Zagadnienia na zaliczenie z oceną - bhp i ergonomia.
Pojęcie wypadku przy pracy i wypadku traktowanego na równi z wypadkiem przy pracy.
Wypadek - każde nieplanowane, nagłe i niepożądane zdarzenie w wyniku którego ludzie tracą życie, doznają obrażeń lub ponoszą straty.
Wypadek przy pracy - nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.
Na równi z wypadkiem przy pracy traktowany jest wypadek, któremu pracownik uległ:
w trakcie podróży służbowej, chyba że pracownik nie wykonywał w tym czasie powierzonych mu zadań,
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające
u pracodawcy organizacje związkowe.
Ergonomia - definicja, zadania.
ergos- praca
nomos- prawo, zasada
Pojęcie ergonomii tak naprawdę funkcjonuje
w świadomości społecznej dopiero od około
50 lat - i to wcale nie powszechnie
Równie dobrze oddawałyby istotę zagadnienia takie określenia, jak: poręczność, funkcjonalność, przydatność, odpowiedniość, użyteczność, wygoda, skuteczność - jako cechy np. narzędzi, maszyn, określane na podstawie prób i błędów podczas ich użytkowania.
Przedmiotem ergonomii jest relacja układu człowiek - elementy pracy , w celu zapewnienia higieny, bezpieczeństwa i komfortu pracy, przy założeniu wysokiej sprawności procesu produkcyjnego. Wiedza o relacjach między elementami tego układu powinna obejmować zagadnienia: co robić, jak, jakie mogą się z tym wiązać zagrożenia oraz jak ich unikać.
Ergonomia to nauka stosowana zmierzająca do
optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn,
urządzeń, technologii, organizacji i materialnego
środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego
użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych
psychicznych i społecznych człowieka.
Dążenie do podwyższania ergonomicznej jakości obiektów technicznych nie ma nic wspólnego z działalnością idealistyczną
i charytatywną.
Wręcz przeciwnie - celem działalności ergonomicznej jest zwiększenie efektywności działań ludzkich, w tym: pracy zawodowej, lecz nie kosztem zwiększonego wysiłku czy innych obciążeń człowieka
Podział ergonomii.
Koncepcyjną (projektową)
Zajmuje się:
optymalizacją układu człowiek - technika - środowisko na etapie projektowania.
Bazą do ergonomicznego projektowania są wyniki badań podstawowych oraz metody, takie jak:
• diagnoza,
• modelowanie.
Działalność koncepcyjna jest nieograniczona gdyż we wczesnej fazie opracowywania rozwiązań technicznych jest:
• o wiele bardziej racjonalna,
• bardziej skuteczna od ergonomii korekcyjnej i w przyszłości winna być kierunkiem dominującym
Korekcyjną, która jest realizowana w miejscu pracy.
Zajmuje się:
analizą istniejących warunków na stanowiskach pracy
oceną tych warunków,
wymaganiami organizacyjnymi i społecznymi,
opracowaniem projektu optymalizacji.
Ograniczona jest:
możliwościami technicznymi,
względami ekonomicznymi
Antropometria - co to jest i czym się zajmuje?
Antropometria - metoda badawcza stosowana w antropologii fizycznej, polegająca na pomiarach porównawczych części ciała ludzkiego np.: długości kości (osteometria), objętości i proporcji czaszki (kraniometria), głowy (kefalometria), proporcji ciała (karpometria), wagi ciała, rozstawu oczu, określenie pigmentacji oczu, włosów i skóry itp. Do pomiarów wykorzystywane są przyrządy antropometryczne.
Od czasu Cesare Lombroso antropometria ma zastosowanie w kryminalistyce dzięki temu, że kształt i wielkość szkieletu po 25 roku życia nie ulegają już większym zmianom. Umożliwia to stwierdzenie tożsamości badanego ciała (szczątków).
W czasie drugiej wojny światowej była stosowana przez pseudonaukowców nazistowskich w celach selekcyjnych, dla określenia rasy człowieka.
