Spis treści

1. Podstawy prawne i cel opracowania.

Załączniki .................................................................................................................................................................................................... 42

1. Podstawy prawne i cel opracowania.

Podstawą opracowania niniejszej dokumentacji są postanowienia * 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów /Dz. U. 1992, nr 92, poz. 460/, wytyczne Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej oraz zarządzenie nr C/6/II/2000 Prezesa Zarządu Powszechnej Kasy Oszczędności - banku państwowego z dnia 16 lutego 2000 r. w sprawie wprowadzenia instrukcji służbowej nr C/12 „Organizacja i zasady nadzoru nad ochroną przeciwpożarową w Powszechnej Kasie Oszczędności - banku państwowym.

Celem jej jest określenie całokształtu zadań i obowiązków, zarówno w zakresie zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów I Oddziału Powszechnej Kasy Oszczędności - banku państwowego w Poznaniu jak i sposobów oraz metod postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Obowiązkiem wszystkich pracowników PKO BP jest znajomość następujących zagadnień z zakresu ochrony przeciwpożarowej:

1. Charakterystyczne dla obiektu potencjalne źródła powstawania pożaru i drogi jego rozprzestrzeniania się,

2. Zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru,

3. Zasady zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo,

4. Rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego i hydrantów wewnętrznych oraz zasady ich obsługi i użycia,

5. Obecność stałych i półstałych urządzeń gaśniczych oraz instalacji sygnalizacyjno-alarmowej w obiekcie, ich przewidywane działanie w razie powstania pożaru oraz związany z tym wymagany sposób zachowania się ludzi w budynku,

6. Organizacja i warunki ewakuacji w kontekście funkcji obiektu oraz warunków technicznych z uwzględnieniem:

• środków i sposobów ogłaszania alarmu o niebezpieczeństwie,

• wyposażenia i funkcji spełnianych w obiekcie przez oświetlenie ewakuacyjne, światła bezpieczeństwa, przeszkodowe i kierunkowe oraz oznakowanie dróg pożarniczymi tablicami ewakuacyjnymi,

• warunków ewakuacji, przy wykorzystaniu dróg komunikacji ogólnej, w tym korytarzy i klatek schodowych, sąsiednich pomieszczeń,

• sposobów prowadzenia ewakuacji zorganizowanej i indywidualnej,

7. Zasady postępowania na wypadek pożaru, w tym:

• zasady alarmowania współpracowników, klientów oraz jednostek straży pożarnej,

• zasady postępowania do czasu przybycia jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej oraz współdziałania z kierującym akcją ratowniczą,

• zasady postępowania w przypadku powstania pożaru dla osób korzystających z pomieszczeń obiektu.

8. Organizacja i zasady zaznajamiania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi.

9. Wskazania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego dla przebywających w obiekcie klientów.

2. Organizacja i uwarunkowania ochrony przeciwpożarowej

Wpływ na bezpieczeństwo pożarowe I Oddziału Powszechnej Kasy Oszczędności - banku państwowego mają takie elementy jak:

1. Rozpoznanie potencjalnych źródeł powstawania pożarów /charakterystyka obiektów, warunki zabudowy, zakres eksploatacji poszczególnych pomieszczeń, rodzaj i sposób składowania materiałów palnych/,

1. Określenie zadań i obowiązków w zakresie profilaktyki przeciwpożarowej dla pracowników i innych osób przebywających w banku,

1. Wyposażenie obiektów w urządzenia do alarmowania oraz gaszenia pożarów i przygotowanie wszystkich pracowników do podjęcia skutecznych działań ratowniczych.

Niezmiernie istotnym zagadnieniem spoczywającym na kierownictwie placówki użyteczności publicznej jest zapewnienie bezpieczeństwa osobistego wszystkim przebywającym w budynkach osobom. Instrukcja niniejsza określa więc sposoby i metody prowadzenia ewakuacji ludzi, a następnie mienia.

W wielu przypadkach prowadzone przez organa ochrony przeciwpożarowej postępowanie wyjaśniające po zaistniałych pożarach doprowadzało do ustalenia, że osoby odpowiedzialne za ochronę przeciwpożarową obiektów, w których powstał pożar nie posiadały dostatecznej wiedzy w zakresie zapobiegania pożarom oraz postępowania po ich zauważeniu, co powodowało swobodny rozwój pożaru w przeciągu dłuższego czasu. Skutkiem tego były znaczne straty ponoszone przez właściciela obiektu, oraz odpowiedzialność karna osób winnych powstania pożaru i jego rozprzestrzeniania się. Stąd też niniejszy dokument należy traktować jako zbiór zasadniczych reguł w zakresie ochrony przeciwpożarowej, które każdy z pracowników Powszechnej Kasy Oszczędności BP S.A. powinien doskonale znać, przestrzegać, a jednocześnie informować o nich w stosownym zakresie inne osoby przebywające w obiekcie.

Zakres użytkowania obiektów oraz ilość osób przebywających w poszczególnych pomieszczeniach są czynnikami decydującymi o kwalifikacji budynków przeznaczonych na pobyt ludzi do poszczególnych kategorii zagrożenia ludzi. Postanowienia * 2, ust. 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów /Dz. U. 1992, nr 92, poz. 460/ ustalają następujące kategorie zagrożenia ludzi:

• ZL-I - obiekty i pomieszczenia w których jednorazowo mogą przebywać ludzie w grupach powyżej 50 osób /teatry, kina, sale widowiskowe i zabaw, duże placówki handlowe i gastronomiczne, obiekty kultu religijnego itp./,

• ZL-II - obiekty przeznaczone dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się /szpitale, żłobki, domy pomocy społecznej itp./,

• ZL-III - obiekty z większą ilością osób lecz w grupach mniejszych niż 50 osób /szkoły, internaty, koszary, zakłady karne, placówki handlowe itp./,

• ZL-IV - budynki mieszkalne,

• ZL-V - archiwa, muzea, biblioteki.,

W oparciu o powyższe stwierdzić należy, że obiekt Ekspozytury można zakwalifikować do kategorii ZL-III tj. obiekty z większą ilością osób lecz w grupach mniejszych niż 50 osób.

Osoby podejmujące decyzje o organizowaniu jakiejkolwiek działalności z takimi grupami ludzi muszą ponadto uwzględnić warunki techniczne pomieszczeń określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 Grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /Dz. U. 1995, nr 10, poz. 46 z póz. zm./. Dotyczy to przede wszystkim zapewnienia właściwej ilości i szerokości wyjść z tych pomieszczeń.

Zapis art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej /Dz. U. 1991, nr 81, poz. 351/ ustanawia odpowiedzialność właścicieli, zarządzających i użytkowników obiektów, pomieszczeń i terenów za naruszenie przepisów przeciwpożarowych. Pod pojęciem odpowiedzialności rozumieć należy konieczność prawnego odpowiadania za swoje czyny oraz ponoszenia za nie określonych dolegliwości.

W systemie tej odpowiedzialności w sferze ochrony przeciwpożarowej wyróżnić można:

• odpowiedzialność karną, określoną w oparciu o ustawę - kodeks karny,

• odpowiedzialność karnoadministracyjną, opartą na kodeksie wykroczeń,

• odpowiedzialność porządkową, materialną i dyscyplinarną, opartą na przepisach prawa pracy,

• odpowiedzialność moralną, która nie jest objęta normami prawa, jednak

w życiu społecznym spełnia określoną, istotną rolę.

Stąd dokument niniejszy należy traktować jako zbiór zasadniczych reguł ochrony przeciwpożarowej obowiązujących w Powszechnej Kasie Oszczędności Bank Państwowy S.A., które każdy z pracowników winien doskonale znać, przestrzegać i umieć stosować je w praktyce.

1. Podstawowe akty prawne.

Podstawowymi aktami prawnymi określającymi uwarunkowania dotyczące analizowanej problematyki są:

1. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. /Dz. U. Nr 81, poz. 351 z późn. zm./

• art. 3.1. osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska przyrodniczego, budynku, obiektu lub terenu obowiązane są zabezpieczyć użytkowane środowisko, budynek, obiekt lub teren przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem.

• art. 4. właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego ochronę przeciwpożarową obowiązany jest w szczególności:

• przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,

• wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,

• zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,

• przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej,

• ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,

• zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi.

• art. 6. właściwe urzędy, instytucje, organizacje, podmioty gospodarcze i osoby fizyczne obowiązane są przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu uwzględniać wymagania ochrony przeciwpożarowej oraz zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi.

2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym /Dz. U. nr 89, poz. 415/.

3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz. U. nr 89, poz. 414/.

• art. 5. 1. Obiekt budowlany należy projektować, budować i utrzymywać zgodnie z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, obowiązującymi Polskimi Normami oraz zasadami wiedzy technicznej, w sposób zapewniający:

• bezpieczeństwo ludzi i mienia,

• ochronę środowiska,

• ochronę zdrowia i życia ludzi przed skutkami stosowanych procesów technologicznych w obiektach będących zakładami pracy,

• warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, a w szczególności w zakresie oświetlenia, zaopatrzenia w wodę, ogrzewania, wentylacji, łączności, ochrony przeciwpożarowej oraz usuwania ścieków i odpadów,

• ochronę ludności zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej, określonymi odrębnymi przepisami,

• ochronę uzasadnionych interesów osób trzecich.

• art. 5.2. Ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich, o której mowa w ust. 1 pkt. 9 obejmuje w szczególności:

• ochronę przed uciążliwościami powodowanymi przez hałas, wibracje, zakłócenia elektryczne, promieniowanie,

• ochronę przed zanieczyszczeniem powietrza, wody lub gleby.

4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. /Dz. U. Nr 92. Z późn. zm./

• * 2.1. Budynki, inne obiekty budowlane, a także tereny, zwane dalej „obiektami”, powinny być projektowane, użytkowane i utrzymywane w sposób zabezpieczający przed powstaniem pożaru.

• * 2.2. Materiały palne znajdujące się wewnątrz obiektu, na terenie przyległym do niego lub na placu składowym, powinny być używane oraz przechowywane w sposób nie naruszający bezpieczeństwa ludzi lub mienia.

• * 2.3. Warunki bezpieczeństwa w tym zakresie zapewnia właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu z uwzględnieniem właściwości pożarowych materiałów oraz powodowanych nimi zagrożeń.

5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 stycznia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, ratownictwa technicznego, chemicznego i ekologicznego oraz warunków, którym powinny odpowiadać drogi pożarowe. /Dz. U. Nr 7, poz. 64/.

• * 9.1. Właściciel, zarządca, użytkownik budynku lub innego obiektu albo terenu po przeprowadzeniu rozpoznania i prognozy występujących zagrożeń ustali sposób postępowania na wypadek zagrożenia pożarowego i innego miejscowego zagrożenia, który uzgodni z komendantem rejonowym Państwowej Straży Pożarnej.

6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego /Dz. U. Nr 111, poz. 1311/.

7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. /Dz. U. 10, poz. 46 z późn. zm. - tekst jednolity Dz. U. Nr 15 z 1999 r. poz. 140/.

• * 207. 1. Budynek powinien być usytuowany na działce, zaprojektowany i wybudowany w sposób zapobiegający powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru,

• * 207. 2. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru:

• nośność konstrukcji przez założony czas,

• ewakuację ludzi,

• prowadzenie akcji ratowniczej oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru w obiekcie i na sąsiednie obiekty.

• * 208. 1. Wymagania dotyczące zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku i jego części wynikają z przeznaczenia i sposobu użytkowania budynku, zagrożenia wybuchem lub występującego obciążenia ogniowego i są ustalane zgodnie z rozporządzeniem, przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej oraz Polskimi Normami.

• * 208. 2 Wymagania dotyczące dróg pożarowych, instalacji sygnalizacyjno-alarmowych, stałych i półstałych instalacji gaśniczych, stref zagrożenia wybuchem, przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz podział budynków z uwagi na kategorie zagrożenia ludzi (ZLI - ZL V) określają przepisy o ochronie przeciwpożarowej.

• * 209. Wymagania dotyczące budynku produkcyjnego i magazynowego określa się w zależności od obciążenia ogniowego, wysokości oraz zagrożenia wybuchem.

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie warunków i trybu postępowania przy rozbiórkach nie użytkowanych, zniszczonych nie wykończonych obiektów budowlanych oraz udzielania pozwoleń na zmianę sposobu użytkowania obiektów budowlanych i ich części. /Dz. U. nr 10, poz. 47/.

9. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych nr 161/71 z dnia 6 grudnia 1971 r. w sprawie organizacji zwalczania skutków wypadków związanych z przewozem substancji toksycznych w komunikacji lądowej.

10. Polska Norma PN-92/B-02868/01 - Symbole graficzne stosowane na planach obrony przeciwpożarowej.

11. Polska Norma PN-70/B-02852 - Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Obliczanie obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru

12. Polskie Normy - Ochrona odgromowa obiektów budowlanych wymagania ogólne. Ochrona podstawowa. Ochrona obostrzona. /PN-86/E-05003/01, PN-86/E-05003/02, PN-89/E-05003/03/ i PN-92/E-05003/04/.

