Pytania z biol. kom zwierzęcej
wg egzaminu z lutego 2005 r. wstępnie opracowane i uporządkowane tematycznie
(numeracja na podstawie pierwotnych zbiorów pytań; B i U- dot. 2 wersji testu o ile nie powtórzyły się wcześniej)

I. Jądro, genom

3. 20, 35. U-13. Struktura (włókna chromatynowego / solenoidu pozwala na pozorne skrócenie zawartego DNA w przybliżeniu.... razy?
Średnica włókien DNA wg kolejnych stopni upakowania:
- elementarne, podwójny heliks (10 pz na skręt, brak upakowania) - 2 nm
- nukleosomowe (150-200 pz na nukleosom, upakowanie 6x) - 10 nm
- solenoidowe (z 12 nukleosomami na skręt, upakowanie 40x) - 30 nm;
- chromatynowe, interfazowe - 240-300 nm, upakowanie 1700x;
- chromosom metafazowy - 2 złączone chromatydy o grub. 700-800 nm każda (maksymalne upakowanie czyli do 10-12 tys. razy)

17. Długość DNA człowieka - 2,3 metra

2, 21. Pufy (pierścienie Balbiniego) to - lokalne nabrzmienia w obrębie chromosomu politenicznego, są aktywne transkrypcyjnie.

22. Rozluźnienie w chromatynie -
nie pamiętam kontekstu pytania, ale może tu chodzić o tzw. euchromatynę, czyli zdatną do transkrypcji. Przypadkiem szczególnym euchromatyny są pufy chromosomach politenicznych (pyt. 21), lub pętle boczne w chrom. szczoteczkowych. Z kolei chromatyna spakowana, gdzie nie tworzy się mRNA czyli nieaktywna transkrypcyjnie - to heterochromatyna.


30. DNA ile jest „c” w fazie G0 cyklu komórkowego:
a) 2c; b) 4c; c) 1c;
Odp. a) - W fazie G0/G1 - bezpośrednio po zakończeniu mitozy w komórce są dwie sparowane cząsteczki DNA = 2c Po przejściu fazy S (syntezy DNA) będzie 4c


B-12. Za strukturę włókna chromatynowego odpowiada histon
a) H-1; b) H-2A; c) H4.
Odp. a) - Histon H1 stabilizuje włókno 30 nm (a histony rdzeniowe H2, H3 i H3 odpowiadają za strukturę niższego stopnia - tj. nukleosomu)

U-9. W jakich komórkach występują chromosomy szoteczkowe?
- w oocytach ptaków (umożliwiają transkrypcję podczas mejozy, w tym celu tworzą się na nich tzw. pętle).


II. Jąderko, rybosomy

6, B4. W jądrze interfazowym białko C23 jest zlokalizowane w:
a) FC (w centrach fibrylarnych); b) FC i DFC; c) DFC.
Odp. b) C23 - nukleolina lub białko C23; białko ok. 100-105 kDa (ang. nucleolin); wiążące jony Ag+ (srebrochłonne).
W interfazie jest w centrach fibrylarnych (FC; ang. fibrillar centers), w DFC, a podczas mitozy również w obszarach organizatorów jąderkowych. Jest to główna fosfoproteina jąderkowa, białko wieloczynnościowe, może być zaangażowane w aktywację (rozpakowywanie) rDNA (powoduje wiązanie się do histonów H-1, pyt. B-3); upakowanie nowo transkrybowanych prerybosomowych 45S rRNA i montowanie rybosomów.


B3. Za dekondensację chromatyny jąderkowej odpowiada białko:
a) B23; b) C23; c) B23 i C23
Odp. b) C-23 - poprzez oddziaływanie z histonami swoim kwaśnym regionem N-końcowym (białko B-23 odpowiada za dojrzewanie rRNP).


19; U-22. Przeróbka i dojrzewanie cząstek pre-rybosomowych odbywa się w:
a) FC i DFC; b) DFC; c) GC.
Odp. c) - w GC, gdzie gromadzą się rybonukleoptroteiny (RNP) będace intermediatami dojrzewania pre-r RNA oi stanowiące cząstki pre-rybosomowe. Ostateczne utworzenie rybosomów odbywa się w cytoplazmie.

