1. Ideologia fundamentalizmu w Egipcie i w Sudanie w XX wieku:

1. Jakie procesy i zjawiska leżały u podstaw ruchów fundamentalistycznych w Egipcie w II połowie XX wieku

-nastrój przygnębienia i zadumy po pierwszej wojnie palestyńskiej stworzył podatny grunt , rozejm w 1949 z Izraelem - budził niezadowolenie, oskarżano władze o zaniedbanie sprawy palestyńskiej,

- 1956 wojna suezka,

- po 1973 euforia wojnom jom kippur , destabilizacja społeczeństwa, zamieszanie wokół cen ropy, idee radykalne przenikają kraje arabskie pozyskując szersze poparcie i akceptację,

- 1979 rewolucja w Iranie, która pokazała że zachód może zostać pokonany siłą,

- 1979 najazd ZSRR na Afganistan, zjednoczył cały świat arabski w walce z niewiernym najeźdźcą, wyzwoliła ducha jedności,

- reakcja na naseryzm (Naseryzm był ideologią świecką, która doprowadziła do konfliktu z pojawiającymi się ruchami islamskiego radykalizmu, opowiadała się za modernizacją, industrializacją i zniesieniem tradycyjnych podziałów społecznych. ) i baasizm (doktryna społ.-polit. partii BAAS głosząca wprowadzenie porządku społecznego opartego na wzorcach socjalistycznych)

- Po wycofaniu się mocarstw kolonialnych władze objął Gamal Naser - kierujący się swoistą mieszanką socjalizmu i arabskiego nacjonalizmu. Nowy przywódca obiecywał, że wraz z odwrotem kolonizatorów nastąpi nowa, świetlana rzeczywistość. Niepodległość miała przynieść modernizację, dobrobyt, sprawiedliwość społeczną oraz nareszcie pozwolić krajom regionu odzyskać należne im miejsce w świecie. Obietnice ta pozostały jednak niespełnione. Nieudolnie prowadzona modernizacja okazała się fiaskiem, nie przynosząc widocznej poprawy standardu życia nikomu poza przedstawicielami rządzącej elity. Dyktatura i mniej lub bardziej brutalny terror stały się dominującym w regionie sposobem na sprawowanie władzy. Wymarzona niezależność sprowadziła się do pełnienia roli pionków w globalnej rozgrywce między Wschodem i Zachodem. w dodatku wymuszana często na siłę sekularyzacja i westernizacja obyczajów raziła głęboko konserwatywne masy ludowe. Wśród społeczeństw, które zawiódł zarówno socjalizm jak i nacjonalizm rosło niezadowolenie, a także poczucie ideologicznej próżni. Odpowiedzią na ich bolączki stał się więc islamski fundamentalizm, a głównym wrogiem - Zachód, który wspierał dużą część świeckich reżimów ( oraz pomógł w utworzeniu państwa Żydowskiego! )

1. Jakie ugrupowanie religijno-polityczne odgrywają ważną rolę w Bośni?

SDA (Stranka Demokratske Akcije) -wywodzi się z założonej w latach 70 partii Jedności Islamskiej. Propaguje wartości muzułmańskie , zarazem jednak gospodarkę wolnorynkową, poparcie dla demokracji i stworzenie partii dla wszystkich muzułmanów bez względu na narodowość.

2. Jakie frakcje polityczno religijne odgrywały role w Bośni i Hercegowinie (po 1995 Federacji BiH) Dokonaj obszernej analizy problemu.

SDA,

3. Omów działalność polityczno-publicystyczna Aliji Izetbegovica. Jakie książki miały na niego wpływ.

Radykalny działacz muzułmański.. Rzecznik budowy republiki islamskiej w Bośni.

Alija Izetbegović (ur. 8 sierpnia 1925 w Bosanskim Šamacu, zm. 19 października 2003 w Sarajewie), polityk bośniacki, prawnik i publicysta; prezydent Bośni i Hercegowiny w latach 1990-1996, członek kolektywnej Prezydencji Bośni i Hercegowiny w latach 1996-2000. Autor wielu książek.

Urodził się Bosanskim Šamacu na północy kraju, w zubożałej rodzinie o tradycjach arystokratycznych. Jego dziadek był burmistrzem w Bosanskim Šamacu. W 1927 rodzina przeniosła się do Sarajewa.

Podczas II wojny światowej należał do bośniackiej antykomunistycznej i organizacji "Młodzi muzułmanie" współorganizującej dywizję SS Handżar . Bezpośrednio po wojnie publikował w muzułmańskim czasopiśmie "Mudžahid". Aresztowany przez komunistyczne władze Jugosławii w 1946 i skazany na trzy lata więzienia za działalność antykomunistyczną. Po zwolnieniu z więzienia w 1949 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Sarajewie, które ukończył w 1956. Następnie przez 30 lat pracował w Sarajewie jako radca prawny.

W Jugosławii Josipa Broz Tito był aktywny jako dysydent i pisarz muzułmański. W 1970 opublikował manifest Islamska deklaracja, w którym wzywał do odrodzenia islamu i zjednoczenia społeczności muzułmańskiej. Pisał w nim między innymi że nie ma "pokoju lub współistnienia między wiarą islamu a innymi systemami społecznymi i politycznymi, które nie mają nic wspólnego z islamem". (Michał Jerzy Zacharias "Komunizm Federacja Nacjonalizmy" Neriton IH PAN Warszawa 2004). W 1980 napisał swoje główne dzieło historiozoficzne Islam pomiędzy Wschodem i Zachodem (opublikowane w 1984 w USA). Razem z 12 innymi aktywistami muzułmańskimi aresztowany przez władze komunistyczne w kwietniu 1983, został skazany na 14 lat więzienia za "wrogą propagandę" i "działalność wywrotową inspirowaną przez muzułmański nacjonalizm". Proces i wyrok były mocno krytykowane na Zachodzie, między innymi przez Amnesty International. W maju 1984 kara została złagodzona do 12 lat. Izetbegović wyszedł na wolność po 5 latach i 8 miesiącach, w 1988. Opublikował Zapiski z więzienia: 1983-1988.

Koniec lat 80. przyniósł upadek reżimu komunistycznego w Jugosławii i wprowadzenie systemu wielopartyjnego. W maju 1990 Alija Izetbegović współzakładał Partię Akcji Demokratycznej (SDA) i został jej pierwszym przewodniczącym. SDA zrzeszała głównie Bośniackich Muzułmanów; inne grupy etniczne w Bośni (Serbowie i Chorwaci) również stworzyły partie o charakterze nacjonalistycznym. Jesienią 1990 (16 listopada) SDA wygrała pierwsze wielopartyjne wybory w Bośni i Hercegowinie. Alija Izetbegović został prezydentem Republiki Bośni i Hercegowiny (wówczas jeszcze części Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii).

Latem 1991 pomiędzy Serbami i Chorwatami wybuchła wojna. W lutym 1992 Izetbegović ogłosił referendum w sprawie niepodległości Bośni i Hercegowiny, przy sprzeciwie przedstawicieli Serbów Bośniackich. Referendum (29 lutego 1992 - 1 marca 1992) przyniosło zdecydowane zwycięstwo zwolennikom niepodległości (99%), było jednak masowo zbojkotowane przez Serbów Bośniackich (frekwencja wyniosła 67%). 5 kwietnia 1992 Parlament Republiki (bez udziału Serbów) ogłosił niepodległość Bośni i Hercegowiny. 7 kwietnia Serbowie Bośniaccy proklamowali powstanie Republiki Serbskiej, na części terytorium Bośni. W kwietniu 1992 wojska serbskie rozpoczęły blokadę Sarajewa i wybuchła wojna pomiędzy Bośniakami, Chorwatami i Serbami. Okres wojny Izetbegović spędził w oblężonym Sarajewie.