3. Charakterystyka obiektu Ekspozytury Piątkowo

1. Lokalizacja i zabudowa.

Pomieszczenia Ekspozytury zlokalizowane są na parterze budynku 4-ro kondygnacyjnego całkowicie podpiwniczonego. Budynek jest obiektem mieszkalnym (funkcja podstawowa) do budynku zapewniony jest dojazd i dostęp drogami osiedlowymi.

2. Charakterystyka obiektu, konstrukcja.

Konstrukcja

Ściany i stropy wykonane z elementów żelbetonowych prefabrykowanych (wielkopłytowe elementy). Stolarka drzwiowa i okienna typowa drewniana i z tworzyw sztucznych. Wykładzina na podłodze z tworzyw sztucznych.

Charakterystyka pożarowa

Obiekt kwalifikuje się w części przeznaczonej na ekspozyturę bankową do kategorii ZL III zagrożenia ludzi. Nie występują strefy zagrożenia wybuchem. Klasa odporności pożarowej budynku „C”. Wszystkie elementy konstrukcyjne wykonane są z elementów nie rozprzestrzeniających ognia. Pomieszczenia banku na parterze stanowią wydzieloną strefę pożarową.

Podstawowe dane o powierzchni banku :

Powierzchnia użytkowa 74 m²

Instalacje techniczno- użytkowe

W obiekcie banku zainstalowano:

• instalację wodno-kanalizacyjną

• instalację centralnego ogrzewania

• instalację wentylacyjną (grawitacyjną)

• instalację elektryczną (oświetlenia jarzeniowe i żarowe, gniazdka wtyczkowe)

• instalacje techniczne (telefoniczna, komputerowa, dostępu i alarmowa)

Wymagania w zakresie ewakuacji.

Długość przejść, dojść oraz szerokość i wysokość poziomych dróg ewakuacyjnych odpowiadają wymaganiom przepisów. Ilość wyjść i kierunek otwierania drzwi również spełniają wymagania. Drogi i wyjścia ewakuacyjne oznakowane tablicami zgodnie z PN (rozmieszczenie tablic na rysunku w załączniku).

1. Zakres stosowanych instalacji i urządzeń takich jak elektryczne, ogrzewcze, wentylacyjne i inne.

Zapewnienie należytych warunków pobytu ludziom w banku wiąże się przede wszystkim z potrzebą ogrzewania obiektu, oświetlenia pomieszczeń oraz zasilania urządzeń znajdujących się w budynku. Instalacje i osprzęt służące do tego celu mogą w pewnych sytuacjach tworzyć zagrożenie pożarowe.

Budynek banku wyposażony jest w instalację elektryczną do oświetlenia pomieszczeń, zasilania sprzętu biurowego, do przyrządzania posiłków i napojów. Każde z tych zastosowań rodzi określone zagrożenia, których znajomość pozwolić może użytkownikom, przy systematycznym nadzorze, na uniknięcie niebezpieczeństw z nimi związanych.

4. Charakterystyka zagrożeń pożarowych PKO BP

1. Proces palenia się - pożar - pojęcia podstawowe.

Proces palenia się ciał możliwy jest tylko wówczas gdy jednocześnie występują trzy niezbędne do jego zaistnienia czynniki:

• materiał palny,

• tlen,

• źródło ciepła.

Zjawisko to przebiega różnorodnie, w zależności od stanu skupienia substancji palnej i jej rodzaju. Patrząc np.. na palące się drewno odnosi się wrażenie, że pali się ono samo, w rzeczywistości jednak płoną palne substancje gazowe, wydzielane przez drewno po jego podgrzaniu. Każde palne ciało stałe zanim ulegnie zapaleniu musi zostać podgrzane do określonej, charakterystycznej dla tej substancji temperatury, przy której następuje wydzielanie się palnych produktów gazowych.

Zasadniczy wpływ na szybkość spalania ma wielkość powierzchni ciała stykająca się bezpośrednio z bodźcem termicznym oraz tlenem z powietrza. Własność tę określa się za pomocą dwóch parametrów:

• powierzchni właściwej - tj. stosunku powierzchni do masy,

• porowatości względnej - tj. stosunku objętości otwartych porów do objętości całkowitej.

Najbardziej podatne na zapalenie oraz przenoszenie ognia są zatem materiały strzępiaste, włókniste oraz inne w stanie rozdrobnionym. Natomiast ciała stałe w postaci dużych brył palą się wolniej. Niektóre ciała stałe mogą być rozdrobnione tak, że unoszą się w powietrzu w postaci chmury pyłu. Przy pewnych stężeniach mieszaniny takie są wybuchowe. Zapalają się natychmiast od wszelkich otwartych źródeł ognia /płomień, iskry, żar/.

Poniższe zestawienie podaje temperatury zapalenia niektórych ciał stałych.

Nazwa materiału	Temperatura zapalenia w oC
Bawełna i przędza bawełniana	220
Drewno	270-400
Papier gazetowy	230
Papierosy	310-315
Tektura	300-360
Węgiel kamienny	400-500

Palenie się cieczy występuje tylko wtedy, kiedy nad jej powierzchnią znajduje się zdolna do palenia mieszanina par cieczy z powietrzem. Jeżeli par jest mało /poniżej dolnej granicy zapalności/ lub powietrze zostało rozrzedzone innym gazem obojętnym to proces palenia zostaje przerwany. Podczas palenia się cieczy zachodzi proces powstawania par /najczęściej dysocjacja termiczna/, a następnie ich zmieszanie z powietrzem podtrzymującym proces spalania powstałej mieszaniny. Palenie przebiega w cienkiej warstwie zwanej strefą palenia, do której z powierzchni cieczy nieustannie dochodzą pary, a z powietrza pobierany jest tlen. Temperatura strefy palenia w każdym jej punkcie jest wyższa od temperatury zapłonu mieszaniny, dlatego strefa ta jest stałym źródłem palenia. Konieczne do parowania ciepło jest przekazywane drogą promieniowania ze strefy palenia /płomienia/ do powierzchni cieczy. W ten sposób w procesie palenia cieczy ustala się równowaga między ilością ciepła przekazywaną ze strefy palenia do powierzchni cieczy a ilością par dyfundujących z powierzchni cieczy do płomienia. Jeżeli zostanie ona naruszona, proces palenia zostanie przerwany.

Spalanie gazów odbywa się w większości przypadków w obecności powietrza. Do ich zapalenia niezbędna jest energia cieplna wywołująca proces zapalenia oraz odpowiedni stosunek gazu do powietrza /tlenu/ lub innych gazów w mieszaninie. Gazy posiadają własne granice zapalności. Gazy charakteryzujące się dużą rozpiętością tych granic są najniebezpieczniejsze. Z uwagi na fakt, że gazy mogą zajmować znaczne przestrzenie i że do ich zapalenia wystarczy iskra - stanowią one najbardziej niebezpieczne materiały.

Zagrożenie pożarowe i wybuchowe gazów cechuje:

• łatwe zapalenie i szybkie rozprzestrzenianie się pożarów,

• groźba wybuchu w wielu okolicznościach,

• wzrost prężności gazów w naczyniach i przewodach przy wzroście temperatury i groźba rozerwania tych naczyń lub przewodów,

• łatwość wnikania gazów trujących do organizmów ludzi.

Istotne znaczenie dla ochrony przeciwpożarowej jak i samego procesu palenia się ma wymiana cieplna. Znajomość dróg jego rozchodzenia się w środowisku może z jednej strony przyczynić się do wyeliminowania zagrożeń związanych z eksploatacją różnego rodzaju urządzeń, a z drugiej strony podczas działań ratowniczych spowodować skuteczne gaszenie pożaru poprzez podjęcie trafnych i zasadnych rozwiązań taktycznych. Należy więc pamiętać, że ciepło w otoczeniu rozprzestrzeniać się może poprzez:

• przewodnictwo /kondukcja/,

• unoszenie /konwekcja/,

• promieniowanie /radiacja/.

Z każdym z tych sposobów spotykamy się w życiu codziennym.

W procesie palenia się ciał powstają produkty spalania oraz duże ilości ciepła. Płomień widoczny nad płonącym materiałem to palące się frakcje gazowe. Produktami spalania są głównie para wodna i dwutlenek węgla, a w przypadku palenia się ciał stałych mniejsze lub większe ilości popiołu. Jeśli spalanie nie jest zupełne to cześć oddestylowanych substancji pozostaje w postaci zawieszonych nad palącym się materiałem cząstek tworząc dymy. Wytwarza się wówczas także tlenek węgla /czad/ stwarzający groźbę poważnych zatruć.

Nie każdy proces palenia się jest pożarem. Występują bowiem zjawiska o cechach zbliżonych do pożaru, których jednak nie można określać tym mianem. Dla pełnej jasności należy przyjąć, że z paleniem się kwalifikowanym jako pożar mamy do czynienia wówczas, gdy:

• zachodzi w warunkach niekontrolowanych,

• niszczy wartości materialne nie przeznaczone do zniszczenia w danym czasie i w taki sposób,

• jego przerwanie i likwidacja wymaga zastosowania środków gaśniczych.

Dla pełniejszego zrozumienia sformułowań użytych w tej instrukcji jak i stosowanych w innych opracowaniach tematycznych, a także przy np. przy charakterystykach materiałów celowe jest wyjaśnienie niektórych pojęć z zakresu ochrony przeciwpożarowej takich jak:

ochrona przeciwpożarowa - jest to zespół przedsięwzięć tak organizacyjnych jak i technicznych, których celem nadrzędnym jest zapewnienie ochrony życia, zdrowia i mienia przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem,

profilaktyka przeciwpożarowa - to działalność zmierzająca do eliminowania lub ograniczenia do minimum, możliwości powstania pożaru. Cel ten osiągany zostaje poprzez: wprowadzanie nowych rozwiązań techniczno-organizacyjnych, stosowania zabezpieczeń przeciwpożarowych itp.,

inne miejscowe zagrożenie - to inne niż pożar i klęska żywiołowa zdarzenie. Z reguły powstaje ono wynik naturalnego działania praw przyrody lub rozwoju cywilizacyjnego człowieka. /katastrofy techniczne, chemiczne, ekologiczne itp./.

bezpieczeństwo pożarowe - stan eliminujący zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem,

pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi:

• pomieszczenia na stały pobyt ludzi - przebywanie w pomieszczeniu tych samych osób trwa dłużej niż 4 godziny w ciągu doby,

• pomieszczenia na czasowy pobyt ludzi - przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin,

przeciwpożarowy wyłącznik prądu - wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie podczas pożaru jest niezbędne,

ciecz palna - ciecz o temperaturze zapłonu do 100 ⁰C,

materiał niebezpieczny pożarowo - gazy palne, ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55 ⁰C, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21 ⁰C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200 ⁰C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia,

strefa pożarowa - przestrzeń wydzielona w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.

techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych - urządzenia techniczne, sprzęt, instalacje lub rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów,

zapalność materiału - zdolność do wydzielania palnych gazów, które zmieszane z powietrzem mogą zapalić się od zewnętrznego źródła ognia,

temperatura zapalenia /⁰C/ - najniższa temperatura, przy której stały materiał palny pod wpływem ogrzewania zaczyna wydzielać palne gazy w ilości wystarczającej do ich zapalenia od zewnętrznego płomienia lub od promieniowania cieplnego,

temperatura zapłonu /⁰C/ - najniższa temperatura, przy której ciecz palna, ogrzana w określonych warunkach, wydziela ilość par palnych tworzących nad jej powierzchnią wraz z powietrzem mieszaninę zdolną po raz pierwszy zapalić się przy krótkotrwałym działaniu zewnętrznego płomienia,

samonagrzewanie - samoczynny wzrost temperatury materiału następujący w wyniku procesów chemicznych lub biologicznych bez udziału ciepła z zewnątrz,

samozapalenie - zapalenie się materiału w wyniku samonagrzewania bez zewnętrznego czynnika inicjującego,

granice zapalności /wybuchowości/ - dolna i górna - najniższa lub najwyższa zawartość par cieczy palnych, gazów lub pyłów w mieszaninie z powietrzem określana w stosunku procentowym lub wagowym (g/m³) przy której może w zetknięciu ze źródłem temperatury nastąpić zapalenie lub wybuch tych substancji.

strefa zagrożenia wybuchem - obszar, w której może wystąpić mieszanina wybuchowa o objętości co najmniej 0,01 m³ w zwartej przestrzeni.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów i terenów /Dz. U. 1992 nr 92, poz. 460/ ustanawia klasyfikację następujących stref zagrożenia wybuchem:

• Z0 - strefa, w której mieszania wybuchowa gazów, par lub mgieł występuje stale lub długotrwale w normalnych warunkach pracy,

• Z1 - strefa, w której mieszanina wybuchowa gazów, par lub mgieł może występować w normalnych warunkach pracy,

• Z2 - strefa, w której istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej gazów, par lub mgieł , przy czym mieszanina wybuchowa występować może krótkotrwale,

• Z10 - strefa, w której mieszanina wybuchowa pyłów występuje często lub długotrwale w normalnych warunkach pracy,

• Z11 - strefa w której zalegające pyły mogą krótkotrwale stworzyć mieszaninę wybuchową wskutek przypadkowego zawirowania powietrza.

