UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI
Joanna Jabłońska
Filologia słowiańska
PRZEZWISKA UCZNIOWSKIE NA PRZYKŁADACH ZEBRANYCH W TECHNIKUM ŁĄCZNOŚCI W SZCZECINIE
1.Językoznawstwo
2.Onomastyka
3.Antroponimia
Praca licencjacka pisana w Zakładzie Współczesnego Języka
Polskiego pod kierunkiem
dr hab. prof. US Aleksandry Belchnerowskiej.
SZCZECIN 2006
Zał. Nr 1 do Zarządzenia nr 31/ 2001
OŚWIADCZENIE
Oświadczam, że przedkładaną pracę magisterską kończącą studia magisterskie napisałam samodzielnie. Oznacza to, że przy pisaniu pracy poza niezbędnymi konsultacjami, nie korzystałam z pomocy innych osób,
a w szczególności nie zlecałam opracowania rozprawy lub jej części innym osobom, ani nie odpisywałam tej rozprawy lub jej części od innych osób.
Jednocześnie przyjmuję do wiadomości, że gdyby powyższe oświadczenie okazało się nieprawdziwe, decyzja o wydaniu mi dyplomu zostaje cofnięta.
Joanna Jabłońska
Spis treści
WSTĘP ...................................................................................................... .......4
Stan badań onomastycznych ze szczególnym uwzględnieniem antroponimów .........................................................................10
Podstawowe pojęcia onomastyki ......................................10
Antroponimia na tle onomastyki .......................................13
Słownik etymologiczny ..........................................................16
Klasyfikacja semantyczna antroponimów...............................22
Wnioski ..................................................................................30
Indeks przezwisk ....................................................................33
Bibliografia ............................................................................39
I. WSTĘP
CEL I ZAKRES PRACY
Celem niniejszej pracy jest analiza oraz próba sklasyfikowania najpopularniejszych przezwisk męskich nadawanych przez uczniów Technikum Łączności w Szczecinie. Przedmiotem analizy są przezwiska, ich etymologia oraz popularność w szkole.
Zebrany materiał pochodzi z eksploracji ( przede wszystkim wywiady indywidualne), jak i również ze źródeł internetu.
Korzystając z przychylności dyrektora szkoły i grona pedagogicznego mogłam opracować pełen zestaw przezwisk, jakie zostały utworzone przez uczniów w Technikum Łączności w Szczecinie.
Do niniejszej pracy zebrano i opisano 150 przezwisk. Przezwiska zostały sklasyfikowane i podzielone na 9 grup ( pochodzące od imion-2, pochodzące od nazwisk- 73, określające właściwości fizyczne-52, określające cechy wewnętrzne-2, związane z zachowaniem się-2, związane z wykonywaniem czynności-3, związane z miejscem zamieszkania-3, związane z ulubionym powiedzeniem,zwrotem-1 oraz przezwiska niejasne-12).
Cała praca została podzielona na 6 rozdziałów:
Wstęp - we wstępie został opisany cel i zakres pracy, a także metody, którymi posłużono się przy napisaniu pracy.
Stan badań onomastycznych, ze szczególnym uwzględnieniem antroponimów - w tym rozdziale zostały opisane podstawowe pojęcia z dziedziny onomastyki a w szczególności opisano miejsce antroponimii na tle onomastyki.
Słownik etymologiczny zebranych antroponimów - słownik zawiera najbardziej popularne męskie przezwiska nadawane przez uczniów Technikum Łączności w Szczecinie.
Klasyfikacja semantyczna antroponimów - podzielone zostały tu antriponimy na:
Przezwiska pochodzące od imion
Przezwiska od imienia matki lub ojca
Przezwiska od imienia przezywanego
Przezwiska pochodzące od nazwisk
Przezwiska określające właściwości fizyczne
Przezwiska pochodzące od nazw przedmiotów, rzeczy
Przezwiska pochodzące od cech i właściwości anatomicznych, niedostatków urody
Przezwiska wyrażające podobieństwo zewnętrzne do osób, a także postaci historycznych, mitologicznych, bajkowych, filmowych, gwiazd sportu
Przezwiska wyrażające podobieństwo do zwierząt
Przezwiska wyrażające podobieństwo do ptaków
Przezwiska wyrażające podobieństwo do roślin
Przezwiska wyrażające podobieństwo do zjawisk przyrody
Przezwiska nawiązujące do wieku
Przezwiska związane z cechami wewnętrznymi
Przezwiska związane z zachowaniem się
Przezwiska związane z wykonywaniem czynności
Przezwiska związane z miejscem zamieszkania
Przezwiska związane z ulubionym powiedzeniem, zwrotem
Przezwiska niejasne
Wnioski - część pracy, w której został zebrany i podsumowany materiał dotyczący nadawania przezwisk przez uczniów w Technikum Łączniści w Szczecinie
VI. Indeks przezwisk
VII. Bibliografia
METODA OPRACOWANIA MATERIAŁU
Podczas pisania pracy przeprowadziłam wywiady indywidualne z uczniami Technikum Łączności, co umożliwiło mi zebranie potrzebnego materiału. Także pomoc uzyskałam od dyrektora szkoły i grona pedagogicznego, którzy zezwolili mi na przeprowadzenie wywiadów i zapoznali z historią szkoły.
