Zagadnienia na zaliczenie z przedmiotu „Polityka finansowa UE” - 2012
Unia Europejska, cele zasady geneza integracji europejskiej
Unia Europejska
Powstała 1 listopada 1993 na mocy Traktatu z Maastricht. Gospodarczo-polityczny związek demokratycznych krajów europejskich (dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007r.), będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej.
Podstawę do funkcjonowania UE stanowi Traktat o Unii Europejskiej (wersja obowiązująca Traktat z Nicei z 2001 roku, uwzględniając traktaty akcesyjne z 2003 i 2006 roku), Traktat o Wspólnocie Europejskiej (wersja obowiązująca Traktat z Nicei z 2001 roku, uwzględniając traktaty akcesyjne z 2003 i 2006 roku) i Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.
Cele UE
Cele ekonomiczne i społeczne:
- podstawowym zadaniem jest zwiększanie spójności ekonomicznej i społecznej w ramach Unii
- zapewnienie trwałego i nie inflacyjnego wzrostu gospodarczego z poszanowaniem środowiska naturalnego,
- popieranie rozwoju wymiany międzynarodowej, - zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej,
- podnoszenie stopy życiowej i jakości życia ludności,
- zapewnienie ciągłości zatrudnienia.
Cele polityczne:
Ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii:
- umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich,
- zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego,
- ukształtowanie wspólnej polityki obronnej,
- wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii,
- popieranie współpracy międzynarodowej,
- rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa,
- umacnianie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.
Etapy integracji europejskiej:
1) 18.04.1951 - wsparcie planu Schumana ( plan rozwoju społeczno-gospodarczego krajów Europy zachodniej) Belgia, Luksemburg i Francja podpisują traktat, który ma wprowadzić wspólny zarząd dla przemysłu węgla i stali. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (Niemcy, Włochy, Francja, Belgia, Holandia i Luksemburg )
2) 25.03.1957 - Podpisanie Traktatu Rzymskiego, który ustanawia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG )jako swobodny przepływ osób, towarów i usług pomiędzy krajami wspólnoty, ustanawia też Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom)
3) 3.07.1962 - Wspólna polityka rolna
4) 20.07.1963 - UE podpisuje umowę międzynarodową, w celu pomocy byłym koloniom w Afryce ( do 2005 ustanawia szczególne partnerstwo z 78 krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku)
5) 1.07.1968 - 6 krajów znosi cła, te same cła na towary importowane
6) 24.041972 - pierwsze działanie dotyczące wspólnej waluty
7) 1.01.1973 - przystępuje Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii
8) 10.12.1974 - powstaje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
9) 7-10.06.1979 - Pierwsze wyboru do Parlamentu Europejskiego
10) 1.01.1981 - Przystąpienie Grecji
11) 28.02.1984 - przyjmuje program ESPRIT
12) 1.01.1986 - Przystąpienie Hiszpanii i Portugalii
13) 17.02.1986 - Jednolity akt europejski
14) 15.06.1987 - powstaje ERAZMUS
15) 7.02.1992 - Traktat w Maastricht ( nazwa UE zastępuje Wspólnotę Europejską, powstaje hymn i flaga)
16) 1.01.1993 - utworzony rynek ( wolny przepływ)
17) 1.01.1995 - przystępuje Austria, Finlandia, Szwecja
18) 25.03.1995 - Traktat w Amsterdamie ( program reform, instytucji UE)
19) 13.12.1997 - rozpoczęcie negocjacji z 10 państwami Europy środkowo-wschodniej
20) 1.01.1999 - wspólna waluta w transakcjach handlowych i finansowych, banknoty Euro w Austrii, Belgii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Irlandii i Luksemburgu
21) 1.01.2001 - monety ( wspólny awers, ale rewers różny)
22) 26.02.2001 - Traktat Nicejski
23) 31.03.2003 - UE bierze udział w operacjach w ramach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
24) 1.05.2004 - Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Republika Czeska, Słowacja, Słowenia i Węgry przystępują do UE
25) 29.10.2007 - Traktat ustanawiający konstytucje dla Europy
26) 1.01.2007 - Bułgaria, Rumunia i Chorwacja w kolejce
27) 13.12.2007 - Traktat Lizboński ( wejście w życie 1.12.2009)
Główne organy i instytucje UE. Zasady działania, kompetencje, struktura organizacyjna
Zgodnie z traktatami założycielskimi, organami (instytucjami) Wspólnot Europejskich są:
-Rada Unii Europejskiej,
-Komisja Europejska,
-Parlament Europejski,
-Trybunał Sprawiedliwości,
-Trybunał Obrachunkowy.
1.Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej, nazywana dawniej Radą Wspólnot Europejskich, jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich. Ma ona charakter organu międzyrządowego.
SIEDZIBA : BRUKSELA
SKŁAD :
W skład Rady wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich. Każdy rząd deleguje do niej jednego ze swych ministrów. Delegatami do Rady są ministrowie, kierujący w swych krajach resortami odpowiedzialnymi za problemy rozpatrywane na forum Rady, tak że - w przeciwieństwie do praktyki stosowanej w innych organizacjach międzynarodowych - nie można tu mówić o stałych przedstawicielach tych państw w Radzie.
Pracami Rady kieruje jej przewodniczący. Funkcję tę pełnią kolejno przedstawiciele państw członkowskich przez 6 miesięcy.
FUNKCJE : Rada jest podstawowym statutowym organem decyzyjnym i prawodawczym UE. Do jej kompetencji zastrzeżone są najważniejsze sprawy. Zadaniem tego organu jest realizacja wynikających z traktatów celów Wspólnot, a zarazem reprezentowanie i ochrona interesów państw członkowskich.
Rada ma prawo podejmowania wszystkich typów uchwał przewidzianych przez Traktaty WE i EURATOMu, tj. rozporządzeń, dyrektyw, decyzji zaleceń i opinii. Ponadto ma prawo zawierania w imieniu UE umów międzynarodowych, które wiążą wszystkie państwa członkowskie (umowy handlowe, celne, w sprawie przystąpienia do UE, itp.).
POSIEDZENIA :
Rada zbiera się w razie potrzeby (przeciętnie 80-90 razy w roku) z Inicjatywy jej Przewodniczącego bądź z inicjatywy któregokolwiek członka Rady lub Komisji w jej siedzibie w Brukseli. Trzy razy w roku (kwiecień, czerwiec, październik) zbiera się w Luksemburgu. Niejednokrotnie jednocześnie odbywa się kilka posiedzeń (np. posiedzenie ministrów rolnictwa, posiedzenie ministrów finansów itp.). Jednak raz w miesiącu - z wyjątkiem sierpnia - Rada zbiera się na szczeblu ministrów spraw zagranicznych i wówczas jest określana jako Rada do spraw Ogólnych. Zajmuje się ona wówczas nie tylko sprawami polityki zagranicznej, ale również innymi ważnymi sprawami. Kieruje ona także pracami Rady w składzie innych ministrów, jak też przygotowuje posiedzenia Rady Europejskiej.
Poszczególne posiedzenia Rady trwają przeciętnie 1 - 2 dni. Mają one charakter zamknięty (poufny), jednak po każdym posiedzeniu rzecznicy poszczególnych państw członkowskich informują dziennikarzy w siedzibie Rady o przebiegu posiedzenia.