1. Potencjalne przyczyny powstawania pożarów w banku.

Nieodzownym warunkiem skuteczności w zapobieganiu pożarom jest, obok znajomości mechanizmu procesu spalania, znajomość przede wszystkim tych związków przyczynowo-skutkowych, które warunkują możliwość powstania pożaru. Ogół tych związków określić można mianem „przyczyny pożarów”, który przedstawiony został w poniższej tabeli:

Nr grupy	Nazwa grupy	Przykłady
1	Nieostrożność osób dorosłych (powyżej 15 lat) z papierosami i zapałkami.	porzucanie nie zgaszonych niedopałków papierosów i zapałek w środowisku palnym, palenie tytoniu w miejscach występowania stężeń palnych i wybuchowych.
2	Nieostrożność osób dorosłych z przenośnymi odbiornikami energii elektrycznej.	pozostawienie bez dozoru przenośnych urządzeń grzejnych (grzałki, grzejniki, czajniki elektryczne, żelazka itp.), przeciążenia instalacji elektrycznej, sprowadzania zwarć instalacji elektrycznej, lokalizacja grzejnych urządzeń elektrycznych w pobliżu materiałów palnych.
3	Nieostrożność osób dorosłych z oświetleniem nieelektrycznym.	użytkowanie źródeł oświetlenia nieelektrycznego w atmosferze gazów i par cieczy palnych, umieszczanie świec na materiale palnym, stosowanie palnych osłon.
4	Nieostrożność osób dorosłych z płynami łatwo palnymi.	niewłaściwe używanie płynów łatwo zapalnych, niewłaściwe dozowanie cieczy łatwo zapalnych w procesie produkcyjnym, przelewanie cieczy łatwo zapalnych w pobliżu źródeł ognia i promieniowania cieplnego, pranie odzieży w rozpuszczalnikach i benzynie, zmywanie podłóg rozpuszczalnikami, terpentyną itp., podgrzewanie pojemników z płynami łatwo zapalnymi.
5	Nieostrożność osób dorosłych podczas spawania.	Brak stosownego zabezpieczenia przeciwpożarowego procesów spawania i cięcia metali.
6	Nieostrożność osób dorosłych w innych okolicznościach.	posługiwanie się ogniem otwartym w sąsiedztwie materiałów palnych, wysypywanie żaru z palenisk, pozostawianie bez dozoru instalacji technologicznych, nieprawidłowe użytkowanie urządzeń mechanicznych.
7	Nieostrożność osób nieletnich (do 15 lat).	Jak w grupach 1-6.
8	Urządzenia elektryczne.	wady i uszkodzenia instalacji elektroenergetycznej, wady i uszkodzenia odbiorników i urządzeń elektroenergetycznych.
9	Urządzenia mechaniczne.	Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe użytkowanie.
10	Urządzenia ogrzewcze spalinowe.	uszkodzenia kominów, palenisk, przewodów kominowych i spalinowych, drzwiczek kominowych itp., podłączenie palenisk do przewodów wentylacyjnych, palne elementy wbudowane w przewody kominowe.
11	Iskry elektryczne i mechaniczne.
12	Wyładowania atmosferyczne.
13	Samozapalenia
14	Wady procesu technologicznego.	przekraczanie reżimu technologicznego (temperatura, ciśnienie, dozowanie itp.), nieszczelności aparatury i urządzeń, awarie automatyki sterowania, kontroli itp..
15	Podpalenia.	Podpalenia umyślne w tym piromania.
16	Nie ustalone.	Przyczyna pożaru nie ustalona w wyniku dochodzenia.
17	Pozostałe	elektryczność statyczna, wybuchy, inne nie wymienione.

1. Warunki i drogi rozprzestrzeniania się pożaru w banku.

Powstające pożary, niekiedy nawet po wczesnym ich zauważeniu szybko rozprzestrzeniają się powodując znaczne straty materialne, a w przypadku PKO BP mogłyby ponadto powodować zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi. Stąd też ważne jest uświadomienie pracownikom takich możliwości.

Pożar powstający w jednym miejscu może szybko objąć nawet cały obiekt w sytuacjach gdy :

1. Zauważenie jego jest opóźnione,

1. Osoba, która zauważyła nie potrafi we właściwy sposób zaalarmować współpracowników, i jednostek straży pożarnych oraz użyć podręcznego sprzętu gaśniczego,

1. Otwierane są bez podjęcia działań gaśniczych drzwi i okna oraz uruchamiana wentylacja pomieszczeń, co wpływa na zwiększenie dopływu powietrza do pożaru i jego intensyfikacje,

1. Brak sprawnych środków alarmowania, sprzętu gaśniczego i urządzeń przeciwpożarowych,

1. Pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami istnieją różnego rodzaju niezabezpieczone otwory,

1. Zastosowano niewłaściwe materiały konstrukcyjne lub dekoracyjne,

1. Brak dojazdów pożarowych do budynku, zastawianie dróg pożarowych.

W czasie rozprzestrzeniania się pożaru niezwykle duże znaczenie ma przenoszenie się produktów spalania powstających w ognisku pożaru, a przede wszystkim dymu, temperatury oraz innych substancji w postaci gazowej, które są szkodliwe dla człowieka i grożące nawet utratą życia.

Każdy pożar, obojętnie w jaki sposób zainicjowany, ma swój początek w określonym środowisku materiałów palnych. Powstające gazy pożarowe i dym mieszają się

z powietrzem, a ciąg termiczny unosi je ku górze. Wystąpienie któregokolwiek z wyżej wymienionych czynników wpływających na opóźnienie podjęcia działań gaśniczych powoduje rozgorzenie pożaru. Związane jest to z faktem, że na skutek spalania materiałów palnych stale wzrasta temperatura, która oddziałuje także na najbliższe otoczenie. Znajdujące się tam palne elementy na skutek promieniowania cieplnego ogniska pożaru zapalają się także, tworząc warunki do dalszego rozprzestrzeniania się pożaru. Czas rozwoju ogniska pożaru od momentu powstania zarzewia ognia w warunkach analizowanych obiektów może wynosić od 5 do 60 minut w zależności od tego w jakim pomieszczeniu powstanie źródło ognia. Rozgorzenie ogniska pożaru nastąpi wówczas, kiedy temperatury pod sufitem w pomieszczeniu, w którym powstał pożar osiągną wartość około 700 - 800 ⁰C, a przy podłodze 350 - 500 ⁰C. W tych warunkach ulegną zapaleniu wszystkie gazy wydzielone w I fazie powstania ogniska pożaru a pożar gwałtownie zwiększy swą intensywność i obejmie działaniem płomieni wszystkie nagromadzone w pomieszczeniu materiały palne. Prowadzenie działań ratowniczych w tej fazie wymagać będzie angażowania znacznych sił i środków a szkody związane z samym pożarem oraz prowadzeniem akcji gaśniczej będą znaczne.

Każdy więc pracownik banku mając na uwadze odpowiedzialność za życie, zdrowie i bezpieczeństwo gości oraz własne winien postępować w taki sposób, aby nie dopuszczać do powstania pożaru, a te które wystąpią pomimo zachowania wszelkich zasad bezpieczeństwa szybko i skutecznie likwidować.

5. Zapobieganie pożarom.

Zapobieganie możliwościom powstania pożaru w obiekcie banku musi być stale jedną z podstawowych form działania wszystkich pracowników. Jest ono działalnością trudną do realizacji ze względu na zakres, często kosztowną, jednak przynoszącą wymierny efekt w postaci zapewnienia bezpieczeństwa ludzi.

Wiele powstałych w podobnych budynkach pożarów, przybrało znaczne rozmiary z powodu ewidentnych braków w zakresie spełnienia podstawowych warunków bezpieczeństwa pożarowego.

Zapobieganie powstaniu pożaru winno więc być podstawą działań organizacyjnych i technicznych. Eliminacja lub zabezpieczenie oraz kontrola czynności, zachowań ludzi lub miejsc pożarowo niebezpiecznych, daje gwarancję spokojnego funkcjonowania wynikającego z braku istotnych zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi.

W celu zapewnienia należytej realizacji zadań związanych z profilaktyką przeciwpożarową, konieczne jest:

• określenie zadań i obowiązków w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla personelu banku,

• zapewnienie odpowiednich warunków budowlanych,

• przestrzeganie zakazu wykonywania zbędnych czynności stwarzających niebezpieczeństwo pożaru,

• nadzorowanie czynności niebezpiecznych pożarowo,

• zapewnienie nadzoru nad instalacjami i urządzeniami związanymi z funkcjonowaniem obiektu,

• zapewnienie odpowiedniej ilości i rodzajów sprzętu gaśniczego,

• systematyczne szkolenie personelu w zakresie znajomości podstawowych przepisów przeciwpożarowych i o ochronie przeciwpożarowej, a także znajomości podejmowania działań ratowniczych i gaszenia pożarów.

1. Zadania i obowiązki w zakresie zapobiegania pożarom dla poszczególnych stanowisk pracy.

Zasady zapobiegania pożarom w Ekspozyturze banku PKO BP dla poszczególnych grup pracowniczych określa niniejsza instrukcja. Zadanie te stanowią integralną część zakresów czynności pracowników.

1. Dyrektor Oddziału/Kierownik Ekspozytury

Zadania i obowiązki właściciela, zarządzającego lub użytkownika obiektu w zakresie zapobiegania pożarom i innym miejscowym zagrożeniom określają art. 3.1 do 5.1, 6.1 do 7.1 i pkt. 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej /Dz. U nr 81, poz. 351 z póz. zm. /. W szczególności:

1. Przestrzega przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,

1. Wyposaża obiekt w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z obowiązującymi normami,

1. Zapewnia osobom przebywającym w budynku bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,

1. Przygotowuje obiekt do prowadzenia działań ratowniczych,

1. Ustala sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,

1. Zaznajamia pracowników z przepisami przeciwpożarowymi oraz zapewnia ich przestrzeganie.

1. Podejmuje decyzje w zakresie ochrony przeciwpożarowej wymagające natychmiastowych rozstrzygnięć,

1. Posiada znajomość zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej wynikających z obowiązującego prawa,

1. Systematyczne uzupełnia wiedzę w zakresie wymogów związanych z zabezpieczeniem przeciwpożarowym kierowanej placówki,

1. Organizuje podejmowanie czynności mających na celu zapewnienie koniecznych warunków ochrony przeciwpożarowej takich jak:

• remonty obiektów, urządzeń i instalacji,

• przeglądy, badania i pomiary instalacji elektrycznych, odgromowych, i innych,

• legalizacja i konserwacja podręcznego sprzętu gaśniczego oraz urządzeń przeciwpożarowych,

• oznakowanie dróg i kierunków ewakuacji,

• szkolenie pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

1. Zapewnia dokumentację kadrową związaną z nadzorem nad stanem ochrony przeciwpożarowej placówki, taką jak:

• oświadczenia o szkoleniu przeciwpożarowym,

• oświadczenie o zapoznaniu się z postanowieniami instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,

• określenie obowiązków pracownika pod względem przeciwpożarowym /zakresy czynności/,

1. Realizuje zadania w zakresie przeciwpożarowego zabezpieczenia placówki, zgodnie z postanowieniami obowiązujących przepisów prawnych, decyzjami organów nadrzędnych i ochrony przeciwpożarowej oraz wskazaniami niniejszej instrukcji.

1. Podejmuje decyzje o unieruchomieniu urządzenia lub instalacji po stwierdzeniu bezpośredniego zagrożenia pożarem lub wybuchem,

1. Nie dopuszcza do zastawiania dróg komunikacji ogólnej służących celom ewakuacji, składowania towarów i materiałów niezgodnie z obowiązującymi przepisami lub wskazaniami producenta, dokonywania wystroju wnętrz w sposób pogarszający warunki ochrony przeciwpożarowej, stosowania palnych wykładzin dywanowych, ściennych lub sufitowych na drogach komunikacji ogólnej,

1. Organizuje akcję ratowniczo-gaśniczą na wypadek powstania pożaru w placówce, do czasu przejęcia dowodzenia przez jednostki straży pożarnej,

1. Nadzoruje przestrzegania przepisów przeciwpożarowych i instrukcji bezpieczeństwa pożarowego przez wszystkich pracowników i inne osoby przebywające w pomieszczeniach banku.

1. Zastępca Dyrektora / Zastępca Kierownika.

1. Inicjuje przedsięwzięcia w zakresie organizacji podległych stanowisk pracy z uwzględnieniem wymogów ochrony przeciwpożarowej.

1. W uzgodnieniu z kierownikiem podejmuje czynności mające na celu zapewnienie wymaganych warunków ochrony przeciwpożarowej.

1. Stosuje środki oddziaływania dyscyplinarnego lub ekonomicznego będące w jego gestii lub występuje do kierownika z wnioskami o ukaranie osób naruszających obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej lub nagrodzenie wyróżniających się.

1. Podejmuje decyzje o wstrzymaniu prac, zakazie użytkowania pomieszczeń lub wprowadza zakazy wykonywania innych czynności w przypadkach stwierdzenia sytuacji bezpośredniego zagrożenia pożarowego albo zagrożenia bezpieczeństwa ludzi bądź mienia.

1. Nadzoruje przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych i instrukcji bezpieczeństwa pożarowego przez podległy personel i inne osoby znajdujące się w pomieszczeniach banku.

1. W czasie nieobecności dyrektora/kierownika nadzoruje i koordynuje działania w zakresie ochrony przeciwpożarowej w pełnym jego zakresie.

