Zarys rozwoju turystyki w Polsce

Zarys rozwoju turystyki w Polsce.

Historia turystyki jest nierozłącznym elementem historii ludzkości. Ludzie przemieszczali się zawsze w poszukiwaniu pożywienia i miejsca zamieszkania jednak za początek turystyki uznaje się moment, gdy człowiek zaczął podróżować w celach poznawczych. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, rozwój turystyki został zapoczątkowany w pierwszej połowie XIX wieku. Jednakże proces ten w Polsce przebiegał inaczej niż w innych krajach europejskich. O ile w innych krajach, majacych normalny rozwój życia narodowego, jednym z potężnych bodźców współdziałających w tworzeniu stowarzyszeń był bodziec materialny,o tyle w Polsce komercjalna strona zagadnienia była mniej istotna.

Na zachodzie Europy turystykę organizowali przede wszystkim ludzie wyczuwający potrzeby rynku i płynace stąd zyski, w Polsce zaś - przede wszystkim społecznicy ożywieni poczuciem misji kutluralno - narodowej. Etapy rozwojowe turystyki w Polsce zamykają się w następujących okresach:

Okres pierwszy obejmuje lata do 1873 r.: jest to okres prekursorski, poprzedzający właściwy rozwój form organizacyjnych
Okres drugi - od 1873 do 1918r. - jest okresem, w którym kształtowały się ideowe i organizacyjne podstawy polskiej turystyki i krajoznawstwa
Okres trzeci - od 1918 do 1939 r. - obejmuje lata działalności turystycznej w Polsce międzywojennej
Okres czwarty - od 1945r. - odnosi się do powstania i rozwoju turystyki w Polsce Ludowej.

O turystyce do 1873 roku w dzisiejszym tego słowa znaczeniu

można mówić przede wszystkim na tle działalności Stanisława Staszica i Juliana Ursyna Niemcewicza. Obaj uczeni, politycy, krajoznawcy, pisarze wprowadzili do turystyki polskiej akcenty poznawcze.

Staszic - naukowiec, wybitny działacz, organizator, przyrodnik - był pierwszym badaczem, który w celach naukowych przewędrowała prawie całą Polskę. Stał się on wzorem dla innych działaczy krajoznawczych i turystycznych.

Działania Niemcewicza i Staszica kontunuowane są przez Wincentego Pola - geografa i poetę. On jako profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego kształcił zastępy młodych badaczy stwarzajac teorię fizycznej odrębności ziemi Polskich od otaczających je państw.

Rozwój myśli geograficznej i historycznej, propagujacej idee krajoznawcze, trafi ana grunty społeczno - ekonomiczne. Typowe dla XIX wiecznej Eurpy przemiany społeczne również w Polsce rozszerzają krąg osób zainteresowanych uprawianiem turystyki na warstwy kupców, urzędników oraz przedstawicieli wolnych zawodów. Niestety warunki materiialne nie pozwalały na dalekie podróże. Rodzi się więc potrzba aby miejscowości wypoczynkowe, do których dojazd nie bylby zbyt kosztowny, były w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca zamieszkania.

Z czasem uzdrowiska stają sięmiejscami skupiającymi czołowych intelektualistów kraju : pisarzy, naukowców, działaczy społecznych. Oprócz uzdrowisk powstają ośrodki kąpielowiskowe, klimatyczne i letniskowe. W 1816 roku powstaje w Darłowie najstarsze kapielisko nad Bałtykiem. W 1823 r. Dr Hafner odkrywa Sopot i zakłada nadmorskie kąpielisko.

Drugi okres to okres zaborów. W tym czasie społeczeństwo polskie odczuwało m.in. potrzebę organizowania się dla realizacji swych zamierzeń i celów zwiazanych z turystyką i krajoznawstwem. Formowanie organizacji społecznych utrudniała sytuacja polityczna. Dopiero po stworzeniu pewnych form polskiej autonomii kulturalnej w Galicji powstają możliwości założenia organizacji turystycznej. W 1873 roku powstaje Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie. Jego celem były badania geologiczne polskich gór i ich popularyzacja, a także ochrona przyrody i wspieranie przemysłu góralskiego. W 1874 roku zbudowano pierwsze schronisko górskie nad Morskim Okiem; w 1876 roku - schroniska w Roztoce i Pięciu Stawach, a w 1894 roku na Hali Gąsienicowej.

W 1906 roku powstaje PTK (Polskie Towarzystwo Krajoznawcze) jako druga organizacja na ziemiach polskich.