.Komisja Europejska
Komisja Europejska jest głównym organem wykonawczym Wspólnot Europejskich, ale jej kompetencje i powierzone jej traktatami zadania wykraczają poza funkcje czysto wykonawcze. Komisja jest organem kolegialnym, ponadnarodowym. Jej członkowie nie reprezentują interesów poszczególnych państw, z których pochodzą. Odwrotnie, wymagana jest od nich troska i dbałość przede wszystkim o interes wspólny Unii Europejskiej
SIEDZIBA : BRUKSELA
SKŁAD :
Składa się ona obecnie z dwudziestu osób: z dużych państw członkowskich (Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch) pochodzi po dwóch, a z pozostałych - po jednym komisarzu. Przewodniczący Komisji Europejskiej musi zostać wybrany, na zasadzie consensusu, przez państwa członkowskie UE. Przewodniczącym Komisji jest od września 1999 r. Włoch - Romano Prodi. Kandydaci na komisarzy, po wcześniejszych konsultacjach między rządami, są proponowani przez poszczególne państwa członkowskie.[Komisarze obecnie: np. Gunter Verheugen - komisarz ds. rozszerzenia UE ; Fischer - komisarz ds. rolnictwa. Komisarze są kierownikami resortów tak jak ministrowie].
Kadencja Komisji Europejskiej trwa 5 lat.
Kwestia składu Komisji Europejskiej była jednym z głównych punktów obrad Konferencji Międzyrządowej w sprawie reformy instytucjonalnej UE, która zakończyła się w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. uzgodnieniem Traktatu Nicejskiego. W myśl postanowień tego Traktatu, począwszy od 1 stycznia 2005 r. każde państwo członkowskie UE będzie desygnować do Komisji jednego swego obywatela. Tak będzie do czasu, kiedy do UE przestąpi 11 nowych państw. Po przystąpieniu do UE kolejnego, dwudziestego siódmego państwa, Rada UE, działając jednomyślnie, ograniczy liczbę komisarzy do mniejszej niż liczba państw członkowskich, wprowadzając zarazem w Komisji system rotacyjny, oparty na zasadzie równości państw członkowskich.
W Nicei uzgodniono również, iż przewodniczący Komisji Europejskiej będzie w przyszłości wybierany w drodze głosowania większościowego w Radzie UE (a nie na drodze nieformalnych konsultacji i ustaleń szefów państw i rządów). Będzie on dysponował większą niż obecnie swobodą przy rozdziale tek pomiędzy komisarzy - członków Komisji, a także będzie miał prawo odwoływania komisarzy.
FUNKCJE :
Uprawnienia i obowiązki Komisji Europejskiej wynikają z Artykułu 155 Traktatu o WE. Zgodnie z zapisem tego artykułu Komisja ma wyłączne prawo inicjatywy legislacyjnej, ma również prawo wydawania aktów prawnych, będących przepisami wykonawczymi do rozporządzeń Rady UE, lub też działając w granicach własnych kompetencji, a także sprawuje nadzór nad wykonywaniem postanowień traktatów i decyzji pojętych przez organy Wspólnot (tzw. funkcja strażnika traktatów). Komisja Europejska zarządza na co dzień Wspólnotami Europejskimi i administruje środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację wspólnych przedsięwzięć, w tym przede wszystkim pięcioma głównymifunduszami wspólnotowymi: Europejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Funduszem Rozwoju, Europejskim Funduszem Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego i Europejskim Funduszem Spójności.
Parlament
Obecny Parlament Europejski wywodzi się ze Zgromadzenia Parlamentarnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Po utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, na mocy układu w sprawie fuzji instytucji Wspólnot Europejskich, powstało Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, którego nazwę zmieniono w 1962 r. na Parlament Europejski. Do 1979 r. deputowani do Parlamentu Europejskiego byli delegowani przez parlamenty narodowe państw członkowskich, według ustalonego klucza, natomiast począwszy od 1979 r. są oni wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich, przeprowadzanych we wszystkich państwach członkowskich w tym samym, lub zbliżonym terminie. Kadencja Parlamentu trwa pięć lat.
SIEDZIBA : Strasburg, chociaż niektóre sesje Parlamentu odbywają się również w Brukseli.
SKŁAD :
Działalnością Parlamentu Europejskiego kieruje Prezydium składające się z wybieranego przez posłów na okres dwóch i pół lat przewodniczącego i 14 wiceprzewodniczących. Obecnie Parlament liczy 626 posłów.
Przewodniczącą PE jest obecnie Francuzka - Nicole Fontaine.
Członkowie Parlamentu Europejskiego nie mogą otrzymywać instrukcji do własnych rządów lub parlamentów, ani od organów Wspólnot Europejskich. Każdy z nich dysponuje jednym głosem i głosuje według własnego uznania. Przemawiają oni w imieniu własnym lub swych wyborców. Zwyczajowo przyjęto, że mogą oni przemawiać również w imieniu frakcji politycznej Parlamentu, do której należą. Nie zdają przed nikim sprawozdania ze swej działalności. W przeciwieństwie do analogicznych organów w innych organizacjach międzynarodowych, nie zasiadają oni w grupach narodowych lub w porządku alfabetycznym swych nazwisk, lecz zgodnie z przynależnością do międzynarodowych frakcji politycznych.
Obecnie istnieją 4 największe grupy przynależności politycznej. Są to :
-przedstawiciele ruchu chłopskiego,
-liberalnego,
-konserwatywnego,
-„zieloni”.
FUNKCJE : Parlament Europejski nie stanowi prawa w Unii Europejskiej, ale uczestniczy w procesie decyzyjnym. Ma też uprawnienia dotyczące uchwalania budżetu, przyjmowania nowych członków oraz zatwierdzania układów stowarzyszeniowych. Kontroluje pracę Komisji Europejskiej (Komisja ma obowiązek zdawać Parlamentowi doroczny raport z działalności Wspólnot). Parlamentowi przysługuje prawo wystąpienia z wnioskiem o wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej, a przyjęcie takiego wniosku większością dwóch trzecich oddanych głosów, nakłada na Komisję obowiązek podania się kolegialnie do dymisji. (W maju 1999 r. Komisja po raz pierwszy podała się do dymisji w całości, uprzedzając votum nieufności Parlamentu w świetle zarzutów o nadużycia, korupcję i nepotyzm). Może także ustanawiać tymczasowe Komitety Dochodzeniowe, badające ewentualne wykroczenia lub nieprawidłowości w stosowaniu prawa wspólnotowego (europejskiego). Wybiera Rzecznika Praw Obywatelskich. Parlament składa się z przedstawicieli państw członkowskich UE.
4.Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał Sprawiedliwości został utworzony w 1952 r. na mocy Traktatu Paryskiego, jako organ Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Później, od 1957 r., zaczął funkcjonować jako instytucja trzech Wspólnot Europejskich. Jego kompetencje określone są w traktatach założycielskich WE, a polegają zasadniczo na kontroli stosowania prawa wspólnotowego, interpretowaniu prawa wspólnotowego i wpływie na rozwój unijnej legislacji.
SIEDZIBA : Luksemburg
SKŁAD :
Trybunał Sprawiedliwości składa się z 16 sędziów i 9 rzeczników generalnych.
Sędziowie są niezawiśli i niezależni, każdy pochodzi z innego państwa członkowskiego, ich mandat trwa 6 lat, po których upływie mogą być oni wybierani ponownie. Sędziowie spośród własnego grona wybierają sami na okres 3 lat przewodniczącego Trybunału.
Rzecznicy są wybierani na tych samych zasadach co sędziowie. Ich kadencja również trwa 6 lat.
Trybunał orzeka zwykle w rozpatrywanych przez siebie sprawach w składzie 3 lub 5 sędziów (zawsze musi być liczba nieparzysta), zwykłą większością głosów.
Rada może jednomyślną decyzją zwiększyć liczbę sędziów oraz rzeczników.