1. Sprawuje nadzór nad szkoleniem przeciwpożarowym pracowników.

1. Organizuje zabezpieczenie obiektów w zakresie ochrony przeciwpożarowej na czas przerw w pracy i dni wolnych od pracy.

1. Nie dopuszcza do:

• zastawiania dróg komunikacyjnych i ewakuacyjnych w podległych pomieszczeniach, składowania na nich przedmiotów i materiałów.

• dokonywania wystroju wnętrz w sposób pogarszający warunki ochrony przeciwpożarowej, stosowania palnych wykładzin ściennych lub sufitowych,

• zastawiania dostępu do podręcznego sprzętu gaśniczego, wyłączników elektrycznych i rozdzielni prądu.

• wykonywania jakichkolwiek czynności w sposób niezgodny z obowiązującymi instrukcjami w pomieszczeniach lub strefach, nie spełniających wymaganych warunków technicznych.

• powstawania stanów mogących powodować zagrożenie pożarowe, a w przypadku ich stwierdzenia powoduje natychmiastowe ich usunięcie.

1. Zapewnia niezbędne środki materiałowe i organizacyjne dla ewakuacji mienia i dokumentacji na wypadek pożaru. Ustala grupy dokumentacji do ewakuacji w pierwszej i następnych kolejnościach.

1. Wydaje w uzasadnionych przypadkach pisemne zezwolenia na eksploatację przenośnych urządzeń grzewczych, po uprzednim sprawdzeniu możliwości ich bezpiecznej eksploatacji.

1. Zadania i obowiązki pracowników, bez względu na zajmowane stanowisko i rodzaj wykonywanej pracy.

1. Obowiązki wspólne dla wszystkich stanowisk pracy.

1. Odbycie szkolenia wstępnego w zakresie przeciwpożarowym przed przystąpieniem do pracy,

1. Ścisłe przestrzegania przepisów i instrukcji przeciwpożarowych oraz instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,

1. Uczestniczenie w szkoleniach przeciwpożarowych organizowanych przez placówkę banku,

1. Przestrzeganie porządku i czynności na swoim stanowisku pracy.

1. Wykonywanie zarządzeń i poleceń dotyczących bezpieczeństwa pożarowego,

1. Posiadanie umiejętności praktycznego posługiwania się sprzętem gaśniczym,

1. Przestrzeganie instrukcji eksploatacji urządzeń technicznych,

1. Posiadanie znajomości zasad postępowania na wypadek pożaru zgodnie z instrukcją alarmowania,

1. Zgłaszanie przełożonym wszystkich usterek i niedomagań mogących spowodować pożar lub jego rozprzestrzenianie się,

1. Wykonywanie pracy w warunkach pożarowo bezpiecznych dla siebie i otoczenia,

1. Branie czynnego udziału w akcjach ratowniczo-gaśniczych na wypadek powstania pożaru, awarii lub katastrof itp. podporządkowując się poleceniom kierownika akcji ratowniczej,

1. Wykaz czynności zabronionych pracownikom.

1. Obsługiwanie wszelkich urządzeń mechanicznych i energetycznych bez uprawnień,

1. Naprawianie bezpieczników instalacji elektrycznej,

1. Wykonywanie jakichkolwiek prac niezgodnych z instrukcjami obsługi urządzeń,

1. Wykonywanie prac pożarowo niebezpiecznych bez specjalnego nadzoru,

1. Samowolne instalowanie i używanie piecyków, kuchenek, grzejników oraz grzałek bez uzyskania zgody właściwych przełożonych,

1. Zakładanie prowizorek instalacji elektrycznej,

1. Przechowywanie w szafkach odzieżowych, w biurkach i na stanowiskach pracy materiałów łatwo zapalnych lub wybuchowych, zbędnych w tych miejscach,

1. Używanie sprzętu gaśniczego do jakichkolwiek prac nie związanych z akcją gaśniczą lub celami szkoleniowymi.

1. Wykaz czynności zabronionych w banku.

W Powszechnej Kasie Oszczędności zabronione jest wykonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, rozprzestrzenianie się jego ogniska a także utrudnienie w prowadzeniu działań ratowniczych, w tym ewakuacji. Do czynności tych należą:

1. używanie otwartego ognia oraz palenie tytoniu w pomieszczeniach i miejscach zagrożonych pożarem lub wybuchem. Miejsca te powinny być oznakowane tablicami zawierającymi znaki spełniające warunki Polskich Norm,

2. zakaz palenia i używania otwartego ognia obowiązuje we wszystkich pomieszczeniach banku.

3. przechowywanie i składowanie wszelkich materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m. od:

• urządzeń oraz instalacji, których przewody lub powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100 ⁰C. Sytuacje takie występują w przypadku używania elektrycznych urządzeń grzejnych lub ogrzewczych kuchenek gazowych, w pobliżu paleniska pieca centralnego ogrzewania, żelazek elektrycznych itp.

• linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, a także przewodów uziemiających oraz odprowadzających instalacji odgromowej. Sytuacja taka jest szczególnie niebezpieczna w przypadku wyładowania atmosferycznego, bowiem powstaje wtedy bardzo wysoka temperatura odprowadzana przez przewody instalacji odgromowej, a wtedy każdy materiał palny znajdujący się w pobliżu takich przewodów musi ulec zapaleniu,

4. jeżeli w pomieszczeniach są użytkowane przenośne elektryczne urządzenia grzejne, muszą być ustawiane na niepalnych podłożach. Wyjątek mogą tu stanowić urządzenia których instrukcja obsługi przewiduje taką możliwość gdyż już producent zabezpiecza urządzenie przed przenoszeniem podwyższonych temperatur na podłoże palne,

5. używanie wszelkich materiałów palnych jako osłon punktów świetlnych w pomieszczeniach. (zakaz ten dotyczy wszystkich pomieszczeń),

6. bezpośrednio na podłożu palnym mocowanie opraw oświetleniowych i osprzętu instalacji elektrycznych,

7. ustawiania, składowania, materiałów palnych lub innych przedmiotów utrudniających ewakuację (zakaz ten dotyczy także klatek schodowych i korytarzy),

8. zamykanie drzwi ewakuacyjnych w taki sposób, że w przypadku konieczności przeprowadzenia ewakuacji nie jest możliwe ich natychmiastowe otwarcie - zagadnienie to ma istotne znaczenie w przypadku realnego zagrożenia dla ludzi, kiedy to sytuacja „zamkniętych drzwi” w przypadku pożaru powoduje u ludzi powstanie ogromnego stresu oraz wywołuje panikę.

9. zastawianie dostępu i swobodnego dojścia o szerokości co najmniej 1 m. do drzwi ewakuacyjnych, sprzętu pożarniczego, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego, głównego zaworu gazu,

10. składowanie pod ścianami budynku wszelkich materiałów palnych,

11. materiały niebezpieczne pożarowo muszą być przechowywane zgodnie z warunkami określonymi przez producenta,

12. wszystkie czynności związane z utrzymaniem obiektu muszą być wykonywane zgodnie z postanowieniami niniejszej instrukcji przy zachowaniu podstawowych warunków bezpieczeństwa pożarowego lub zgodnie ze wskazaniami producenta,

13. wszelkie materiały w tym przede wszystkim materiały palne winny być przechowywane w taki sposób aby nie powodowały zagrożenia pożarowego i w następstwie powstania pożaru. Podczas magazynowania materiałów należy zwracać uwagę na możliwość wzajemnego ich oddziaływania i powodowania zagrożenia pożarowego,

14. materiały niebezpieczne pożarowo w szczególności rozpuszczalniki, farby, lakiery, zmywacze benzynowe, butle z gazami palnymi mogą być przechowywane w pomieszczeniu magazynowym obiektu posiadającym wentylację grawitacyjną w ilościach do 10 l. cieczy palnej o temperaturze zapłonu poniżej 21 ⁰C, oraz 50 l. cieczy o temperaturze zapłonu do 55 ⁰C,

6. Zabezpieczenie prac niebezpiecznych pożarowo.

Prace pożarowo niebezpieczne takie jak:

• spawanie i cięcie metali podczas prowadzenia prac remontowych i montażowych,

• piłowanie mechaniczne metali,

• rozmrażanie przewodów wodociągowych itp.,

• malowanie, lakierowanie itp. w pracach konserwacyjnych,

należy prowadzić z zachowaniem szczególnych środków ostrożności, w sposób określony przepisami przeciwpożarowymi lub instrukcjami producenta materiałów łatwo zapalnych.

Dla prowadzenia prac związanych ze spawaniem, cięciem i odmrażaniem należy w szczególności:

• dopuszczać tylko osoby posiadające specjalistyczne przeszkolenie,

• określić zasady zabezpieczenia miejsca wykonywanych prac,

• wskazać osoby odpowiedzialne za :

• zabezpieczenie miejsca pracy,

• za przebieg prac,

• zabezpieczenie miejsca pracy po zakończeniu prac.

Po stwierdzeniu w czasie wykonywania omawianych prac zagrożeń mogących być przyczyną powstania pożaru, wybuchu itp. działania te należy natychmiast przerwać do czasu pełnego zabezpieczenia pomieszczenia, obiektu.

Do niniejszej instrukcji załączono wzory dokumentacji prowadzenia prac spawalniczych w czasie robót poza pomieszczeniem spawalni.

1. Obowiązki osób prowadzących prace pożarowo niebezpieczne

Do obowiązków osób prowadzących prace pożarowo niebezpieczne należy:

1. posiadanie znajomości obowiązujących przepisów przeciwpożarowych, obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego oraz zasad postępowania na wypadek powstania pożaru,

2. sprawdzenie przed przystąpieniem do pracy, czy zostały wykonane wszystkie zabezpieczenia przewidziane dla danego toku pracy,

3. ścisłe przestrzeganie wytycznych zabezpieczenia przeciwpożarowego ustalonych dla danego typu prac pożarowo niebezpiecznych,

4. sprawdzenie przed przystąpieniem do pracy czy stanowisko prac zostało wyposażone w odpowiedni sprzęt pożarniczy,

5. rozpoczęcie prac pożarowo niebezpiecznych może nastąpić tylko po otrzymaniu pisemnego zezwolenia względnie na wyraźne polecenie bezpośredniego przełożonego kierującego tokiem robót,

6. przerwanie pracy w przypadku stwierdzenia sytuacji lub warunków umożliwiających powstanie pożaru i zameldowanie o tym przełożonym,

7. meldowanie bezpośredniemu przełożonemu o zakończeniu prac oraz informowaniu o zaistniałych faktach zainicjowania ognia, a ugaszonego w toku wykonania czynności,

8. dokonywanie sprawdzania po zakończonej pracy stanowiska i jego otoczenia w celu stwierdzenia czy podczas prac nie zainicjowano pożaru,

9. wykonanie wszystkich poleceń organów kontrolnych w sprawach związanych z zabezpieczeniem przeciwpożarowym.

1. Wskazania przeciwpożarowe w zakresie przygotowania budynków,

pomieszczeń instalacji do wykonywania prac pożarowo niebezpiecznych.

1. Miejsca wykonywania prac tj. budynki, pomieszczenia lub urządzenia i instalacje w których mają odbywać się prace pożarowo niebezpieczne np.: spawalnicze należy oczyścić z wszelkich palnych materiałów. W szczególności należy usunąć pyły, włókna oraz palne ciecze i gazy.

2. Palne przedmioty lub niepalne lecz w opakowaniach palnych należy odsunąć na bezpieczną odległość od miejsca prac pożarowo niebezpiecznych np: spawania, cięcia celem uniemożliwienia przedostania się rozprysków spawalniczych i iskier.

3. Jeżeli nie ma fizycznych możliwości odsunięcia palnych materiałów należy je zabezpieczyć przed działaniem rozprysków i iskier przez osłonięcie np.: kocami pożarniczymi, arkuszami blach itp.

4. Otwory poziome i pionowe przelotowe od instalacji, kanalizacji itp. należy uszczelnić materiałami niezapalnymi celem niedopuszczeniem do przenikania rozprysków i iskier a także ognia otwartego do sąsiednich pomieszczeń bądź na inne kondygnacje.

5. Przed przystąpieniem do prac pożarowo niebezpiecznych należy sprawdzić czy w sąsiednich pomieszczeniach, instalacjach nie znajdują się materiały lub przedmioty mogące ulec zapaleniu wskutek przewodnictwa lub promieniowania cieplnego bądź rozprysków i iskier.

6. Przewody elektryczne, sygnalizacyjne, gazowe, wentylacyjne lub z innymi palnymi mediami oraz instalacje z izolacją palną powinny być zabezpieczone przed przewodnictwem cieplnym, rozpryskami gorącego metalu i uszkodzeniami mechanicznymi.

7. Prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych w pomieszczeniach, strefach w których tego samego dnia wykonywano prace malarsko - lakiernicze przy użyciu substancji łatwo zapalnych jest niedopuszczalne.

8. Prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych przy stogach, ścianach, okładzinach ściennych wykonanych z materiału palnego lub z materiału przewodzącego temperaturę jest zabronione.

9. Należy przy pracach brać pod uwagę możliwość upadku iskier lub rozprysków przy cięciu i spawaniu np.: gdy wykonuje się te prace na wysokościach.