HISTORIA TECHNIKUM ŁĄCZNOŚCI W SZCZECINIE
We wrześniu 1949r. Ministerstwo Poczty i Telegrafii utworzyło czteroletnie Liceum Pocztowo-Telekomunikacyjne, którego siedzibą stał się gmach Liceum Handlowego przy ul. Felczaka w Szczecinie.
W ciągu trzech lat przekształciło się w samodzielną placówkę mieszczącą się w budynku Poczty Nr 2 przy ul. Dworcowej. Jego pierwszym dyrektorem został Tadeusz Mądry.
Kolejne istotne zmiany dokonane podczas wczesnej działalności szkoły to utworzenie trzyletniego Technikum Pocztowego i dwuletniego Technikum Telekomunikacji. Natomiast w 1959r. Istniało już czteroletnie Technikum Pocztowe a w roku 1960 czteroletnie Technikum Komunikacji.
Ten pierwszy okres młodości zamyka rok 1956, gdy zmieniona została nazwa szkoły na Technikum Łączności i Zasadniczą Szkołę Łączności.
W 1957r. Ministerstwo Oświaty przejęło szkołę. Natomiast w roku 1973 szkole nadano imię telegrafisty kaprala Michała Okurzałego.
W 1967r. szkoły działające w gmachu Poczty połączyły się w Zespół Szkół Łączności im. kaprala Michała Okurzałego. Wtedy było to aż sześć szkól:
Technikum Łączności
Liceum Ekonomiczne
Technikum Łączności dla pracujących na podbudowie zasadniczej szkoły łączności
Zasadnicza Szkoła Łączności
Zasadnicza Szkoła Łączności dla pracujących OUTM w Szczecinie
Policealne Studium Zawodowe - pracownik eksploatacji pocztowo-telekomunikacyjnej.
W 1991r. dzięki pracy nauczycieli kształcących dla potrzeb łączności opracowano pod patronatem Ministerstwa Łączności nowe dokumentacje programowe dla zawodów:
technik eksploatacji pocztowo-telekomunikacyjnej
technik telekomunikacji
monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych
ekspedient pocztowy
pracownik ruchu telekomunikacyjnego. Efektem dynamicznego rozwoju telekomunikacji było wyłonieni nowej specjalności w tej dziedzinie - teleinformatyki, rozbudowane kształcenie w dziedzinie techniki cyfrowej.
Niestety z przyczyn finansowych w szkole zredukowana została liczba oddziałów i nauczycieli, a internaty przy ulicach Kaszubskiej i Sikorskiego zostały zamknięte. Także obietnice budowy nowego budynku szkoły pozostały jedynie obietnicami. Teren przy ul. Mickiewicza obiecany szkole przez Radę Miejską nigdy nie wszedł w jej posiadanie.
Dalsze losy szkoły wyznaczyła podjęta 3 czerwca 1996r. przez Kuratorium Oświaty w Szczecinie decyzja w sprawie utworzenia Zespołu Szkól Zawodowych Nr 3, postanawiająca:
Zlikwidować z dniem 31.08.98r. Zespół Szkół Łączności przy ul. Dworcowej 20A
Zlikwidować z dniem 01.09.98r. Zespół szkól Nr 4 w Szczecinie przy ul. Ku Słońcu 27/30.
Utworzyć z dniem 01.09.98r. Zespół Szkół Zawodowych Nr 3 w Szczecinie przy ul. Ku Słońcu 27/30 w skład którego wejdą:
Zasadnicza Szkoła Zawodowa kształcąca w zawodach:
monter elektronik
krawiec odzieży damskiej lekkiej
hafciarko-koronkarka
dziewiarz maszynowo ręczny
Liceum zawodowe kształcące w zawodzie:
monter elektronik
Technikum Łączności kształcące w zawodzie technik telekomunikacji o specjalności:
telekomutacja
teletransmisja
teleinformatyka
Liceum Ekonomiczne kształcące w zawodzie:
technik eksploatacji pocztowo - telekomunikacyjnej
Szkoła Policealna kształcąca w zawodzie technik teleinformatyk.