Celem antropometrii jest dostarczenie obiektywnych i dokładnych danych, antropometria posługuje się metodami statystycznymi.
Z wyników badań antropometrii korzysta m.in. przemysł ustalając rozmiary ubrań, obuwia czy np. ławek szkolnych.
Kryteria antropometryczne określają, iż struktura stanowiska pracy powinna być dostosowana do przynajmniej 90% użytkowników, tj. stwarzać wygodne i bezpieczne warunki pracy osobom, których wymiary mieszczą się między
wartościami 5. i 95. centyla.
CENTYL - jest to punkt w skali ocen, poniżej którego znajduje się określony % czynników,
np. 5. centyl jest to punkt na skali, poniżej którego leży 5 % wyników.
Stosowanie barw w projektowaniu ergonomicznym.
• barwa czerwona - jest sygnałem kategorycznego
zakazu wykonywania określonych czynności,
z wyjątkiem wyłączników maszyn i urządzeń,
• żółta - stanowi ostrzeżenie przed
niebezpieczeństwem,
• barwa zielona - oznacza miejsca i przejścia
bezpieczne,
• barwa niebieska - jest barwą informacyjną.
Nauki współpracujące z ergonomią.
Rozwiązanie problemów, które z taką ostrością pojawiły się
w omawianym czasie, wymagało udziału wielu specjalistów
z różnych dyscyplin naukowych. Dyscypliny te można ująć w dwie grupy:
nauki o człowieku ,
nauki techniczno - organizacyjne
Ergonomia na stanowisku komputerowym.
Szkodliwe czynniki fizyczne - rodzaje.
Czynniki fizyczne można podzielić na:
mechaniczne,
prąd elektryczny,
hałas (słyszalny, infradźwiękowy i ultradźwiękowy),
drgania mechaniczne,
nielaserowe promieniowanie optyczne (nadfioletowe,
widzialne i podczerwone),
promieniowanie laserowe,
mikroklimat zimny i gorący
pola elektromagnetyczne,
promieniowanie jonizujące,
pyły nietoksyczne,
obciążenie techniczne,
Pojęcia NDN i NDS.
Podstawą oceny narażenia na hałas są wartości NDN.= 85 db
Podstawą oceny narażenia na pył są wartości NDS.
Celem ustalania najwyższych dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia jest obniżenie lub zminimalizowanie ich stężenia w środowisku pracy do poziomu akceptowalnego ryzyka zdrowotnego.
Szczegółowa definicja NDS dla pyłów jest taka sama jak dla substancji chemicznych i brzmi następująco:
Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS) jest to stężenie średnie ważone, którego oddziaływanie na pracownika
w ciągu 8-godzinnego dobowego i 42-godzinnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Szkodliwe czynniki chemiczne - podział ze względu na działanie.
Czynniki chemiczne można podzielić na:
toksyczne,
drażniące,
uczulające,
rakotwórcze,
mutagenne,
upośledzające funkcje rozrodcze
Szkodliwe czynniki chemiczne biologiczne - rodzaje.
Czynniki biologiczne można podzielić na:
priony (białkowe cząstki zakaźne)
bakterie,
wirusy,
grzyby,
czynniki roślinne,
czynniki zwierzęce.
System ochrony pracy w Polsce.
System organizacyjny ochrony pracy w Polsce wskazuje na organy i organizacje uczestniczące
w kształtowaniu i realizowaniu zadań
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
System organizacyjny ochrony pracy można podzielić na dwa systemy:
ogólnokrajowy,
zakładowy oraz na mniejsze podsystemy.
Zagadnienia bhp w kodeksie pracy. (rozdział IV Kp.)
Aktem wewnątrzzakładowym, regulującym sprawy z zakresu bhp, jest regulamin pracy. Zakres przedmiotowy regulaminu, określony w art. 1041 kp obejmuje uregulowania w zakresie:
wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,
wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym
i kobietom,
rodzaje prac i wykazy stanowisk pracy dozwolonej pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,
wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe,
obowiązki dotyczące bhp w tym sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się
z wykonywana pracą.