10. W czasie np.: spawania i cięcia należy zwrócić uwagę na urządzenia spawalnicze takie jak butle, wytwornice ich usytuowanie a także prawidłowe zabezpieczenie przed przewróceniem.

11. Zakazuje się prowadzenia jakichkolwiek prac pożarowo niebezpiecznych w pojemnikach, zbiornikach w których choć chwilowo były przechowywane ciecze lub gazy palne.

12. Zakazane jest wykonywanie prac pożarowo niebezpiecznych w pomieszczeniach gdzie znajdują się pyły lub włókna palne które spowodują pożar i wybuch.

13. Wyjścia ewakuacyjne i dojścia powinny być drożne oraz tak wybrane aby można było szybko ewakuować ludzi z miejsca objętego pożarem.

1. Sprzęt pożarniczy i środki gaśnicze.

Każde stanowisko prac pożarowo niebezpiecznych powinno być wyposażone w sprawny technicznie sprzęt pożarniczy, umożliwiający likwidacje wszelkich źródeł pożaru w zarodku.

Typowym zabezpieczeniem tych prac jest koc gaśniczy oraz odpowiednia ilość środka gaśniczego jakim może być gaśnica. Do chłodzenia miejsc używa się zazwyczaj wody w odpowiedniej ilości. Dążyć należy aby prace były zabezpieczone poprzez zastosowanie rozwiniętego odcinka węża w którym będzie woda. Regulacja strumienia wody winna odbywać się przy p --> [Author:WZ] rądownicy dlatego też winno stosować się prądownicę tzw. zamykaną. W takim przypadku posiadamy gwarancję szybkiego użycia w/w sprzętu. Należy używać także środków gaśniczych, które będą skuteczne przy ewentualnym pożarze.

2. Zasady zabezpieczenia prac pożarowo niebezpiecznych

Prace pożarowo niebezpieczne nie przewidziane zgodnie z technologią lub prowadzone poza wyznaczonym na stałe do tego celu miejscem, jak prace remontowo-budowlane związane z użyciem otwartego ognia prowadzone wewnątrz obiektów lub przyległych do niego terenach a także wszelkie prace remontowo-budowlane wykonywane w strefach zagrożonych wybuchem, należy prowadzić w taki sposób aby nie doszło do pożaru lub wybuchu.

Przed rozpoczęciem prac pożarowo niebezpiecznych zarządca oraz wykonawca jest zobowiązany:

1. ocenić zagrożenie pożarowe w rejonie w którym prace będą wykonywane,

2. ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru lub wybuchu,

3. wskazać osoby odpowiedzialne za zabezpieczenie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca i terenu wokół po zakończeniu pracy.

Szczegółowe zasady zabezpieczenie przeciwpożarowego prac pożarowo niebezpiecznych jak również warunków uzyskania zezwolenia na ich przeprowadzenie określa niniejsza instrukcja.

Przy wykonywaniu prac należy przestrzegać następujących zasad:

1. Wszelkie materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz

w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nim instalacji technicznych, należy zabezpieczyć przed zapaleniem się.

2. Prace pożarowo niebezpieczne w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem mogą być prowadzone wyłącznie wtedy gdy stężenie pyłów osiągnie wartość bezpieczną.

3. W miejscu wykonywania prac powinien znajdować się sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru.

4. Po zakończeniu prac należy podać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane, oraz rejony przyległe.

5. Prace pożarowo niebezpieczne mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje.

6. Zarządca jest obowiązany przed rozpoczęciem prac zapoznać wyznaczone osoby z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z rodzajem przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu.

7. Sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed pożarem lub wybuchem.

1. Odpowiedzialność za prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych.

Zgodnie z * 28 pkt 2 .... za przygotowanie pomieszczeń i urządzeń a także nadzór nad tymi pracami są jednakowo odpowiedzialni właściciel, zarządca, użytkownik obiektu oraz wykonawca tych prac.

2. Dokumentacja prac pożarowo niebezpiecznych.

Przed przystąpieniem do prac gdzie są nagromadzone duże ilości materiałów palnych i wybuchowych należy:

1. Dokonać komisyjnie oceny zagrożenia pożarowego oraz określić niezbędne wymagania przeciwpożarowe mające na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru lub wybuchu.

2. Sporządzić protokół zabezpieczenia przeciwpożarowego prac pożarowo niebezpiecznych wg wzoru nr 2.

3. Po wykonaniu zaleconych zabezpieczeń wydać pisemnie zezwolenie na prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych wg wzoru nr 3.

Po zakończeniu prac pożarowo niebezpiecznych w budynku, pomieszczeniu należy przeprowadzić dokładną kontrolę w rejonie wykonywania prac oraz w pomieszczeniach sąsiednich celem stwierdzenia:

1. Czy nie pozostawiono tlących lub żarzących się cząsteczek na stanowisku wykonywania prac pożarowo niebezpiecznych lub w pomieszczeniach i instalacjach sąsiednich i przyległych.

2. Czy nie występują oznaki tlenia się materiałów bądź inne symptomy możliwości zaistnienia pożaru.

3. Czy usunięto sprzęt i materiały palne, czy wyłączono ze źródła zasilania urządzenia i dobrze zabezpieczono przed dostępem osób postronnych.

Kontrole po wykonaniu prac pożarowo niebezpiecznych należy prowadzić płynnie-ciągle w zależności od warunków, aż do 8 godzin po wykonaniu prac pożarowo niebezpiecznych. Czas okres kontroli winien być ustalony i zapisany.

Wyniki kontroli o których mowa powyżej powinny być odnotowane w książce kontroli prac pożarowo niebezpiecznych prowadzonej według wzoru nr 1.

1. Obowiązki osób nadzorujących prace pożarowo niebezpieczne.

Do obowiązków osób nadzorujących prace pożarowo niebezpieczne należy:

1. posiadanie znajomości obowiązujących przepisów przeciwpożarowych oraz nadzorowanie przestrzegania tych przepisów przez podległych pracowników,

2. dopilnowanie aby przed przystąpieniem do prac wykonane zostały wszystkie zabezpieczenia przewidziane dla danego obiektu, pomieszczenia lub stanowiska,

3. sprawdzenie zabezpieczenia przeciwpożarowego miejsc prac pożarowo niebezpiecznych oraz wydania poleceń gwarantujących natychmiastową likwidację stwierdzonych niedociągnięć,

4. wstrzymania prac pożarowo niebezpiecznych z chwilą stwierdzenia sytuacji stwarzających niebezpieczeństwo powstania pożaru do czasu usunięcia występujących nieprawidłowości,

5. przedkładanie przełożonym wniosków o ukaranie pracowników winnych nie przestrzegania technologii prowadzonych prac i przepisów przeciwpożarowych,

6. prowadzenie książki prac pożarowo niebezpiecznych wg wzoru nr 1,

7. udział w kontroli zabezpieczenia prac w budynkach a także kontrolach prac pożarowo niebezpiecznych.

7. Zabezpieczenie przeciwpożarowe prac remontowych i budowlano-montażowych.

Prace remontowe lub budowlano-montażowe nie mogą pogarszać istniejących dotychczas warunków ochrony przeciwpożarowej. Przy projektowaniu oraz wykonywaniu prac remontowych i budowlano-montażowych należy uwzględnić postanowienia aktualnie obowiązujących norm prawnych, szczególnie rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 Grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /Dz. U. 1995 r. nr 10, poz. 46 z póz. zmianami/.

Obowiązek uzgadniania dokumentacji z właściwymi organami ochrony przeciwpożarowej dotyczy niektórych obiektów lub pomieszczeń. Ich wykaz zawarty jest w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z 3 listopada 1992 r.

W trakcie prowadzonych prac remontowych należy przestrzegać istniejących uwarunkowań wpływających na bezpieczeństwo przeciwpożarowe oraz bezpieczeństwo ludzi i mienia. Projekty aranżacji wnętrz z zastosowaniem materiałów palnych powinny być zaopiniowane przez fachowca z zakresu ochrony przeciwpożarowej.

8. Podręczny sprzęt gaśniczy.

Budynek Powszechnej Kasy Oszczędności spełnia różne funkcje, wśród których można wyróżnić:

• usługowe (obsługa klientów),

• administracyjne,

Wszystkie z nich kwalifikują obiekt jako użyteczności publicznej, przeznaczony na pobyt ludzi. Prowadzona działalność powoduje nagromadzenie znacznej ilości różnych materiałów. Uwarunkowania te wpływają na zakres wyposażenia obiektu w podręczny sprzęt gaśniczy i urządzenia przeciwpożarowe. Ponadto na dobór rodzajów i ilości tego sprzętu wpływ mają stosowane w budynku instalacje i urządzenia. Podstawą podejmowania decyzji są postanowienia **13-16 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów /Dz. U. 1992, nr 92 poz. 460/.

Zasadniczym źródłem poboru wody gaśniczej do celów zewnętrznego gaszenia pożarów stanowią hydranty wewnętrzne φ25 (w budynku banku nie występują) oraz zewnętrzne wodociągu miejskiego. Źródła te pokrywają istniejące zapotrzebowanie wody do celów gaśniczych do zewnętrznego gaszenia pożaru zgodnie z Polską Normą PN-70/B-02852 - Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Obliczanie obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru i Polską Normą PN-71/B-02864 - Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Zasady obliczania zapotrzebowania wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru.

Należy zwrócić uwagę na to, że stosowanie wody podczas niektórych pożarów nie jest pożądane, tak jak np.:

• przy pożarach w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem - ze względu na możliwość porażenia prądem elektrycznym,

• do gaszenia pożarów rozgrzanych elementów metalowych, które mogą ulec gwałtownym odkształceniom /pęknięcie elementów silników, zawalenie się elementów konstrukcyjnych/,

• do gaszenia pożarów niektórych materiałów /np. akta osobowe, dokumenty księgowe/, które mogą ulec całkowitemu zniszczeniu na skutek działania wody lub wilgoci i powstania w związku z tym znacznych szkód wtórnych,

• do gaszenia sprzętu informatycznego, powszechnie obecnego w banku.

Stąd też wyposażając obiekt w podręczny sprzęt gaśniczy należy uwzględnić powyższe uwarunkowania.

Dostęp do podręcznego sprzętu gaśniczego nie może przekroczyć odległości 30 m.

Przy podejmowaniu decyzji dotyczących wyposażenia obiektu w podręczny sprzęt gaśniczy oraz gaszeniu powstałych pożarów należy kierować się następującymi zasadami:

• do gaszenia pożarów grupy A - w których występuje zjawisko spalania żarowego /np. drewna, papieru, tkanin/ stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe,

• do gaszenia pożarów grupy B - cieczy palnych i substancji stałych topiących się, /np. benzyn, alkoholi, olejów, tłuszczów i lakierów/ stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe, proszkowe lub halonowe,

• do gaszenia pożarów grupy C - gazów palnych, stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe, śniegowe lub halonowe,

• do gaszenia pożarów poszczególnych grup w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem stosuje się zamiennie gaśnice śniegowe, proszkowe lub halonowe.
  UWAGA! Zwraca się uwagę na to, że nowe normy nie uwzględniają stosowanego dotychczas symbolu E. W zamian tego na korpusie gaśnicy powinna być umieszczona informacja o możliwości stosowania do urządzeń elektrycznych oraz podana górna wartość napięcia elektrycznego.

W powyższym zestawieniu nie ujęto pożarów grupy D - metali alkalicznych z uwagi na rzadkość ich występowania

Biorąc pod uwagę powyższe przyjęto jednostki podręcznego sprzętu gaśniczego jako podstawowe i docelowe dla uzupełnienia zabezpieczenia poszczególnych przestrzeni i pomieszczeń wyposażonych w hydranty wewnętrzne, a także ich pozbawione, gaśnice proszkowe z ładunkiem proszku gaśniczego o wadze 6 kg oraz gaśnice śniegowe. Zapewnia to skuteczność działań przy wszystkich rodzajach materiałów palnych i zwiększa szansę ugaszenia pożaru nawet w przypadku, gdy osoba je podejmująca ma niewielkie umiejętności w gaszeniu pożarów. Ponadto, w mniejszym stopniu sprzęt ten jest narażony na kradzieże z uwagi na jego wagę i rozmiary.

Obiekt nie posiada instalacji hydrantowej stąd przyjęto jako optymalne rozwiązanie następującą lokalizację wszystkich gaśnic:

Lp.	Miejsce lokalizacji sprzętu	Ilość i rodzaj sprzętu			Uwagi
		Norma	Stan	Brak
Ekspozytura Piątkowo Poznań, os. B. Chrobrego 8c
1.	Sala operacyjna		1 proszkowa GP- 12Z 1 śniegowa GS - 3X
2.	Korytarz kasowy		1 proszkowa GP- 6Z

Miejsca lokalizacji podręcznego sprzętu gaśniczego zaznaczono na szkicach obiektu, stanowiących załącznik do niniejszego opracowania.