W roku szkolnym 1997/1998 w Zespole Szkół Łączności kształciło się 729 uczniów na 23 oddziałach. Wciąż podnosi się poziom nauczania w szkole, wprowadzane są nowe metody kształcenia. Podpisanie w 1991r. umowy o współpracy ZSŁ z Krakowa z Blackburn College w Angli w zakresie stosowania nowych technik telekomunikacji i opracowanie materiałów dydaktycznych w systemie kształcenia otwartego otworzyło przewodniczącemu Komisji Dyrektorów Szkół Kształcenia dla TP S.A - Zdzisławowi Olejniczakowi (obecnemu dyrektorowi szkoły), możliwość zorganizowania w 1993r. w Krakowie konferencji dyrektorów wyżej wymienionych szkół. Efektem tego spotkania było powołanie sieci szkół opracowujących materiały dydaktyczne dla metody "open learning", do której weszło pięć szkół, w tym także ZSŁ w Szczecinie.
W roku szkolnym 1995/1996 w klasach pierwszych technikum zastosowano do oceny kompetencji "metodę projektu". Wykonanie projektu na dany poziom nauczania pozwala ocenić wiadomości i umiejętności które uczeń zdobył na różnych przedmiotach. Pozwala również na ocenę samodzielności w rozwiązywaniu problemów, umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej, wykorzystania umiejętności praktycznych, współpracy w grupie.
Dla najzdolniejszych szkoła prowadzi indywidualny tok nauczania umożliwiający im zrealizowanie pięcioletniego programu nauczania w ciągu czterech lat.
STAN BADAŃ ONOMASTYCZNYCH ZE
SZCZEGÓLNYM UWZGLEDNIENIEM ANTROPONIMII
. PODSTAWOWE POJĘCIA ONOMASTYKI
Onomastyka z greckiego onomastikos `dotyczący nazwy'. Jest to dziedzina językoznawstwa, która zajmuje się zbieraniem, klasyfikacją i badaniem nazw własnych.
Celem onomastyki jest objaśnienie pochodzenia nazw własnych ( nomina propria), ich budowy językowej i znaczeń. Nazwy te nie zawierają znaczenia słownikowego. Funkcją ich jest jedynie wskazywanie na dany obiekt, miejsce czy osobę.
W onomastyce można wyróżnić następujące działy:
antroponimia (od gr. antropos 'człowiek') - nazewnictwo osobowe.
toponiomia (od gr. topos `miejsce') - nazewnictwo miejscowe i jego dzieje.
makrotoponimia - obiektem jej badań są nazwy miejscowości (miast, wsi, ulic, placów).
mikrotoponimia - zajmuje się nazwami obiektów niezamieszkałych.
hydronimia - zajmuje się nazwami wodnymi.
oronimia - zajmuje się nazwami gór i dolin.
choronimia - nazewnictwo kontynentów, dzielnic państwa, plemion oraz grup etnicznych.
zoonimia - nazewnictwo zwierząt2.
Onomastyka wyróznia także działy nazywające hotele, zakłady pracy, jednostki wojskowe, szkoły itp.
Rozbudowany podział onomastyki zauważamy w Encyklopedii. Polskie nazwy własne3:
Nazwy osobowe
Nazwy indywidualne
imiona
przezwiska
pseudonimy
Nazwy rodzinne, rodowe i zbiorowe
nazwiska
nazwy heraldyczne
nazwy dynastyczne
przezwiska zbiorowe i przydomki
eufemizmy. Nazwy narodów. Nazwy mieszkańców
Nazwy geograficzne- toponimia
Nazwy miejscowe
nazwy patronimiczne
nazwy rodowe
nazwy dzierżawcze
nazwy służebne
nazwy etniczne
nazwy topograficzne
nazwy kulturowe
nazwy miast
Nazwy terenowe
Nazwy górskie
Nazwy wodne
nazwy staroeuropejskie
nazwy prasłowiańskie
nowe nazwy wodne
obce nazwy wodne
Nazewnictwo miejskie
Obce nazwy geograficzne w polszczyźnie
Inne kategorie nazw własnych
Zoonimia- nazwy zwierząt
Chrematonimy- nazwy obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją
Nazwy własne obecne w literaturze polskiej
Nazewnictwo obszarów pogranicznych
Nazwy pogranicza zachodniego
Nazwy pogranicza północno- wschodniego
Nazwy pogranicza wschodniego
Nazwy pogranicza południoweg
ANTROPONIMIA NA TLE ONOMASTYKI
Antroponimia jest to dyscyplina zajmująca się nazwami osób. Przedmiotem jej zainteresowania są nazwy narodowości, plemion, nazwy mieszkańców wsi i miast, nazwiska, przydomki i przezwiska, oraz nazwy herbów i zawołania.
Nazwy odnoszące się do ludzi możemy podzielić na następujące grupy: nazwy indywidualne, nazwy rodzinne i rodowe oraz nazwy zbiorowosci ludzkich, których nie łączą więzy krwi4.
Nazwy indywidualne są nadawane człowiekowi prymarnie, co jednak nie wyklucza ich funkcjonowania w liczbie mnogiej. Do rodzinnych zalicza się nazwiska, które służą do wyodrębnienia rodziny. Związane z rodem (następnie z rodziną) są nazwy heraldyczne, które przez późniejsze odniesienie do znaku herbu) przybierały formę liczby pojedynczej. Liczba mnoga charakteryzuje też nazwy dynastyczne. Zbiorowości ludzkie takie, jak grupy etniczne, narodowościowe, a także grupy lokalne również zostały wyodrębnione w postaci odpowiednio tworzonych nazw5.