FUNKCJE :
Funkcje Trybunału Sprawiedliwości różnią się od funkcji tradycyjnych sądów międzynarodowych. Trybunał stoi w pewnym sensie ponad organami Wspólnot Europejskich.
Trybunał Sprawiedliwości jest to organ Unii Europejskiej pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego, administracyjnego. Jako sąd międzynarodowy rozstrzyga wszelkie spory pojawiające się przy realizacji traktatów i dotyczą naruszenia prawa europejskiego. Jako sąd konstytucyjny kontroluje legalność aktów prawnych przyjmowanych przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej oraz dokonuje m.in. interpretacji traktatów, wykładni prawa europejskiego. Spory między Wspólnotami a funkcjonariuszami Unii Europejskiej rozstrzyga w ramach funkcji sądu administracyjnego. Trybunał Sprawiedliwości jest także instancją odwoławczą od decyzji Komisji.
Od wyroków Trybunału nie ma apelacji.
POSIEDZENIA :
Sąd obraduje w zespołach 3- i 5-osobowych; w niektórych wypadkach określonych w regulaminie, obraduje w składzie pełnym. Od orzeczenia Sądu przysługuje odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w ciągu dwóch miesięcy od dostarczenia orzeczenia. Jednak odwołanie może dotyczyć tylko następujących kwestii prawnych : braku właściwości, uchybień procesowych lub naruszenia prawa unijnego.
5.Trybunał Obrachunkowy
Trybunał Obrachunkowy (inaczej : Trybunał Rewidentów Księgowych; Trybunał Audytorów; Trybunał Rewizyjny) - finansowe sumienie Unii - powołany w 1975 r. Rozpoczął swoją działalność w Luksemburgu w październiku 1977 r. Zastąpił istniejący wcześniej komitet kontroli Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i EUROATOMu. Traktat z Maastricht z 1992 r. wzmocnił znacznie pozycję Trybunału Obrachunkowego, nadając mu status głównego organu WE.
SIEDZIBA : Luksemburg
SKŁAD :
W skład Trybunału Rewidentów Księgowych wchodzi 15 kontrolerów ze wszystkich państw Piętnastki. Są oni mianowani przez Radę Europejską, po zaopiniowaniu ich kandydatur przez Komisję.
Trybunał Obrachunkowy, po zamknięciu roku budżetowego, sporządza sprawozdanie z wykonania budżetu, które staje się podstawą do uchwalenia przez Parlament Europejski absolutorium dla Komisji. Swe raporty i opinie Trybunał przyjmuje większością głosów.
Według Traktatu Nicejskiego, w przyszłości każde państwo członkowskie będzie desygnować do Trybunału Obrachunkowego po jednym swoim obywatelu, a zatwierdzanie zgłoszonych kandydatur przez Radę UE będzie się odbywać na drodze głosowania większościowego, po konsultacjach z Parlamentem Europejskim.
Kadencja Trybunału Obrachunkowego trwa 6 lat.
FUNKCJE :
Zadaniem Trybunału jest przeprowadzanie kontroli wszystkich dochodów i wydatków UE pod kątem zgodności z prawem oraz prawidłowości zarządzania finansami UE. Składa on okresowe sprawozdania sporządzone na wniosek danego organu UE lub z własnej inicjatywy, a ponadto roczne sprawozdanie, po zamknięciu roku obrachunkowego. Zostają one przedstawione innym organom Unii i publikowane, wraz z ich i odpowiedziami na te sprawozdania, w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Ponadto Trybunał Obrachunkowy może przedstawić uwagi, zwłaszcza w formie specjalnych sprawozdań, dotyczące poszczególnych spraw oraz przedkładać opinie na wniosek innych organów UE.
Trybunał dosyć często w praktyce dowodził, że niektóre wydatki były źle poczynione, szczególnie na rolnictwo. Rzadko natomiast zajmował stanowisko, że poszczególne organy Unii źle zarządzały finansami.
Trybunał Obrachunkowy spowodował, że poprzednia Komisja Europejska musiała podać się do dymisji.
POSIEDZENIA :
Członkowie Trybunału pracują w trzech stałych grupach kontrolnych (3- lub 4-osobowych) oraz jednej ad hoc (czteroosobowej).
Argumenty za i przeciw integracji europejskiej
|
+ |
- |
Gospodarka |
· Wsparcie finansowe rozwoju przedsiębiorstw · Rozwój rolnictwa · Wzrost eksportu · Wsparcie rozwoju produkcji i usług · Wzrost liczby wykwalifikowanej kadry · Możliwość udziału w programach gospodarczych UE · Poprawa jakości produktów · Wzrost zaufania inwestorów · Rozwój innowacji i nowych technologii
|
· Konieczność spełniania wymogów, np. w zakresie ochrony środowiska · Trudności w sprostaniu konkurencji dużych firm (korporacji) · Uzależnienie rozwoju części gospodarki od polityki · Wzrost cen części produktów i usług · Upadek nierentownych firm |
Ekonomia |
· Wzrost wartości wymiany handlowej · Swobodny przepływ kapitału - zmniejszenie kosztów transakcji pieniężnych · Wdrażanie nowoczesnych narzędzi zarządzania finansami publicznymi; planowania wieloletniego · Wzrost dochodów społeczeństwa, państwa, samorządu |
· Uzależnienie kształtu budżetów publicznych od polityki finansowej UE · Negatywne skutki kryzysu finansowego w strefie EURO dla polskiej waluty · Zwiększenie zróżnicowania dochodów obywateli |
Kultura |
· Promocja dziedzictwa kulturowego w całej UE · Realizacja programów związanych z rozwojem kultury - polityka kulturalna UE · Zwiększenie liczby przedsięwzięć kulturalnych · Poprawa edukacji kulturalnej · Zwiększenie integracji kulturalnej między państwami · Przywracanie tradycji lokalnej; pamięci dziedzictwa kulturowego i historycznego |
· Zagrożenie dla tożsamości narodowej · Globalizacja kultury |
Polityka |
· Wzmocnienie Polski na arenie międzynarodowej · Wzrost poczucia bezpieczeństwa publicznego · Zwiększenie promocji Polski · Swoboda przepływu osób · Poprawa kultury politycznej · Rozwój demokracji i wolności · Rozwój społeczeństwa obywatelskiego · Rozwój współpracy politycznej (między partiami politycznymi krajów UE) · Rozwój współpracy służb bezpieczeństwa · Partnerskie stosunki polityczne · Polska jako główne ogniwo polityki wschodniej UE
|
· Częściowa utrata suwerenności Państwa · Proponowanie nadmiernych form poprawności politycznej · Wzrost (złej) biurokracji |
Sfera społeczna |
· Poprawa jakości i warunków życia społeczeństwa · Zwiększenie zatrudnienia · Łatwiejszy dostęp do usług i towarów · Możliwość swobodnego wyboru miejsca do życia, pracy, nauki · Większe możliwości dochodzenia praw obywatelskich · Gwarancja „praw podstawowych” - karta praw · Aktywizacja społeczna i gospodarcza · Polityka prorodzinna · Rozwój stosunków międzyludzkich · Zwiększenie możliwości podnoszenia kwalifikacji · Polityka równych szans i równości
|
· Wyludnianie wsi i małych miast · Napływ (nielegalnych) imigrantów · Utrata tożsamości społecznej |
Polityki UE: polityka spójności
Polityka spójności ma na celu wspieranie działań prowadzących do wyrównania warunków ekonomicznych i społecznych we wszystkich regionach Unii Europejskiej. W szczególności Unia Europejska zmierza do zmniejszenia różnic w poziomie rozwoju regionów oraz likwidacji zacofania najmniej uprzywilejowanych regionów i wysp, w tym obszarów wiejskich.