Na rewolucyjny zwrot w rozwoju turystyki dmiały wpływ wynalazek kolei i statku parowego. Podróże stały się tansze, szybsze, wygodniejsze i dostępne dla szerszych kręgów ludności.W literaturze przedmiotu przyjmuje się więc, że faza początkowa turystyki nowożytnej rozpoczyna się w XIX wieku i fazę tę cechuje:

rozbudowa infrastruktury informacyjnej, w szczególności sieci pocztowej
rozbudowa infrastruktury transportowej i zastosowanie nowych środków transportu, takich jak kolej i statek parowy, zwiększenie predkości poruszania się i zmniejszenie kosztów podróżowania,
większy dobrobyt dzięki industralizacji i pierwsze zdobycze socjalne w zakresie czasu wolnego, w szczególności możliwość ubiegania się o urlop, w prawdzie jeszcze bezpłatny i jeszcze nie jako prawo powszechne

W środowisku robotniczym przed I wojną światową i w okresie międzywojennym zapoczątkowana została działalność turystyczna. Prowadziły ją organizacje młodzieżowe, sportowe i oświatowe.

Okres trzeci - wwarunkach odrodzonej państwowości polskiej po I wojnie światowej zaistniały możliwości rozwoju turystyki i krajoznawstwa. Zmieniły się warunki, zmieniła się znacznie rola i zakres działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (przed 1918 Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie) i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Działacze tam zgrupowani właczyli się w nowy okres rozwoju turystyki.

PTT nadal koncentrowało swoje wysiłki na zagospodarowaniu gór. Powstały nowe schroniska, zagospodarowano nowe szlaki. W 1935 roku z inicjatywy Ministerstwa Komunikacji powołana została Liga Popierania Turystyki jako stowarzyszenie, którego celem było organizowanie i krzewienie turytyki masowej.

W 1938 roku zostało powołane Centralne Biuro Wczasów przez Zrzeszenie Organizacji Oświatowo- Kulturalnych. Organizacja ta grupowała postępową, demokratyczną i lewicową inteligencję polską. CBW mimo, iż istniało tylko rok skierowało na tanie wczasy głównie na tereny Żywiecczyzny ponad 30 tys osób. Ta pierwsza próba organizowania turystyki socjalnej pozostawiła jako trwały ślad popularny dziś termin „wczasy”.

Okres czwarty - po drugiej wojnie światowej nastąpiło zahamowanie rozwoju ruchu turystycznego, promowane były tylko niektóre jego formy - głównie turystyka masowa. Ówczesne władze ograniczały ruch międzynarodowy, czy chociażby wyjazdy nad morze. Preferowana była turystyka zdrowotna i walory kulturalne turystyki. Cały dorobek polskiej turystyki turystyki minonych lat był poważnie zniszczony. Zginęło wielu ludzi, którzy ją budowali, zpłonęło dziesiątki schronisk, zniszczone były szlaki turystyczne, uległy dalekiej dewastacji hotele, domy, pensjonaty.

Całokowite przekształcenie stosunków ekonomicznych i społecznych nie pozostawało bez wpływu na dalszy rozwój turystyki. Turystyka i wypoczynek przestały być domeną interesów poszczególnych ludzi. Zainteresownie państwa i organizacji znalazło swój wyraz w ustawie sejmowej o organizacji Funduszu Wczasów Pracowniczych (FWP). W ślad za tym rozpoczęła się działalność na szeroką skalę. Poszczególne zakłady pracy i związki zawodowe rozpoczęły przejmowanie obiektów przede wszystkim na ziemiach zachodnich oraz w tradycyjnych miejscowościach wypoczynkowych. Turystyka ta charakteryzowała się niskim wskaźnikiem intensywności wyjazdów turystycznych, ograniczeniem tych wyjazdów do obszaru własnego kraju, w najlepszym wypadku do obszrów krajów tego samego bloku politycznego , ograniczeniami w wyborze miejsca wypoczynku, niskim poziomem obsługi turystycznej, jednostajnością programu pobytu, niskim standardem bazy wypoczynkowej i turystycznej, brakiem rozwiązań systemowych, które zapewniałyby rozwój, modernizację i odtworzenie majątku trwałego turystyki. Brak odpowiednich mechanizmów finansowania w tym zakresie prowadził do dewastacji i stałego ubożenia bazy materialnej.

Izolacja ścisła Polski, a właściwie całego bloku krajów demokracji ludowej, od krajów kapitalistycznych spowodowała całkowity prawie zanik wyjazdów zagranicznych do krajów Europy Zachodniej. Z drugiej strony traktowanie turystów zachodnich jako potencjalnych szpiegów sprowadziło prawie do zera przyjazdy do naszego kraju. Niewiele lepiej przedstawiała się sprawa wyjazdów do krajów obozu socjalistycznego.Bardzo trudno było uzyskać paszport szczególnie osobom bezpartyjnym, nie zrzeszonym w żadnej organizacji, trudno było również o wizy, które obowiazywały Polaków do wszystkich krajów socjalistycznych. Sporadyczne były również przyjazdy z tych krajów do Polski. Względy politycznemiały więc znaczenie decydujące i nie liczyły się absolutnie z prawami ekonomii, odcinając skarb państwa od poważnych wpływów, jakie mogła przynieść zagraniczna turystyka przyjazdowa.