Podręczny sprzęt gaśniczy musi być usytuowany w miejscach widocznych i łatwo dostępnych. Punkty jego lokalizacji winny być ponadto oznakowane pożarniczymi tablicami informacyjnymi zgodnie z Polską Normą - Znaki bezpieczeństwa - ochrona przeciwpożarowa PN-92/01256/01. Podstawowe z nich mają następujący wygląd:







miejsce lokalizacji miejsce lokalizacji kierunek dojścia do miejsca

pojedynczej gaśnicy sprzętu ppoż. (koc gaśniczy) rozmieszczenia sprzętu

Dla uściślenia treści znaków można je uzupełnić znakami dodatkowymi o treści „gaśnica” lub „sprzęt pożarniczy” zgodnymi z PN-92/01255.

Dopuszcza się stosowanie na znakach symbolu barwy białej fosforescencyjnej.

Sprzęt ten powinien być poddawany badaniom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w przepisach, Polskich Normach i instrukcjach obsługi. Czynności konserwacyjne powinny być prowadzone nie rzadziej niż raz na rok, a ich zakres ustalony przez producenta w instrukcji obsługi sprzętu.

Nowe piktogramy oznaczające wymienione grupy pożarów mają następujący wygląd:







Stosowane aktualnie gaśnice śniegowe o maksymalnej masie 23 kg mogły być użytkowane do końca 1995 r. Pozostałe, nie spełniające wymogów aktualnych norm do czasu ich technicznego zużycia.

Nowo kupowane gaśnice muszą posiadać atesty dopuszczające do stosowania w ochronie przeciwpożarowej i spełniać wymogi obowiązujących Polskich Norm.

Odpowiedzialność za utrzymanie podręcznego sprzętu gaśniczego w należytym stanie technicznym /aktualna metryczka legalizacyjna, nie zerwana plomba i czytelna etykieta z instrukcją obsługi/ ponoszą użytkownicy poszczególnych pomieszczeń.

Uwaga! normy wyposażenia w podręczny sprzęt gaśniczy zostały określone dla obiektów zagospodarowanych. W przypadkach zmian zakresu użytkowania ilości i rodzaje sprzętu należy ustalić ponownie.

W niniejszej instrukcji pomija się opis zasad użycia gaśnic z uwagi na możliwość ich wymiany na inny typ, inaczej uruchamiany. Zwraca się jednak uwagę, że każda z gaśnic posiada na korpusie instrukcję użycia, z którą należy zapoznać pracowników.

Ze względu na możliwość zakupu w przyszłości także nowych gaśnic śniegowych zwraca się uwagę na właściwości dwutlenku węgla /CO₂/ stanowiącego jej ładunek. Celowe jest zwrócenie uwagi na to, że:

• ładunek ten pozostaje pod dużym ciśnieniem i jest sprężony,

• uruchomienie gaśnicy powodujące jego rozprężanie jest reakcją silnie endotermiczną /pochłaniającą ciepło z otoczenia/ i wydobywający się gaz osiągać może temperaturę około -70 ⁰C.

Z powyższych względów gaśnicy tej nie wolno ustawiać w pobliżu źródeł ciepła ani też stosować do gaszenia pożarów odzieży na człowieku.

Zabrania się używania podręcznego sprzętu gaśniczego do celów nie związanych z działaniami ratowniczymi lub szkoleniem pożarniczym.

9. Organizacja i warunki ewakuacji ludzi w przypadku zagrożenia.

1. Wprowadzenie i pojęcia podstawowe.

Ustalenie warunków ewakuacji ma na celu zapewnienie pełnego bezpieczeństwa ludziom w przypadku konieczności szybkiego opuszczenia budynku, w którym wybuchł pożar lub nastąpiło inne niebezpieczeństwo zagrażające ich życiu.

Problem ewakuacji jest złożony i trudny, jeśli chodzi o jednolite podanie zasad określających ich rozwiązania dla budynku, przy zmiennym zakresie jego użytkowania. Należy pamiętać, że każdy budynek posiada wyznaczoną zasadniczą funkcję, odpowiednio do której zapewnia się w nim określone warunki pracy, pobytu itp. W wielu przypadkach, z uwagi na różne uwarunkowania następuje zmienność funkcji /zmiana profilu działalności, dzierżawa pomieszczeń itp./.

W celu użytkowania budynku zgodnie z podstawowymi i pomocniczymi funkcjami zapewnić należy odpowiednie warunki, wśród których występuje wiele bardzo różnych czynników takich jak np.:

• warunki konstrukcyjne /ilość wyjść, długość i szerokość dojść, rodzaj konstrukcji budynku, zastosowane materiały dekoracyjne itp./,

• mikroklimat z odpowiednią temperatura, wilgotnością a także pewnym procentem zanieczyszczeń,

• oświetlenie uzależnione od rodzaju, rozmieszczenia i natężenia źródeł światła,

• warunki ruchu ludzi /ilość osób, stopień sprawności fizycznej itp./.

Wszystko to nabiera wagi w warunkach koniecznej i szybkiej ewakuacji ludzi z pomieszczeń i z budynku w którym powstał pożar. Główny problem sprowadza się wówczas do w miarę spokojnego i niezakłóconego ruchu ludzi w kierunku wyjść ewakuacyjnych, na co nie bez wpływu - oprócz właściwego układu komunikacyjnego - pozostają wymienione przykładowo czynniki. Szczególnie nastąpi to tam, gdzie liczba ludzi będzie duża, a wszelkie ewentualne zakłócenia w ruchu tej masy ludzi mogą powodować panikę, której przebieg nie daje się ująć w jednolite reguły, nie może być kontrolowany i przewidywalny.

W rozwiązaniach ewakuacji musimy dostosować się do przewidywanych rodzajów poruszania się ludzi i w tym celu potrzebna jest pewna ogólna klasyfikacja, według której określa się rodzaje ruchów ludzi na drogach komunikacyjnych.

Najprostszym jest ruch jednostkowy, w którym udział biorą pojedyncze osoby w małej ogólnie liczbie. Organizacja jego nie stwarza problemów z punktu widzenia warunków bezpieczeństwa.

W ogólnym pojęciu ruchu masowego może mieścić się np.:

• ruch zwykły /normalny/ - przebiegający w zwykle występujących warunkach dla celów określonych funkcją danego obiektu,

• ruch uporządkowany - w którym przez cały czas trwania jest tylko jeden ustalony kierunek posuwania się ludzi /np.. ruch widzów w teatrze po zakończeniu spektaklu/,

• ruch niezharmonizowany - w którym każdy człowiek stosuje niejednolitą, właściwą dla swoich cech fizycznych długość kroku, bez wspólnego z innymi rytmu i z różną szybkością,

• ruch ograniczony - przy którym występuje pewna określona zwartość całej poruszającej się grupy ludzi /przejścia w teatrach, tunelach, innych zwężeniach/,

• ruch długotrwały - odbywający się na przestrzeni pewnego czasu, mający pewien początek, stopniowo nasilający się a następnie zanikający /przybywanie uczestników imprezy, wypełnianie się sal widowiskowych/,

• ruch krótkotrwały - występujący w pewnych krótkich okresach, zaczynający się jednakowym nasileniem, bez stopniowego spiętrzania się i jednocześnie kończący się / zakończenie widowiska, spektaklu, seansu/,

• ruch w warunkach niebezpieczeństwa /wymuszony/ - wywołany przez powstanie niebezpieczeństwa /pożar, katastrofa, inne nadzwyczajne sytuacje/.

Podany podział nie może być traktowany jako formalna i obowiązująca klasyfikacja ruchu ludzi. Został on dokonany jedynie dla ułatwienia prawidłowego rozpatrywania i właściwej oceny występujących w budynkach warunków ewakuacji.

Podczas ewakuacji ludzi z obiektu, w zależności od miejsca pobytu ludzi i ich ilości oraz istniejących warunków występować będą poszczególne rodzaje ruchu. Istotnym jest zapewnienie takich warunków aby strumień przemieszczających się ludzi, po napotkaniu przypadkowych przeszkód /np.. upadek jednego człowieka/, nie dezorganizował się tworząc miejscowe zagęszczenia lub napór na osoby znajdujące się na przedzie.

Analizując aspekty ewakuacji należy uwzględnić to, że niezwykłe jej okoliczności dają silny bodziec do natychmiastowego opuszczenia niebezpiecznego miejsca, co powoduje dużą intensywność ruchu z możliwością powstania paniki. Należy się w tych warunkach liczyć z działaniem czynników psychologicznych. Nerwowe podniecenie ludzi i dążenie do szybkiego wyjścia ze strefy zagrożonej mogą skutecznie zdezorganizować ewakuację, szczególnie wtedy, kiedy warunki komunikacyjne posiadają istotne utrudnienia /schody, zwężenia, śliska posadzka itp./.

Na łączny czas ewakuacji ludzi z obiektu wpływ mają jednostkowe czasy ruchu strumieni ludzkich przez poszczególne odcinki przejść na drodze do wyjścia. Organizując więc ewakuację należy kierować poszczególnymi ich potokami w taki sposób, aby nie dochodziło do dużej ich zwartości, mogącej znacznie utrudnić lub wręcz uniemożliwić przejście tego strumienia. Powstać może bowiem sytuacja, w której podczas masowego ruchu, idący na przedzie napotykając na przeszkodę starają się zahamować proces poruszania się. Przeciwne tym intencjom będą wysiłki ludzi idących z tyłu, usiłujących ruch przyspieszyć. Zbiorowa siła osiąga tak znaczną wielkość, że ludzie nawzajem gniotą się, doznając różnych uszkodzeń ciała.

Warunkiem pomyślnej ewakuacji jest wyprowadzenie ludzi poza obiekt w czasie nie przekraczającym pewnej określonej granicy (graniczny /dopuszczalny/ czas ewakuacji), kiedy w obiekcie powstaną przy pożarze warunki niebezpieczne dla życia ludzi takie jak: temperatura otoczenia 60-70 ⁰C, wydzielanie się dymów i gazów jako produktów rozkładu termicznego materiałów palnych.

Czas powstawania takich szkodliwych warunków, określany też krytycznym zależy od powierzchni objętej pożarem /w pierwszym okresie/, kubatury pomieszczenia, wagowej szybkości spalania poszczególnych materiałów, szybkości powierzchniowego rozprzestrzeniania się płomieni i od ciepła spalania materiałów. Praktycznie czas wyprowadzania ludzi nie może być dłuższy od czasookresu trwania początkowej fazy pożaru, a ewakuacja powinna zakończyć się jeszcze przed nagromadzeniem w budynku niebezpiecznych stężeń tlenku węgla i innych gazów toksycznych oraz przed wytworzeniem się wysokiej temperatury.

Graniczny czas trwania ewakuacji zależy od szeregu czynników, takich jak:

• przeznaczenie budynku,

• cechy konstrukcji i jej odporność ogniowa,

• rodzaj i ilość palnych materiałów,

• wielkość i charakter pierwotnego impulsu inicjującego pożar,

• miejsce powstania pożaru,

• warunki przepływu powietrza itp.

Reasumując powyższe stwierdzić należy, że zapewnienie warunków ewakuacji polega na zagwarantowaniu płynności i bezkolizyjności ruchu ludzi poprzez odpowiednie wykorzystanie wyjść, zabezpieczenie przejść przed ogniem i dymem, właściwe wykonanie wszystkich elementów tych przejść, dostateczne oświetlenie itp.

1. Ewakuacja ludzi z banku.

Specyfika działalności placówki powoduje, że w jej budynkach i pomieszczeniach mogą być zarówno pojedyncze osoby, jak również grupy ludzi przekraczające liczebnie 50 osób. Istniejące rozwiązania konstrukcyjne obiektów zapewniają generalnie warunki swobodnej i szybkiej ewakuacji wszystkich przebywających tu ludzi.

Do alarmowania jednostek straży pożarnej wykorzystywane są telefony podłączone do centrali miejskiej czynne całą dobę. Alarmowanie wewnętrzne w obiektach odbywać się może poprzez: poinformowanie głosem w poszczególnych pomieszczeniach.

Sposób przekazania informacji ma zasadnicze znaczenie dla pracowników mających podjąć, szybkie decyzje dotyczące ustalenia:

• czy z danego pomieszczenia prowadzić ewakuację ludzi i mienia, czy też być może lepiej pozostać na miejscu /tylko w przypadku zagrożenia na innym piętrze i przy braku toksycznych produktów spalania/,

• którą z możliwych dróg prowadzić ewakuację.

• w którym momencie rozpocząć ewakuację /płynność ruchu/,

• jakie ewentualnie zastosować dodatkowe środki zabezpieczeń /ochrona przed działaniem termicznym i produktami spalania/.

Dla pełnej orientacji zainteresowanych o rodzaju zagrożenie celowe jest ustalenie oddzielnych sygnałów akustycznych dla różnych rodzajów zagrożeń.

Placówka jest wyposażona w instalacje oświetlenia ewakuacyjnego lub kierunkowego. W związku z tym, w sytuacji pożaru lub innego miejscowego zagrożenia nie powinny wystąpić istotne utrudnienia ewakuacji, szczególnie w warunkach niezbędnej konieczności odcięcia dopływu prądu. Dotyczy to przede wszystkim okresu jesienno-zimowego, kiedy naturalne oświetlenie pomieszczeń jest wykorzystywane tylko w ciągu kilku godzin dziennie. Ewakuacja ludzi z obiektów prowadzona będzie korytarzami i klatkami schodowymi służącymi w normalnych warunkach do komunikacji wewnętrznej. Spełniają one konstrukcyjnie warunki techniczne dla dróg ewakuacyjnych. Drogi te muszą być oznakowane pożarniczymi tablicami ewakuacyjnymi zgodnymi z Polską Normą PN-92/N-01256/02. Znaki te mają następujący wygląd:






do drzwi z obiektu schodami w dół kierunek drogi






pchać aby otworzyć ciągnąć aby otworzyć wyjście ewakuacyjne

Są to tablice o barwach białej i zielonej /fotorescencyjnych/, zapewniających widoczność znaku w warunkach zaciemnienia.