Polityka regionalna/spójności Unii Europejskiej to przede wszystkim pomoc w formie dotacji dla regionów w Unii Europejskiej. Polityka regionalna/spójności polega na realizacji trzech najważniejszych celów:
• konwergencji - czyli spójności - Unia Europejska wspiera rozwój infrastruktury oraz potencjału gospodarczego i ludzkiego najbiedniejszych regionów
• odniesienia konkurencyjności regionów i zatrudnienia - czyli Unia Europejska wpiera innowacje i badania naukowe, zrównoważony rozwój oraz szkolenia zawodowego w mniej rozwiniętych regionach
• europejskiej współpracy terytorialnej - czyli wspieranie, promocja i realizacja wspólnych projektów o charakterze międzynarodowym na terytorium całej Unii Europejskiej
Polityka spójności polega zatem na wspieraniu wzrostu gospodarczego, społecznego
Które kraje otrzymują wsparcie i dlaczego?
Unia Europejska określa, który region powinien uzyskać unijne fundusze, na podstawie jego poziomu PKB. Jeśli PKB na jednego mieszkańca w danym regionie jest mniejsze niż 75 proc. średniej w Unii Europejskiej, wówczas taki region może liczyć na wsparcie z dotacji unijnych. Jeśli więc wszystkie regiony danego kraju mają niskie PKB, wówczas cały kraj może liczyć na wsparcie finansowe (tak jest w przypadku Polski). Są jednak takie kraje, w których tylko niektóre regiony są objęte pomocą unijną (np. część wschodnia Niemiec).
Jednolity rynek UE. Geneza, zasady działania, korzyści
Parlament Europejski. Główne frakcje polityczne w PE - ich założenia programowe dotyczące polityki finansowej i gospodarczej
PARLAMENT EUROPEJSKI
To instytucja Unii Europejskiej będąca odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu, której członkowie są wybierani przez obywateli państw należących do UE na 5-letnią kadencję. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, ale w Brukseli odbywa się większość obrad parlamentu i mieszczą się biura poselskie, a także komisje parlamentarne i władze klubów. W Luksemburgu znajduje się sekretariatgeneralny, biblioteka i część zaplecza technicznego.
HISTORIA:
Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają 1952, kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 (a ściślej dołączona do nich konwencja) przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962. Początkowo deputowani byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich.
W 1979 odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego i od tego czasu deputowani do tego Parlamentu są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie. Początkowo Parlament Europejski był organem konsultacyjnym nie posiadającym żadnej realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987), Traktatu z Maastricht (1993) i Traktatu amsterdamskiego (1999) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady).
KOMPETENCJE:
W ciągu ostatnich dziesięcioleci Parlament Europejski systematycznie zdobywał coraz więcej uprawnień i obecnie odgrywa rolę współustawodawcy w prawie wszystkich dziedzinach prawa UE. Wraz z Radą zatwierdza lub zmienia wnioski Komisji. Nadzoruje także pracę Komisji oraz uchwala budżet Unii Europejskiej. Na kolejnych stronach znajduje się opis funkcjonowania całego procesu.
Poza pełnieniem tych oficjalnych funkcji Parlament także ściśle współpracuje z parlamentami państw członkowskich. Regularnie organizowane zgromadzenia parlamentarne umożliwiają lepsze uwzględnienie punktów widzenia państw członkowskich podczas obrad Parlamentu.
Parlament jest przede wszystkim organem prawodawczym, który wspólnie z Radą stanowi akty prawne w toku różnych procedur legislacyjnych. Do funkcji prawodawczej Parlamentu należy też współudział w uchwalaniubudżetu oraz udzielanie Komisji absolutorium z jego wykonania. Parlament Europejski w przeciwieństwie do parlamentów krajowych nie posiada prawa inicjatywy ustawodawczej - na uprawnioną do inicjatyw Komisję może jedynie wpływać podejmowaniem niewiążących ją wezwań do działania.
Parlament Europejski może też kontrolować inne instytucje oraz posiada, do pewnego stopnia, uprawnienia kreacyjne (wyboru składu innych organów Unii):
zatwierdza Komisję i jej przewodniczącego
ma prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)
ma prawo zadawania pytań komisarzom
ma zwyczajową możliwość zadawania pytań Radzie
Komisja jest zobowiązana do składania PE sprawozdań z działalności Unii
Przewodniczący Rady Europejskiej składa Parlamentowi sprawozdania z posiedzeń Rady Europejskiej
PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na wniosek ¼ swoich członków
Parlament dysponuje także szerokimi (lecz niewiążącymi innych instytucji) uprawnieniami opiniodawczymi. Konsultowanie Parlamentu jest obowiązkowe w przypadku niektórych procedur. Parlament ma też prawo niewezwany wydać opinię w dowolnej, wybranej przez siebie sprawie.
ORGANY POLITYCZNE PE:
I Konferencja Przewodniczących
Konferencja Przewodniczących jest organem politycznym Parlamentu Europejskiego odpowiedzialnym za
organizację prac PE i planowanie prac legislacyjnych,
określanie kompetencji komisji i delegacji oraz ich składu,
kontakty z innymi instytucjami Unii Europejskiej, parlamentami narodowymi i krajami trzecimi.
Konferencja Przewodniczących sporządza kalendarz prac Parlamentu i porządek dzienny sesji miesięcznych oraz dokonuje przydziału miejsc posłów na sali posiedzeń.
W skład Konferencji Przewodniczących wchodzą Przewodniczący Parlamentu oraz przewodniczący grup politycznych.
Zasiada w niej również jeden przedstawiciel posłów niezrzeszonych, bez prawa głosu.
Konferencja Przewodniczących podejmuje decyzje na zasadzie konsensusu lub głosowania, przy czym oddane głosy waży się według liczby członków każdej grupy politycznej.
Konferencja Przewodniczących wykonuje zadania powierzone jej Regulaminem.
Decyduje o organizacji prac Parlamentu Europejskiego i jego organów.
Jest organem konsultacyjnym we wszystkich kwestiach dotyczących planowania prac legislacyjnych oraz kontaktów z innymi organami i instytucjami Unii Europejskiej.
Posiedzenia Konferencji Przewodniczących odbywają się na ogół dwa razy w miesiącu i nie są jawne.
Protokoły obrad Konferencji Przewodniczących są tłumaczone na wszystkie języki urzędowe, drukowane i doręczane wszystkim posłom.
Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności Konferencji Przewodniczących.
Daje możliwość wszystkim posłom do wymiany poglądów poza obradami plenarnymi z zaproszoną osobistością i do poznania w pierwszej kolejności projektów przedstawianych przez Komisję Europejską.
II Prezydium
Prezydium jest ustawowym organem zarządzającym Parlamentu Europejskiego.
Jest odpowiedzialne za opracowanie wstępnego projektu preliminarza budżetowego Parlamentu Europejskiego oraz regulację wszystkich kwestii administracyjnych, kadrowych i organizacyjnych.
W skład Prezydium Parlamentu wchodzą Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, czternastu wiceprzewodniczących i pięciu kwestorów wybieranych przez Parlament na okres dwóch i pół roku z możliwością przedłużenia.
Podczas obrad Prezydium, w przypadku równej liczby głosów, decyduje głos przewodniczącego. Kwestorzy posiadają w Prezydium głos doradczy.
Prezydium wykonuje liczne zadania administracyjne i finansowe wewnątrz Parlamentu.
Jest odpowiedzialne za wszelkie kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji Parlamentu.