W listopadzie 1995 Alija Izetbegović podpisał ze Slobodanem Milosevicem i Franjo Tudjmanem porozumienie w Dayton, kończące wojnę. W latach 1996-2000 był członkiem kolektywnej Prezydencji Bośni i Hercegowiny, reprezentującym Bośniaków (Muzułmanów Bośniackich).

W 2000 wydał swoją autobiografię. W związku ze złym stanem zdrowia ustąpił w październiku 2000. Zmarł w październiku 2003, jego pogrzeb zgromadził 150 000 ludzi.

Osoba Aliji Izetbegovicia wciąż wywołuje kontrowersje. Z jednej strony zwolennicy uważają go za ojca współczesnego narodu Bośniackiego, z drugiej strony przeciwnicy oskarżają o islamski fundamentalizm.

4. Podaj (wymień) ruchy religijne w Kosowie i Albanii omów problem związany z ich występowaniem

Partie, ruchy religijne na terenie Kosowa i Albanii. 

Albania do XV wieku była chrześcijańskim bastionem oporu przeciw osmańskiej dominacji na Bałkanach i postępowaniu islamu. Jednak poprzez najazd Turków (XVI-XVIIw.) Szybko nastąpiła jej islamizacja. W latach 1878- 1912 Albania uzyskała niepodległość.

      W okresie międzywojennym muzułmanie umocnili swoją pozycję, ale widoczny stał się także podział pomiędzy sunnitami a radykalnymi muzułmanami- zwolennikami sekty baktaszytów.

      Po II Wojnie Światowej (1945-1985) Albania znalazła się pod rządami komunistycznego reżimu Envera Hodży, co prawie doprowadziło do całkowitej izolacji kraju. Od początku lat'60 zerwano kontakty z ZSRR i nawiązano związki z Chinami. Od 1967r. Zaczęto proklamować „pierwsze na świecie państwo ateistyczne” i rozpoczęto walkę z religią. Uderzyło to najbardziej katolicyzm i prawosławie, mni9ej w wyznawców islamu. Po śmierci Hodży nastąpiła „odwilż” i rozpoczął się proces odrodzenia religijności.

      Pierwszym krokiem było organizowanie pielgrzymek do Mekki( sponsorowanych przez Saudyjczyków) a Albania przystąpiła do Organizacji Państw Islamskich. Szybko odbudowano meczety i medresy. Zarówno w Albanii jak i w Kosowie odradzały się sekty baktaszytów i sekty sunnickie.

      Dalszym krokiem było utworzenie filii bośniackiej Młodzieży Muzułmańskiej- Albańskiej Młodzieży Muzułmańskiej, która na początku zmuszona była działać, jako partia polityczna a nie religijna.

      Do roku 1998 Osama Bin Laden posiadał stale rozbudowujące się struktury al.- Kaidy nie tylko w Bośni, ale i na terenie Albanii i Kosowa. Początki sięgały do 1994r., Gdy pojawili się tam przedstawiciele muzułmańskich organizacji charytatywnych. Bin Laden także pojawił się w Albanii osobiście i jako jeden z pierwszych wysłał swoich ludzi do A i K.

      Kosowo i jego problemy etniczne należą do najtrudniejszych na terenie Bałkanów. Od czasów wczesnego średniowiecza obszar ten uważany jest za kolebkę państwowości serbskiej. Do początku XX w. Nosił nazwy Kosowo, Kosmet, Stara Serbia. Islamizacji Kosowa jest skutkiem XV wiecznego podboju osmańskiego.

      W 1974r. Powstała Wspólnota/ Jedność Muzułmańska DERWISZOWSKICH Zakonów Alijje (ZIDRA) a w 1991r- Wspólnota Muzułmańska Kosowa, Serbii i Wojvodiny. Rozwój wydawnictw religijnych stał się możliwy dzięki współpracy z tureckim ruchem- fethullahci a dzięki rewolucji w Iranie szyickie sekty stały się aktywne.

      W latach 80/90 odrodzenie muzułmanów było bardzo widoczne. Wahabici saudyjscy rozwijają swe wpływy także poprzez budowę nowych meczetów, medres i werbowanie młodych ludzi, którzy są podatni na indoktrynację w duchu antyzachodniego dżihadu. Obecności mudżahedinów w Kosowie sprzyjał tamtejszy konflikt, który uaktywnił ze strony albańskiej działalność terrorystyczną miejscowych separatystów. Walczą oni o oderwanie Kosowa od Jugosławii i od Serbii. Najsilniejszą grupą zbroją jest złożona z Kosowarów i członków diaspory albańskiej- Wyzwoleńcza Armia Kosowa. Jej członkowie dopuścili się wielu krwawych zbrodni na kosowskich Serbach i innych przedstawicielach mniejszości etnicznych.

5. Wizje państwa wg Izetbegovica i partii SDA

jedną z ważniejszych postaci na terenie BiH jest Alji Izetbegovic, radykalny działacz muzułmański, autor „Islamskiej Deklaracji”, rzecznik budowy republiki islamskiej w Bośni stworzonej na wzór Iranu. Zapleczem działalności Izetbegovicia stała się Partia Akcji Demokratycznej ( SDA) wywodząca się z wcześniejszej partii Jedności Islamskiej (IŻ)o korzeniach bardziej liberalnych i demokratycznych. Wielu aktywistów partii Izetbegovicia z uwagi na ich komunistyczna przeszłość, aktualne „nawrócenie” na islam i niegdysiejszą gorliwość w zasadach „świeckości państwa”, ich przeciwnicy nazywali złośliwie „arbuzami”. Z wierzchu zielony, w środku czerwony.

W 1991 r. Muzułmańska Rada Narodowa wydała bardzo radykalną „Deklarację Niepodległości”, która miała zrobić z Serbów ludzi drugiej kategorii. ( np. punkt 8- Dobry Serb to żywy i posłuszny Serb, albo martwy i nieposłuszny Serb). W 1992 r. utworzono niezależną Republikę Bośni i Hercegowiny,

zdominowanej przez Muzułmanów wywołało opór Serbów, którzy byli 30% mniejszością.

6. Omów konkretne przykłady szeroko zakrojonej akcji islamizacji BiH w latach 92-95, po Dayton

Oddziały złożone z mudżahedinów wzięły czynny udział po raz pierwszy w walce na przełomie sierpnia-września 1992 r. koło miejscowości Bielo Brdo koło Derventy w północnej Bośni, kolejne powstające w latach 1992-1993 formacje islamskie walczyły z Serbami do końca wojny. Bardziej umiarkowani muzułmanie zaczęli się buntować przeciwko radykalnym działaniom mudżahedinów, nazywanych czasem „zawodowymi rewolucjonistami”. Dla niektórych Bośniaków przybysze byli wzorem „prawdziwej wiary”, a zwłaszcza saudyjscy wahhabici i mieszkańcy krajów Maghrebu, co przyczyniło się do zwiększenia gorliwości religijnej miejscowych. W powojennej BiH byli mudżahedini, czy nowi przybysze przybywający do tego kraju walczyć za „sprawę szerzenia islamu” byli niejednokrotnie czynnikim zagrożenia, np. Algierczyk/Marokańczyk Mehrez Amdouni, który wraz z terrorystami z GIA przygotowywał w 1997 r. zamach na papieża podczas jego wizyty w Sarajewie. Jeszcze podczas działań wojennych ujawnił się konflikt pomiędzy radykałami muzułmańskimi, zwłaszcza wahabitami, a ich nieco mniej gorliwymi „towarzyszami broni” Od 1995 r. pozostali w Bośni fundamentaliści nie raz dokonywali wielu aktów przemocy i zabójstw w stosunku do wyznawców islamu, tak zagranicznych jak i miejscowych Bośniaków. Ludzie ci stali się czynnikiem destabilizującym region. Gojko Beric, dziennikarz czasopisma „Wyzwolenie” napisał: „mieli być dla bośniackich Muzułmanów pomocą w opresji, a stali się ich największym kłopotem”.

