Uczymy się pływać”

Wydawnictwo Sport Turystyka Warszwa 1974r.

4. J. Cieszyńska, M. Korendo „ Wczesna interwencja terapeutyczna-

stymulacja rozwoju dziecka” Wydawnictwo edukacyjne, Kraków 2007

---