Ogólną klasyfikację antoponimów ze względu na kryterium użycia możemy przedstawić następująco:
NAZWY OSOBOWE- ANTROPONIMY
nazwy indywidualne:
imiona
przezwiska
pseudonimy
nazwy rodzinne, rodowe i zbiorowe
nazwiska
nazwy heraldyczne
nazwy dynastyczne
przezwiska zbiorowe i przydomki
etnonimy
*nazwy narodowości
*nazwy mieszkańców
Teorią nazw własnych, a szczególnie antroponimią zajmowało się wielu językoznawców.
W jednej ze swoich prac A. Cieślikowa przedstawia związek funkcjonowania przezwisk i przydomków ze zjawiskami kulturowymi, społecznymi i obyczajowymi6.
Z kolei K. Długosz w swojej pracy „Przezwiska uczniów z Kielecczyzny” przeanalizował przezwiska uczniów, mając na celu uchwycenie i odtworzenie mechanizmów towarzyszących ich powstawaniu, obserwując powiązania zachodzące między nazwami a wyrazami pospolitymi7.
Ciekawy artykuł napisał M. Balik „Przezwiska i przydomki ludności wiejskiej”. Autor ukazuje tu motywy nadawania przezwisk na przykładzie ludności zamieszkałej we wsi Andrzejki w byłym województwie łomżyńskim8.
Natomiast M. Śnieżyński w swojej książce „Przezwiska nauczycieli” poruszył zagadnienia relacji interpersonalnych w szkole, psychologicznych i pedagogicznych aspektów przezwisk. Omówione został także pochodzenie przezwisk, ich związek z osobą danego nauczyciela, zabarwienie emocjonalne oraz ich związek z osobowością i autorytetem pedagogów 9.
Cz. Kosyl w książce ,, Forma i funkcje nazw własnych'' opisał formę i funkcje przezwisk we współczesnej polszczyźnie. Zostały przedstawione typy motywacji nadawania przezwisk10.
III. SŁOWNIK ETYMOLOGICZNY ANTROPONIMÓW
Słownik zawiera najbardziej popularne przezwiska, które występują wśród uczniów Technikum Łączność w Szczecinie. Budowa hasła jest następująca:
określenie- przezwisko męskie,
znaczenie przezwiska jakie podali informatorzy - uczniowie.
BALCER - Balcerowski
BĄKU - Bączkowski
BIERNAT - Biernacki
BOBIK - brak motywacji
BOGDAN - Bogdanowicz
BORÓWA - Borówczak
BURZA - szybko biega
BUŹKA - brak motywacji
CEGŁA - czerwieni się ze wstydu
CHOCHLIK - Chochliński
CHOPIN - ma długie włosy
CHUDY - jest bardzo szczupły
CIARAS - Ciarka
CYPERMAN - Cypruk
CZACHA - brak motywacji
CZAPLA - Czapliński
CZAPLIK - Czapliński
CZARUŚ - jest podobny do aktora Cezarego Pazury
DEREWENKO - Drewnowski
DŁUGI - jest wysoki
DRES - stale chodzi w spodniach dresowych
DUCZE - Duch
DUDUŚ - Dudek
DYGUŚ - Dygnatowicz
FABIO - jest mały i chudy, całkowite przeciwieństwo modela o tym imieniu
FERDEK - ma duży brzuch jak Ferdynand Kiepski, postać z serialu „Kiepscy”
FILEK - Filecki
FRONIU - Frączak
GENERAŁ - jest gospodarzem klasy
GIENA - Eugeniusz
GILSON - Gil
GOLDI - ma bardzo jasne blond włosy
GOLO - Goliński
GOOFY - jest wysoki, szczupły, podobny do bohatera z bajki „Goofy”
GRUBY - jest otyły
GRYCEK - Grycmacher
GRYFUS - brak motywacji
GRZANA - Grzanka
GUMIAK - mieszka na Gumieńcach (dzielnica Szczecina)
HERKULES - jest dobrze zbudowany, „pakuje” na siłowni