7. Jak zaczęła się przejawiać rola islamu w BiH. Jak doszło do ustanowienia narodu muzułmanów? / Rozwój islamu w BiH i przyczyna nadania muzułmanom statusu narodowości.

Początki islamizacji BiH wiązały się z podbojem przez Turcję osmańską poczynając od lat 60-tych XV wieku. Z czasem wielu bośniackich Słowian przyjęło islam, a chrześcijańscy sąsiedzi złośliwie zaczęli ich nazywać „poturczeńcami” lub „Turkami”. Jak większość ludów podbitych przez Osmanów Bośniacy zachowali istotną odrębność. Za czasów laicyzacji Josipa Broz Tito islam na tych terenach podupadł, zresztą jak wszystkie religie. Tito chcąc stworzyć przeciwwagę dla Serbów przyznał w 1968 r. status odrębnego narodu. W momencie uzyskania niepodległości muzułmańskie społeczeństwo było jednym z najbardziej zlaicyzowanych i zeuropeizowanych, np. frekwencja wiernych w meczetach była jedną z najniższych.

6. Ruchy fundamentalistyczne i idea państwa wyznaniowego w Maghrebie (Algieria, Tunezja, Maroko, Libia) : 266 str.

1. Jak powstawał fundamentalizm w Algierii?

Konflikt między państwami muzułmańskimi w zachodniej Afryce a potęgami kolonialnymi nie był bezpośrednio widocznym ani powszechnym zjawiskiem aż do ostatniego ćwierćwiecza XIX wieku. Na północy Afryki natomiast francuska okupacja Algierii rozpoczęta w 1830 szybko doprowadziła do konfrontacji i krwawej wojny. Głównym wodzem ludności muzułmańskiej w tym kraju stał się, po wyeliminowaniu tureckich bejów, syn przywódcy sufickiego zakonu KADRYTÓW, tego samego który odegrał tak ważną role w historii świętych wojen w zachodniej Afryce.

Emir Abd al-Kadir przewodził św wojnie przeciw Francuzom. Usprawiedliwiał ją okrucieństwem francuskich najeźdźców penetrujących cały kraj oraz brakiem jakichkolwiek podstaw prawnych czy dynastycznych, które mogłyby usprawiedliwić ekspansję kolonialną. Poparcie i pomoc ze strony uczonych i wodzów pn Afryki nie było dla niego jednak zbyt duże. Tylko władcy Maroka udzielili mu znaczącej pomocy. Pozycja al-Kadira w zakonie pozwoliła mi na ogłoszenie dżihad, ale potrzebował on jeszcze pozytywnej opinii ze strony duchownych. Chodziło mu przede wszystkim o to by uznać współpracę z francuskim najeźdźcą za odstępstwo od świętych zasad islamu, co automatycznie wiązałoby się z surowymi karami. Otrzymał taką fatwe od marokańskiego szejka, który wskazywał w niej też na konieczność emigracji muzułmanów (hidżra), gdy zostaną poddani prześladowaniom poza terytorium pozostającym we władzy prawowiernych emirów. Nie udało mu się na długo powstrzymać naporu francuskiego, jednak dowódca wsch Algierii uznał po pewnym czasie władzę Kadira i w 1837 podpisano traktat, jednak wkrótce doszło do jego zerwania i wznowienia walk. Francuskie wojska systematycznie masakrowały, grabiły i niszczyły. 1843 ostatecznie przegrał wojnę. Wojna w jego wydaniu miała cechy czysto obronnej i nie było wcale jej celem zbudowanie islamskiego państwa wyznaniowego. Element religijny był b ważny, ale ważniejsze było to, że był on przywódcą plemiennym. Następnie było wiele innych powstań antyfrancuskich, min 1871 gdy religijne bractwo Rahmanija ogłosiło świętą wojnę.

2. Islamskie ruchy radykalne na obszarze Maghrebu. Omów na przykładzie Libii i Algierii w XIX i XX wieku

LIBIA (Wielka Arabska Libijska Dźamahirija (państwo ludu-termin stworzony przez Kadafiego) Ludowo-Socjalistyczna)

- do początku XX wieku Maghreb pod panowaniem Tureckim

- 1911-1912 opanowanie tych terenów przez Włochy - nazwa kolonii LIBIA ( pokonanie militarne Turków, ale Włosi musieli przez lata walczyć z plemionami arabskimi i berberyjskimi i sektą SANUSIJJA ( wpływy na pn-wsch oraz w Afryce Środkowej)

- 1933- władzę obejmuje zwolennik zbliżenia z UK Sajjid Idris

- 1940-43 teren walk aliantów(brytyjczyków, francuzów, amerykanów) i państw osi (Włochy , Niemcy)

- 1942-47 protektorat brytyjsko-francuski,

- 1947 Idris rozpoczyna z pomocą UK mozolny etap budowania jedności libijskiej

- 1951 Niepodległość Libii - Zgromadzenie Narodowe powołuje Federacyjne Królestwo z Idrisem I na czele

- kraj był częściowo przygotowany do niepodległości

- niewielki związek pomiędzy poszczególnymi regionami - lokalne animozje, separatyzm,

- odkrycie złóż ropy - potencjalne szanse dla rozwoju i inwestycji, zwiększenie obecności UK i USA - bazy wojskowe, prozachodnia polityka (mniejszy zapał do idei wojny z Izraelem i poparcia dla Egiptu w wojnach 1956, 1967)

- do 1969 Idris zbudował typowo autorytarny system władzy ( pomimo istnienia parlamentu ani posłowie, ani prawnicy czy duchowni muzułmańscy nie mieli prawa sprzeciwu)

- postępujące rozwarstwienie materialne społ - wybuchy konfliktów społecznych `60

- infiltracja wpływów programu panarabskiego oraz idei socjalizmu - NASERYZM

- 1 IX 1969 Rewolucja Al.-Fatih - Organizacja Młodych Oficerów (główna postać - Muammar KADAFI - wpływ na jego poglądy wywarł Naser wzywający do jedności arabskiej i głoszący hasła rewolucji społecznej, w szkole średniej założył tajne stowarzyszenie mające na celu obalenie Idrisa I, którego uważa za narzędzie Brytyjczyków, w 1963 szkoła wojskowa, szkolenie w UK, plan przewrotu)- dwie grupy spiskowców wojskowych rozpoczynają działania w Trypolisie i Benghazi przejmując w bezkrwawy sposób pałace królewskie, budynki rządowe, koszary, król za granicą, już nie powróci do kraju, abdykuje. Młodzi Oficerowie tworzą Radę Rewolucyjną, która formułuje gabinet cywilny pod przewodnictwem Mahmudaal-Maghrebiego. Kadafi pułkownikiem, podjęto inicjatywy przeobrażenia ustrojowego kraju:

- wprowadzenie ustroju socjalistycznego na wzorcach egipskich

- Islam religią państwową, przestrzeganie zasad Koranu

- nawiązanie współpracy z Ruchem Państw Niezaangażowanych

-walka z kolonializmem i rasizmem

- szeroki program robót publicznych, podniesienie poziomu płacy minimalnej,

- zaprzestanie nauki angielskiego w szkołach i forsowanie arabizacji - napisy, afisze ogłoszenia wyłącznie w języku arabskim

- wrzesień '69 nacjonalizacja zagranicznych banków

- grudzień '69 tymczasowa konstytucja- Libia wolną demokratyczną republiką

- początek '70 Kadafi premierem i MON,

- marzec '70 USA i UK opuszczają bazy wojskowe,

- konfiskata majątków wspólnot włoskich i żydowskich

- '70 nacjonalizacja wszystkich firm dystrybucji wyrobów ropy naftowej

- założenie Arabskiego Związku Socjalistycznego - jedyna legalnie działająca siła polityczna