Lata 1945 - 1970 były okresem wzrostu zagospodarowania turystycznego, aczkolwiek jeszcze niedostatecznego, dla stale rozwijającego się dynamicznie ruchu turystycznego. Dzieki pomocy państwa odbudowano ze zniszczeń i wybudowano wiele obiektów. Od nowa zagospodarowano Tatry, pobudowano schroniska w Beskidach. Zagospodarowano wiele nowych szlaków wodnych na Mazurach, zakłady pracy i organizacje związkowe zbudowały setki domów wypoczynkowych i osrodków. Równolegle z zagospodarowaniem turystycznym, dzieki odbudowie m. in. Całych zaspołów zabytkowych i pojedynczych zabytków oraz budowie nowoczesnych zespołów miejskich, stworzono odpowiednie warunki dla rozwoju turystyki. Stwierdzenie, że turystyka jest fenomenem naszych czasów wynika z tego, że stała się ona bardzo szybko:

aktywnym czynnikiem rozwoju społecznego i ekonomicznego,
stałym elementem struktury potrzeb współczesnego człowieka i jego rodziny,
dynamiczną dziedziną gospodarkize stała tendencją wzrostową, zarówno po stronie podaży jak i popytu,
źródłem koniuktury dla innych dziedzin gospodarowania oraz aktywizacji miejscowości i całych regionów,
trwałym elementem polityki państwa i współpracy międzynarodowej.

Kierunki i trendy rozwoju turystyki w Polsce i Europie.

Pojęcie i zakres turystyki w dzisiejszym znaczeniu przechodziło szereg ewolucji, które wynikały ze zmian, jakie wystepowały w praktyce turystycznej, co widać w pierwszym dziale dotyczącym historii turystyki w Polsce. Najwieksze jej zmiany przypadają na wiek XX, w zwiazku ze wzrostem czasu wolnego, zamożności i świadomości społeczeństw, rozwojem środków transportu oraz ułatwieniami w międzynarodowym ruchu osobowym, które są częścią składową szeroko rozumianego rozwoju cywilizacyjnego. Obecnie do turystyki zalicza się różnorodne motywacje spędzania czasu wolnego, takie jak poznawcze, kulturalne, rekreacyjne, religijne i biznesowe, z wyjątkiem podróży w celach zarobkowych. Światowa rewolucja techniczna i technologiczna, która bardzo szybko dokonuje się w naszych czasach, ma bezpośredni wpływ na rozwój turystyki i dziedzin ją wspierających. Z kolei turystyka i podróże są motorem wielu przemian dokonujących się w gospodarce światowej, co jest szczególnie widoczne w rozwoju środków transportu i telekomunikacji,oraz zastosowaniu wysoko zaawansowanych technik komputerowych, gromadzenia, przesyłania informacji.

W Polsce turystyka traktowana była jako bardziej element społeczny niż ekonomiczny. W oparciu o taki kierunek polityki zostały sformułowane programy szczegółowe, w tym rozwoju bazy materialnej, których skutki odczuwamy do dzisiaj. Na strukturę gospodarki turystycznej miały również wpływ mechanizmy pozaekonomiczne, takie jak przynależnośc do konkretnych branż przemysłowych, zaradność kadry zarządzajacej czy kondycja finansowa właściciela czy zakładu pracy. Z drugiej strony popyt był wspierany przez fundusze spożycia zbiorowego budżetowe i pozabudżetowe. Socjalny wariant rozwoju gospodarki turystyki - mający niewątpliwie negatywne reprekusje w sferze oceny ekonomicznej - miał pozytywne znaczenie w rozwoju społecznym, ponieważ spowodował:

wykształcenie nawyków uprawiania turystyki
zwiększenie dostępności wypoczynku znacznej części społeczeństwa
wzrost ilościowy podaży turystycznej

Zmiany, jakie zachodzą obecnie w Polsce, spowodowały

daleko idące zmiany w wielkości , strukturze popytu turystycznego. Wzrost przyjazdów z zagranicy oraz zmiany w preferencjach krajowego poytu wymuszają zmiany w podaży usług turystycznych. W Gaworecki zauważa, że skutki rozwoju turystyki mogą być oczekiwane, postulowane i rzeczywiste. Standard bazy noclegowej oraz infrastruktury nie zawsze odpowiada wymaganiom turystów i podróżnych. Niemniej jednak należy stwierdzić, że w polskim stracie do gospodarki rynkowej turystyka weszła z poważnie liczącymi się aktywami, do których można zaliczyć:

