Korytarzowe wyrobiska udostępniające

Korytarzowymi wyrobiskami udostępniającymi są: przecznice, przekopy, sztolnie, pochylnie, chodniki badawcze.

Przecznicami nazywamy wyrobiska korytarzowe wykonywane w skałach płonnych prostopadle do kierunku rozciągłości pokładów.

Przekopy kierunkowe są to wyrobiska korytarzowe drążone z głównej przecznicy równolegle lub prawie równolegle do rozciągłości pokładów aż do granic obszaru górniczego kopalni. Jeżeli wyrobiska wykonane są z przekopu kierunkowego i są prostopadłe do niego to nazywane są przecznicami polowymi. Wyrobiska o innych kierunkach nazywane są przekopami polowymi. Z przekopu kierunkowego w odstępach od 300 do 500 m prowadzi się przecznice oddziałowe prostopadle do rozciągłości udostępnianych pokładów.

Rys. 1. Schemat nazw wyrobisk udostępniających [4]

Przestrzenny układ geometryczny wyrobisk udostępniających w obszarze górniczym tworzy tzw. model kopalni [4]. Elementami modelu kopalni są szyby i (lub) upadowe, poziomy oraz wyrobiska korytarzowe poziome, pochyłe i szybiki, mające na celu połączenie poziomów wydobywczych i pól eksploatacyjnych z szybami (upadowymi) kopalni pod względem transportowym i wentylacyjnym.

Rozmieszczenie wyrobisk udostępniających względem siebie i względem złoża tworzy tzw. strukturę udostępnienia złoża.

Wyróżnia się dwie podstawowe struktury: strukturę złożową i strukturę kamienną. W rozwiązaniach praktycznych wyróżnia się strukturę pośrednią, zawierającą elementy obu struktur, zwaną strukturą mieszaną.

Poziome wyrobiska udostępniające (podobnie jak szyby) zaliczane są do wyrobisk kapitalnych. Okres ich istnienia wynosi około 20 do 25 lat i zależy od czasu istnienia poziomu oraz jego zasobności. Z tego też powodu wyrobiska te muszą być wykonywane w sposób zapewniający ich długotrwałe użytkowanie.

Rys. 2. Przestrzenny schemat rozcięcia poziomu [1]

Wymiary przekroju poprzecznego poziomych wyrobisk udostępniających uzależnione są między innymi od: ilości transportowanego urobku, ilości przepływającego powietrza, ruchu ludzi i wytrzymałości skał otaczających wyrobisko.

Rys. 3. Kształty przekroju poprzecznego przecznicy przez zastosowanie obudowy murowej otwartej [2]

Rys. 4. Kształty przekroju poprzecznego przecznicy przez zastosowanie obudowy murowej zamkniętej [2]

1. b)

Rys. 5. Kształty przekroju poprzecznego przecznicy przy zastosowaniu obudowy stalowej z łuków podatnych ŁP [1]

Powierzchnia przekrojów poprzecznych tych wyrobisk wynoszą od 12 do 20 i więcej m².

Rys. 6. Przecznica dwutorowa dla przewozu lokomotywami z przejściem dla ludzi [1]	Rys. 7. Przekop w obudowie murowej [3]
Rys. 8. Przekop w obudowie odrzwiami drewnianymi [3]		Rys. 9. Przekop w obudowie ŁP [3]

Do wyrobisk kapitalnych, to jest związanych z funkcjonowaniem poziomu zaliczane są także wyrobiska komorowe takie jak: wloty do szybu, komory pomp, zajezdnie elektrowozów, skład MW, komory przeciwpożarowe, komory skipowe, komory wywrotu wozów itp.

Na rys. 10 przedstawiono schemat podszybia z zaznaczeniem lokalizacji wyrobisk komorowych oraz systemu obiegu wozów [1].

W przypadku dużych pól eksploatacyjnych niektóre z wyrobisk komorowych mogą być lokalizowane w nich samych, np.: polowe komory MW, polowe komory pomp itp.

Rys. 10. Podszybie jednostronne o przelotowości 3000 do 6000 t/d [1]

Rys. 11. Przykład podszybia pętlicowego kopalni [3]

Rys. 12. Przykład podszybia przelotowego (schemat) [3]

Literatura

1. Chudek M., Wilczyński S., Żyliński R.: Podstawy górnictwa. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1979

2. Nowak K., Kostrz J.: Górnictwo. Część I. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1989

3. Krupiński B.: Zasady projektowania kopalń. Część I. Wyd. „Śląsk”, Katowice 1963

4. Piechota S.: Technika eksploatacji złóż, część I. Podstawowe zasady i technologie wybierania kopalin stałych. Wydawnictwo PAN IGSMiE. Kraków 2003

5

---