Podział wypadków przy pracy.
Śmiertelny wypadek przy pracy to wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym sześć miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, na skutek którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej, inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie, trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Jeżeli wypadkowi, w wyniku tego samego zdarzenia, uległy co najmniej dwie osoby, to mówimy o wypadku zbiorowym.
Rodzaje umów o pracę i umów cywilno-prawnych.
Umowy o pracę:
1. Umowa o pracę na czas nieokreślony -nie zawiera w swej treści daty ani terminu rozwiązania umowy, dopóki nie nastąpi wypowiedzenie albo wygaśnięcie z innych przyczyn.
2. Umowa na czas określony -charakterystyczną cechą tej umowy jest podanie przez strony w treści umowy konkretnej daty jej rozwiązania. Może być zawarta na dowolny okres, np. na dwa dni, jak również i na dwa lata, gdyż ustawodawca nie zawiera żadnych ograniczeń.
3. Umowa na czas wykonywania określonej pracy - z treści umowy wynika, że pracodawca przyjmuje pracownika na czas trwania konkretnej pracy. Umowa nie precyzuje daty jej zakończenia. Przykładem takich umów są prace sezonowe - w cukrowniach lub w kotłowniach na okres sezonu grzewczego.
4. Umowa na czas próbny- może być podpisana przed zawarciem każdej z umów. Czas trwania okresu próbnego został przez kodeks pracy określony precyzyjnie: dwa tygodnie dla większości pracowników oraz trzy miesiące dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych, kierowniczych i związanych z odpowiedzialnością materialną. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta na piśmie, wówczas na pracodawcy ciąży obowiązek potwierdzenia pracownikowi na piśmie rodzaju umowy i jej warunków, w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy.
5. Umowa na zastępstwo.
Umowy cywilno- prawne:
1. Umowa zlecenie- Osoba pracująca w oparciu o taka umowę nie jest podporządkowana zleceniodawcy tak jak pracownik pracodawcy, ale z drugiej strony nie korzysta z niektórych uprawnień pracowniczych. Nie ma na przykład prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego ani wychowawczego. Nie ma także prawa do zasiłku opiekuńczego. Od 1995r. osoby wykonujące zlecenie , jeżeli umowa zlecenia była zawarta na co najmniej 15 dni, zostały objęte ubezpieczeniem społecznym bardzo podobnym do ubezpieczenia pracowników.
2. Umowa o dzieło- charakteryzuje się tym, że wykonujący ją odpowiada za rezultat swojego działania, a nie za to czy starannie pracuje i tylko za rezultat jest wynagradzany. W razie zawarcia takiej umowy jej wykonawca nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, więc nie będą mu przysługiwać żadne świadczenia z tego tytułu, np. prawo do emerytury. Nie ma również prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego czy wychowawczego.
NDN dla hałasu.
Rodzaje hałasu:
hałas ustalony - poziom dźwięku A w określonym miejscu mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż 5 dB,
hałas nie ustalony - poziom dźwięku A w określonym miejscu mierzony przy włączonej charakterystyce dynamicznej S miernika poziomu dźwięku zmienia się podczas obserwacji więcej niż 5 dB,
hałas impulsowy - składa się z jednego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, każdy w czasie trwania krótszym niż 1 sekunda.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę.
Umowa terminowa
Wypowiadanie umów zawartych na czas określony nie podlega tej same procedurze, która obowiązuje przy umowach bezterminowych. Jest ona prostsza i zwalnia pracodawcę z obowiązku podania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie takiej umowy. W konsekwencji pracownik zatrudniony na podstawie umowy na czas określony nie jest chroniony przed utratą miejsca pracy tak samo jak pracownik, z którym zawarta została umowa bezterminowa.
Wprawdzie w dotychczasowej praktyce pojawiały się wątpliwości, czy zawsze wypowiedzenie umowy terminowej musi być uzasadnione, a tym samym czy pracownik może być uprawniony do odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy okresowej, to jednak kwestia ta została rozstrzygnięta przez Trybunał Konstytucyjny (zob. wyrok TK z 2 grudnia 2008 r., P 48/07; Dz.U. nr 219, poz. 1409).