różnorodne walory i atrakcje turystyczne oraz kulturowe o unikatowym,niekiedy międzynarodowym znaczeniu, o wysokim stopniu zorganizowania
trwałe zmiany w potrzebach turystyczno - wypoczynkowych oraz w dą zeniu do ich zaspokajania. Jednocześnie wykształciła się świadomość, społeczna rola oraz znaczenie turystyki i rekreacji dla kultury, ochrony środowiska
wykształcone kadry, które biorą udział w procesie organizacji i obsłudze ruchu turystycznego
podaż turystyczną o różnorodnym standardzie - w szczególności bazy noclegowej i gastronomicznej
dobra (na ogół) dostępność transportową do miejscowości regionów turystycznych
rozwój i preferowanie aktywnych form turystyki, turystyki dzieci i młodzieży, osób niepełnosprawnych oraz usług sanatoryjnych i uzdrowiskowych.

Ta część branży turystycznej, która działa dotychczas na warunkach komercyjnych decyduje dzisiaj o przyszłych kierunkach rozwoju, będąc jednocześnie aktywnym czynnikiem dostosowania polskiej gospodarki turystycznej do potrzeb turystów i podróznych, w oparciu o standardy powszechnie występujące w państwach Unii Europejskiej.

Turystyka należy do tych dziedzin aktywności człowieka, która jest bardzo mocno powiązana z wszelkimi trendami wystepujacymi w Europie i na swiecie. Zmiany dotyczące upodobań, motywacji, udogodnień są transferowane za granicą i stają się obowiązujące w całej branży turystycznej. Dlatego też wszystkie uwarunkowania międzynarodowe stają się dla nas koniecznym wzorem do naśladowania.

Polityka państwa jako uwarunkowanie turystyki ma zasadnicze znaczenie w jej rozwoju; stanowi punkt wyjścia w określeniu strategii rozwoju turystyki na szczeblu krajowym i regionalnym.

Odrębną grupę czynników kształtujących rozwój turystyki stanowią regulacje prawne oraz wymogi środowiskowe. W praktyce te dwa czynniki uzupełniaja się. Władze wykorzystują walory naturalne i atrakcje turystyczne do ogólnego rozwoju, określanego jako zrównoważony rozwój . Tak zwana ekopolityka społeczno - gospodarcza ma coraz więcej zwolenników.

Na rynku turystycznym występują ciągłe zmiany, tak po stronie popytu, jak i po stronie podaży. Od kilku lat w turystyce europejskiej sprzedaży obserwuje się nastepujace tendencje:

spada zainteresowanie trzema „s” (sun, sea, sand - słońce, morze, piasek) a wzrasta zainteresowanie aktywnymi formami spędzania czasu wolnego. Następuje stopniowe odchodzenie od turystyki masowej na rzecz turystyki indywidualnej, charakteryzuje się róznorodnymi, specyficznymi potrzebami, wynikającymi z dążenia do podtrzymywania kondycji fizycznej i psychicznej, uprawiania hobby, przeżywania przygód i mocnych wrażeń. Jednocześnie zauważa się wzrost znaczenia własnego bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia w podróży. Współczesne tendencje w rozwoju turystyki wprowadzają zwiększone zapotrzebowanie na różnorodne formy turystyki kwalifikowanej i specjalistycznej. Właśnie chęć przezycia przygody o różnych motywacjach powoduje zmiany w strukturze oferowanego produktu turystycznego. Sport, rekreacja, atrakcje kutluralne, archeologiczne, historyczne miasta, stare zamki i pałace stanowią motywację w uprawianiu turystyki. Turystyka, jako motyw powrotu do korzeni stanowi bardzo ważny segment rynku turystycznego.
Wzrasta zainteresowanie „zieloną” turystyka (zdrowa żywnośc, recykling odpadków, zdrowe wyposażenie itp.). Rośnie znaczenie ekologii w turystyce co ma odzwierciedlenie w zainteresowaniu turystyką na obszarach wiejskich i leśnych. Turystyka wiejska, agroturystyka, są coraz bardziej popularne, zarówno wśród touroperatorów jak i turystów. Ekoturystyka już teraz stanowi poważny sektor uprawiania turystyki w Europie i na świecie. Fauna i flora stanowią atrakcyjny motyw do uprawiania turystyki i podróży, zapewniajac możliwość przeżycia niezapomnianej przygody. Zauważa się sentymentalny powrót do turystyki konnej i traperskiej organizowanej w naturalnych warunkach przyrodniczych.
Wzrasta zapotrzebowanie na zagraniczną turystykę weekendową, szczególnie w atrakcyjnych miastach oraz w dalszym ciągu utrzymywać się będzie zapotrzebowanie na drogie domy.
Rośnie popularnośc bazy pobytowej o rozbudowanych funkcjach o bardzo atrakcyjnych i różnorodnych programach. Atrakcje naturalne wzmiacniane przez atrakcjej specjalne w tym celu budowane, stanowią dzisiaj niezwykle dochodowy rodzaj przemysłu turystyczno - rozrywkowego.
Obserwuje się w dalszym ciagu wzrost wyjazdów służbowych i turystyki motywacyjnej. Rozszerza się zasięg i zakres podróży w różnych celach o bardzo róznych motywach zbiorowych i indywidualnych. Rozwój środków transportowych i telekomunikacyjnych stanowi w tym względzie czynnik sprzyjający podróżom i turystyce. Innowacje i nowinki techniczne i technologiczne będą miały wpływ na motywację wyjazdów turystycznych przy założeniu, że przestrzeń i czas nie będą stanowić bariery rozwoju.