W celu właściwego przeprowadzenia ewakuacji z poszczególnych obiektów i nadzoru nad jej przebiegiem dyrektor/kierownik wyznacza osoby kierujące działaniami.

Zadaniem odpowiedzialnych za poszczególne grupy jest:

• sprawdzenie opuszczenia kondygnacji przez wszystkich pracowników i klientów po zakończeniu ewakuacji,

• zgłoszenie kierownikowi akcji /dyrektorowi/kierownikowi/ faktu opuszczenia obiektu lub też pozostania w palącym się budynku jakiejkolwiek osoby.

Pracownicy pamiętać muszą o tym, że klienci banku są ludźmi nie posiadającymi pełnego rozeznania dotyczącego występujących podczas pożaru uwarunkowań i wymagają pokierowania mimo znajomości przyjętych rozwiązań ewakuacyjnych. Stąd, w warunkach powstałego pożaru, szczególna odpowiedzialność za ich bezpieczeństwo spoczywa na pracownikach banku. Osoby te z kolei mają obowiązek doskonałej znajomości przyjętych rozwiązań w zakresie ewakuacji. One też muszą podejmować decyzje dotyczące potrzeby wszczęcia ewakuacji, określenia jej kierunków w zależności od miejsca źródła zagrożenia oraz nadzorowania jej do czasu opuszczenia miejsc niebezpiecznych przez ostatnią osobę.

Kierujący działaniami ratowniczymi i ich współorganizatorzy muszą także pamiętać o możliwości powstania paniki w przypadkach większej ilości osób nagromadzonych w pomieszczeniu lub na kondygnacji. Dla jej zapobieżenia istotny jest sposób informowania ludzi o zagrożeniu jak i osobisty przykład opanowania prezentowany przez nadzorującego pomieszczenie.

W sytuacjach, gdy wśród obecnych znajdują się osoby upośledzone lub z ograniczonymi możliwościami poruszania się należy im ułatwić ewakuację poprzez osobistą pomoc lub zaangażowanie do niej innych, w pełni sprawnych.

Po zakończeniu akcji ewakuacyjnej osoby odpowiedzialne za poszczególne pomieszczenia są zobowiązane do powiadomienia o tym kierującego działaniami. Po przybyciu jednostek straży pożarnej podlegają oni dowódcy przybyłej jednostki.

W sytuacjach, gdy przed przybyciem jednostek straży pożarnej na miejsce zdarzenia kierujący ewakuacją uzyska informacje np. od nadzorującego, że jakaś osoba pozostała w strefie zagrożenia po zakończeniu ewakuacji konieczne jest podjęcie przez personel działań poszukiwawczych pamiętając o tym, że:

• osoby w pełni sprawne i te o ograniczonej zdolności poruszania się zmierzające wraz z innymi do wyjścia pozostać mogły w obszarze niebezpiecznym na skutek zatrucia produktami spalania, przewrócenia się i utraty przytomności, przywalenia elementami konstrukcyjnymi, lub w wyniku osłabienia związanego z bezpośrednim działaniem ognia. Przyjąć wtedy należy zasadę, iż ludzie ci zmierzali ku wyjściu i tylko ww. powody uniemożliwiły im opuszczenie obiektu. Poszukiwać więc należy ich na drodze pomiędzy pomieszczeniem, w którym przebywali przed pożarem a wyjściem.

• dzieci /szczególnie najmłodsze/ kierujące się zasadą chowania się w sytuacjach zagrożenia w największych zakamarkach, niedostatecznie nadzorowane po ogłoszeniu alarmu lub osobistym znalezieniu się w miejscu zdarzenia mogą, nie podporządkowując się poleceniom opiekunów szukać miejsc bezpiecznych według własnych kryteriów. W tym wiec przypadku poszukiwania mogą być znacznie utrudnione. Zachodzi wtedy potrzeba żmudnych poszukiwań w miejscach nawet najmniej prawdopodobnych.

Dla ułatwienia działań związanych z ewakuacją ludzi sporządzony został plan ewakuacji, określający możliwe jej kierunki. Wywieszone są także pożarnicze tablice ewakuacyjne wskazujące kierunki do wyjścia z obiektu. Pamiętać jednak trzeba o tym, iż rozwiązania te nie mogą być jedyne i ostateczne, chociażby z uwagi na brak możliwości przewidzenia ewentualnego miejsca pożaru. Ostateczna wiec decyzja o potrzebie ewakuacji, oraz kierunku jej prowadzenia należeć będzie do pracowników banku. Każdy z wyznaczonych za nadzór nad ewakuacją rozpoznaje najbliższe otoczenie osobiście. Kierownik akcji ratowniczej w oparciu o to rozpoznanie podejmuje decyzje dotyczące rozwiązania problemu ewakuacji, zdając sobie sprawę z osobistej odpowiedzialności za życie i zdrowie pozostających tam osób. W niektórych szczególnych przypadkach /pożar bezpośrednio za drzwiami pomieszczenia, bardzo silne zadymienie korytarza itp./ odpowiedzialny za pomieszczenie musi podjąć decyzję o zastosowaniu innych rozwiązań, możliwych w danym przypadku do przyjęcia. Może to być ewakuacja przez okna /parter/, może to być pozostanie w pomieszczeniu przy uszczelnieniu drzwi i otwarciu okien.

W przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia działaniami ratowniczymi do czasu przybycia jednostek straży pożarnej kieruje dyrektor/kierownik lub zastępujący pracownik. Osoba ta ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo ludzi i mienia oraz prawidłowość podjętych decyzji w zakresie przyjętych rozwiązań dotyczących ewakuacji i gaszenia pożaru. Wszyscy inni pracownicy pozostałe osoby znajdujące się w obiekcie zobowiązani są do bezwzględnego podporządkowania się jej decyzjom w zakresie prowadzonych działań pod groźbą odpowiedzialności karnej.

Prowadzący działania pamiętać muszą, że toksyczne produkty spalania mogą utrudniać prowadzenie akcji. Przed podjęciem jednak decyzji o otwarciu okien dla ich usunięcia konieczne jest sprawdzenie, czy nie spowoduje to intensyfikacji palenia

Kierujący działaniami - w zależności od ilości osób przebywających w obiekcie i personelu pracowniczego decyduje o tym, czy wszystkie jemu podległe osoby włączają się do ewakuacji ludzi, czy też ich cześć przystępuje do gaszenia pożaru przy wykorzystaniu podręcznego sprzętu gaśniczego, lub likwidacji zaistniałego zagrożenia miejscowego.

Przewiduje się, że zasadniczo działania związane z ewakuacją sprowadzać się będą do wskazania ludziom kierunków wyjść, nadzorowania ewakuacji oraz sprawdzenia czy wszystkie osoby opuściły zagrożoną strefę. Mogą jednak wystąpić przypadki udzielenia koniecznej pomocy osobom o ograniczonej zdolności poruszania się lub nawet niekiedy siłowego wymuszenia stosownych zachowań się od ludzi ogarniętych paniką. Pracownicy opuszczają podczas pożaru budynek dopiero po ewakuacji wszystkich innych osób.

Nie przewiduje się dla obiektu żadnych rodzajów sprzętu specjalistycznego służącego do ewakuacji ludzi. Nie zachodzi ani potrzeba jego stosowania, ani też prawny obowiązek.

Dla zapewnienia sprawnej ewakuacji na wypadek pożaru lub innego miejscowego zagrożenia celowe jest organizowanie ćwiczeń w tym zakresie, przyjmując w założeniach różny rozwój sytuacji pożarowej.

10. Instrukcje przeciwpożarowe.

Obiekty muszą być wyposażone w instrukcje alarmowania i postępowania na wypadek pożaru wraz z numerami alarmowymi służb ratowniczych, umieszczone przy telefonie, oraz na poszczególnych kondygnacjach. Ponadto w pomieszczeniach gdzie prowadzone są procesy technologiczne powinny być umieszczone instrukcje zabezpieczenia tych procesów.

11. Postępowanie w przypadku powstania pożaru.

Zgodnie z art. 9 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, każdy kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie, obowiązany jest natychmiast zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej. Obowiązek ten określa podstawowe zachowanie się każdego, kto zauważy pożar w banku.

Osoba, która pierwsza zauważyła powstanie pożaru w budynku, ogłasza za pomocą wskazanych wcześniej środków alarm pożarowy oraz zawiadamia natychmiast dyrektora/kierownika banku.

Z chwilą powiadomienia wyżej wymienieni stają się kierującymi działaniami ratowniczymi i korzystają ze szczególnych uprawnień wynikających z sytuacji zagrożenia określanej w prawie „stanem wyższej konieczności”.

1. Alarmowanie.

W przypadku powstania pożaru, miejscowego zagrożenia lub poważnej awarii mogącej takie zagrożenie spowodować osoba która zauważyła zdarzenie zobowiązana jest po rozpoznaniu sytuacji do podjęcia działań alarmujących: współpracowników znajdujących się najbliżej oraz użytkowników obiektu, dyrektora/kierownika banku, najbliższą jednostkę straży pożarnej /Jednostkę Ratowniczo-Gaśniczą Nr 5 Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu - odległość od strażnicy ok. 1 km/.

Do alarmowania jednostek straży pożarnej wykorzystywać należy najbliższy telefon znajdujący się w banku.

Meldunek o pożarze lub awarii do Miejskiego Stanowiska Kierowania Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu należy podawać dokładnie z określeniem:

• dokładnego adresu i miejsca pożaru lub awarii, wielkości pożaru i rodzaju palących się materiałów lub urządzeń, stopnia zagrożenia ludzi,

• imienia i nazwiska zgłaszającego oraz numeru telefonu z którego podaje się meldunek.

W razie potrzeby wezwania równocześnie innych jednostek /policji, pogotowia ratunkowego/ wystarczy przy alarmowaniu straży pożarnej zgłosić także taką potrzebę, nie tracąc czasu na kolejne połączenia. Wszystkie te służby posiadają ze sobą połączenia bezpośrednie/.

Telefony służb ratowniczych

Straż Pożarna - 998

Pogotowie Ratunkowe - 999

Policja - 997

1. Podstawowe zadania kierującego akcją:

1. Po otrzymaniu informacji o powstaniu pożaru, zarządza natychmiastowe ogłoszenie alarmu pożarowego przy pomocy ustalonych środków alarmowania, spokojnym, zdecydowanym oraz konkretnym działaniem musi zapobiec panice, która może powstać w przypadku późnego zauważenia pożaru i widocznych oznak intensywnego rozwoju pożaru,

1. Poleca przeprowadzić alarmowanie jednostki ratowniczo-gaśniczej drogą telefoniczną,

1. Udaje się natychmiast w rejon zagrożenia w celu rozpoznania sytuacji i oceny możliwości działania, ustala miejsce powstania pożaru, co się pali, jaki jest kierunek rozwoju pożaru,

1. W wypadku stwierdzenia zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi, zarządza natychmiastową ewakuację wszystkich mieszkańców budynku, określając drogę ewakuacji,

1. Wyłącza głównym wyłącznikiem dopływ energii elektrycznej,

1. Poleca zamknięcie wszelkich zbędnych otworów, w tym drzwi i okien,

1. Na bieżąco kontroluje i nadzoruje działania gaśnicze pracowników,

1. Z chwilą przybycia na miejsce pożaru dowódcy jednostki ratowniczo-gaśniczej, przekazuje jemu dowodzenie, informując jednocześnie wyczerpujących informacji o sytuacji pożarowej, przeprowadzonych działaniach ewakuacji oraz skutkach podjętych działań ratowniczych. W zależności od potrzeb, prowadzący do tej pory działania zostają wycofani, albo otrzymują zadania pomocnicze związane z działaniami straży pożarnej.

1. Kierujący dotychczas działaniami pozostają cały czas do dyspozycji dowódcy jednostki ratowniczo-gaśniczej,

1. Po zakończeniu działań, kierujący odbiera pogorzelisko od dowódcy straży pożarnej, zapewnia jego dozorowanie i uprzątanie.

1. Podstawowe obowiązki pracowników w przypadku powstania pożaru:

1. Przystąpić do natychmiastowego alarmowania wg zasad określonych w instrukcji alarmowania,

1. O każdym pożarze lub awarii personel zobowiązany jest do natychmiastowego powiadomienia kierownika,

1. Meldunki o pożarze lub awarii należy podawać dokładnie i zwięźle.

1. Poza obowiązkami alarmowania straży pożarnej pracownicy zobowiązani są do:

• podjęcia akcji ratowniczo-gaśniczej przy użyciu podręcznego sprzętu gaśniczego,

• wykonywania wszystkich poleceń i rozkazów kierującego akcją ratowniczo-gaśniczą,

• udzielania kierującemu akcją wszelkich informacji mogących przyczynić się do szybkiego i prawidłowego przeprowadzenia działań,

1. W czasie akcji należy zachować całkowity spokój i nie wywoływać paniki.

1. W czasie akcji należy w pierwszej kolejności przystąpić do ratowania i ewakuacji z miejsc zagrożonych ludzi, przedmiotów wartościowych oraz materiałów palnych, mogących spowodować rozprzestrzenienie się pożaru.

