Burza mózgów : „giełda pomysłów”, „fabryka pomysłów”- technika która ma na celu doskonalenie decyzji grupowych. Jest jedną z metod heurystycznych. Metody te odgrywają istotną rolę w rozwiązaniu problemów i są stosowane do poszukiwania pomysłów (idei, rozwiązań, wariantów).
Nazwa tej metody jest dosłownym tłumaczeniem nazwy anglosaskiej brainstorming. Metodę tę po raz pierwszy zastosował A.F. Osborne w roku 1939. Zamiast zabierających wiele czasu mało konkretnych dyskusji, wprowadziła rozwiązanie interesującego daną grupę problemu, trwające od kilku do kilkudziesięciu minut.
Zespół rozwiązujący określone zadanie wynajduje jak najwięcej pomysłów nowych, niekiedy zaskakujących, co stwarza atmosferę swobody i współzawodnictwa. Dopiero po zebraniu wszystkich pomysłów poddaje się je ocenie zespołu stąd metodę traktuje się jako metodę odroczonej oceny. „Burza mózgów” jest jedną z najefektywniejszych metod poszukiwania pomysłów gdyż:
- - po pierwsze: umożliwia znalezienie wielu pomysłów w krótkim czasie,
- - po drugie: koszty pracy zespołu są niewielkie,
- - po trzecie: potencjalne efekty bardzo duże.
Jakkolwiek burza mózgów może być bardzo skuteczna, to jej skuteczność może też być łatwo utracona. W szczególności czynnikami niszczącymi jej efektywność są np. obecność bardzo silnej dominującej osobowości w pierwszym etapie, zbyt duża ambicja niektórych uczestników, nie pozwalających dojść innym do głosu, niewielka otwartość na nowe idee ekspertów oceniających pomysły, skłonność uczestnika do zmiany tematu na niezwiązany z zadaniem, itp. (syndrom grupowego myślenia).
Twórca tej metody oddzielił fazę poszukiwań od fazy oceniania pomysłów.
Wymagania metodyczne:
- pomysły są własnością grupy.
Każdy uczeń ma prawo zgłosić dowolną ilość pomysłów.
Ważna jest liczba, a nie jakość pomysłów.
Pomysły nie mogą być przez nikogo oceniane, krytykowane i komentowane.
Można korzystać z wcześniej zgłoszonych pomysłów, zmieniać je lub rozwijać.
Nie notuje się autora pomysłu.
Pomysły mogą być najbardziej śmiałe i niedorzeczne.
Głosu udziela prowadzący sesję.
Pomysły powinny być notowane na tablicy, ewentualne w zeszycie (wybieramy sekretarza)
„Burza mózgów” składa się z trzech etapów.
Pierwszy - przygotowanie. Przygotowanie problemu do rozwiązania (np. w formie pytania). Musi to być problem otwarty, czyli mający różnorodne rozwiązania. Przygotować wiadomości, które pozwolą uczniom zrozumieć problem.
Drugi - tworzenie. Dużej liczby pomysłów na dany temat. Przygotowanie spotkania nieformalnego, którego celem jest stworzenie odpowiedniego klimatu, odpowiednio przeprowadzona sesja twórcza a na koniec podsumowanie całej sesji.
Trzeci - ocenianie.Ocena rozwiązań następuje dopiero po zgloszeniu wszystkich propozycji. . Ocena ta dokonywana jest przez zespół specjalistów od rozwiązywanego problemu. Należy ustalić odpowiednie kryterium oceny a dopiero następnie można dokonać analizy i oceny pomysłów. Celem jest stworzenie najbardziej trafnego sposobu rozwiązania.
Odmiany „burzy mózgów”:
1. 1. Jednoosobowa burza mózgów.
Jest to odmiana metody klasycznej i jest ona stosowana przez pojedynczą osobę. Trudno tu rozdzielić fazę tworzenia od fazy oceniania. Przebiega ona następująco: po sformułowaniu problemu wypisuje się na kartce wszystkie pomysły, jakie przychodzą do głowy, bez zastanowienia nad ich przydatnością.
Zbieranie i zapisywanie pomysłów nie powinno trwać dłużej niż 10-15 minut. Następnie dokonywana jest analiza każdego z pomysłów.
2. 2. Mieszana burza mózgów.
Burza mózgów złożona z kilku sesji burzy mózgów prowadzonych techniką indywidualną i zbiorową, które przemiennie następują po sobie. Przynosi ona bardzo dobre wyniki, gdyż takie indywidualne tworzenie wprowadza rywalizację między specjalistami i wykazuje autorstwo poszczególnych pomysłów.
3. 3. Burza mózgów z jednoczesnym ocenianiem.
Jest ona stosowana w celu szybszego znajdowania oczekiwanego rozwiązania. Jest tu w pewnym stopniu złamana zasada „burzy” a mianowicie w jednym miejscu i czasie pracują 2 zespoły: twórczy i oceniający. Zespół twórczy tworzy pomysły natomiast oceniający natychmiast je ocenia. Ocena ma charakter cząstkowy gdyż dopiero po zakończeniu pracy zespołu twórczego zebrane pomysły poddaje się szczegółowej analizie i ocenie.
4. 4. Phillips 66 Buzz Session.
Odmiana ta została zaproponowana przez L.D. Phillipsa. Wprowadził on 6 zespołów pracujących przez 6 minut. Każdy z zespołów pracuje osobno a po 6 - minutowej pracy spotykają się one na sesji zbiorowej. Na tej sesji zbierane są wszystkie pomysły i powstaje lista pomysłów, która następnie jest uzupełniona podczas zbiorowego tworzenia.
5. 5. 635
Metoda nazwana jest inaczej brainwritting. Słowne zgłaszanie pomysłów zastąpione jest zapisywaniem na specjalnych formularzach. Elementy, które modyfikują burzę mózgów to: 6 osób, z których każda ma podać jednorazowo 3 pomysły w ciągu 5 minut. Pomysły jednak nie mogą się powtarzać. Metoda ta jest wydajna, efektywna gdyż w krótkim czasie można zgromadzić wiele pomysłów.
6. 6. Metoda Gordona.
Polega ona na tym, iż uczestnicy dyskusji nie znają tematu szczegółowego, tylko formułuje się im problem ogólny. Przewodniczący pod sam koniec dyskusji odkrywa problem uczestnikom.
Burza mózgów:
rozwinięcie wśród uczniów umiejętności słuchania, a jednocześnie powstrzymywania się od krytyki cudzych wypowiedzi.
Burzę mózgów stosuje się łatwo. Jej przygotowanie nie wymaga długiego czasu. Nie potrzeba specjalnych pomocy dydaktycznych.
Powodzenie tej metody jest jednak uzależnione od aktywności całej grupy.
Warunkiem jej skuteczności jest rozdział tworzenia pomysłów od ich jakości. Badania przeprowadzone przez panów Karua i Williamsa przeczą jej skuteczności, ponieważ:
istnieje lęk przed cudzą oceną własnych pomysłów
zachodzi spadek indywidualnej motywacji
nie można mówić jednocześnie
trudno jednocześnie przetwarzać dane o cudzych pomysłach i generować własne; występuje efekt następnego w kolejce - spadek uwagi przykładanej do cudzej odpowiedzi i gorsze zapamiętanie jej treści przez osoby, które same bezpośrednio po niej mają mówić
Dlaczego jest więc nadal powszechne przekonanie o jej skuteczności?
sami uczestnicy sesji ulegają złudzeniu wzrostu produktywności
wskutek pochlebnych dla siebie porównań społecznych
posiadanie złej techniki jest lepsze od nieposiadania żadnej