Analizę trendów rozwojowych turystyki przeprowadził m. in. Naisbitt. Wyróżnił on 10 podstawowych trendów uwidaczniających się we współczesnej gospodarce oraz życiu społecznym. Zaobserwowane i opisane przez Naisbitta przemiany to:

przesuwaniu się społeczeństwa uprzemysłowionego ku społeczeństwu opartemu na tworzeniu i dystrybucji informacji;
nieprzydatność technologii nie biorącej pod uwagę czynnika ludzkiego;
globalna ekspansja gospodarki - gospodarka krajowa staje się częścią gospodarki światowej;
przestawianie się z działań opartych na krótkofalowych rozwiązaniach na podejmowaniu problemu w szerszych ramach czasowych i przywiązywanie coraz wiekszego znaczenia do spraw perspektywicznych;
szybka decentralizacja organizacji i hierarchii, rosnąca zdolnosc do działania innowacyjnego i osiągania efektów poprzez inicjatywy oddolne;
poleganie na własnej zaradności we wszystkich dziedzinach życia, zamiast korzystania z pomocy instutucjonalizowanej;
narastajaca potrzeba ludzi do brania udziału w podejmowaniu decyzji; rozpadanie się sytuktur hierarchicznych i powstawanie sieci przetwarzania informacji, co staje się szczególnie ważne w odniesieniu do społeczności biznesu;
większe mozliwości samodzielności wyborówstojące przed ludzmi, tworzenie się społeczeństwa wolnego , wieloopcyjnego

Opisywane przez Nisbitta zjawiska i procesy, wywierać będą istotny wpływ na tempo i kierunki rozwoju turystyki, który jest przecież konsekwencją przeobrażeń jakim podlega społeczeństwo. Coraz więcej ludzi podróżuje, coraz więcej miejsc i krajów utrzymuje się z turystów a podróże i związane z nimi wydatki stanowią coraz istotniejszy element życia współczesnego człowieka. Po pracy mieszkaniu i samochodzie turystyka jest uważana za czwarty w kolejności miernik jakości życia.

Strategia rozwoju produktu turystycznego do roku 2004 zakłada wydzielenie pięciu stref zwiększonej aktywności (strefy obejmują po kilka województw) administracji rządowej i władz samorządowych w zakresie rozwoju bazy i infrastruktury przeznaczonej dla dominujacej w danym terenie form turystyki. Są to: wybrzeże, pojezierze, zachodnie pogranicze, góry, miasta - duże centra. Spodziewane efekty tej strategii to: rozbudowa bazy noclegowej z obiektami towarzyszacymi w tym nasycenie wsi i małych miast małymi obiektami i kwaterami (agroturystyka), uruchomienie rogramu funkcjonowania bazy noclegowej taniej w szczególności dla turystyki młodzieży, rozbudowa bazy w centrach turystycznych i restrukturyzacja bazy zakładowej i sanatoryjnej. Niezbędny jest równolegle postepujący harmonijny rozwój pozostałej infrastruktury gospodarczej w całym kraju, szczególnie w zakresie: dostępności komunikacyjnej Polski i regionów (przejscia graniczne, autostrady, drogi kołowe, wodne, porty lotnicze, rzeczne itp.), udostępniania i ochrony dóbr kultury i obiektów przyrodniczych.