TK uznał bowiem, że nie jest możliwe osiągnięcie w przypadku umów czasowych takiego standardu ochrony jak w przypadku umów bezterminowych, gdyż przeczyłoby to celowi wprowadzenia w kodeksie pracy rozróżnienia tych umów oraz usztywniło system prawa pracy. A zatem jeżeli pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony nie będzie osiągał zadowalających efektów, pracodawca może dokonać wcześniejszego rozwiązania umowy za wypowiedzeniem bez konieczności uzasadniania swojego stanowiska.
Częsta absencja w pracy spowodowana chorobą, która dezorganizuje sprawne funkcjonowanie zakładu pracy;
Liczne, mniej poważne uchybienia w pracy, będące następstwem niedbalstwa ze strony pracownika;
Naruszanie przez pracownika materialnie odpowiedzialnego obowiązku rzetelnego wydawania i przyjmowania towarów;
Naruszenie obowiązku dbałości o dobro pracodawcy przejawiające się na przykład poprzez popieranie przez tego pracownika szkodzących pracodawcy działań zmierzających do ogłoszenia jego upadłości, a zwłaszcza do przejęcia maszyn i urządzeń przez spółkę, której pracownik jest udziałowcem;
Utrata zaufania do niekompetentnego zawodowo pracownika, który obiektywnie nie radzi sobie z wymaganiami niezbędnymi do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku;
Niezawiniony przez pracownika brak umiejętności pracy w zespole;
Likwidacja stanowiska pracy i brak możliwości zatrudnienia pracownika na innym stanowisku, jeżeli decyzja o likwidacji jest na tyle zaawansowana realizacyjnie, że nie ma wątpliwości co do jej wykonania.
Szkolenia w zakresie bhp - rodzaje, kiedy się je przeprowadza i w jakiej formie.
Szkolenie wstępne:
Instruktaż ogólny
Wszyscy nowozatrudnieni pracownicy, studenci, uczniowie rozpoczynający pracę
Instruktaż stanowiskowy
Pracownicy nowozatrudnieni na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia oraz pracownicy przenoszeni na takie stanowiska lub w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, min. 8 godz.
Pracownicy administracyjno-biurowi narażeni na działanie czynników uciążliwych, min. 2 godz.
Szkolenie okresowe:
Powinno być przeprowadzone w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego, podlegają mu:
pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, min. 8 godz. Nie rzadziej niż raz na 3 lata,
pracownicy administracyjno-biurowi, min. 8 godz. , nie rzadziej niż raz na 5 lat,
pracodawcy i inne osoby kierujące pracownikami, min. 16 godz., nie rzadziej niż raz na 5 lat,
pracownicy inżynieryjno-techniczni, min. 16 godz., nie rzadziej niż raz na 5 lat.
Pracownicy służby BHP i osoby wykonujące zadania tej służby, min. 32 godz. Nie rzadziej niż raz na 5 lat.
Pracodawcy wykonujący zadania służby bezpieczeństwa, min. 64 godz. Nie rzadziej niż raz na 5 lat.
Pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach, natomiast osób zatrudnionych na pozostałych stanowiskach w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.
Forma realizacji szkoleń bhp:
Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu,
Szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych, pracowników inżynieryjno-technicznych, pracodawców , pracowników służby BHP powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego .
Badania lekarskie - rodzaje i kiedy się je przeprowadza.
Wstępne badania lekarskie:
osoba przyjmowana do pracy,
pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska,
pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe,
Pracodawca ponosi koszty badań lekarskich oraz inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędne za względu na warunki pracy.
Okresowe badania lekarskie:
wszyscy pracownicy,
pracownicy zatrudnieni w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, a także po:
- zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami,
czynnikami, pyłami,
- rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana
osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Kontrolne badania lekarskie:
pracownicy po niezdolności do pracy trwającej dłużej
niż 30 dni, spowodowanej chorobą.
pracodawca ponosi koszty badań lekarskich oraz inne
koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracownikami, niezbędne za względu na warunki
pracy.
