Otępienie

Depresja

Zaburzenia świadomości

Otępienie -definicja ICD 10

•Zespół spowodowany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą, w którym dochodzi do zaburzeń wyższych czynności nerwowych, tj. pamięć, uczenie się, procesy myślowe, funkcje językowe, umiejętność dokonywania ocen. Zaburzeniom tym towarzyszą trudności w kontrolowaniu emocji, upośledzenie zachowań społecznych oraz zaburzenia w sferze motywacyjnej. Objawy te nie wynikają z zaburzeń świadomości.

Przyczyny otępienia

•

Choroba Alzheimera

•Otępienie naczyniopochodne

•Otępienie mieszane

•Otępienie z ciałami Levy'ego

•Otępienie czołowo-skroniowe

•Zapalenie mózgu

Występowanie otępienia

•Populacja w wieku > 65 lat 8-10%

•Wiek 60 - 64 lata 1%

•Częstość występowania otępienia podwaja się co 5 lat

•Wiek 80 - 85 lat 15% - 20%

•Wiek 90 - 95 lat 32% - 40%

Epidemiologia zespołów otępiennych w Polsce

•

• 400.000 chorych na otępienie

• 200.000 chorych na chorobę Alzheimera

• Z tego: 10% ma rozpoznanie

• Z tego: 50% chorych otrzymuje prawidłowe leczenia

Choroba Alzheimera

•90% występowanie sporadyczne, 10% rodzinne

•Czynniki ryzyka: wiek, płeć żeńska, mała aktywność umysłowa, uraz głowy

Patogeneza:

-Złogi beta-amyloidu, zwyrodnienie fibrylarne

-Niedobór neuroprzekaźników (acetylocholina)

-Czynniki genetyczne: allel APOE4

•Rozpoznanie pewne - pośmiertne, badanie

histopatologiczne

•Rozpoznanie kliniczne - prawdopodobne

Choroba Alzheimera

Otępienie lekkiego stopnia

•Osłabienie pamięci

•Trudności w zapamiętywaniu i odtwarzaniu nowych informacji

•Problemy językowe

•Zmienny nastrój

•Zmiana osobowości

•Trudności w wykonywaniu codziennych czynność

Choroba Alzheimera

Otępienie średniego stopnia

•Całkowita niezdolność do zapamiętywania i odtwarzania nowych informacji

•Konieczna pomoc w codziennych czynnościach

•Zaburzenia zachowania: pobudzenie, wrogość, agresja, błądzenie, wędrowanie

•Dezorientacja w miejscu i czasie

•Zespół błędnego rozpoznawania

Choroba Alzheimera

Otępienie ciężkiego stopnia

•Chory leżący

•Nietrzymanie moczu

•Zaburzenia jedzenia i połykania

•Wyniszczenie

•Brak kontaktu z otoczeniem

Rozpoznawanie otępienia

•Krótka Ocena Stanu Umysłowego (skala Folsteina, Mini Mental State Examination, MMSE)

-Wynik prawidłowy 27 - 30 punktów

-Łagodne zaburzenia pamięci 24 - 26 pkt.

-Otępienie < 23 pkt.

-Wpływ wieku i wykształcenia na wynik

•Badanie neuropsychologiczne

•Badania obrazowe mózgu

-tomografia komputerowa (TK)

-Rezonans magnetyczny (MRI)

Leczenie Ch. Alzheimera

•Nie ma leczenia przyczynowego

•Cel leczenia: poprawa funkcji poznawczych

-Inhibitory cholinesterazy

• Donepezil (Aricept, Yasnal, Cogiton)

• Rywastygmina (Exelon)

-Terapia stabilizująca (działanie nieudowodnione)

• Vit. C, E, leki przeciwzapalne, miłorząb japoński •Leczenie zaburzeń zachowania (omamy, urojenia, niepokój, lęk, agresja, zaburzenia snu i czuwania, odmowa jedzenia i picia)

-Leki przeciwpsychotyczne

-Leki przeciwdepresyjne

Oddziaływanie niefarmakologiczne

•Ćwiczenia pamięci

•Ćwiczenia wspomnieniowe

•Trening orientacji

•Terapia zajęciowa

•Muzykoterapia

•Ćwiczenia ruchowe

•Edukacja i wspieranie Opiekunów (Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera)

www. alzheimer.pl

Choroba Alzheimera podsumowanie

•Częściej chorują kobiety

•Początek mało uchwytny

•Przebieg powolny, postępujący

•Stan ogólny chorego długo dobry

•Zmniejszenie krytycyzmu

•Chory może mieć dobry nastrój

•Tomografia komputerowa mózgu zaniki tkanki mózgowej

Otępienie naczyniopochodne

•Początek wyraźny

•Przebieg skokowy

•Często labilność emocjonalna, depresja

•Długo zachowany krytycyzm

•Czynniki ryzyka: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, migotanie przedsionków, miażdżyca, udar mózgu

•Tomografia komputerowa mózgu: zmiany naczyniopochodne, ogniska pozawałow

Otępienie naczyniopochodne Leczenie

•Leczenie choroby podstawowej: NT, ch.n.s., niewydolność serca

•Redukcja czynników ryzyka

•Leki prokognitywne: Nootropil (dawka dobowa 2,4 4,8 g)

•Próby leczenia inhibitorami cholinesterazy

Otępienie odwracalne

•10% przypadków otępienia

•Przyczyny:

-Depresja

-Niedokrwistość

-Niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego

-Niedoczynność tarczycy

-Hipoglikemia / hiperglikemia

-Leki (!!!)