28. DFC - to miejsce:
a) nagromadzenia białek jąderkowych
b) występowania transkryptów pierwotnych
c) gotowych pre-rybosomów:
Odp. b) - DFC (Dense Fibrylar Component) - to gęsty składnik włóknisty jąderka. Jest miejscem intensywnej transkrypcji RNA (zawiera wczesne transkrypty rRNA) otacza centra fibrylarne (FC), zawiera białka srebrochłonne C-23, Polimeraze kl. I oraz B-23 (którego nie ma w FC)


14. Co syntetyzuje rRNA? - polimeraza RNA kl. I
B-18. Polimeraza I RNA jest zlokalizowana w jąderku w
a) FC; b) FC i DFC; c) DFC.
Odp. b) Większość jest w FC, ale częściowo przemieszcza się do DFC. Podczas mitozy białko wiąże się z chromatyną organizatorów jąderkowych (NOR).

9. Wymień składniki FC jąderka: - FC to centra fibrylarne (Fibrylar Center) - jasne przestrzenie, brak transkrypcji. Zawierają rDNA, białko srebrochłonne C23, Polimerazę I RNA.

11 (B-9). Taśmowate jąderka występują w:
a) spermatydach
b) oocytach ptaków
c) komórkach nowotworowych
Odp.


U-19. W jąderku produkowane są następujące frakcje rRNA- 18S; 5,8S i 28S. W nukleoplaźmie dołącza się 5S rRNA.

U-20. W skład dużej podjednostki rybosomu eukariota wchodzi - 50 molekuł białkowych (a do podjednostki mniejszej - 30)



III. Błona komórkowa, transport przez błonę, połączenia międzykomórkowe

1. klatryna - to białko opłaszczające pęcherzyki transportowe (transbłonowe)

32. W strefie przylegania między błonami stwierdza się obecność:
a) winkuliny
b) plakoglobiny
c) kadhedryn
Odp. c najbardziej pasuje tu kadhedryna, która jest białkiem transbłonowym;

33. Podstawowa (strukturalna i funkcjonalna) jednostka połączeń szczelinowych to:
konekson (chodzi tu o połączenia typu komunikacyjnego umożliwiające wymianę substancji pomiędzy sąsiadującymi komórkami


IV Cykl komórkowy - Mitoza, mejoza, cytokineza

4. Proces cytokinezy można zahamować stosując:
a) kolchicynę
b) winkrystynę
c) cytochalazynę

c) cytochalazyne - chodzi o cytokineze, gdzie pierścień kurczliwy zbudowany z mikrofilamentów dzieli cytoplazmę. Dla podziału komórkowego byłaby kolchicyna (działa na mikrotubule)

7. jakie białko rozplata chromatynę
- chyba helikaza


B7. Ruch chromatyd siostrzanych w anafazie jest:
a) efektem skracania się mikrotubul biegunowych;
b) wypadkową skracania się mikrotubul kinetochorowych oraz wzajemnego ślizgania mikrotubul biegunowych
c) wypadkową skracania się mikrotubul kinetochorowych oraz wzajemnego ślizgania mikrotubul astralnych

Najprawdopodobniej b)

B8. Replikacja DNA centromerowego zachodzi
a) w fazie S cyklu komórkowego
b) w anafazie
c) w metafazie

V. Mitochondria i inne struktury wewnątrz kom.

10. Podaj przykład komórek bogatych w mitochondria:
Najwiecej stwierdzono u ameby Chaos chaos (0,5 mln.). U człowieka stosunkowo dużo (1000-2000), występują w komórkach wątrobowych, okładzinowych gruczołów żołądkowych, kanalików nerkowych krętych i komórkach kory nadnerczy, komórkach mięśnia sercowego.

13. białka lizosomalne - gdzie występują? - wewnątrz pęcherzyka


B-14. Synteza białek lizosomalnych odbywa się w:
a) RER b) SER c) diktiosomach
chyba a) bo tylko tam są rybosomy, w diktiosomach zachodzi obróbka postranslacyjna (postsyntetyczna).