1. Należy pamiętać o wyłączeniu dopływu prądu elektrycznego w poszczególnych pomieszczeniach objętych pożarem.

1. Przed przybyciem straży pożarnej akcją ratowniczo-gaśniczą zarządza dyrektor/kierownik banku,

1. Z chwilą przybycia straży pożarnej, kierujący akcją obowiązany jest przekazać dalsze zarządzanie dowódcy jednostki straży informując go o aktualnej sytuacji.

1. Po przyjęciu dowodzenia akcją gaśniczą przez dowódcę straży pożarnej, wszyscy pracownicy obowiązani są podporządkować się jego rozkazom.

1. Osoby biorące udział w akcji ratowniczo-gaśniczej powinny znać i przestrzegać następujących zasad postępowania:

• w pomieszczeniach objętych pożarem należy w miarę możliwości pozamykać okna i drzwi celem zmniejszenia dopływu powietrza, ograniczając w ten sposób szybkie rozprzestrzenianie się pożaru,

• kierujący akcją winien tak pokierować działaniami aby biorącym udział w ratownictwie zapewnić drogę odwrotu z zagrożonych pomieszczeń,

• gaszenie pożaru należy prowadzić z kierunku jego rozszerzania się w celu niedopuszczenia przerzucenia się ognia na dalsze pomieszczenia budynku.

1. W czasie trwania pożaru nie wolno personelowi opuszczać budynku bez zezwolenia kierownika oraz organów prowadzących dochodzenie popożarowe tj. Państwowej Straży Pożarnej i Policji.

1. Osoby które pierwsze zauważyły pożar obowiązane są po zakończeniu akcji zgłosić się do dowódcy lub kierującego akcją celem złożenia zeznań.

1. Po zakończeniu akcji dowodzący wyznacza osoby do nadzorowania pogorzeliska w celu niedopuszczenia do zaistnienia wtórnego pożaru.

12. Organizacja i zasady zaznajamiania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi.

Nieodzownym warunkiem skutecznego działania w przypadku powstania pożaru jest odpowiednie przygotowanie pracowników do działań w tych sytuacjach. Szkolenie ma na celu zapoznanie wszystkich bez wyjątku pracowników z obowiązkami i zadaniami w zakresie zapobiegania powstawaniu i rozszerzaniu się pożarów, oraz zadaniami na wypadek powstania pożaru.

W związku z tym każdy pracownik powinien znać :

• zagrożenia pożarowe występujące w obiekcie,

• przyczyny mogące spowodować pożar,

• zadania i obowiązki wynikające z instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,

• rozmieszczenie oraz sposób użycia podręcznego sprzętu gaśniczego.

Ponadto powinien umieć:

• zaalarmować jednostki straży pożarnych,

• ugasić pożar w zarodku,

• zorganizować i poprowadzić ewakuacje ludzi i mienia na wypadek pożaru.

Szkolenie pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej dzieli się na :

• wstępne,

• stanowiskowe,

• specjalistyczne,

• okresowe.

Szkoleniu wstępnemu podlegają nowo zatrudnieni pracownicy. Prowadzi je pracownik banku posiadający odpowiednie przeszkolenie dla osób zajmujących się sprawami ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy, a fakt jego odbycia odnotowuje się w dokumencie zatrudnienia.

Dotyczy to również szkolenia stanowiskowego i ogólnego w stosunku do nowych pracowników zatrudnionych w banku. Obejmuje ono informacje o występujących na danym stanowisku zagrożeniach, zakazach i nakazach w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej, jak również zasadach postępowania na wypadek powstania pożaru.

Szkoleniu specjalistycznemu poddawani są pracownicy wykonujący prace, w których występują szczególne zagrożenia lub wykonujący funkcje wymagające wiedzy specjalistycznej.

Szkolenia podstawowe i okresowe prowadzą jednostki zewnętrzne na zlecenie dyrektora/kierownika po stwierdzeniu potrzeb w tym zakresie.

Szkoleniu podstawowemu okresowemu podlegają wszyscy pracownicy, co najmniej raz w okresie zatrudnienia na danym stanowisku pracy.

Każdy z pracowników powinien zostać poddany temu szkoleniu najpóźniej w czasie jednego roku po zatrudnieniu. Obejmuje ono całość problematyki ochrony przeciwpożarowej w zakresie nałożonych obowiązków i zadań, występujących zagrożeń oraz zasad postępowania na wypadek pożaru, w zależności od kategorii zagrożenia prowadzone w różnym wymiarze czasu.

Po przeprowadzeniu szkolenia pracownik podpisuje stosowne oświadczenie, które włącza się do jego akt osobowych - załącznik nr 4.

Pracownicy pełniący obowiązki na poszczególnych stanowiskach i ich przełożeni pamiętać muszą, że nie działania pojedynczych osób lecz precyzyjna i systematyczna realizacja zadań określonych dla wszystkich stanowisk pracy daje gwarancje maksymalnego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu. W takich sytuacjach powstanie pożaru będzie traktowane jako zdarzenie losowe a nie zaniedbanie pracownicze itp.

13. Postanowienia karne.

1. Osoby naruszające postanowienia niniejszej instrukcji i powodujące zagrożenie pożarowe podlegają, w zależności od rodzaju czynu, sankcjom karnym określonym w kodeksie karnym i kodeksie wykroczeń.

1. Niezależnie od powyższych postanowień, zgodnie z kodeksem postępowania w sprawach o wykroczenia, za przewinienia w zakresie ochrony przeciwpożarowej może być stosowane postępowanie mandatowe.

1. Dyrektor /Kierownik/ może stosować sankcje dyscyplinarne wynikające z kodeksu pracy i regulaminu Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, ze zwolnieniem z pracy włącznie.

14. Postanowienia końcowe.

1. Instrukcja posiada moc prawną na podstawie zarządzenia Dyrektora I Oddziału Powszechnej Kasy Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna w Poznaniu Plac Wolności 3 z dnia ................................................2001 r.

1. Z chwilą wprowadzenia jej w życie tracą moc prawną wcześniejsze uregulowania dotyczące organizacji ochrony przeciwpożarowej.

1. Przy podejmowaniu decyzji wynikających z kompetencji służbowych poszczególnych funkcyjnych PKO Bank Polski Spółka Akcyjna uwzględniane być muszą każdorazowo postanowienia niniejszej instrukcji.

2. Wszyscy pracownicy PKO Bank Polski Spółka Akcyjna zobowiązani są do zapoznania się z jej treścią oraz potwierdzenia tego własnoręcznym podpisem na stosownym oświadczeniu, przechowywanym w aktach placówki.

3. Egzemplarz instrukcji znajdować się musi w miejscu dostępnym dla wszystkich pracowników banku i jest dokumentem poufnym ze względu na charakter placówki.




Wzór nr 1.

Książka kontroli prac pożarowo niebezpiecznych.

Lp.	Nazwa pomieszczenia w którym wykonano prace pożarowo niebezpieczne	Data i godz. rozpoczęcia prac oraz z czyjego polecenia	Imię i Nazwisko osób wykonujących prace pożarowo niebezpieczne	Godz. przeprowadzania kontroli toku prac oraz imię i nazwisko osoby kontrolującej	Uwagi i polecenia wydane osobom wykonującym prace w trakcie kontroli	Data i godz. zakończenia toku prac	Data i godz. przeprowadzenia kontroli po zakończonych pracach	Imiona i Nazwiska osób przeprowadzających kontrolę	Podpisy osób przeprowadzających kontrolę




Wzór Nr 2.

Protokół

Zabezpieczenia prac pożarowo niebezpiecznych

1. Nazwa i określenie budynku-pomieszczenia i miejsca w którym przewiduje się

wykonanie prac pożarowo niebezpiecznych, cel i zadania do wykonania:

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Obciążenia ogniowe, określenie stref zagrożenia wybuchem oraz właściwości pożarowe materiałów palnych występujących w budynku lub pomieszczeniu

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Rodzaj elementów budowlanych /zapalność/ występujących w danym budynku, pomieszczeniu lub rejonie prowadzenia prac

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku, pomieszczenia, stanowiska, urządzenia itp. na okres wykonywania prac pożarowo niebezpiecznych:

............................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. Ilość o rodzaje podręcznego sprzętu pożarniczego do zabezpieczenia prac pożarowo niebezpiecznych

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. Środki i sposób alarmowania straży pożarnej oraz współpracowników w przypadku zaistnienia pożaru.

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

7. Osoba odpowiedzialna za całokształt przygotowania zabezpieczenia przeciwpożarowego prac pożarowo niebezpiecznych.

..................................................................................................................................................................................................................................................................................

8. Osoba odpowiedzialna za nadzór nad stanem bezpieczeństwa pożarowego w toku wykonywania prac pożarowo niebezpiecznych:

a/ z ramienia zakładu...........................................................................................................

.......................................................................................................................................

b/ z ramienia wykonawcy....................................................................................................

.......................................................................................................................................

9. Osoba zobowiązana do przeprowadzania kontroli rejonu prac pożarowo

niebezpiecznych po ich zakończeniu:...................................................................................

...........................................................................................................................................

Podpisy członków Komisji

Wzór Nr 3.

Zezwolenie Nr ______

na prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych

1.Miejsce pracy.......................................................................................................................

/wydział-odział, obiekt, instalacja itp./

2.Rodzaj pracy:.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

3. Czas pracy, dnia............................od godz........................do godz.....................................

4. Zagrożenie pożarowe - wybuchowe w miejscu pracy..........................................................

...........................................................................................................................................

/określić z czego wynika/

5. Sposób zabezpieczenia przed możliwością zainicjowania pożaru, wybuchu.

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

6. Środki zabezpieczenia:

a/ przeciwpożarowe............................................................................................................

.............................................................................................................

b/ bhp.................................................................................................................................

..................................................................................................................................

c/ inne.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

7. Sposób wykonania pracy:...................................................................................................

...............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................

8. Odpowiedzialni za:

a/ przygotowanie miejsca, środków zabezpieczenia:

Nazwisko..........................................Wykonano, podpis..................................................

b/ Dokonano analizy stężeń par cieczy gazów, pyłów:

Nazwisko...........................................Wykonano, podpis..................................................

W miejscu prac pożarowo niebezpiecznych nie występują niebezpieczne stężenia.

Uwaga: niepotrzebne skreślić.

c/ Zastosowanie środków zabezpieczających organizację pracy instruktaż:

Nazwisko............................................. Przejąłem do wykonania:

podpis.............................................

9. Zezwolenie na rozpoczęcie prac /zezwolenie może nastąpić po złożeniu podpisów

przez osoby wymienione pkt 8/

.................................................. ................................................

Podpis wypisującego podpis kierownika

10. Pracę zakończono dnia....................................................godz.........................................

Wykonał........................................................

11. Stanowisko pracy i jego otoczenia sprawdzono i nie stwierdzono zaniedbań

mogących zainicjować pożar, wybuch.

12. Odpowiedzialny za miejsce po wykonaniu prac pożarowo niebezpiecznych będzie:

.............................................................................................................................

Stwierdzam odebranie robót Skontrolował

............................................

/podpis/

Podpisy:

1. Przedstawiciela zakładu: ...................................................................

2. Przedstawiciela wykonawcy..............................................................

Wzór Nr 4.

mp.

OŚWIADCZENIE

Ja niżej podpisany(a) .............................................................................................................

(stopień, imię, nazwisko)

zatrudniony(a) na stanowisku ...................................... w wydziale .......................................

zostałem(am) przeszkolony(a) w dniu ....................................................................w zakresie

przepisów przeciwpożarowych obowiązujących w Powszechnej Kasie Oszczędności Bank

Polski S.A. I Odział w Poznaniu, pl. Wolności 3

............................................ .............................................

(podpis osoby szkolącej) (podpis pracownika)

Wzór nr 5

PROGRAM SZKOLENIA PRZECIWPOŻAROWEGO DLA PRACOWNIKÓW I ODDZIAŁU POWSZECHNEJ KASY OSZCZĘDNOŚCI PANK POLSKI S.A. W POZNANIU

Lp.	Temat	Czas
1	Zagrożenie pożarowe obiektu banku , możliwe przyczyny powstania i rozprzestrzeniania się pożaru.	30 min
2	Odpowiedzialność pracowników w zakresie zapobiegania pożarom.	30 min
3	Obowiązki pracowników w przypadku powstania pożaru.	15 min
4	Ewakuacja ludzi i mienia z obiektu banku, drogi i środki ewakuacji, zapobieganie panice.	15 min
5	Środki gaśnicze i podręczny sprzęt gaśniczy.	15 min
6	Praktyczne zasady stosowania i użycia podręcznego sprzętu gaśniczego	15 min
	OGÓŁEM	2 godz.

PKO BANK POLSKI SPÓŁKA AKCYJNA I ODDZIAŁ W POZNANIU Ekspozytura Piątkowo Poznań, ul. B. Chrobrego 8c

47

Instrukcja bezpieczeństwa Pożarowego

downicy




---