Do analizy fundamentalnej w serwisie StockWatch.pl wybraliśmy oprócz szeregu popularnych wskaźników, dwa bardzo silne, które stanowią ważny element oceny spółki w perspektywie długoterminowej. Mogą służyć albo jako punkt wyjścia w wyborze spółek do obserwacji, albo jako zerojedynkowy kwalifikator odrzucający spółki wcześniej wybrane. Omówimy zatem zarówno podstawowe wskaźniki cenowe jak i te dwa potężne narzędzia.
Siła wskaźników hybrydowych
Serwis StockWatch.pl jako jedyny w Polsce wylicza i udostępnia analityczne wskaźniki pozwalające na szybką i kompleksową ocenę sytuacji finansowej notowanych spółek. Są przekrojowe, gdyż przecinają w poprzek raporty, wymagając danych z 4 ostatnich kwartałów, które są wprowadzone do serwisu (i wkrótce będą w całości dostępne do przeglądania). Poniższe wskaźniki dają ogólny obraz typu tak/nie, pozwalający odrzucić spółki z dalszej analizy. Jednak trzeba dalej badać każdą ze spółek patrząc na pojedyncze wskaźniki i ich zmiany w czasie.
Z”-score
Pierwszy silny indykator sytuacji spółki. Jest to wskaźnik wyprzedzający jej nadchodzące problemy finansowe, opracowany przez profesora Edwarda Altmana z New York University, który jest światowej sławy ekspertem od bankructw. Całe swoje życie zawodowe tj. ponad 40 lat poświęcił temu jednemu tematowi. StockWatch.pl jako jedyny w Polsce posiada licencję na wykorzystanie Z”-score (i innych odmian wskaźnika – ta jest konkretnie dopasowana do polskiego rynku akcji).
Z”-score pokazuje solidność struktury finansowej i metodą statystyczną pozwala ocenić zagrożenie bankructwem firmy. Obliczany jest z raportu kwartalnego, a jego wynikiem jest liczba będąca podstawą dla przydzielenia ratingu wg skali od AAA (najlepszy) do D (najgorszy). Granicą jest BBB-/BB+, która oddziela spółki, których obligacje określane są mianem investment grade od tych, które określane są jako junk bonds.
Uwaga, patrzy z perspektywy kredytodawcy: czy ta spółka nie zbankrutuje zamiast oddać pożyczone pieniądze. Wskaźnik zastępuje rating kredytowy przyznawany przez agencje i nie zajmuje się w ogóle wyceną firmy ani stabilnością kursu akcji.
sWACC
To wskaźnik pomocniczy, ale bardzo ważny. Oznacza uproszczony (simplified) koszt kapitału (weighted average cost of capital), jaki zainwestowała spółka pozyskując go od inwestorów (kapitał własny) i od pożyczkodawców (kapitał obcy). Nasz serwis oblicza wersję uproszczoną, która nadaje się do porównań i oszacowania, ile kosztuje spółkę utrzymywanie kapitału na bilansie. Koszt kredytów czy obligacji to oczywiście płacone za nie odsetki, natomiast koszt kapitału własnego jest szacowany na bazie kosztu alternatywnego, tzn. zwrotu z kapitału, jaki mógłby uzyskać inwestor wkładając pieniądze w inną spółkę lub na lokatę (jeśli rynek jest na minusie). Wynikiem średniej ważonej tych dwóch liczb jest wskaźnik procentowy zwany kosztem kapitału danej spółki.
sEVA
To drugi bardzo silny wskaźnik oceniający efektywność działalności firmy. Nazywany jest zyskiem ekonomicznym (economic value added) lub zwrotem z zainwestowanego kapitału (return on invested capital). Też jest uproszczony, a to dlatego, że korzysta z uproszczonego WACC. Analitycy są zgodni, że EVA to najważniejszy wskaźnik dla każdej spółki, bo pokazuje jej realny wynik w kategoriach ekonomicznych, to jest, czy spółka w wyniku swojej działalności tworzy wartość dodaną, czy też przeciwnie, niszczy wartość.
Wzór jest banalnie prosty:
EVA = zwrot z kapitału minus koszt kapitału
Jako zwrot z kapitału obliczamy procentowo zysk operacyjny minus podatek dochodowy (odrzucając machinacje finansowe) w porównaniu do całego kapitału, jakim dysponuje spółka (własny plus obcy). Następnie, od tego wyniku odejmujemy obliczony wyżej koszt kapitału. i powstaje zysk ekonomiczny. Dodatni oznacza, iż spółka przez ostatni rok generowała wartość.