HORROR - ma duże oczy
HRYJA - Hryniewicz
IWAN - Iwańczuk
IWANEK - brak motywacji
JABCOK - Jabłoński
JABOL - Jabłoński
JAWOREK - Jawor
JEJA - wywołany do odpowiedzi zawsze powtarza: „jeja, dlaczego ja”
JEZUS - ma długie włosy
JUNIOR - jest młodszy od swoich kolegów z klasy
KACZKA - ma krzywe nogi
KALAFIOR - ma krótkie kręcone włosy
KALINA - Kalinowski
KARP - Karpik
KASZUB - Kaszubski
KĘDZIK - Kędziora
KINOL - na długi nos
KLONEK - Klonowski
KOŁCZ - Kołczyński
KOMO - Komorowski
KOSIARA- Kosiacki
KOWAL - Kowalski
KOZIOŁ - Kozłowski
KREJAS - Kreja
KRÓLIK - ma wystające zęby
KRUSZYNA - jest niski i chudy
KUBEŁ - Kublas
KUBIK - Kubicki
KUDŁATY - ma długie i kręcone włosy
KULECZKA - jest bardzo tęgi
KURAK - Kurowski
LACHUR - Lechowicz
LASKA - Laskowski
LEWY - Lewandowski
LILIPUT - jest niski
LOK - ma kręcone włosy
LOWELAS - brak motywacji
LUBA - Lubiński
ŁOSIU - Łoś
ŁYSUL - nie ma włosów
ŁYSY - ma bardzo jasne i krótkie włosy
MACZUGA - brak motywacji
MALAR - Malarski
MALINA - Malinowski
MAŁY - jest niski
MAŁYSZ - ma wąsy
MARCHEWA - ma rude włosy
MAZI - Mazurek
MAZUR - Mazurkiewicz
MĄDRALA - jest najlepszym uczniem w klasie
MICHAŚ - Michalski
MUCHA - Muszyński
MUZA - Muzyczka
NADOL - Nadolski
OGON - nosi włosy związane w „koński ogon”
OLSZU - Olszewski
ORZEŁ - Orłowski
PACYNA - jest chudy jak pacynka
PAKER - jest dobrze zbudowany
PANKRACEK - brak motywacji
PIANISTA - gra na pianinie, ukończył szkołę muzyczną
PIECZARA - Pieczyński
PIEGUS - ma piegi
PIETRUCHA - jest wysoki i chudy
PIŁKARZ - gra w piłkę nożną
PŁOTEK - brak motywacji
POGODA - mieszka na Pogodnie (dzielnica Szczecina)
POMIDOR - ma czerwone policzki
PREDI - jest brzydki, podobny do bohatera filmu „Predator”
PUDZIAN - jest dobrze zbudowany
RAKIETA - Rokieciński
ROMEO - brak motywacj
RUDY - ma rude włosy
RYJU - jest brzydki
SHREK - jest brzydki i tęgi, podobny do bohatera bajki „Shrek”
SIRIK - Syryca
SKAWIU - Skawiński
SKIERA - Skierski
SKIWA - Skiwiński
SKNERAUS - jest sknerą
SŁONKO - mieszka na osiedlu Słonecznym
SŁUPEK - Słubski
SOROKO - Sokorski
SOSEN - Sosnowski
SOSNA - Sosnowski
STOPA - Stopka
STACHU - Stanisław
SUCHAR - Suchocki
SZCZĘKI - ma krzywe zęby
SZCZODI - Szczodrowski
SZKIELET - jest chudy
SZPANER - lubi „szpanować”
SZYNA - brak motywacji
ŚLEPY - nosi okulary
ŚMIEJA - głośno się śmieje
TOŁDI - jest niski i tęgi, przypomina bohatera kreskówki „Gumisie”
VASYL - ma ciemne włosy i cerę, cygańska uroda
WASZCZI - Waszczyk
WICHER - bardzo szybko biega
WIŁA - Wiłowicz
WUJU - Wójcik
YAMAHA - brak motywacji
YOGI - jest tęgi, dobrze zbudowany, przypomina bohatera kreskówki „Miś Yogi”
ZEZOL - ma zeza
ZIELEŃ - Zieliński
ZIĘCIU - Ziętek
ZWIERZU - brak motywacji
ŻABA - ma duże oczy
ŻMIJA - Żmijewski
ŻÓŁWIK - jest bardzo powolny
IV. KLASYFIKACJA SEMANTYCZNA ZEBRANYCH
ANTROPONIMÓW
Przedstawiony materiał onomastyczny sklasyfikowano według 9 grup. O przynależności poszczególnych przezwisk do odpowiedniej grupy zadecydowały znaczenia podane przez uczniów.