Reguluje kwestie wniosków dotyczących przebiegu posiedzeń, może udzielić zgody na organizację posiedzeń komisji lub delegacji poza ich zwykłymi miejscami pracy oraz przygotowuje wstępny projekt preliminarza budżetowego Parlamentu.
Mianuje Sekretarza Generalnego Parlamentu, który jest odpowiedzialny za kierowanie służbami administracyjnymi Parlamentu oraz ustala skład i organizację Sekretariatu Generalnego.
Posiedzenia Prezydium odbywają się na ogół dwa razy w miesiącu.
Protokoły obrad Prezydium są tłumaczone na wszystkie języki urzędowe, drukowane i doręczane wszystkim posłom.
Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności Prezydium.
Prezydium decyduje o środkach przyznawanych partiom politycznym reprezentowanym w Parlamencie Europejskim.
III Kolegium kwestorów
Kolegium Kwestorów jest organem Parlamentu Europejskiego odpowiedzialnym za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio dotyczące posłów i ich warunków pracy.
W Prezydium zasiada pięciu kwestorów.
Po wyborze Przewodniczącego i 14 wiceprzewodniczących Parlament Europejski przystępuje do wyborów kwestorów.
Kwestorzy są wybierani w głosowaniu tajnym większością głosów w trzech turach: w dwóch pierwszych turach wymagana jest bezwzględna większość oddanych głosów, a w ostatniej turze wystarczy zwykła większość głosów.
Kwestorzy sprawują mandat przez dwa i pół roku oraz posiadają głos doradczy w Prezydium.
Kwestorzy są odpowiedzialni za prowadzenie spraw administracyjnych i finansowych bezpośrednio dotyczących posłów takich jak np. udostępnianie infrastruktury i ogólnych usług.
Mogą przedstawiać propozycje zmian lub nowego zredagowania tekstów dotyczących wszystkich przepisów uchwalanych przez Prezydium.
Posiedzenia kwestorów odbywają się na ogół raz w miesiącu.
Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności kwestorów.
IV Konferencja przewodniczących komisji
Konferencja Przewodniczących Komisji jest organem politycznym Parlamentu Europejskiego, który zapewnia lepszą współpracę między różnymi komisjami parlamentarnymi.
Konferencja Przewodniczących Komisji składa się z przewodniczących wszystkich komisji stałych oraz tymczasowych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego. Konferencja Przewodniczących Komisji zbiera się na ogół jeden raz w miesiącu, w Strasburgu, podczas sesji plenarnych.
Konferencja Przewodniczących Komisji może przekazywać Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac komisji oraz ustalania porządku dziennego sesji miesięcznych.
Może również doradzać Konferencji Przewodniczących w przypadku sporu kompetencyjnego między dwiema komisjami.
Prezydium i Konferencja Przewodniczących mogą przekazać niektóre zadania Konferencji Przewodniczących Komisji.
V Konferencja przewodniczących delegacji
Konferencja Przewodniczących Delegacji, organ polityczny Parlamentu Europejskiego, bada okresowo wszystkie kwestie dotyczące właściwego działania delegacji międzyparlamentarnych i delegacji do wspólnych komisji parlamentarnych.
Konferencja Przewodniczących Delegacji składa się z przewodniczących wszystkich stałych delegacji międzyparlamentarnych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego.
Konferencja Przewodniczących Delegacji może przekazywać Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac delegacji.
Konferencja Przewodniczących Delegacji sporządza projekt kalendarza rocznego prac, spotkań międzyparlamentarnych oraz posiedzeń wspólnych komisji parlamentarnych.
Prezydium i Konferencja Przewodniczących mogą przekazać niektóre zadania Konferencji Przewodniczących Delegacji.
Główne frakcje polityczne działające w PE:
Posłowie są członkami grup politycznych; do grup wstępują bez względu na narodowość, w zależności od poglądów politycznych. Obecnie w Parlamencie Europejskim istnieje 7 grup politycznych.
Grupy określają własną organizację wewnętrzną powołując przewodniczącego (lub, w przypadku niektórych grup, dwóch współprzewodniczących), prezydium i sekretariat.
W sali posiedzeń plenarnych miejsca są przydzielane posłom w zależności od ich przynależności politycznej, od lewej strony do prawej, po uzyskaniu zgody przewodniczących grup.
Aby utworzyć grupę polityczną, potrzeba 25 posłów reprezentujących co najmniej jedną czwartą Państw Członkowskich. Przystępowanie do kilku grup politycznych jest zabronione.
Niektórzy posłowie nie należą do żadnej grupy politycznej, są to posłowie niezrzeszeni.
Przed każdym głosowaniem na posiedzeniu plenarnym grupy polityczne analizują sprawozdania opracowane przez komisje parlamentarne i wnoszą poprawki.
Stanowisko przyjęte przez grupę jest ustalane w drodze porozumienia wewnątrz grupy, na żadnego posła nie można nałożyć obowiązku głosowania w określony sposób.
- tworzenie nowych miejsc pracy, kontynuowanie reform, inwestowanie w edukację, kształcenie ustawiczne oraz zatrudnienie, aby tworzyć szanse dla wszystkich
- zapobieganie protekcjonizmowi, koordynacja polityki fiskalnej i monetarnej
- zwiększenie stopnia przejrzystości i nadzoru rynków finansowych
- zajęcie przez Europę pozycji światowego lidera w dziedzinie „zielonych technologii”
- wzrost udziału odnawialnych źródeł energii do co najmniej 20% całości źródeł energii do roku 2020
- wprowadzenia rozwiązań prorodzinnych, które umożliwiają rodzicom pracę w elastycznym wymiarze godzin, usprawnienie rozwiązań z zakresu opieki nad dziećmi i polityki mieszkaniowej oraz prorodzinnej polityki fiskalnej, jak również promowanie korzystania z urlopu rodzicielskiego przez obojga rodziców pracujących.
- przyjęcie przez Europę długoterminowej strategii przyciągania utalentowanych i wykwalifikowanych pracowników z innych obszarów świata.
- walka o sprawiedliwość społeczną
- walka o równość, silniejszą Europę
- reforma rynków finansowych
- ochrona demokracji
- reforma gospodarki
- polityka ekologiczna drogą do poprawy sytuacji współczesnej gospodarki europejskiej
- zrównoważony wzrost gospodarczy
- popieranie dalszego rozwoju instytucji unijnych, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji zajmujących się finansami EU
- niezgoda na gospodarczą dyskryminację państw biedbiejszych
Opierają swoje poglądy na czterech filarach: ekologia, sprawiedliwość społeczna, demokracja oddolna oraz pacyfizm. Program gospodarczy Zielonych opiera się na zrównoważonym rozwoju - koncepcji ekologicznej i społecznej gospodarki rynkowej. Zrównoważony rozwój zakłada integrację celów społecznych, ekologicznych i ekonomicznych m.in. poprzez realizację ekologicznej reformy podatkowej. Zieloni domagają się skutecznego wdrażania zasady zanieczyszczający płaci. Według Zielonych wprowadzanie ekologicznej, społecznej gospodarki rynkowej przynosi także rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz nowe, zielone miejsca pracy w takich sektorach gospodarki, jak energetyka odnawialna, termorenowacja, rolnictwo ekologiczne, budownictwo ekologiczne (np.domy pasywne), transport przyjazny środowisku, odmaterializowywanie produkcji itp. Zieloni sprzeciwiają się budowie elektrowni jądrowych, powołując się na istniejące w ich ocenie powody ekonomiczne i ekologiczne.