- lipiec '72 rezygnacja Kadafiego z premierostwa i Mon, zachowanie kluczowego stanowiska przewodniczącego Rady Rewolucyjnej i naczelnego dowódcy sił zbrojnych

- kwiecień '73 - Kadafi „rewolucja w kulturze” - ścisła wierność islamowi, zawieszenie `reakcyjnych' praw, kampania przeciw biurokracji i korupcji, `komitety ludowe' złożone ze studentów i robotników zajmują gospodarstwa rolne, agendy rządowe, redakcje gazet

- 1971 powstało Towarzystwo Krzewienia Islamu- celem propagowania islamu na wszystkich kontynentach

- 1972 - zacieśnienie stosunków z ZSRR

- 1975 Zielona Książka - Kadafi - podstawa ideologiczna Libijskiej Dżamahiriji, łącząca w sobie zasady socjalizmu arabskiego, islamu i przemyśleń Kadafiego Tzw. Trzecia Teoria Światowa mająca być alternatywą dla komunizmu i kapitalizmu, ( krytykował system partyjny, marksistowska idee walki klas, zanik pieniądza i zysku - czasu na to trzeba, opowiadał się za poszanowaniem różnorodności wielu odłamów społeczeństwa, referendum jest fałszywe i niewiarygodne, powstały kongresy ludowe w których zasiadali wszyscy dorośli obywatele, wyższość rodziny nad państwem - w warunkach 3go świata państwo jest abstrakcją); pewne warunki rozwoju sektora prywatnego i drobnego handlu zostały stworzone dopiero w 1990,

- Kadafi popierał terrorystów,

- 1977 proklamacja Libijskiej Arabskiej Dżamahiriji Ludowo Socjalistycznej

Od 1969 islam religią uprzywilejowaną, zakaz spożywania alkoholu, prostytucji, gier hazardowych, przywrócenie kalendarza muzułmańskiego, nacisk na wysoką pozycję muftiego jako najwyższego autorytetu religijnego, rozbudowano sieć meczetów i szkół koranicznych, Koran i sunna lekturami obowiązkowymi, reforma prawa zgodnie z szariatem.

- była to forma osobistych rządów pułkownika, ani duchowni ani radykalne środowiska islamistów nie zdominowały władzy pułkownika, władza świecka i religijna była skupiona w rękach Kadafiego czyniąc zeń nowego kalifa; polityka zagraniczna - kurs antyzachodni, Izrael wrogiem, próby integracji z krajami arabskimi (Egiptem, Syrią, Sudanem) pod hasłem naseryzmu i panarabizmu,

- po 1982 stosunki z Polską Towarzystwo Libijsko-Arabsko-Polskie

- 1986 zaostrzenie stos z zachodem - produkcja broni chemicznej i biologicznej, - 1988 Kadafi uznany za jednego z najniebezpieczniejszych ludzi świata, sankcje gospodarcze, poparcie dla Husajna, przegrana wojna w Czadzie spowodowały kryzys gospodarczy, spadek dochodów z ropy, izolację na arenie międzynarodowej; od 1999 Libia wiele kroków uczyniła by polepszyć wizerunek kraju, potępienie ataków na WTC, poparcie ataku na Afganistan, w 2003 rząd zrezygnował ze starań na zdobycie broni masowego rażenia,

1. Fundamentalizm islamski - Indie i Afryka Zachodnia (gł ugrupowania, przedstawiciele) w czasach nowożytnych (plus przekrój historyczny)

-„Muridiyyah” jest społecznością muzułmańską w Czarnej Afryce, założoną przez Cheikha Ahmadou Bambę. W Senegalu istnieją także inne społeczności religijne, jak Qadriyya, Tijaniyya, Layennes i in. Jednak tylko Muridiyyah, podobnie jak i Layennes mają charakter rdzennie senegalski, pozostałe są pochodzenia arabskiego. Islam dotarł do Senegalu i do regionu rzeki Senegal w XI wieku. Cheikh Ahmadou Bamba przyszedł na świat w 1850 roku Pochodził z rodziny bardzo religijnej i szanowanej. Rodzice Ahmadou Bamby bardzo wcześnie zauważyli u syna wrodzone cechy, które przejawiły się w jego skłonności do pobożności, dewocji, medytacji oraz moralnego postępowania, nie tolerującego rozrywki, nieprzyzwoitości i grzechu. Wszędzie, gdzie przebywał w trakcie swoich studiów, zauważano jego niezwykłą perfekcję spirytualną. Był doskonałym znawcą Koranu, nauk religijnych, gramatyki, retoryki i in. Ahmadou Bamba jest autorem wielu prac i opracowań w zakresie nauk religijnych, edukacji oraz wychowania. Powstanie społeczności „Muridiyyah” warunkują różne etapy. Każdy z nich cechują specyficzne sposoby wpisania się w przestrzeń, odmienne relacje ze światem zewnętrznym oraz formy akumulacji finansowej i produkcji gospodarczej. Pierwszy etap, to faza inicjacyjna i formowania „Tariqa” „Muridiyyah”, Voie (Droga). W języku arabskim termin „Tariqa” jest używany dla określenia bractwa. Oznacza „drogę i regulamin życia”. Według Fedinanda Dumonta, „Tariqa” - „początkowo oznaczała metodę psychologii moralnej, mająca na celu praktyczne prowadzenie indywidualnego powołania; następnie stała się ogółem rytuałów treningu duchowego, zalecanych w przypadku wspólnego życia w różnych bractwach islamskich. Te rytuały polegają na wymogu wypełnienie typowych obowiązków islamu, ale także specjalnych przepisów poszczególnego bractwa. Przepisy określa Koran, Sunna (tradycja wywodząca się od proroka Mohammeda) albo działania i wypowiedzi założyciela bractwa”. Ahmadou Bamba, założyciel „Muridiyyah”, należy do kierunku sufizmu, zwanego mistycznym, proponuje symboliczną lub alegoryczną interpretację tekstów sakralnych. Bada i utajniony sens tekstów. Ahmadou Bamba założył „Muridiyyah”, pierwsze bractwo „Sufi”, wywodzące się z czarnego środowiska afrykańskiego. Posiada on specyficzny charakter lokalny. C. A. Dièye określił tę drogę w sposób następujący: „Cheikh inauguruje w taki sposób nową erę w historii islamu i człowieka czarnego. Rzeczywiście, czarna ludność Senegalu musiała zazwyczaj jeździć do Mauretanii w poszukiwaniu nauczycieli duchownych. Ale Cheikh Ahmadou Bamba odwrócił rolę, będąc pierwszym czarnym przywódcą duchowym, za którym tłumnie szła ludność rasy białej, udowodnił, że wszyscy ludzie mają jedną duszę i pokonują siebie tylko przez bojaźń bożą, którą ofiarowują ich stwórcy.” Droga „Muridiyyah” Ahmadou Bamby jest prosta, główne zasady, na których się opiera to modlitwa, praca i pokora. Właśnie to powoduje, że „Muridiyyah” jest w zasięgu każdej istoty ludzkiej, przedstawiciela rasy białej i czarnej. Kryteria integracji drogi „Muridiyyah” mają trzy wymiary: emocje mistyczne, będące motorem wszelkiego szlachetnego czynu i wszelkiej działalności kolektywnej, praca indywidualna na rzecz konstrukcji społecznej i wreszcie permanentna solidarność pod przewodnictwem wielkiego przewodnika.
Centrum „Muridiyyah” - to święte miasto Touba („Touba” oznacza „wielkie dobro”), położone 200 kilometrów od Dakaru.