Trendy w turystyce europejskiej

Rozwój społeczeństwa postindustrialnego prowadzi do zanikania zarówno starych, jak i nowo pojawiających się gałęzi przemysłu, co powoduje mniejszą stabilność społeczną. Długie okresy bezrobocia i wielokrotne zmiany miejsca pracy w ciągu całego życia są coraz powszechniejszym zjawiskiem. Niepewność jutra kształtuje wzory wydatkowania i oszczędzania, a większa różnorodność możliwych do nabycia dóbr i usług konkuruje z wydatkami na podróże.
Dystrybucja dochodów staje się coraz bardziej nierównomierna. Z jednej strony ludzie o wysokich zarobkach dysponują mniejszą ilością wolnego czasu, z drugiej zaś rosnąca grupa ludzi biednych ma nadmiar przymusowego czasu wolnego.
Globalizacja w przemyśle, nadwyżki zdolności produkcyjnych w kluczowych sektorach produkcji i ogólny nadmiar kapitału stanowią nowe, wpływowe siły ekonomiczne, które ograniczają możliwość interwencjonizmu państwowego i prowadzą do ostrej konkurencji międzynarodowej. pomoc rządów dla sektora turystycznego maleje wraz ze wzrostem roli gospodarki rynkowej i prywatyzacji sektora. Jednocześnie, popyt w turystyce jest bardziej zależny od dobrej współpracy sektora publicznego i prywatnego niż inne dziedziny handlu. Rynek zjednoczonej Europy nie sprawdził się w sferze turystyki ze względu na brak konsekwentnej polityki Unii w tej dziedzinie. Wysokie i niejednolite podatki oraz nadmiar przepisów powodują stałe pogarszanie się warunków funkcjonowania branży, prowadząc do utraty konkurencyjności na światowym rynku.
Zaniechanie działalności sklepów typu duty free i wysokie koszty paliw spowodowały wzrost opłat na niektórych głównych liniach tranzytowych, zwłaszcza obsługiwanych przez transport powietrzny i morski. Malejąca pomoc państwa w finansowaniu promocji za granicą, zmiany w systemach dystrybucji, sprzedaży i rezerwacji, coraz większa liczba przepisów -wszystko to spowodowało rosnącą presję na małe przedsiębiorstwa i niekorzystnie wpłynęło na jakość usług.
Niższy poziom inflacji w długim okresie oferuje lepsze warunki do handlu, ale prowadzi także do ograniczenia dochodów z oszczędności oraz wydatków emerytów i osób starszych, których liczba gwałtownie wzrasta w ostatnich latach.
Zaawansowane technologie (szczególnie w dziedzinie informacji, rezerwacji i dystrybucji) przyspieszają i spowodują zmiany w przemyśle turystycznym, umożliwiając późniejsze rezerwacje, a także wzrost liczby podróży indywidualnych w formie all inclusive. Już dziś wielu doświadczonych turystów jest w stanie zorganizować sobie samodzielnie podróż i częściej wyjeżdżać, jeśli tylko wybór i kupno są łatwe. W miarę zwiększania się dostępności, będzie wzrastała liczba korzystających z nich osób.
Niekorzystnym zjawiskiem jest rosnące zanieczyszczenie środowiska naturalnego i koszty związane z jego ochroną Interwencjonizm państwa w tym zakresie, nowe przepisy i podatki mogą niekorzystnie wpłynąć na popyt. Może jeszcze upłynąć jakiś czas, nim opisane wyżej czynniki w pełni się ujawnią, ale zmiany zachodzą szybciej niż kiedykolwiek przedtem. Turystyka staje się bardziej zmienna; ulega ekonomicznej presji recesji, wpływa na nią brak poczucia bezpieczeństwa oraz liczne inne zagrożenia. Zakłócenia rozwoju będą raczej dotyczyły niektórych regionów, a nie całego świata. Pojawią się zatem zwycięzcy i przegrani
Korzystnym zjawiskiem będzie zainteresowanie podróżami zagranicznymi większości populacji krajów rozwiniętych. potencjał rozwoju jest bardzo duży. Szacuje się, że obecnie w podróżach międzynarodowych bierze udział około 3,5 % populacji świata. Zgodnie z danymi WTO, odsetek ten może wzrosnąć do 7 % w następnej dekadzie.

Na podstawie obserwacji zjawisk zachodzących w turystyce europejskiej i gospodarce światowej oraz raportów krajów członkowskich European Travel Commission (ETC), eksperci z European Travel & Tourism Action Group (ETAG) opracowali listę najważniejszych trendów, które można pogrupować ze względu na różne aspekty.