Postulują wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn w sferze ekonomicznej - równą płacę za wykonywanie tej samej pracy, zwiększanie udziału kobiet w zarządzaniu firmami adekwatne do poziomu wykształcenia itp. Zieloni są przeciwni budowaniu wzrostu gospodarczego na łamaniu praw człowieka i pracownika, niszczeniu środowiska czy inwestowaniu w przemysł zbrojeniowy i jądrowy.
To partia alterglobalistyczna, popiera także wolne i otwarte oprogramowanie
- poparcie dla wolnego rynku
- walka o prawa jednostki na rynkach finansowych i o większe prawa dla tzw. „małych działalności gospodarczych”
- wolnym handel
- kontrolą imigracji
- zmniejszenie ingerencji UE w politykę państw narodowych
- Ochrona Środowiska Naturalnego
- Zdrowie Publiczne i Bezpieczeństwo Żywności
- Rozwój Regionalny
- likwidacja bezrobocia
- rozwój polityki socjalnej
- występuje przeciw pakietowi klimatycznemu
- popiera dopłaty do rolnictwa
- przeciw zwiększaniu finansowego i gospodarczego uzależniania państw członkowskich od unijnych instytucji finanswoych
Unia monetarna UE - strefa EURO, geneza, korzyści i zagrożenia
Strefa euro, inaczej Euroland, tworzona jest przez 17 z 27 państw Unii Europejskiej:
Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy.
(Do strefy Euro należy jeszcze sześć innych państw spoza UE: Monako, San Marino, Watykan te państwa podpisały stosowne umowy oraz wchodzą w skład Unii Gospodarczej i Walutowej. Natomiast Andora, Czarnogóra, Kosowo przyjęły euro samowolnie ).
Geneza Eurolandu:
Po II wojnie światowej większość walut państw uprzemysłowionych była blisko powiązana z dolarem na zasadzie tak zwanego „parytetu złota” w ramach Systemu z Bretton Woods. Faktyczna dominacja dolara i wymuszone dewaluacje kilku walut europejskich spowodowało, że przywódcy europejscy zaczęli szukać sposobu przywrócenie równowagi poprzez większą integrację gospodarczą krajów Europy.
Pierwsze pomysły związane ze stworzeniem wspólnej waluty pojawiły się już w latach sześćdziesiątych XX wieku. Jednak dopiero w latach 70. zaczęto wprowadzać pewne pomysły w życie.
Plany utworzenia jednej waluty europejskiej zapoczątkował w 1969 r. Raport Barre'a, wydany przez liczącą wówczas sześciu członków Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Następnie, w tym samym roku, odbyło się spotkanie Szefów Państw i Rządów w Hadze, na którym przygotowano pierwszy plan utworzenia unii gospodarczej i monetarnej (1969). Proces opóźnił się z powodu załamania się w 1971 r. Systemu z Bretton Woods, po jednostronnej decyzji prezydenta Nixona o zakończeniu wymienialności dolara na złoto, jak też wskutek kryzysu naftowego w 1972 r. W międzyczasie EWG rozrosła się do dziewięciu państw członkowskich, z których wiele niechętnie odnosiło się do koncepcji rezygnacji z waluty narodowej.
W 1979 roku powstał Europejski System Walutowy, którego najważniejszym zadaniem było utworzenie obszaru stabilności monetarnej w obrębie EWG. Wprowadzono również wtedy ECU - jednostkę rozliczeniową, którą używano do 1998r.
W końcu lat 1980-tych rynki państw członkowskich zbliżyły się do siebie, kształtując coś, co w końcu zostało nazwane Jednolitym Rynkiem Europejskim. Ryzyko kursów walutowych i podwyższone koszty transakcji, jakie powodowało, mogło powstrzymywać międzynarodowy handel na Jednolitym Rynku - pomimo stosunkowej stabilności, którą wprowadził ERM (Mechanizm Kursów Walutowych). Logicznym rozwiązaniem wydawało się zatem wprowadzenie jednej waluty w Jednolitym Rynku, wobec czego na czoło wysunęła się ponownie idea wspólnej waluty.
Ostateczna decyzja w sprawie utworzenia wspólnej waluty Unii Europejskiej zapadła podczas tworzenia Traktatu z Maastricht (7.II.1992), który powołał Unię Gospodarczą i Walutową.
Na szczycie w Madrycie w grudniu 1995 r. Niemcy z powodzeniem przekonywały, aby zmienić nazwę ECU na “euro”. Wprowadzono także program TARGET -system automatycznych przeliczeń walut narodowych na euro. Tak zwany “scenariusz madrycki” określił także okres przejściowy pomiędzy wprowadzeniem euro w rachunkowości, a wprowadzeniem euro jako waluty pieniężnej.
1 stycznia 1999r. powstała UGiW, na której terytorium wprowadzono euro - początkowo w transakcjach bezgotówkowych. 11 spośród 15 państw członkowskich przyjęło euro w formie niefizycznej, ze stałym kursem wymiany ich walut, takim jaki był on ostatniego dnia 1998 r. (Grecja- od 2001).Rozpoczął się trzyletni okres przejściowy, określony w Madrycie, który trwał do 1 stycznia 2002 r.
1 marca 2002 roku euro stało się jedynym środkiem płatniczym w 12 krajach starej ''piętnastki'' (poza strefą euro - Wielka Brytania, Dania, Szwecja)
Rozszerzenie strefy euro nastąpiło do tej pory czterokrotnie:
1 stycznia 2007 - Słowenia
1 stycznia 2008 - Cypr i Malta
1 stycznia 2009 - Słowacja
1 stycznia 2011 - Estonia
Kryteria członkostwa w Unii Europejskiej i przyjęcia euro są określane przez trzy dokumenty. Pierwszym jest Traktat z Maastricht z 1992 r., który wszedł w życie 1 listopada 1993 r. W tym samym roku Rada Europejska na szczycie w Kopenhadze przyjęła drugi dokument, „Kryteria Kopenhaskie”, które doprecyzowały ogólne cele zawarte w Traktacie z Maastricht. Trzecim dokumentem jest ramowy kontrakt, negocjowany z każdym krajem kandydującym przed jego przystąpieniem do UE. Kryteria zostały także z upływem lat doprecyzowane w ustawodawstwie unijnym i w orzeczeniach sądownictwa europejskiego.