- bractwo kadirijja - dotarła do Afryki Zachodniej w XV wieku, jej początki wiąże się z osobą Abd al-Karima al-Maghilego, jednak umocnienie i rozpowszechnienie bractwa dokonało się w XVII wieku przez uczonych z rodu Kunta. Z miasta Mabruk założonego przez nich w 1720 r. idee Abd al-Kadira al-Dżilaniego (kalif który wypowiedział dżihad francuzom w Algierii)

- bractwo tidżanijja Rozwój Tidżanijji w Senegalu jest zasługą głównie trzech postaci: Al-Hadżego' Malika Si (1854-1922), Abdulaje'a Niassa (1840-1922) oraz jego syna Ibrahima Niassa (1900-1975), przywódcy bractwa na obszarze Afryki Zachodniej. „Podczas jednej z wizji Ibrahim Niassa miał otrzymać dar szczególnej łaski (arab. fajcla) od Boga, dzięki czemu zapoczątkował nowe odgałęzienie bractwa znane jako społeczność obfitej łaski (arab. Dżama'al al.-Fajda). Wedle jego nauk dar bożej łaski przekazywany jest za pośrednictwem szajchów i umożliwia poznanie prawdy absolutnej. Szajch udziela jej ludziom nieoświeconym, przyczyniając się w ten sposób do masowego zbawienia. Według Niassa łaska, której źródła tkwią w Koranie, manifestuje się poprzez Tidżanijję. Jest ona zatem społecznością wybraną, albowiem boskie prawdy przekazywane są tylko jej członkom, aby mogli powrócić do korzeni swojej wiary. Zwolennicy Niassa uznali tę doktrynę za rewolucyjną w islamie, gdyż zapewniała milionom ludzi możliwość duchowego do­świadczenia. Ruch zainicjowany przez Niassa stał się atrakcyjny, ponieważ przeczył tezie o elitarności islamu. Niassa dawał nadzieję biednym, ekonomicznie upośledzonym i podnosił wiarę w war­tość muzułmanów afrykańskich, zwłaszcza na tych obszarach, gdzie stanowili mniejszość, np. w Ghanie. Proces wtajemnicze­nia do jego ruchu i duchowego rozwoju adepta uczynił prostym i zrozumiałym dla zwykłych ludzi, nie mających wykształcenia religijnego. Wedle jego doktryny najkrótsza droga do osiągnięcia jedności z Prorokiem prowadzi bezpośrednio od niego i jest ot­warta dla każdego muzułmanina, który pragnie dotrzeć do prawdy. Wystarczy jedynie przyłączyć się do ruchu Niassa. Jego zwolennicy wierzą ponadto, że łaska, stanowiąca centralny element jego nauk, przejawia się nie tylko w sposób duchowy, ale także materialny, na przykład w uzdrowieniach czy powodzeniu w interesach. Na początku lat trzydziestych XX wieku Ibrahim Niassa wysyłał inicjatorów głównie na obszary ówczesnych kolonii brytyjskich (Gambia, Sierra Leone, Złote Wybrzeże, Nigeria), przyczyniając się do spopularyzowania jego ruchu w Afryce Zachodniej. W od­różnieniu od członków bractwa wywodzących się z tradycji Al.-Hadżdż Umara Talia, skupionych wokół tak zwanej Tidżanijji tradycyjnej, zwolennicy Niassa w północnej Nigerii tworzą ruch określany jako Tidżanijja Reformowana.
Ruch Ibrahima Niassa stanowi najbardziej rozpowszechniony odłam Tidżanijji. Wedle niektórych szacunków liczy w Afryce Zachodniej blisko 60 milionów wyznawców. Ma też zwolen­ników poza kontynentem afrykańskim, między innymi we Francji oraz w USA. Znaczne wpływy są widoczne w północnej Nigerii, Gambii, Mali, Ghanie i Sierra Leone. Jednak najsilniejszą pozycję zdobył w Senegalu.

- ahmadijja synkretyczny ruch religijny w islamie, powstały pod koniec XIX w. w środowisku indyjskim. Jego założycielem był Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908), który ogłosił się mahdim i prorokiem. Według a. Jezus ukrzyżowany omdlał tylko, a potem wyruszył do Indii, gdzie nauczał. A. uważana jest przez wielu muzułmańskich teologów za sektę heretycką. Ruch ten prowadzi działalność misyjną na szeroką skalę, jest obecny także w Polsce.

- Sajjid Ahmad Chan,

- Dżamal al.-Din al Afgani,

2. Idea dżihadu w muzułmańskich Indiach i Afryce zachodniej w czasach nowożytnych XVI-XVIII/XIX,(jacy władcy itd.)

Said Muhammad Indie XIX wiek,

Sajjid Ahmad Barlewi Indie (str 220)

idee dżihadu wykorzystywano jako jeden z głównych instrumentów islamizacji tych terenów, w wieku XVII w Zach Sudanie prowadzono świętą wojnę przeciwko tym plemionom, które co prawda przyjęły islam ale nie przestrzegały prawa koranicznego i nakazów.

- szejk Uthman dan Fodio (Szehu) 1754-1817 - jeden z najbardziej radykalnych ruchów; Wódz ten poprowadził zbrojnych do świętych wojen przeciwko królestwom Habe w Pd rejonie Hausalandu w Zach Sudanie, w latach 1804-1812. Wodzowie takich wypraw nawiązywali do świętej ucieczki hidzra i organizowali posterunki graniczne ribat. Potępiali oni oprócz praktyk państwowych i religijnych pokutujących przed przyjęciem islamu, ucisk pewnych kręgów społ.i wszechobecną korupcję .w wyniku świętych wojen Szehu powstało nowe „imperium”, kalifat Sokoto, centrum na obszarze dzisiejszej pn Nigerii. Państwo było względnie silne ekonomicznie ale nigdy nie dysponowało stałą armią. Ważne - powstanie nowej klasy rządzącej składającej się z duchownych muzułmańskich zmieniło pojmowanie zasady władzy i prawa islamskiego. Nacisk na likwidację analfabetyzmu , aby ułatwić poznanie Koranu i przyspieszyć wprowadzenie prawa koranicznego, doprowadziło niemal do tego, że władza przeszła w ręce nauczycieli szkół wyznaniowych (Partner)

- najwybitniejszy przedstawiciel islamu w Afryce zachodniej, w 1804 ogłosił świętą wojnę, której celem było wprowadzenie czystego islamu, który w tycz czasie uległ znacznej synkretyzacji. Opierając się na tych hasłach stworzył rodzaj imperium feudalnego, obejmującego także kraj hausa, nie tyle przez swój aktywny udział w walkach czy administracji, ile jako ideolog słynny z pobożności i głębokiej wiedzy. Był bardzo płodnym i wpływowym pisarzem religijnym. Ta święta wojna wpłynęła na życie religijne i polityczne nie tylko obszaru dzisiejszej północnej Nigerii, ale całego regionu. Jego dżihad prowadzony był z pozycji fundamentalistycznych. Analiza sytuacji w Afryce Zach skłoniła go do krytyki tamtejszych władców, którzy odchodzili od islamu przejmując wiele barbarzyńskich praktyk, mających przede wszystkim na celu ograbianie poddanych. To samo dotyczyło prawa, gdzie wciąż za dużą rolę odgrywały zwyczaje. Początkowo nie planował walki zbrojnej, chciał działać na zasadach „wielkiego dżihadu”, ale nawet to godziło w podstawy polityczne państwa. Może właśnie, dlatego jego poglądy zyskiwały coraz większą popularność. Rozmaite gr społeczne i etniczne przyłączały się do niego, czasem mając całkiem partykularne cele, ale w zasadzie zgodne z ideologią oczyszczenia islamu, Władcy nie byli skorzy dobrowolnie zrzec się swoich przywilejów toteż Usman postanowił chwycić za broń. Do jego decyzji miały się przyczynić senne wizje w których prorok Mahomet jak i eponim bractw mistycznego kadrijja Abd al. KAdir alDżilani zalecali mu taką właśnie drogę. Stopniowo następowała Islamizacja sąsiednich państewek , jednak możliwości jakie dawała władza sprawiły że poszczególni władcy szybko zapomnieli o swoim głównym celu, a system zarządzania stał się mieszanką zasad islamu z dawnymi prawami plemiennymi.