Filtr akceptacji bądź odrzucenia
W zależności od własnego nastawienia do inwestycji, a także na podstawie znajomości konkretnych spółek i trendów wskaźników, inwestor już na tym etapie może podjąć decyzję: odrzucam spółki o ratingu poniżej BBB- oraz te, które generowały ujemny zysk ekonomiczny. Takie podejście na pewno pozwoli na redukcję ryzyka i spokojniejszy sen, lecz pamiętajmy zawsze, że na rynku zysk jest proporcjonalny do ponoszonego ryzyka – tak więc dobierajmy strategię wyboru spółek do naszych celów. Chcąc spekulować krótkoterminowo możemy w ogóle nie zwracać uwagi na wyżej podane wskaźniki.
Inne narzędzia analizy fundamentalnej
W zależności od naszej strategii, wcześniej czy później sięgamy po wskaźniki cenowe, które mówią nam, czy spółka jest tania (niedowartościowana) czy droga (przewartościowana) na tle sektora i rynku. Na podstawie kursu zamknięcia akcji każdej ze spółek notowanych w indeksie WIG na Warszawskiej Giełdzie Papierów wartościowych, wyliczane są trzy takie wskaźniki.
Aktualne C/WK
Cena rynkowa jednej złotówki kapitałów własnych spółki. Wskaźnik poniżej 1 może oznaczać, że spółka jest niedoszacowana. Należy jednak ocenić to na tle innych spółek z danej gałęzi, a także przyjrzeć się trendowi firmy pamiętając, że wartość księgowa pochodzi z ostatniego opublikowanego raportu i od tego czasu mogła spaść. Wartość wskaźnika znacznie się różni pomiędzy branżami z uwagi na odmienną charakterystykę ich biznesów.
Kroczące C/ZO 12m
Cena rynkowa jednej złotówki zysku operacyjnego z ostatnich czterech zaraportowanych kwartałów. Mówi ile lat potrzeba by było, aby firma generując zysk z działalności podstawowej na obecnym poziomie, zgromadziła kwotę odpowiadającą aktualnej wartości rynkowej firmy. Taka interpretacja nie ma jednak praktycznego sensu, gdyż niewiele spółek zwraca kapitał akcjonariuszom. Na co dzień wskaźniki typu C/Z oznaczają po prostu mnożniki wyceny, jaką przykłada rynek do danej spółki, biorąc jako podstawę wyceny zysk roczny. Zysk jest jednak wielkością memoriałową i może nie oddawać rzeczywistych wyników firmy, a także jest łatwy do sterowania. Dlatego w StockWatch.pl wykorzystujemy jako podstawę zysk operacyjny. Pozwala odrzucić zdarzenia jednorazowe oraz efekt działań nieoperacyjnych (takich jak na przykład przeszacowanie wartości majątku albo zyski z lokat lub różnic kursowych). Pomijany jest też wpływ podatku dochodowego. Porównanie spółek na podstawie wskaźnika C/ZO daje bardziej przejrzysty obraz ich rynkowej wyceny, która wynika ze spodziewanego tempa wzrostu zysku w najbliższych okresach. Wskaźnik ten bardzo się różni pomiędzy branżami, od wartości jednocyfrowej do ponad czterdziestu.
Kroczące C/P 12m
Cena rynkowa jednej złotówki przychodów z działalności operacyjnej spółki, uzyskanych na przestrzeni ostatnich czterech zaraportowanych kwartałów. Pozwala na porównanie spółek nie osiągających zysku do rynkowych oczekiwań, iż zyski te wkrótce się pojawią. Bowiem zyskowność - szczególnie w młodych firmach - bierze się z szybkiego osiągnięcia odpowiednio dużych przychodów, które po wyjściu firmy z etapu inwestowania w etap dojnej krowy, skutkują osiągnięciem wysokiej rentowności. Drugi przypadek to firmy z cyklicznych sektorów, takich jak producenci samochodów czy linie lotnicze, charakteryzujące się naprzemiennymi kilkuletnimi okresami zysków i strat. Wskaźnik C/P pozwala je porównywać także w trakcie negatywnych okresów cyklu. Jego dodatkową zaletą jest to, że jest praktycznie niemożliwy do zmanipulowania przez księgowych i zarządy spółek. Doświadczenie mówi, że wartość powyżej 2 oznacza przeszacowanie akcji. Wskaźniki C/ZO i C/P są ze sobą powiązane w ten sposób, że podzielenie jednego przez drugi daje rentowność operacyjną. Można to zrobić samemu i łatwo ocenić czy jest ona wystarczająca i realistyczna. Marże poniżej 10% są na pewno alarmujące, a marże powyżej 30% na pewno nie są na dłuższą metę do utrzymania.
Ocena zachowania się kursu
Na podstawie kursu historycznego wyliczane są cztery kolejne wskaźniki, zahaczające wprawdzie o analizę techniczną, ale ważne dla oceny charakteru akcji.
Zmiana 12m
Zysk roczny, czyli teoretyczny zwrot z inwestycji w akcje spółki na przestrzeni ostatnich 365 dni kalendarzowych, bez uwzględnienia kosztów transakcji (prowizje, opłaty za rachunek maklerski). Uwzględnia splity oraz straty na odcięciu praw poboru, zaś nie uwzględnia zysków z dywidendy oraz teoretycznych zwrotów z wykupienia praw poboru.