Aby wejść do strefy euro, należy spełnić tzw. kryteria korwengencji (traktat z Maastricht) :
dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB
inflacja niższa nie wyższa niż o 1,5 pkt proc. w stosunku do 3 krajów Eurolandu z najniższą inflacją
deficyt budżetowy nie wyższy niż 3 % PKB
stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat - wahania kursów walut nie mogą przekroczyć ±15% do ustalonej początkowo wartości
Bilans potencjalnych zysków i strat związanych z wejściem Polski do strefy Euro (z cwiczeń - aczkolwiek sporo się z wikipedią pokrywa :D ):
Korzyści |
Straty |
- brak ponoszenia kosztów wymiany waluty (dla osób z Eurolandu, np. turyści) |
-konieczność spełnienia wyśrubowanych wymogów (prawne, ekonomiczne, gospodarcze) |
-wzrost i zrównoważenie wymiany handlowej |
-uzależnienie rozwoju ekonomicznego od sytuacji w strefie Euro |
- bezpieczeństwo pieniądza - trudne do podrobienia |
- spekulacje na różnicy cen |
-wzrost inwestycji - zwiększenie atrakcyjności Polski dla zagranicznych inwestorów → potencjalne zmniejszenie bezrobocia |
- wzrost przemytu na wschodniej granicy |
-większy stopień integracji zresztą Wspólnoty wynikający z jednolitego nominału |
- realny (odczuwalny w portfelu każdego obywatela) wzrost cen towarów i usług |
-zwiększenie przejrzystości rynku |
- praca zagraniczna z wynagrodzeniem w Euro - mniej opłacalna |
-integracja rynków finansowych poszczególnych państw |
-koszt związany z produkcją i wprowadzeniem nowej waluty (dostosowanie organizacyjne i technologiczne) |
-większa dyscyplina finansowa |
-uzależnienie polityki fiskalnej od polityki EBC (utrata suwerenności finansowej) → ograniczenie/uniemożliwienie udzielania kredytów rządowych bankom |
-ułatwienie prowadzenia księgowości |
-problem związany z zacofaną postkomunistyczną gospodarką, niekonkurencyjną wobec Zachodu - przy wejściu do strefy Euro zarobki w Polsce dalej będą niższe, zaś ceny na 'europejskim' poziomie |
-możliwość lepszego planowania finansowego inwestycji |
-wzrost inflacji |
-łatwiejsza wymiana handlowa z za granicą; zbliżone ceny |
-'żal za złotym' |
Kryzys w strefie EURO - geneza kryzysu, przejawy, uwarunkowania instytucjonalne kryzysu, skutki dla Polski
Instytucje finansowe Wspólnot Europejskich: EBC, ESBC, EBI, EFI, EBOiR i ich rola w kształtowaniu polityki finansowej UE
EBC - Europejski Bank Centralny, bank centralny Unii Europejskiej, a także bank emisyjny w odniesieniu do waluty euro, przyjętej przez 17 krajów Unii. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem. odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET oraz tworzonej platformy do rozliczeń transakcji na papierach wartościowych TARGET2-Securities T2S), zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.
Przy realizacji tych zadań EBC posługuje się Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), grupującym EBC oraz 27 banków centralnych krajów Unii Europejskiej (w tym Narodowy Bank Polski, NBP).
W węższym zakresie, EBC jest bankiem emitującym wspólną walutę euro i prowadzącym politykę monetarną w strefie euro, m.in. poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz operacje rynku otwartego. W tym zakresie EBC jest wspierany przez 17 banków centralnych krajów UE, które przyjęły walutę euro - tworzą one ściślej współpracującą grupę w ramach ESBC
ESBC - Europejski System Banków Centralnych, działający w ramach Unii Europejskiej system, którego rdzeniem jest Europejski Bank Centralny.
System ten ma następujące elementy:
Eurosystem składa się z EBC i banków centralnych tych krajów Unii Europejskiej (UE), które przyjęły euro. Krajami tymi są obecnie Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Słowenia oraz Malta, Cypr (od 1.01.2008), Słowacja (od 01.01.2009) i Estonia (od 1.01.2011).
Europejski System Banków Centralnych, który tworzą EBC i narodowe banki centralne wszystkich krajów członkowskich UE. Powołany został 1 czerwca 1998 roku i skupia także banki centralne tych państw, które nie przyjęły Euro. Są nimi Dania, Szwecja, Wielka Brytania, Polska, Czechy, Węgry, Litwa , Łotwa oraz ostatnio włączone w struktury Bułgaria i Rumunia. Mogą one w ramach ESBC prowadzić własną politykę pieniężną, ale są wyłączone z procesu decyzyjnego.
Organami decyzyjnymi ESBC są organy Europejskiego Banku Centralnego, tj. Rada Prezesów i Rada Ogólna. EBC sporządza także sprawozdania z działalności ESBC i przedstawia je Parlamentowi Europejskiemu, Radzie Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej i Radzie Europejskiej.
Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen (czyli kontrola inflacji). Bez uszczerbku dla tego celu wpiera politykę gospodarczą Wspólnot Europejskich co ma prowadzić do osiągnięcia celów Wspólnoty i wysoki poziom zatrudnienia. Podstawowe zadania Systemu to kreowanie i realizacja polityki walutowej UE, zarządzanie rezerwami walutowymi krajów członkowskich, przeprowadzanie operacji dewizowych oraz wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.
Dodatkowym zadaniem jest decydowanie o autoryzacji emisji monet i banknotów wspólnej waluty na obszarze Euro i decydowanie o wielkości ich emisji.
EBI - Europejski Bank Inwestycyjny, działająca od 1 stycznia 1958, na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 o utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jego akcjonariuszami są państwa członkowskie Wspólnoty. Siedziba mieści się w Luksemburgu.
Europejski Bank Inwestycyjny jest niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów, Komitet Zarządzający, Komisja Audytowa).
Rada Gubernatorów składa się z ministrów finansów państw członkowskich. Rada Dyrektorów składa się z 28 członków - po jednym nominowanym przez każde państwo członkowskie oraz jedna osoba wyznaczona przez Komisję Europejską.
Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty. EBI może uczestniczyć w realizacji polityki UE w zakresie pomocy państwom AKP (na podstawie konwencji z Lome), 12 państwom obszaru Morza Śródziemnego (układy o współpracy), a także krajom wschodniej i środkowej Europy (od 1990 z kredytów EBI korzysta Polska).
EBI posiada 59,15% udziałów Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), jak również 3% akcji Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Prezesem Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest Werner Hoyer
EFI - Europejski Fundusz Inwestycyjny, instrument finansowy Unii Europejskiej utworzony w 1994 r. dla wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Siedziba funduszu znajduje się w Luksemburgu.
Fundusz nie inwestuje bezpośrednio w przedsiębiorstwa i nie podejmuje decyzji odnośnie pojedynczych kredytów, ale działa za pośrednictwem innych instytucji finansowych, głównie poprzez:
inwestycje w fundusze typu venture capital,
pożyczki przeznaczone na gwarancje dla instytucji udzielających kredytów małym i średnim przedsiębiorstwom.
Europejski Bank Inwestycyjny - 61,2% udziałów,
Unia Europejska reprezentowana przez Komisję Europejską - 30%,
prywatne banki i instytucje finansowe z 15 krajów UE (nie ma wśród nich podmiotów z Polski) oraz Turcji - 8,8%.
EBOiR - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, EBOiR promuje rozwój sektora prywatnego w państwach urzeczywistniających zasady demokracji wielopartyjnej, pluralizmu oraz gospodarki rynkowej celem przyspieszenie niezbędnych zmian strukturalnych w krajach przeprowadzających transformację.[1] Popiera rozwój zapewniający ochronę środowiska.
EBOiR liczy 63 członków (61 państw, Europejski Bank Inwestycyjny i Unia Europejska). Każdy członek jest kredytodawcą, a 29 państw członkowskich jest również kredytobiorcami. Od momentu powstania EBOiR zrealizował 3268 projektów o łącznej wartości niemal 190 mld EUR, z których 65 mld EUR pochodziło z finansowania EBOiR (zgodnie z danymi z września 2011). Głównymi państwami operacji są obecnie Rosja, Turcja, Polska, Ukraina, Rumunia, Bułgaria, Kazachstan. W roku 2012 planowane jest rozszerzenie działalności EBOiR na niektóre kraje basenu Morza Śródziemnego. Prezesem EBOiR jest obecnie Thomas Mirow. W latach 2001-2004 wiceprezesem EBOiR była Hanna Gronkiewicz-Waltz (obecnie prezydent Warszawy).