- Hadż Umar Tal (1796-1864) nauczyciel szkoły koranicznej należącej do zakonu Tidżanija, którego korzenie znajdują się w Algierii. Inspiracja do działań nadeszła od strony przełożonych zakonu, którzy odpowiednio poinstruowali Tala w czasie pobytu w Mekce i przekazali mu pozwolenie na wykorzystywanie takiego samego tytułu jaki używał Szehu w Sokoto - kalifa. Nauki pobierane w wielkich centrach kulturowych i religijnych pozwalają postawić go wyżej od innych muzułmańskich władców, gdy chodzi o wiedzę doświadczenie. Jego pojmowanie świętej wojny było o wiele bardziej ortodoksyjne, a sama dżihad nakierowana bardziej na ekspansję i rozszerzenie granic panowania islamu niż na nowy porządek polityczny i społeczny. Tradycja zakonów sufickich takich jak Tidżanija, żywa w otoczeniu Umar Tala, w zasadzie sprzyjała francuskiej kolonizacji. Przywódcy zakonu sprzeciwiali się np. dżihad emira Abd al.-Kadira ogłoszonej w Algierii przeciw Francuzom. Mimo takiej postawy Tal zaatakował jednak Francuzów w Senegalu, jednak ze względu na interesy polityczne i wojskowe. Po kilku porażkach z Francuzami swój główny wysiłek skierował przeciw ciągle pogańskim obszarom środkowego Senegalu, w rejonie Bambara. Charyzma wodza i obietnice ogromnych łupów pozwoliły na zorganizowanie dużej armii złożonej głównie z wojowników plemion Fulani. Ostatnie kampanie wojenne były już natomiast skierowane przeciw innym państwom muzułmańskim. Skierował swe wojska na podbój kraju powstałego wiek wcześniej, w czasie poprzednich dżihad, do Masiny. Dwa lata po jej zdobyciu Umar Tal został zrzucony z tronu i zamordowany przez zwolenników poprzednio panującej dynastii.

- al Hadż Mahomet al.-Ahmin - senegalski reformator, w 1885 zwracał się do Francuzów o aprobatę jego decyzji co do rozpoczęcia świętej wojny.

3. Jacy władcy Nigerii, kiedy i przeciw komu prowadzili dżihad, konkretne przykłady.

- Usman (Utman) dan FODIO j.w

- Charyzmatyczny kaznodzieja muzułmański- Malama Muhammad Marwa Maitatsine („Złorzeczący”) w mieście KANO na pn Nigerii. W 1980 roku nasiliło się zjawisko fanatyzmu muzułmańskiego - zamieszki Maitatsina, W listopadzie i grudniu nabrały one postać dramatycznego wybuchu pod hasłem świętej wojny. Jej ogłoszenie zostało sprowokowane przez ultimatum Abubakara Rimi - gubernatora Kano, który nakazał M.Marwie na opuszczenie miasta w ciągu 14 dni. Maitatsine zamiast podporządkować się zgromadził swoich zwolenników, gotowych za niego umrzeć (wierzyli oni że śmierć poniesiona w ogłoszonej przez ich przywódcę wojnie otworzy drzwi do sukcesu ich bliskich a im jako męczennikom za wiarę, zapewni miejsce w raju, Maitatsine traktowali jako człowieka wybranego przez Boga mającego cudowne moce). Yan Tatusine (zwolennicy Maitatsinego) byli fanatykami, osaczeni w dzielnicy Jan Awaki, bronili się i zmusili do wycofania oddziały pacyfikujących ich policjantów, bez cienia strachu stawiali opór regularnej armii. Wiele setek ludzi straciło życie z rąk bojowników świętej wojny, dzielnica została doszczętnie zniszczona, Matatsine został ranny i zmarł (na atak serca). Po krwawm zwycięstwie sił policyjno-wojskowych nastąpiło wyłapywanie zwolenników Marwy, tym łatwiejsze gdyż posiadali tatuaże. Po złapaniu winnych linczowano polewając benzyną i spalając. Grupy zwolenników, którym udało się uchronić przed linczem, rozproszyli się po całym pn obszarze Nigerii i jeszcze kilka razy dawali o sobie znać (do 1984) .

4. Działalność org. Skrajnego fundamentalizmu w Af. Zach

Senegal i Nigeria najsilniejsza krytyka zachodu, głównie w środowiskach uniwersyteckich, nowi ulemowie domagają się pełnego wprowadzenia szarłatu dostosowując go do nowych okoliczności. w 1980 Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich Univ w Zarii domagało się utworzenia Republiki Muzułmańskiej Nigerii.

1. Którzy intelektualiści ze świata islamu są szczególnie widoczni w Europie Zachodniej? Poglądy, przykłady.

Tarik Ramadan, szejk Yusuf al.-Karadaw

. Wojownicy Boga:

1. Co oznacza Hidżra w myśli fundamentalistycznej? Na podstawie książki P. Partnera. (Opisać, co rozumiano pod tym pojęciem wcześniej a co dziś?)

HIDŻRA - Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny (początek ery muzułmańskiej 16 VII 622), była przeniesieniem się z jednego miasta do drugiego, emigracja, wywędrowanie, odejście od grzesznego świata;

„Muzułmanie żyjący w Hiszpanii, odczuwający skutki prześladowań Żydów byli wzywani przez państwa muzułmańskie do emigracji zgodnie z tradycją mówiącą o prześladowaniu Mahometa za wiarę (hidżra) i o tym że emigranci zawsze znajdują liczne miejsca schronienia. Obowiązek emigracji muzułmanów z ziemi rządzonej przez niewiernych pozostał poważnym czynnikiem politycznym aż do dziś (Skutki widoczne w XIX Indie, francuska Algieria)”

Islamiści - hidżra -potępienie dla niewiernych i święta emigracja, ten sposób postępowania wykorzystywano, gdy warunki polityczne i militarne do tego zmuszały; Hidżra oznacza wycofanie się, ale i też odrzucenie, odcięcie się od zachodniej kultury (oglądanie programów w TV, tylko za zgodą duchownych), oderwanie się od nie dających się zaakceptować, zdaniem niektórych, dóbr epoki industrialnej i powrót do wartości tradycyjnych, wywodzących się zwykle z wieków średnich, czasem nawet zbytnio idealizowanych - romantyczne idee i cele.

2. Scharakteryzuj idee konfrontacji chrześcijan i muzułmanów (islamu z chrześcijaństwem) w XV-XVI wieku w Europie na podstawie książki P. Partnera

Państwo osmańskie budziło postrach w chrześcijańskiej Europie. Opanowało obszar Dunaju do Dardaneli. Rozciągnęło swoje panowania na wiele milionów chrześcijan w podbitych krajach. Do połowy XVI wieku rywalizowało, podbijając wiele nowych ziem, o wpływy z Francją i państwami włoskimi. Panowało nad ziemiami w Europie i Azji, które w przeszłości były ośrodkami hellenistycznej a później bizantyjskiej kultury. W świadomości Europejczyków było to jedyne prócz Maroka państwo muzułmańskie na zachód od Iranu.

Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 ich wódz ogłosił: „Te cierpienia są ku większej chwale Boga. Miecz Islamu jest w naszych rękach. Gdybyśmy nie podjęli tego dzieła i tych cierpień, nie bylibyśmy warci nazywać się ghazis; nie moglibyśmy stanąć w obliczu Boga w dniu Zmartwychwstania” Ideologia państwowa imperium osmańskiego była ideologią ghazijja (walka w imię islamu religijnym obowiązkiem i powinnością, należało Bogu służyć ze wszystkich sił oddając mu do dyspozycji swoje ziemskie dobra i własną osobę) i taką pozostała aż do XVIII wieku. Ale też od 1453 roku , niezależnie od głoszonych ideałów świętej wojny, władcy osmańscy żywili, nie sformułowane co prawda oficjalnie, pretensję do sukcesji do Bizancjum, Była to pokusa nieobecna w Islamie od VIII wieku.