Przezwiska pochodzące od imion
a) przezwiska od imienia ojca (patronimiczne)
STACHU - Stanisław
GIENA - Eugeniusz
Przezwiska pochodzące od nazwisk
BALCER - Balcerowski
BĄKU - Bączkowski
BIERNAT - Biernacki
BOGDAN - Bogdanowicz
BORÓWA - Borówczak
CHOCHLIK - Chochliński
CIARAS - Ciarka
CYPERMAN - Cypruk
CZAPLA - Czapliński
CZAPLIK - Czapliński
DEREWENKO - Drewnowski
DUCZE - Duch
DUDUŚ - Dudek
DYGUŚ - Dygnarowicz
FILEK - Filecki
FRONIU - Frączak
GILSON - Gil
GOLO - Goliński
GRYCEK - Grycmacher
GRZANA - Grzanka
HRYJA - Hryniewicz
IWAN - Iwańczuk
JABCOK - Jabłoński
JABOL - Jabłoński
JAWOREK - Jawor
KALINA - Kalinowski
KARP - Karpik
KASZUB - Kaszubski
KĘDZIK - Kędziora
KLONEK - Klonowski
KOŁCZ - Kołczyński
KOMO - Komorowski
KOSIARA - Kosiacki
KOWAL - Kowalski
KOZIOŁ - Kozłowski
KREJAS - Kreja
KUBEŁ - Kublas
KUBIK - Kubicki
KURAK - Kurowski
LACHUR - Lechowicz
LASKA - Laskowski
LEWY - Lewandowski
LUBA - Lubiński
ŁOŚU - Łoś
MALAR - Malarski
MALINA - Malinowski
MAZI - Mazurek
MAZUR - Mazurkiewicz
MICHAŚ - Michalski
MUCHA - Muszyński
MUZA - Muzyczka
NADOL - Nadolski
OLSZU - Olszewski
ORZEŁ - Orłowski
PIECZARA - Pieczyński
RAKIETA - Rokieciński
SIRIK - Syryca
SKAWIU - Skawiński
SKIERA - Skierski
SKIWA - Skiwski
SŁUPEK - Słubski
SOROKO - Sokorski
SOSEN - Sosnowski
SOSNA - Sosnowski
STOPA - Stopka
SUCHAR - Suchocki
SZCZODI - Szczodrowski
WASZCZI - Waszczyk
WIŁA - Wiłowicz
WUJU - Wójcik
ZIELEŃ - Zieliński
ZIĘCIU - Ziętek
ŻMIJA - Żmijewski
Przezwiska określające właściwości fizyczne
przezwiska od nazw przedmiotów
CEGŁA - czerwieni się ze wstydu
DRES - stale chodzi w spodniach dresowych
KRUSZYNA - jest niski i chudy
KULECZKA - jest bardzo tęgi
OGON - nosi włosy związane w „koński ogon”
PACYNA - jest chudy jak pacynka
przezwiska od cech i właściwości anatomicznych, niedostatków urody
CHUDY - jest bardzo szczupły
DŁUGI - jest wysoki
GOLDI - ma bardzo jasne blond włosy
GRUBY - jest otyły
KINOL - ma długi nos
KUDŁATY - ma długie i kręcone włosy
LOK - ma kręcone włosy
ŁYSUL - nie ma włosów
ŁYSY - ma bardzo jasne i krótkie włosy
MAŁY - jest niski
PAKER - jest dobrze zbudowany
PIEGUS - ma piegi
RUDY - ma rude włosy
RYJU - jest brzydki
SZCZĘKI - ma krzywe zęby
SZKIELET - jest chudy
ŚLEPY - nosi okulary
ZEZOL - ma zeza
przezwiska wyrażające podobieństwo zewnętrzne do osób, a także do postaci historycznych, mitologicznych, bajkowych, filmowych, gwiazd sportu
CHOPIN - ma długie włosy
CZARUŚ - jest podobny do aktora Cezarego Pazury
FABIO - jest mały i chudy, całkowite przeciwieństwo modela o tym imieniu
FERDEK - ma duży brzuch jak Ferdynand Kiepski, postać z serialu „Kiepscy”
GOOFY - jest wysoki, szczupły, podobny do bohatera z bajki „Goofy”
HERKULES - jest dobrze zbudowany, „pakuje” na siłowni
HORROR - ma duże oczy
JEZUS - ma długie włosy
LILIPUT - jest niski
MAŁYSZ - ma wąsy
PREDI - jest brzydki, podobny do bohatera filmu „Predator”
PUDZIAN - jest dobrze zbudowany
SHREK - jest brzydki i tęgi, podobny do bohatera z bajki „Shrek”
TOŁDI - jest niski i tęgi, przypomina bohatera kreskówki „Gumisie”
VASYL - ma ciemne włosy i cerę, cygańska uroda
YOGI - jest tęgi, dobrze zbudowany, przypomina bohatera kreskówki „Miś Yogi”
przezwiska wyrażające podobieństwo do zwierząt
KRÓLIK - ma wystające zęby
ŻABA - ma duże oczy
ŻÓŁWIK - jest bardzo powolny
przezwiska wyrażające podobieństwo do ptaków
KACZKA - ma krzywe nogi
przezwiska wyrażające podobieństwo do roślin
KALAFIOR - ma krótkie, kręcone włosy