15. Miejsce przylegania obu błon mitochodrialnych - jak nazywamy

31. Kanały w mitochondriach (duże kanały w błonie zewnętrznej) buduje białko - poryna

18. Synteza mtDNA - gdzie - w matriks mitochondrialnej (wewnątrz obu błon)




VI. Cytoszkielet

3 i 25. ABP, białka towarzyszące wrzecionu i MF (mikrofilamentom).
Wśród ABP (Actine Binding Protein - białka wiążące aktynę) - wyróżnia się 6 klas:
I. - stabilizujące aktynę G (globularną, monomeryczną), a depolimeryzujące postać F (fibrylarną) - np. profilina;
II. - inicjujące polimeryzację lub fragmentację (np. wilina, gelsolina - pyt. B-1);
III. - stabilizujące MF (np. tropomiozyna);
IV. - formujace sieci MF (wywołujące skurcz jak. miozyna, lub nie - np. filamina - pyt. 12);
V. - formujące wiązki MF - np. fimbryna;
VI. - przymocowujące włókna aktyny do różnych struktur komórkowych - np. winkulina (pyt. U-B), talina, konektyna


12. Co to jest filamina?
Jedno z ABP - „białko towarzyszące mikrofilamentom” - o masie 25 kDa (synonimy ABP280, Fh) - homodimer kontrolujący rozgałęzianie się cząsteczek F-aktyny, formujących sieć mikrofilamentów, ale bez właściwości skurczowych.

B1. Gelsolina to białko ABP:
a) formujące wiązki MF;
b) wiążące filamenty aktynowe z błona komórkową;
c) fragmentujące MF.
Odp. c)


U-7. Wymień białka towarzyszące mikrofilamentom w mikrokosmkach:
- wilina, fimbryna, tropomiozyna, karmodulina


29 B11. W ośrodkach nukleacji centrosomu zlokalizowana jest tubulina:
a) „alfa” b) „beta” c) „gamma”
Odp. c - Tubulina „gamma” - tworząca struktury o kształcie pierścieni. Każdy pierścień służy jako punkt startowy do wzrostu jednej mikrotubuli. Dimery α-β-tubuliny dołączają się do pierścienia końcem “minus”, a wzrost następuje od końca plus, na zewnątrz. Centrosomy są więc centrami mitotycznymi komórki (w pobliżu jądra), gdzie formują się mikrotubule wrzeciona podziałowego) . Uwaga komórki roślinne ich nie mają!

34; U-4. białko generujące ruch zginający rzęski to - dyneina rzęskowa - generuje ruch zginający rdzenia


B6. Średnica filamentów pośrednich wynosi:
a) 10 nm; b) 15 nm; c) 25 nm
Odp. a) - Cytoszkielet budują 3 grupy włóknistych struktur: - filamenty pośrednie o śr. 10 nm; poza tym - mikrotubule o średnicy 25 nm i mikrofilamenty o śr. 6nm.


B3. Włókna naprężeniowe to pęczki:
a) mikrotubul;
b) mikrofilamentów;
c) filamentów pośrednich.
Odp. b) Chodzi tu o równoległe pęczki włókien aktyny

U-18. Filagryna to -
białko IFAP (Inter- filametnt asociated proteins) towarzyszące filamentom pośrednim, mocno zasadowe (pH 9-10), występuje w tkance skórnej, wiąże filamenty keratynowe.


VII. Techniki laboratoryjne

8. Do czego służy Azur-B?


16; U3. Metody wykrywania:
- rDNA - stosujemy azotan srebra, który wiąże białka towarzyszące odcinkom rDNA (aktywnym transkrypcyjnie) dając prążki „AgNOR”
- DNA - stosujemy barwniki akrydynowe (np. oranż akrydyny), które wbudowują się do cząsteczki DNA między pary zasad azotowych i świecą pod wpływem promieni UV; p. też pkt. 26-27


10. Metoda barwienia, która pozwala zlokalizować polisacharydy w komórce to:


23. Barwnik ASTRA (błękit Astra) co wykrywa?


26. Który składnik jąderka znakuje się jako pierwszy z H3 urydyną?
27. Co jest widoczne w jąderku po związaniu z H3 urydyną?
B-13 Chcąc wskazać miejsca transkrypcji metodą autoradiograficzną należy stosować znakowaną 3H
a) tymidynę; b) leucynę; c) urydynę.
Odp. c) urydyna (leucyna to bzdura - aminokwas dotyczy dopiero etapu translacji)