Ataki osmańskie na Europę w połowie XIV wieku zapoczątkowały nowy okres w historii Europy. Na pł Iberyjskim stosunki między muzułmanami a chrześcijanami rzadko dawały się określić jako dobre czy tylko poprawne, ale poza tą częścią Europy stosunki między religiami nieczęsto bywały napięte. Starano się z obu stron zachować bezpieczny dystans. Krucjaty i osadnictwo łacinników na obszarze Lewantu ( Syria, Liban, Jordania, Izrael, Palestyna, w szerszym wymiarze Azja Mniejsza -Turcja, Egipt) zmieniły ów stan na jakiś czas i muzułmanie utracili ziemię i wpływy na rzecz chrześcijan. Ale gdy państwo osmańskie stało się potęgą na skalę światową, obrona zachodniego chrześcijaństwa przeciw Turkom awansowała do roli walki w obronie wiary.

W tym czasie Kościół obrządku wschodniego wszedł w okres końcowej, z punktu widzenia polityki, zapaści. Nie oznacza to wcale, że w osmańskim imperium Kościół prześladowano. Nigdy nawracanie siłą podbitych chrześcijan nie było intencją dynastii osmańskiej. Po podbojach na Bałkany napłynęli szeroką falą tureccy, ale to inny problem. Ekonomiczny interes zdobywców nie wymagał, aby przemieszczać pokonane społeczności masowo, choćby z tego względu że chrześcijanie stanowili wydajną i wysoko wykwalifikowaną siłę roboczą. Nie należy jednak zapominać o zjawisku zabierania siłą chłopców z chrześcijańskich rodzin, aby wychować ich i przygotować do służby w armii osmańskiej. W większości jednak wypadków stosunek rządzących do rządzonych był zgodny z zaleceniami prawa koranicznego. Ich status jako niższej i eksploatowanej warstwy społeczeństwa stanowił integralny element systemu władzy zorganizowanej przez dynastę osmańską. Niezależnie od bezpośredniego podporządkowania sobie określonych obszarów, Osmanowie prowadzili również politykę utrzymywania w swoich granicach państw wasalnych. Działo się tak zwłaszcza w północnych i zachodnich rejonach Bałkanów, gdzie chrześcijanie zachowali duży zakres względnej niezależności.

3. Kto i w jakich okolicznościach wprowadził dżihad w XIX/ XX wiek P. Partner, państwa, partie, ugrupowania, dlaczego mimo jego ogłoszenia nie dochodziło do realizacji?

4. Omów problem świętej wojny w czasach kolonialnych XV/XIX wiek

Pod koniec średniowiecza i w czasach renesansu państwa Płw Iberyjskiego ogromny nacisk położyły na utworzenie czy zajęcie oraz utrzymanie twierdz handlowych na obszarze muzułmańskiego Maghrebu i na atlantyckim wybrzeżu Afryki PN. Ten kierunek działań przybrał formy wojskowej oraz gospodarczej inwazji, ale propagandowym motywem działania było prowadzenie świętej wojny przeciw islamowi. (przyziemne motywy grabieże, łupy, piractwo, nadzieja na dobry interes, podbicie nowych krain).

5. Idea fundamentalizmu na Bliskim Wschodzie XIX/XX wg Partnera

6. Idea wojny w polityce wg proroka Mahometa (Partner)

Dżihad - poddanie się woli Allacha i walka ku chwale jego imienia (najbardziej ceniony rodzaj walki); była ona w pojęciu wiernych usprawiedliwiona, gdyż miała służyć wypełnieniu woli Boga. Taką walkę należało prowadzić przecie wszystkim, którzy nieśli prześladowania (fitna) wiernych, odnosili się do nich wrogo i ośmieszali, przeciw wszystkim, którzy utrudniali rozwój nowej wiary i zagrażali jej. W Mekce prorok mówił wyznawcom, by nie słuchali niewiernych i zwalczali ich z wielkim zapałem, a w walce tej nie ustawali. Mahomet uważał, że walka w imię islamu to religijny obowiązek i powinność. Należało Bogu służyć ze wszystkich sił oddając mu do dyspozycji swoje ziemskie dobra i osobę. Udział w wojnie religijnym obowiązkiem wiernego, wiążącym się z prześladowaniami i koniecznością wyrwania się spod ucisku - FITNA. Mahomet nauczał że walka zbrojna i zadawanie śmierci innym to naturalnie rzecz zła i niegodna, ale znoszenie fitna jest jeszcze gorsze. W ten sposób walka zbrojna (w znaczeniu wojskowym dżihad) stała się jednym ze świętych obowiązków muzułmańskiej społeczności. Allach za pośrednictwem Mahometa wspomagał ich i kierował ich czynami w tym także w walce z prześladowcami. Wierni musieli ruszyć do walki i walczyć z niewiernymi aż do zwycięstwa nawet mimo obaw przed rozlewem krwi. Mahomet nie szukał rozlewu krwi, ale też go nie unikał gdy jego zdaniem taka była wola Allacha. Nie chodziło tu o walkę dla samej walki i podboju, ale o obowiązek by w imię Allacha bronić słabych i tych, którzy walczyć nie są w stanie - walka w takich przypadkach była obowiązkiem.

„Zwalczajcie na drodze Boga tych, którzy was zwalczają, lecz nie bądźcie najeźdźcami…I zabijajcie ich gdziekolwiek ich spotkacie i wypędzajcie ich skąd oni was wypędzili. Prześladowanie jest gorsze niż zabicie. Kiedy więc spotkacie tych, którzy nie wierzą, to uderzcie ich mieczem po szyi, a kiedy ich całkiem rozbijecie, to mocno zaciśnijcie na nich pęta…aż wojna złoży swoje ciężary” „to nie wy ich zabijaliście, lecz Bóg ich zabijał” zesłał niebiańskie zastępy, by wspomóc wyznawców.

7. Idea świętej wojny we wczesnym chrześcijaństwie IV-V wiek. Wymień wybitnych chrześcijańskich myślicieli tego okresu.

Św. Ambroży biskup Mediolanu

Augustyn biskup Hippony

Euzebiusz biskup Cezarei Palestyńskiej

W IV wieku chrześcijaństwo triumfowało. Euzebiusz, biskup Cezarei Palestyńskiej, zaufany przyjaciel cesarza Konstantyna, ukończył swoją historię Kościoła. W swoim dziele wspominał też, że inni historycy przed nim ograniczali się do opisu zwycięstw i triumfów, dokonań zwycięskich wodzów i żołnierzy ich armii którzy szli i mordowali, łupili całe krainy i państwa. On zaś pisał, jak sam to ujął o krokach podejmowanych w imię pokoju, dla zbawienia dusz , dla prawdy a nie dla dóbr tego świata. O tych, którzy działali ku chwale swojej wiary i robili to wcale nie dla interesu własnego czy własnej rodziny. Dzieło swe Euzebiusz spisał przede wszystkim z myślą o potomnych, a nie dla gloryfikowania jakichkolwiek wodzów, wojen, państw czy wojsk.