MARCHEWA - ma rude włosy
PIETRUCHA - jest wysoki i chudy
POMIDOR - ma czerwone policzki
przezwiska wyrażające podobieństwo do zjawisk przyrody
BURZA - szubko biega
WICHER - szybko biega
przezwiska nawiązujące do wieku
JUNIOR - jest młodszy od swoich kolegów z klasy
Przezwiska związane z cechami wewnętrznymi
MĄDRALA - jest najlepszym uczniem w klasie
SKNERUS - jest sknerą
Przezwiska związane z zachowaniem się
SZPANER - lubi „szpanować”
ŚMIEJA - głośno się śmieje
Przezwiska związane z wykonywaniem czynności
GENERAŁ - jest gospodarzem klasy
PIANISTA - gra na pianinie, ukończył szkołę muzyczną
PIŁKARZ - gra w piłkę nożną
Przezwiska związane z miejscem zamieszkania
GUMIAK- mieszka na Gumieńcach (dzielnica Szczecina)
POGODA - mieszka na Pogodnie (dzielnica Szczecina)
SŁONKO - mieszka na osiedlu Słonecznym
Przezwiska związane z ulubionym powiedzeniem, zwrotem
JEJA - wywołany do odpowiedzi zawsze powtarza: „jeja, dlaczego ja”
Przezwiska niejasne
BOBIK
BUŹKA
CZACHA
GRYFUS
IWAN
LOWELAS
MACZUGA
PŁOTEK
ROMEO
SZYNA
YAMAHA
ZWIERZU
V. WNIOSKI
Zebrany materiał dotyczy męskich przezwisk uczniowskich występujących w Technikum Łączności w Szczecinie. Zebrano ich 150. Przezwiska zostały podzielone na 9 grup. Największa grupę stanowią przezwiska pochodzące od nazwisk. Jest ich prawie połowa (73).
Tab.1 Ilościowa charakterystyka przezwisk.
LP. |
NAZWA GRUPY
|
ILOSĆ |
1 |
Przezwiska patronimiczne
|
2 |
2 |
Przezwiska pochodzące od nazwisk
|
73 |
3 |
Przezwiska określające właściwości fizyczne |
52 |
4 |
Przezwiska związane z cechami wewnętrznymi
|
2 |
5 |
Przezwiska związane z zachowaniem się
|
2 |
6 |
Przezwiska związane z wykonywaniem czynności
|
3 |
7 |
Przezwiska związane z miejscem zamieszkania
|
3 |
8 |
Przezwiska związane z ulubionym powiedzeniem, zwrotem |
1 |
9 |
Przezwiska niejasne |
12 |
Ogółem 150
Wykres 1. Procentowa charakterystyka przezwisk
Procentowa analiza materiału pozwala stwierdzić, podobnie jak przy analizie ilościowej, iż największą grupę stanowią przezwiska pochodzące od nazwisk.
Klasyfikacja semantyczna pozwoliła na wyodrębnienie grup, które są silnie zróżnicowane ilościowo:
Tab.2. Ilościowa charakterystyka przezwisk.
LP. |
Nazwa grupy
|
ILOŚĆ |
|
1 |
Przezwiska patronimiczne |
2 |
|
2 |
Przezwiska pochodzące od nazwisk |
73 |
|
3 |
Przezwiska określające właściwości fizyczne |
Pochodzące od nazw przedmiotów |
16 |
|
|
Pochodzące od cech i właściwości anatomicznych, niedostatków urody |
19 |
|
|
Wyrażające podobieństwo zewnętrzne do osób, a także postaci historycznych, mitologicznych, bajkowych, filmowych, gwiazd sportu |
16 |
|
|
Wyrażające podobieństwo do zwierząt |
3 |
|
|
Wyrażające podobieństwo do ptaków |
1 |
|
|
Wyrażające podobieństwo do roślin |
4 |
|
|
Wyrażające podobieństwo do zjawisk przyrody |
2 |
|
|
Nawiązujące do wieku |
1 |
4 |
Przezwiska związane z cechami wewnętrznymi |
2 |
|
5 |
Przezwiska związane z zachowaniem się |
2 |
|
6 |
Przezwiska związane z wykonywaniem czynności |
3 |
|
7 |
Przezwiska związane z miejscem zamieszkania |
3 |
|
8 |
Przezwiska związane z ulubionym powiedzeniem, zwrotem |
1 |
|
9 |
Przezwiska niejasne |
12 |
Ogółem: 150
VI. INDEKS ALFABETYCZNY NAZW
BALCER
BĄKU
BIERNAT
BOBIK
BOGDAN
BORÓWA
BURZA
BUŹKA
CEGŁA
CHOCHLIK
CHOPIN
CHUDY
CIARAS
CYPERMAN
CZACHA
CZAPLA
CZAPLIK
CZARUŚ
DEREWENKO
DŁUGI
DRES
DUCZE
DUDUŚ
DYGUŚ
FABIO
FERDEK
FILEK
FRONIU
GENERAŁ
GIENA
GILSON
GOLDI
GOLO
GOOFY
GRUBY
GRYCEK
GRYFUS
GRZANA
GUMIAK
HERKULES
HORROR
HRYJA
IWAN