Chodzi tu o tzw. autoradiografię polegającą na dodawaniu do badanego preparatu zasad azotowych, w cząsteczkach których atomy wodoru zastąpiono jego promieniotwórczym izotopem H3 - trytem (prawidłowy zapis 3H), dzięki czemu można specyficznie barwić oba rodzaje kwasów nukleinowych:
- urydyna wchodzi w skład uracylu, tym samym występuje tylko w RNA;
- tymidyna wchodzi w skład tyminy - czyli występuje tylko w DNA;
- cytydyna- jest w DNA i RNA - wtedy zobaczymy wszystkie kwasy nukleinowe;
W jąderku z H-3 urydyną wiąże się głównie RNA i (co widzimy przy pomocy odpowiednich detektorów). To samo dotyczy transkrypcji (w miejscu tworzenia się mRNA obserwujemy kumulację znakowanej urydyny).


Pytania z 10.12.2005
Sporo powtórzonych z poprzedniego egzaminu (jakby zebrać z każdej grupy pytania, to powtórzyło się prawie wszystko), ponadto z nowych:

- Kompleks synaptomenalny powstaje w:
 Leptotenie
 Zygotenie
 Pachytenie

- składniki GC, DFC

- średnica lizosomów, mikrofilamentów, chyba też włókna nukleosomalnego

- co usuwa związki toksyczne (do wyboru peroksysomy, lizosomy i coś jeszcze. Ja dałem, że peroksysomy, ale sprawdźcie)

- jaki barwnik wybarwia mitochondria (Rodamina 123 dla fluorescencji i zieleń Janusowa dla świetlnego)

- jaki element cytoszkieletu odpowiada za transport wewnątrzkomórkowy

- kiedy powstają mostki cytoplazmatyczne (lub coś w tym stylu - gdy pierścień kurczliwy nie zamyka się do końca)

- co to MPF, koneksyna, Cdk, kinezyna (nie mylić z kinazą). MPF to M-Phase Promoting Factor, coś przy kontroli cyklu - ja tego chyba nie miałem w notatkach  Resztę łatwo znajdziecie.

- zamknięcie kanałów w połączeniach komunikacyjnych następuje przy
 podwyższonym poziomie Ca 2+ i Mg 2+
 obniżonym poziomie Ca 2+ i Mg 2+
 podwyższonym poziomie Ca 2+

- barierę krew-mózg tworzą
 połączenia barierowe (jakoś tak, to była błędna odp. chodziło chyba o to co jest tylko u owadów)
 połączenia ścisłe
 strefa przylegania

- w której fazie następuje replikacja mitochondrialnego DNA (w G2)

- kiedy replikacja chyba centrioli (tego nie wiedziałem, ale dziewczyny przede mną miały G2  )

- GC to miejsce
 nagromadzenia białek jąderkowych
 występowania transkryptów pierwotnych
 gotowych „pre-rybosomów”

- białko stabilizujące mikrokosmki albo jakoś tak (tropomiozyna)

- dzięki czemu utrzymywane jest kwaśne pH w lizosomach (pompy protonowe)

- co wykrywa metoda PAS (polisacharydy)

- metody wykrywania RNA (H3 + urydyna, Azur-B, oranż akrydyny, nie wiem czy cos jeszcze ale sprawdźcie)

- coś o polimerazę RNA I, chyba gdzie występuje

- który element jąderka strawi RNAza (na wykładzie była mowa, że najwrażliwsze na nią jest GC)

- do czego służy metoda „spreading” (chodzi o te „christmas tree” i transkrypcję DNA - ćwiczenia)

- stan skondensowany mitochondriów charakteryzuje
 podwyższone stężenie ATP
 wzrost ADP do ATP
 jakaś bzdura o zmianach w macierzy

- heterochromatyna nie występuje
 w strefie peryferycznej jądra
 w NOR
 w telomerach
Ja dałem że w organizatorze, bo tam chromatyna jest niby najluźniejsza więc formy skondensowanej raczej nie będzie.

1

---