Trendy ogólne
Rośnie ilość czasu wolnego. Wakacje przestały być dobrem luksusowym, gdyż pojawia się wiele możliwości konkurencyjnego sposobu spędzania wolnego czasu.
Liczba podróży na osobę ciągle wzrasta, lecz czas trwania tych wyjazdów jest coraz krótszy.
Liczba klasycznych wyjazdów z północy na południe rośnie wolniej niż wyjazdów z południa na północ, ze wschodu na zachód i z zachodu na wschód.
Wydatki
Całkowite wydatki turystyczne, zwłaszcza wydatki na transport rosną szybciej niż inne składniki kosztów podróży, przede wszystkim z powodu częstszych i trwających krócej wyjazdów. Dzienne wydatki zostały generalnie utrzymane, ale wydatki w przeliczeniu na jedną podróż spadły - właśnie z powodu skrócenia jej czasu. Niemniej usługi konkurencyjne (często w miejscu zamieszkania), oferujące szeroką gamę możliwości spędzenia wolnego czasu (np. parki tematyczne, kluby sportowe i odnowy biologicznej, imprezy kulturalne), będą wpływały na wydatki turystyczne, szczególnie w okresie recesji.
Kierunki podróży
Liczba podróży międzykontynentalnych z i do Europy wzrasta szybciej niż ruch turystyczny między krajami europejskimi.
Liczba podróży między krajami Europy rośnie szybciej niż turystyka krajowa. Wzrastający popyt na wyjazdy do nowych, nieznanych i unikatowych miejsc jest równoważony przez powtórne wyjazdy do tych samych regionów, w których turyści mieli pozytywne doświadczenia.
Wzrasta liczba podróży wakacyjnych, podczas których turyści odwiedzają kilka krajów. Coraz bardziej popularne będą się stawały regiony oferujące produkt typu "coś dla każdego".
Sezony turystyczne
Zainteresowanie zimowymi wakacjami w słońcu, turystyka kulturowa i podróże statkami rozwijają się szybciej niż tradycyjne wyjazdy związane z uprawianiem sportów zimowych.
Wyjazdy aktywne stają się tak samo popularne zimą i latem. Z wyjazdów poza sezonem najczęściej korzystają emeryci i osoby starsze.
Warunki podróżowania
Aspekty środowiskowe będą wywierały coraz większy wpływ na zachowania konsumentów i wybór kraju docelowego podróży. Potrzeba bezpieczeństwa podczas wakacji stale wzrasta. Społeczności lokalne stają się bardziej krytyczne wobec zjawiska turystyki.
Potrzeby i motywacje podróży
Rośnie popyt na wyjazdy zawierające elementy kultury, edukacji, historii, aktywności sportowej, a także zainteresowanie korzyściami zdrowotnymi wynikającymi z wyjazdu.
Odpoczynek i relaks (jako przeciwieństwo wypełniania wakacji różnymi formami aktywności) nadal pozostaje bardzo ważną cechą imprezy turystycznej.
Jakość, autentyczność i różnorodność stają się najistotniejszymi elementami postrzegania i wyboru kierunku podróży.
Rośnie potrzeba łączenia podczas podróży wakacyjnych wypoczynku i uczestnictwa w różnych wydarzeniach.
Wyjazdy, podczas których można połączyć wykonywany zawód z zainteresowaniem (hobby), cieszą się rosnącą popularnością.
Istotnymi elementami postrzegania wakacji są takie cechy, jak: przygoda, fantazja, luksus i przyjemność, w połączeniu z atmosferą wyłączności.
Nowe aspekty segmentacji
Rynek czasu wolnego będzie bardziej ulegał modzie. Podróże służbowe staną się oszczędniejsze i większą uwagę będzie się zwracać na czas ich trwania. W krajach wysoko rozwiniętych kobiety samodzielne pod względem finansowym będą miały większy wpływ na wybór kierunków podróży i sposobu spędzania czasu niż obecnie.
Najlepsze perspektywy rozwoju przedstawiają następujące segmenty:
Za najbardziej dynamicznie rozwijający się segment rynku uważani są seniorzy. Przeciwieństwo stanowi turystyka młodzieży, zagrożona niedostatkiem odpowiednich usług - transportowych i innych, a także zmniejszaniem się dodatki od instytucji edukacyjnych.
Turystyka biznesowa - wzrost liczby tego rodzaju podróży zależy głównie od działań marketingowych. Powodzeniem będą się cieszyły wyjazdy grupowe z powodu specjalnych okazji: na konferencje, targi oraz podróże motywacyjne i wyjazdy łączące pracę z wypoczynkiem.
Największy potencjał wzrostu ujawniają odwiedziny u krewnych i przyjaciół oraz wszystkie formy wyjazdów specjalistycznych.
Będzie się rozwijać turystyka miejska, szczególnie z okazji wydarzeń kulturalnych czy sportowych, głównie w formie coraz krótszych wyjazdów.
Szybciej niż wyjazdy w okresie letnim czy też turystyka wypoczynkowa typu "słońce i plaża" i tradycyjne wyjazdy zimowe na narty będą się rozwijały wyjazdy zimowe do krajów południowych oraz rejsy statkami wycieczkowymi.
Nadal popularne będą wyjazdy jednodniowe w różnych celach.