IWANEK
JABCOK
JABOL
JAWOREK
JEJA
JEZUS
JUNIOR
KACZKA
KALAFIOR
KALINA
KARP
KASZUB
KĘDZIK
KINOL
KLONEK
KOŁCZ
KOMO
KOSIARA
KOWAL
KOZIOŁ
KREJAS
KRÓLIK
KRUSZYNA
KUBEŁ
KUBIK
KUDŁATY
KULECZKA
KURAK
LACHUR
LASKA
LEWY
LILIPUT
LOK
LOWELAS
LUBA
ŁOSIU
ŁYSUL
ŁYSY
MACZUGA
MALAR
MALINA
MAŁY
MAŁYSZ
MARCHEWA
MAZI
MAZUR
MĄDRALA
MICHAŚ
MUCHA
MUZA
NADOL
OGON
OLSZU
ORZEŁ
PACYNA
PAKER
PANKRACEK
PIANISTA
PIECZARA
PIEGUS
PIETRUCHA
PIŁKARZ
PŁOTEK
POGODA
POMIDOR
PREDI
PUDZIAN
RAKIETA
ROMEO
RUDY
RYJU
SHREK
SIRIK
SKAWIU
SKIERA
SKIWA
SKNERAUS
SŁONKO
SŁUPEK
SOROKO
SOSEN
SOSNA
STOPA
STACHU
SUCHAR
SZCZĘKI
SZCZODI
SZKIELET
SZPANER
SZYNA
ŚLEPY
ŚMIEJA
TOŁDI
VASYL
WASZCZI
WICHER
WIŁA
WUJU
YAMAHA
YOGI
ZEZOL
ZIELEŃ
ZIĘCIU
ZWIERZU
ŻABA
ŻMIJA
ŻÓŁWIK
BIBLIOGRAFIA
Balik M., Przezwiska i przydomki ludności wiejskiej, Onomastica XXVIII. Kraków 1983.
Bereza E,. Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdanskiego, Zeszyty Naukowe UG, Rozprawy i Morfologie 6. Gdańsk 1978.
Bubak J., Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego. Kraków 1986.
Cieślikowa A., Polskie nazwy własne. Warszawa 1998.
Cieślikowa A., Problemy derywacji paradygmatycznej w antroponimii, Onomastica XXXV. Warszawa-Kraków 1990.
Cieślikowa A., Przezwiska, [W;] Encyklopedia. Polskie nazwy własne, pod red. E. Rzetelskiej - Feleszko. Warszawa - Kraków 1998.
Długosz K., Przezwiska uczniów z Kielecczyzny. Szczecin 1988.
Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t.2, pod red. J. Bartmińskiego. Wrocław 1993.
Górnowicz H., Wstęp do onomastyki. Gdańsk 1980.
Grzenia J., Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa, słowotwórstwo i odmiana. Warszawa 1998.
Karaś M., Imię, nazwisko, przezwisko - nazwy osobowe w polszczyźnie, Onomastica XXI. Kraków
Kosyl C., Forma i funkcje nazw własnych. Lublin 1982.
Kosyl C., Nazwy osobowe, [W:] Wspólczesny język polski, red. J.Bartmiński. Lublin 2001.
Lubaś w., Współczesne polskie nazwy osobowe w akcie mowy. Socjolingwistyka 3. Opole 1980.
Polskie nazwy własne. E. Rzetelska - Feleszko. Warszawa - Kraków 1998.
Por. Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki. Warszawa 1994.
Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich. Red. S. Warchoł. L 1999.
Rospond S., Struktura i klasyfikacja słowotwórcza antroponimów. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językowego XXIV. Kraków 1966.
Rymut K., Imię - nazwisko - przezwisko w historii języka polskiego, [W:] V Ogólnopolski Konferencja Onomastyczna, Księga referatów, pod red. K. Zierhoffa. Poznań 1988.
Śnieżyński M., Przezwiska nauczycieli. Kraków 2003.
www.wikipedia.pl/przezwisko.
H. Górnowicz, Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988, s. 13-18.
2 Podział zaczerpnięty z pracy Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988, s. 13-15.
3 Encyklopedia. Polskie nazwy własne, red. E. Rzetelska - Feleszko, Warszawa 1998.
4 A. Cieślikowa, Nazwy osobowe - antroponimia. Wprowadzenie. [In:] Polskie nazwy własne..., s. 95.
5 Por. J. Anusiewicz, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki. Wrocław 1994.
6 A. Cieślikowa, Przezwiska zbiorowe i przydomki, [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa - Kraków 1998.
7 K. Długosz, Przezwiska uczniów z Kielecczyzny. Szczecin 1988.
8 M. Balik, „ Przezwiska i przydomki ludności wiejskiej”, Onomastica XXVIII, Kraków 1983.
9 M. Śnieżyński, Przezwiska nauczycieli. Kraków 2003.
10 C. Kosyl, forma i funkcjonowanie nazw własnych. Lublin 1983.
3