•Ważna dokładna diagnostyka i leczenie

Sytuacja ludzi w podeszłym wieku

•80% - co najmniej 1 choroba somatyczna

•20% - trudności z poruszaniem się poza domem

• 6% - nie wychodzi z domu

• 2% - nie opuszcza łóżka

•20% - osłabienie wzroku

•30% - osłabienie słuchu

Wiek podeszły wymiar psychologiczny

•Większe oparcie na emocjach niż procesach poznawczych

•Bierne strategie obronne, wycofywanie się

•Zaburzenia adaptacji

•Postrzeganie sytuacji trudnych jako nie poddających się zmianom (a nie jako wyzwania)

Wiek podeszły wymiar społeczny

•Przejście na emeryturę

•Stresorodne wydarzenia życiowe

-Śmierć małżonka

-Śmierć przyjaciół

-Zmniejszenie kontaktów z innymi ludźmi, rodziną

-Konieczność opieki nad chorym współmałżonkiem

Depresja częstość występowania

•Osoby 65 r.ż. 15%

•Depresja w chorobach somatycznych

-Nowotwory 20 - 40%

-Po zawale serca 15 - 20%

-RZS 13%

-Cukrzyca 5-10%

Depresja w chorobach O.U.N.

-Choroba Parkinsona 40 - 50%

-Choroba Alzheimera 20 - 30%

-Po udarze mózgu 40%

•Przewlekły ból40%

Depresja czynniki ryzyka

•Zmiana miejsca pobytu

•Wypis ze szpitala

•Utrata bliskich, ubóstwo

•Samotność, brak dzieci

•Choroby przewlekłe

Objawy depresji

•Mogą nie występować objawy osiowe depresji: obniżenie nastroju, obniżenie napędu, zaburzenia rytmu snu i czuwania

•Często:spowolnienie, utrata zainteresowań, niepokój, zmniejszenie kontaktów z ludźmi, brak apetytu, zaburzenia snu, małomówność, poczucie starości, „Nic nie cieszy”

•Skargi somatyczne: kołatanie serca, chudnięcie, zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, urojenia hipochondryczne

•Często przebieg subdepresyjny

Rozpoznanie depresji

•Geriatryczna Skala Depresji (skala Yesavage'a), wersje 30, 15, 4 pkt.

•Diagnostyka tzw. pseudodepresji: innych chorób wywołujących objawy podobne do depresji, np. niedoczynności tarczycy

•Depresja a otępienie

Leczenie depresji

•Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny - SSRI

•Leczenie to jest bezpieczne, ale powinno być prowadzone pod kontrolą

•Uwaga na zwiększone ryzyko upadków

•Psychoterapia, zmiana sytuacji pacjenta

Depresja a samobójstwo

•U osób w podeszłym wieku zwiększone ryzyko samobójstwa

•Dwukrotnie więcej samobójstw niż w wieku młodym i średnim

•Mężczyźni znacznie częściej popełniają samobójstwo niż kobiety

Zaburzenia świadomośći

•Świadomość: zdolność do odbierania, rejestrowania i zintegrowanego przetwarzania informacji, a także celowego reagowania na bodźce z towarzyszącym subiektywnym poczuciem doświadczania przeżyć

•Podział zaburzeń świadomości

-Ilościowe: senność, sopor, śpiączka

-Jakościowe: przymglenie, majaczenie, zamroczenie, splątanie

Objawy zaburzeń świadomości

•Zaburzenia przytomności i uwagi, zmienność stanu

•Zaburzenia procesów poznawczych: percepcji, myślenia, pamięci, orientacji

•Zaburzenia psychomotoryczne: pobudzenie, spowolnienie

•Zaburzenia rytmu snu i czuwania (odwrócenie faz snu, nasilanie się zaburzeń wieczorem)

•Zaburzenia emocjonalne: depresja, lęk, drażliwość, euforia, apatia

Przyczyny zaburzeń świadomości

•Przyczyny somatyczne

-Zaostrzenie choroby przewlekłej: cukrzyca, przewlekła niewydolność serca

-Ostra choroba: np. zapalenie płuc

-Odwodnienie

-Zaburzenia krążenia mózgowego (np. w przebiegu nadciśnienia tętniczego)

•Przyczyny jatrogenne:

-LEKI

Różnicowanie otępienia z zab. Świadomości

Początek powolny nagły

Czas trwania lata dni, tygodnie

Przebieg stabilny falujący zmienny

Rokowanie nieodwracalne odwracalny

Zab. Orientacji późno wcześnie

Uwaga bez zmian znacznie zaburzony

Pamięć D > K zaburzona D i K

Myślenie zubożałe zdezorganizowane ,omamy,iluzje

Leczenie zaburzeń świadomości

•Eliminacja przyczyn

•Odstawienie zbędnych leków

•Nawodnienie

•Leczenie objawowe: neuroleptyki, np. Haloperidol

•Zapewnienie bezpiecznego środowiska

1

---