Kiedy chorobę można uznać za chorobę zawodową?
Choroby zawodowe - grupa chorób spowodowanych działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstają wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp.).
Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.
Zgodnie z art. 4 Ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w polskim prawie za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w wykazie chorób zawodowych określonym rozporządzeniem Rady Ministrów.
Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:
Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić u pracownika lub byłego pracownika w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, nie później jednak niż w okresie, który został określony w wykazie chorób zawodowych załącznika do rozporządzenia Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. z 2002 r. Nr 132 poz. 1115)
Zasady stosowania przerw w pracy np. na stanowisku komputerowym.
Przerwa w pracy to planowane lub nieplanowane zaprzestanie procesu pracy w czasie dnia pracy. Podstawowym celem organizowania przerw w pracy jest usunięcie objawów zmęczenia. Długość przerw w pracy zależy głównie od charakteru pracy (praca lekka, praca ciężka) oraz tempa pracy.
Rodzaje przerw w pracy
przerwy dowolne - występują, gdy pracownik robi je z własnej woli we własnym zakresie
przerwy zorganizowane - z góry ustalone przez firmę
przerwy niezorganizowane - wynikają z nieprzewidzianych zdarzeń np: uszkodzenie maszyny, brak surowca itp.
Zasady wyznaczania przerw w pracy:
suma przerw w pracy nie powinna przekraczać 15% całkowitego czasu pracy, a przy pracach ciężkich powinna wynosić 20 - 30% całkowitego czasu pracy,
planując jedną przerwę należy ją umiejscowić pomiędzy a całkowitego czasu pracy,
w przypadku dwóch przerw ? powinny one dzielić całkowity czas pracy na trzy równe części przy jednoczesnym założeniu, że przerwa pierwsza jest krótsza od przerwy drugiej,
w przypadku ciężkich prac fizycznych liczba przerw powinna przekraczać dwa,
zaleca się stosowanie przerw częstszych lecz krótszych - wynika to z zależności pomiędzy efektem wypoczynku a czasem trwania przerwy - efekt wypoczynku spada wraz z czasem trwania przerwy.
Stosowanie przerw w pracy ma duży wpływ na efektywność pracy. Celowe przerwanie procesu pracy zwiększa wydajność pracy po przerwie. Częste, zaplanowane przerwy w pracy zmieniają nastawienie pracownika do pracy oraz wpływają na odprężenie i odpoczynek podczas przerwy. W wyznaczonym czasie przerwy może on opuścić stanowisko pracy bez żadnych konsekwencji. Zaplanowanie przerw pozwala również zniwelować ilość przerw dowolnych.
Popularnym przykładem przerwy w krajach zachodnich jest tzw. lunch , który jest zaplanowany między godziną 12.00 a 13.00, a więc w okresie znacznego spadku gotowości do pracy. Podczas lunchu pracownik zmuszony jest do wykonywania czynności nie związanych z pracą takich jak posiłek, przegląd prasy, wypicie kawy. Lunch trwa ok. 1h. Po powrocie z lunchu gotowość do pracy pracowników oraz wydajność pracy wzrastają.
Przerwy zaliczane do czasu pracy:
Przerwa dla pracowników, których czas pracy wynosi nie mniej niż 6 godzin na dobę.
Przerwy przy pracy monotonnej lub prowadzonej z góry w określonym tempie.
Przerwy przy pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.
Przerwy na karmienie dziecka piersią.
Przerwy w pracy dla osoby niepełnosprawnej.
Przerwy dla osób pracujących przy monitorach ekranowych.
Przerwy dla pracownika młodocianego.
Przerwy na czas szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przerwy w pracy w związku z badaniem okresowym i kontrolnym badaniem lekarskim.
Przerwy nie zaliczane do czasu pracy:
Dodatkowa przerwa wprowadzona przez pracodawcę.
Przerwa dla pracownika zatrudnionego w systemie przerywanego czasu pracy.