Średnia płynność dzienna
Wskaźnik procentowy pokazujący, jaka część wszystkich akcji danej spółki podlegała transakcjom kupna-sprzedaży przez ostatnie pół roku, w przeliczeniu na jedną sesję. Wysoka wartość czyli kilka procent mówi o tym, że spółka przechodzi z rąk do rąk i nie jest chętnie trzymana. Natomiast niska wartość rzędu setnych części procenta informuje, że handel na akcjach odbywa się na marginalnej części akcji.
Zakres wahań kursu
Jest to procentowa amplituda zmian kursu wokół wartości średniej przez ostatnie pół roku. Podobna do wskaźnika znanego analitykom jako volatility, pokazuje stopień niestabilności, czyli rozedrgania kursu. Istotne dla inwestorów korzystających ze zleceń stop loss, uruchamiających się przy spadku kursu poniżej zadanego poziomu, aby określić rozsądny i bezpieczny poziom aktywacji tego zlecenia.
Beta kursu
Współczynnik korelacji zmian kursu spółki ze zmianami wartości indeksu rynku. Pokazuje stopień sprzężenia ruchów spółki z ruchami szerokiego rynku, zarówno przy wzrostach jak i spadkach. Dokładniej opisany w leksykonie, służy jako miernik poziomu ryzyka inwestycji w daną spółkę na tle ryzyka inwestycji w akcje. Przez analityków wykorzystywany do wyceny aktywów finansowych metodą CAPM.
Sygnały fundamentalne
W tabeli na stronie każdej spółki są ponadto dwie strzałki pokazujące kierunek zmian dwóch fundamentalnych wartości raportowanych przez spółki.
Zmiana gotówki
Dużo ważniejszy wskaźnik niż wszechobecny zysk. Zmiana gotówki pokazuje kierunek zmian stanu kasy firmy (w raporcie są to Środki pieniężne i ekwiwalenty) między ostatnim raportowanym kwartałem a analogicznym kwartałem roku poprzedniego. Spadek oznacza, że spółka konsumuje gotówkę w ramach swojej działalności, czyli ma jej mniej niż miała poprzednio, natomiast wzrost oznacza, że wygenerowała ją i posiada więcej niż miała. Jest to orientacyjny wskaźnik, gdyż po drodze mogła być wypłacana dywidenda, lub też spółka znajduje się w fazie silnego inwestowania i spożytkowuje na nie środki z emisji.
Zmiana kapitału operacyjnego (obrotowego)
Strzałka pokazuje kierunek zmian kapitału obrotowego w ciągu ostatniego roku. Jest to wartość Aktywów obrotowych minus Zobowiązania krótkoterminowe, czyli z grubsza miara należności netto, które rynek jest winny firmie z tytułu obrotu handlowego i jednocześnie zawiera się w tym wartość zapasów (magazynu) przy założeniu że ich zawartość jest zbywalna po cenach nabycia. Dynamika kapitału obrotowego kształtuje się różnie w zależności od branży, ale generalnie jego wzrost jest dobrym zjawiskiem gdyż stabilizuje firmę i poprawia jej sytuację majątkową, zaś spadek oznacza skurczenie się majątku. Podobnie jak inne wskaźniki, należy go interpretować osobno dla każdej spółki i w połączeniu z pozostałymi wskaźnikami oraz wiedzą o wydarzeniach w spółce.
Sfera miękka analizy fundamentalnej
To nie koniec, a zaledwie fragment analizy fundamentalnej – ten bazujący na twardych danych, wskaźnikach z wyceny rynkowej i sprawozdań finansowych. A jest przecież jeszcze sfera miękka, czyli przyszłość, plany i jakość zarządzania. Też różne dla różnych spółek. Tutaj każdy inwestor może mieć inną opinię, z którą trudno dyskutować. Dlatego przy każdej spółce znajduje się ocena na zasadzie „od zera do pięciu gwiazdek”, którą każdy użytkownik może i powinien wystawić spółce, którą zna. Jest to po prostu ocena punktowa w pięciu kategoriach, z których wyliczana jest średnia. Każdy widzi swoje oceny i może je zmieniać w miarę jak zmienia się jego opinia o spółce oraz sama spółka. Jednocześnie każdy widzi średnią ocenę ze wszystkich wystawionych przez użytkowników. Pozwala to na uzyskanie dodatkowego kryterium: sentymentu do spółki. Wartość dodana też jest: ponieważ jedną z ocen jest ocena perspektyw branży, to jednocześnie nasz system wyławia te oceny i liczy średnią dla każdej z branży i gałęzi rynku, pokazując ją na liście gałęzi. Dlatego – wystawiajmy oceny! Wszyscy na tym skorzystają.