Scharakteryzuj średniowieczną hagiografię - omów genezę i literackie realizacje (na wybranym przykładzie)
Hagiografia - dział literatury obejmujący żywoty świętych (zwłaszcza katolickich), ukazujący życie świętego, jego czyny i cuda od narodzin po męczeńską zwykle śmierć. Żywoty świętych miały ustalony, powtarzalny porządek przedstawiania wydarzeń.
Powstał u schyłku starożytności, a rozwinął się w średniowiecznej Europie od IV/V wieku. Za pierwsze dzieło hagiograficzne uznaje się „Vita Antonii” napisane przez św. Atanazego (IV w.). Średniowieczne żywoty świętych czerpały z różnych źródeł biografie, np. z klasztorów. W Polsce do najstarszych hagiografii należą żywoty św. Wojciecha z początku XI w., św. Stanisława, św. Jadwigi z XIII i XIV wieku. W XV w. powstał polski przekład wierszowanej „Legenda o św. Aleksym”. Najwybitniejszym polskim dziełem hagiograficznym były „Żywoty świętych” z 1579 r. napisane przez Piotra Skargę. To dzieło zawiera około 400 żywotów. Hagiografie przedstawiają dzieje świętych, propaguje i konstruują one wzór świętego (ascety) - ideał do naśladowania.
„Legenda o świętym Aleksym” - przedstawia żywot Aleksego: opis narodzin świętego, cudowne dzieciństwo (pierwsze objawy wspaniałości), młodość („wzrastające” cnoty, ożenek z córką carską Famianą). Lecz w dniu nocy poślubnej Aleksy składa śluby czystości i odchodzi z domu w tułaczą wędrówkę, oddając bogactwo biednym i potrzebującym. Aleksy znosi wszelkie męki i upokorzenia (leży pod progiem Kościoła; szesnaście lat spędza pod schodami na dworze ojca, gdzie wylewano nań pomyje). Dopiero po jego śmierci dowiadujemy się, z listu który pozostawił, kim był. Podczas jego śmierci i pochówku następowały liczne cuda: w całym Rzymie dzwoniły same wszystkie dzwony, „zapach” ciała Aleksego uzdrawiał chorych z wszystkich dolegliwości.
„Legenda o świętym Aleksym” jest utworem propagującym skrajną ascezę. Ascetami określa się ludzi, którzy dobrowolnie decydują się na umartwianie, odrzucenie wszelkich przyjemności świata, życie w skrajnej nędzy i cierpieniu. Celem takiej postawy było, oprócz doskonalenia w sobie cnoty i pobożności, uzyskanie zbawienia i osiągnięcie świętości już na ziemi. Asceci wierzyli, że po śmierci czeka ich szczęście wieczne.
Aleksy jest przykładem typowego idealnego człowieka średniowiecza: odrzucającego świat materii dla Boga i wiecznego szczęścia w niebie.