Na początku V wieku przed uznaniem przez cesarza konstantyna chrześcijaństwa za równoprawną w imperium religię pojawiły się wśród wyższego kleru nowe poglądy na przyczyny i prowadzenie „wojny sprawiedliwej”. Święty Ambroży biskup Mediolanu był wysokim urzędnikiem oraz doradcą cesarza. On już starał się usprawiedliwiać udział chrześcijan w wojnie mającej na celu obronę państwa. Już po edykcie konstantyna Augustyn biskup Hippony pokusił się o zdefiniowanie pojęcia sprawiedliwej wojny. Według niego jest to wojna mająca na celu zachowanie dobra zagrożonego przez zło. Wojna taka ma być prowadzona z zachowaniem zasady umiaru i zastosowaniem przemocy tylko w takim stopniu w jakim jest to niezbędne. Można tu dostrzec poglądy stoików i wpływ późnorzymskiego prawa. Zalecenie Jezusa Chrystusa, aby nie sprzeciwiać się złu, Święty Augustyn zinterpretował jako zalecenie moralne, nie zobowiązujące jednak chrześcijanina do fizycznego znoszenia prześladowania. Fakt zniszczenia miasta Aj przez Jozuego Augustyn uznał za wykonanie rozkazów i obowiązku nałożonego przez Boga na izraelskiego wodza.

Chrześcijaństwo na początku V wieku było już dalekie od postawy pacyfistycznej czy nawet tylko pokojowej. Stało się religią któa akceptowała wojnę jako zjawisko społeczne i historyczne. Były to już czasy późnego cesarstwa i w tym właśnie czasie państwo musiało prowadzić wojny w obronie, jak byśmy to dzisiaj nazwali „chrześcijańskiej cywilizacji”. Na zachodzie Europy po półwieczu (325-375) istnienia tak zwanego Kościoła konstantyńskiego chrześcijaństwo stało się religią barbarzyńskich najeźdźców, których rycerskie elity uważały wojnę i wojowanie za podstawę swojej egzystencji

8. Pojęcia FITNA, GHAZI, RIBAT, SZAHID. Terytoria agresywne atakowane przez muzułmanów od IX do XI wieku (Partner) (ekspansja islamu na terytorium niewiernych i jej główne kierunki)

FITNA zamieszanie, prześladowanie, ucisk, bałwochwalstwo, wiernych, aktywne prześladowanie wiernych. Mahomet uważał, że tylko poprzez wojnę choć sama w sobie jest zlem można uwolnić się od fitna. W ten sposób walka zbrojna stała się jednym ze świętych obowiązków muzułmańskiej społeczności

GHAZI bojownik z wiarę muzułmańską, harcownik, zagończyk, prowadzenie działań rajdowych, arabski zwyczaj działań podjazdowych, walka w imię islamu; [Author ID1: at Sat Dec 27 17:44:00 2008 ]

RIBAT twierdza, posterunek graniczny, (również klasztor muzułmański, ufortyfikowany, zwykle położony przy granicy. Budynek otoczony murem posiadał wieżę, salę modlitw), w Koranie: miejsce, gdzie zbierano konie dla jazdy przed starciem z przeciwnikiem. Na pograniczu- miejsce koncentracji i zabezpieczenia logistycznego dla sił ochotniczych.

SZAHID wyznawca, męczennik za wiarę, ten, który zginął na drodze Boga. Później termin ten rozwinięto, uznając szahid za tych, którzy wejdą do raju bez żadnych przeszkód. Ciało męczenników chowano bez obmywania go, w krwi i ranach. Przed walką używał on wonności, aby po śmierci stanąć godnie przed aniołami. Uczeni uznali w późniejszych czasach za męczennika osoby, które poświęciły się poznawaniu wiary nawet z zagrożeniem życia.

Główne kierunki ekspansji w IX-XI wieku: Akweny morskie -> Sycylia, Sardynia, Korsyka, wybrzeże płw. Apenińskiego, wybrzeże Afryki Płn, nękanie Italii, Pd Francja, Wyprawy te może nie miały dużego znaczenia militarnego, czy politycznego, ale ważne jest że zostawiły ślad w chrześcijańskiej tradycji (846 grabież Rzymu! )

9. Ugrupowania w Turcji wg. Partnera, które dążą do zwiększenia czynnika religijnego

Islamistyczna partia dobrobytu (REFAH) - partia islamistyczna działająca z przerwami od 1969r, (1995 największe ugrupowanie w parlamencie, koalicja z Partią Ojczyźnianą - weszła do rządu), elektorat - konserwatywne siły społeczne, może liczyć na głosy kurdyjskie, program podobny do Partii Ojczyźnianej,

Gwarantem świeckiego charakteru państwa jest armia. Mimo sukcesów wyborczych radykalnych islamistów z Partii Dobrobytu Nedżemeddina Erbakana czy sympatii wobec islamu premiera Recepa Tayyipa Erdogana- fakt Turcji w NATO i chęć zaprezentowania się w oczach zachodu jako kraj europejski powodują dość szybkie tonowanie wypowiedzi radykałów przez wojskowych o polityków

10. Przywódcy muzułmańscy ideologiczni w walce z Rosja, Wielką Brytanią, Francją w XIX w

w 1914 Turcja przeciw Fr, Uk, Rosji,

FRANCJA - emir Abd al.-Kadir ogłosił w Algierii dżihad,

UK - Somalia “szalony mułła” Muhammad Abdilli Hasan, Palestyna 1935 szejk izz al-din al-kassam

ROSJA - władcy osmańscy w 1827, Persja 1826

11. Idea fundamentalizmu i dżihadu w XX i XXI na podstawie P. Partnera

12. Jak Parter postrzega kwestię procesu urbanizacji i poziomu wykształcenia dla rozwoju zaplecza organizacji fundamentalistów w świecie Islamu?

- Jak wskazują liczne badania, migracja z miast w rejony wiejskie często prowadzi do wzrostu religijności, jakby spokojniejszy rytm wiejskiego życia sprzyjał intensywniejszym i bardziej świadomym praktykom religijnym. W ostatnich czasach niższe miejskie klasy społeczne stały się szczególnie podatne na przesłania populistycznych kaznodziejów. Jednocześnie ruchy islamskie zyskały sobie szacunek i wdzięczność muzułmańskich społeczności, zakładając instytucje opiekuńcze, które wypełniły lukę spowodowaną zaniedbaniami rządu. Restrykcje finansowe, nałożone przez Międzynarodowy Fundusz Monetarny, doprowadziły do zaostrzenia się kryzysu mieszkaniowego i ograniczenia wydatków na cele społeczne. Państwo musiało wycofać się z niektórych dziedzin działalności, a jego rolę przejęły organizacje pomocy społecznej oraz zakładane przez islamistów stowarzyszenia charytatywne wspomagane finansowo głównie przez Arabię Saudyjską i kraje Zatoki. Islamski sektor finansowy, chociaż osłabiony masowymi stratami ponoszonymi przez inwestorów w Egipcie, stwarza jednak możliwości zatrudnienia oraz rozwija sieć opieki spłecznej, która zastępuje dawne instytucje komunalne i struktury patronackie. Szybka urbanizacja i rosnąca ilość slumsów sprawiły, że stary system przestał funkcjonować, ponieważ szajchowie i notable, lokalni i partyjni bossowie, stracili swą uprzednią klientelę. Wcześniejsi działacze nacjonalistyczni, retorycy, tacy jak naseryści i sympatycy partii Ba's, zostali zdyskredytowani. "Grupy islamistów - pisze Sami Zubajda - wkroczyły w próżnię organizacji i siły, aby narzucić swój autorytet i władzę. Stworzona przez nich organizacja nie jest organizacją powszechnego uczestnictwa. Odpowiedzialność ponoszą aktywiści i bojownicy, zaś zwykli ludzie, którym służą za skromną opłatę, mają podporządkować się etycznej reformie, nawrócić się na ortodoksyjny konformizm i udzielać politycznego wsparcia".

- Rozwój niezależnego szkolnictwa, tworzenie podstaw do niezależnej twórczości naukowej i przedsiębiorczości, tworzenie nowych miejsc pracy, obalanie barier stanowych, klasowych i kastowych, pozbawia zaplecza społecznego aktywistów fundamentalistów, ograniczając ich pole działania i czyniąc elementami małego liczebnie folkloru politycznego.

---