Pyt. 10 Polityka podatkowa i ubezpieczeniowa UE
|
Podstawę wspólnej polityki UE w dziedzinie podatków stanowi artykuł 93 Traktatu Europejskiego. Upoważnia on Radę do podjęcia w drodze jednomyślności decyzji o przyjęciu zasad harmonizacji podatków pośrednich takich jak podatek od wartości dodanej (ang.: value added tax - VAT) oraz podatki akcyzowe. Uznano bowiem, że podatki pośrednie mogą stwarzać bezpośrednie bariery w swobodzie przepływu towarów i świadczenia usług wewnątrz wspólnego rynku a także zagrażać wolnej konkurencji. Na tej podstawie przyjęto dotychczas szereg dyrektyw i regulacji, w szczególności regulujących politykę podatku VAT oraz politykę podatkową dotyczącą środowiska naturalnego i produktów energetycznych. Decyzje Rady w dziedzinie podatków są podejmowane po przedłożeniu projektów przez Komisję i po konsultacjach w Parlamencie Europejskim i Komitecie Społeczno-Ekonomicznym. W UE wyróżnia się trzy kategorie podatków:
Z kolei dla celów analitycznych podatki dzieli się na obciążające konsumpcję, dochody z pracy i od dochodów kapitałowych. |
Wspólnotowy system budżetowy UE
Działalność Unii Europejskiej jest finansowana ze środków budżetu ogólnego Wspólnoty oraz środków pozabudżetowych,( obejmujących: Europejski Fundusz Rozwoju i wspólnotowe operacje pożyczkowe udzielane przez Europejski Bank Inwestycyjny)
Budzet ogólny powstał w1967 r. z budżetów EWG, Euratomu i budżetu administracyjnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS).
Budżet ogólny Unii sporządzany jest w euro i uchwalany na okres roku kalendarzowego. Począwszy od 1988 r. budżety roczne ustalane są z uwzględnieniem średnioterminowych ram finansowych (perspektywy finansowe), które określają roczne pułapy wydatków. W 1999 r. w ramach negocjacji zwanych "Agendą 2000"( o tym unia zdaje się często wspominal) przyjęto perspektywę finansową na lata 2000-2006, zaś w maju 2006 r. ostatecznie zatwierdzono "budżet" UE na lata 2007-2013 na poziomie 1,05 proc. dochodu narodowego brutto Wspólnoty.
Konstruowanie budżetu UE oparte jest na przestrzeganiu kilku podstawowych zasad:
zasadzie jedności, mówiącej, że wszystkie dochody i wydatki Wspólnoty powinny być ujęte w budżecie ogólnym, stanowiącym jednolity dokument,
zasadzie uniwersalizmu, oznaczającej, że dochody budżetowe nie powinny być przypisywane do konkretnych wydatków,
zasadzie równowagi budżetowej, wykluczającej założenie z góry istnienia deficytu budżetowego - jeśli takowy w ciągu roku budżetowego się zdarzy, uchwalany jest budżet uzupełniający lub korygujący,
zasadzie sporządzania budżetu na okres roku; przestrzeganie tej zasady Wspólnota musi godzić z potrzebą planowania wieloletniego,
zasadzie specjalizacji wydatków, głoszącej, że każdy wydatek musi mieć swoje określone przeznaczenie.
Budżet ogólny powinien być także finansowany z zasobów własnych Wspólnoty, co oznacza, że niedopuszczalne jest zaciąganie pożyczek na pokrycie ewentualnej różnicy pomiędzy jej dochodami a wydatkami.
Środki własne są to kwoty przekazywane na rzecz Wspólnoty przez państwa członkowskie. Zaliczają się do nich:
cła na artykuły przemysłowe (tradycyjne źródło)pobierane w imporcie z państw trzecich na podstawie Wspólnej Taryfy Celnej (TARIC) w ramach realizowanej Wspólnej Polityki Handlowej;
cła na artykuły rolne( tradycyjne źródło) pobierane w związku z importem produktów rolnych z krajów trzecich (na mocy Porozumienia o rolnictwie zawartego podczas Rundy Urugwajskiej Układu Ogólnego w sprawie Ceł i Handlu (GATT) zastąpiły one w 1995 r. opłaty wyrównawcze) oraz opłaty rolne (gł. opłaty cukrowe) wnoszone przez producentów i przetwórców rolnych;
dochody z tytułu podatku VAT;
wpływy związane z udziałem każdego państwa członkowskiego w dochodzie narodowym brutto (DNB) UE, w wysokości niezbędnej do zrównoważenia budżetu (tzw. czwarte źródło).
Zasady i procedury budżetowe w UE
Obecnie decyzje budżetowe muszą być podejmowane wspólnie przez Parlament i Radę, przy czym rola Parlamentu jest tu decydująca: ma on ostatnie słowo w odniesieniu do wydatków nieobowiązkowych, które stanowią w chwili obecnej większość wszystkich wydatków (w przybliżeniu 67% wydatków na pokrycie zobowiązań i odpowiednio 65% wydatków na pokrycie płatności w budżecie ogólnym na 2008 r.) oraz jest instytucją ostatecznie zatwierdzającą budżet; może też w całości go odrzucić.
Wykonywanie uprawnień budżetowych polega najpierw na
określeniu rodzaju wydatków, następnie na ustaleniu rocznej kwoty tych wydatków oraz dochodów niezbędnych do ich pokrycia, ostatecznie na przeprowadzeniu kontroli z wykonania budżetu. Procedura budżetowa obejmuje też przygotowanie i przyjęcie budżetu.
Etapy:
1. Etap pierwszy: opracowanie wstępnego projektu budżetu przez Komisję Europejską
1 lipca Każda z instytucji europejskich określa swoje planowane wydatki - propozycje te są grupowane przez Komisję, jako wstępny projekt budżetu
2. Etap drugi: opracowanie projektu budżetu przez Radę
5 październik Rada podejmuje decyzję w sprawie wstępnego projektu budżetu, po konsultacji z Parlamentem w sprawie wydatków obligatoryjnych. Tym samym zostaje przyjęty projekt budżetu
3. Etap trzeci: pierwsze czytanie w Parlamencie
w ciągu 45 dni Parlament analizuje projekt budżetu. W wyniku tego możliwe są następujące działania:
• Parlament nie podejmuje działań - budżet uznaje się za przyjęty
• Parlament przyjmuje budżet
• Parlament podejmuje decyzje o zmianach - proponuje zmiany w wydatkach obligatoryjnych, proponuje poprawki w zakresie wydatków nieobligatoryjnych
4. Etap czwarty: drugie czytanie w Radzie
w ciągu 15 dni Rada, w drugim czytaniu analizuje stanowisko Parlamentu. Rada może wprowadzić poprawki do wydatków nieobligatoryjnych (projekt wraca do budżetu). W zakresie wydatków obligatoryjnych:
• propozycje Parlamentu zwiększające ogólnego budżet mogą być przyjęte przez Radę wyłącznie większością kwalifikowaną. W przeciwnym razie są odrzucane
• propozycje Parlamentu nie zwiększające ogólnego budżetu mogą być odrzucone przez Radę wyłącznie większością kwalifikowaną. W przeciwnym razie uważa się je za przyjęte
5. Etap piąty: drugie czytanie w Parlamencie i przyjęcie budżetu
Parlament ma 15 dni na przeprowadzenie drugiego czytania.
zakończenie procedury Parlament przyjmuje budżet i ma ostatnie słowo w zakresie wydatków nieobligatoryjnych. Może wprowadzić poprawki do tych wydatków absolutną większością głosów (3/5 głosujących). Budżet może być również odrzucony w całości absolutną większością głosów (2/3 głosujących). Brak działania oznacza cichą zgodę.
6. Budżet uzupełniający i korygujący
W wypadku wystąpienia nieuniknionych, wyjątkowych lub nieprzewidzianych okoliczności Komisja może, w trakcie trwania roku budżetowego, zaproponować zmiany do przyjętego już budżetu. Może to zrobić, składając wstępny projekt budżetu korygującego
Wieloletnie planowanie finansowe UE - Fundusze UE dla Polski w latach 2007-2013.