Nowe produkty: istnieje zapotrzebowanie na nowy rodzaj produktów przeznaczonych dla ludzi o zróżnicowanych, specjalistycznych zainteresowaniach. Wyjazdy powinny umożliwiać łączenie pracy z wypoczynkiem.
Coraz większą liczbę klientów, także seniorów będą przyciągały wakacje związane z potrzebą przeżycia przygody oraz podróże do krajów bardzo odległych od miejsca zamieszkania, które stanowią dziś 18 % wszystkich zamorskich podróży (np. do dżungli) - w komforcie i poczuciu bezpieczeństwa.
Wyjazdy grupowe organizowane dla określonych społeczności lub grup zawodowych potrzebują wyspecjalizowanej obsługi. Znaczna większość tego typu podróży jest organizowana samodzielnie lub przez instytucje niekomercyjne.
Rośnie też zainteresowanie turystyką wiejską, powrotem do natury, a w mniejszym stopniu - dużym obecnie ruchem campingowym i caravaningowym.
Trendy w organizacji podróży
Obserwować się będzie większe zainteresowanie zorganizowanymi podróżami indywidualnymi, ze szkodą dla zorganizowanych wyjazdów grupowych.
Maleje liczba uczestników zorganizowanych wyjazdów grupowych, ale są one bardziej zróżnicowane. Rosnącym powodzeniem cieszą się imprezy, które zapewniają wszystkie rodzaje świadczeń (all inclusive).
Technologie informacyjne
Systemy informacji, lepsze i łatwiej dostępne, umożliwiają późniejsze rezerwacje, często też prowadzą do bardziej elastycznego traktowania programu podróży.
Wzrośnie znaczenie systemów dystrybucji i lepszego świadczenia usług dla indywidualnego turysty.
Produktem stanie się dostarczanie informacji za pośrednictwem internetu. Kraje (regiony) będą konkurencyjne, jeśli umiejętnie wykorzystają nowe media.
Trendy związane z produktami
Konsumenci stają się bardziej krytyczni i pewni siebie: coraz bardziej zwracają uwagę na związek między ceną a jakością.
Wzrasta rola komfortu i dodatkowych korzyści. Turyści oczekują większego osobistego zainteresowania, nawet w drobnych sprawach.
Wzrasta grupa klientów poszukujących produktu "minimalnego".
Zainteresowanie produktami najwyższej jakości będzie wzrastało tylko nieznacznie lub wcale.
Wszelkie dodatkowe wyposażenie i udogodnienia w hotelach, wliczone w cenę noclegu, będą mile widziane.
Usługi transportowe
Zgodnie z prognozami, liczba przewozów lotniczych będzie wzrastać. Jednak większe koszty oraz natłok samochodów prywatnych doprowadzą w efekcie do ograniczenia wielu podróży. Transport publiczny powinien odnieść z tego tytułu korzyści, pod warunkiem, że zostaną zapewnione przez rządy podstawowe inwestycje infrastrukturalne, do których można zaliczyć rozwój lotnisk. Inwestycje te są konieczne; ich zaniechanie wpłynęłoby niekorzystnie na perspektywy rozwoju.
Istnieje rosnąca potrzeba przemieszczania się w miejscu pobytu na wakacjach.
Konsumenci są coraz bardziej zainteresowani używaniem alternatywnych środków lokomocji w celu dojechania do miejsca przeznaczenia.
Wzrośnie liczba przewozów lotniczych i udział podróży z wykorzystaniem samolotu i pociągu łącznie. Liczba przejazdów pociągiem między dużymi aglomeracjami będzie wzrastać.
Utrzymuje się duże zainteresowanie statkami wycieczkowymi.
Usługi noclegowe i gastronomiczne
Dotychczas były to największe obszary wzrostu. Prawdopodobnie będzie tak nadal, jednak towarzyszyć temu będą duże zmiany. Hotele najwyższej klasy mogą osiągnąć stan nasycenia, będzie rósł natomiast popyt na hotele trzygwiazdkowe i niższej klasy. Coraz częściej nocleg w hotelach będzie sprzedawany w formie pakietu, szczególnie przy wyjazdach na krótko.
Usługi gastronomiczne będą się rozwijać poprzez sieć wyspecjalizowanych restauracji. Największym popytem cieszyć się będą dobrej jakości małe restauracje i zajazdy. Kontynuowanym trendem będzie nie tylko poszukiwanie wysokiej jakości i nowości w kuchni, ale także uleganie zmiennym modom.
Przewiduje się zwiększone zapotrzebowanie na noclegi i wyżywienie w wynajętych mieszkaniach, szczególnie w pobliżu atrakcji turystycznych - takich jak parki tematyczne, obiekty sportowe i kultury, centra odnowy biologicznej oraz wioski wakacyjne. Nadal pozostaną popularne drugie domy.
Trzeba sobie zdawać sprawę, że opisane wyżej trendy mają częściowo charakter ogólny, a w części odnoszą się tylko do specyficznych grup. Próba ich zastosowania do wszystkich byłaby poważnym błędem.
Turystyka nie jest z pewnością zjawiskiem statycznym. Można oczekiwać, że zmiany te będą następowały w nadchodzących latach. Jest ważne, aby uwzględnić je we właściwym momencie.
Wydaje się, że najgłębsze zmiany są spowodowane przemianami w stylu życia. One prowadzą do rosnącej segmentacji, ponieważ popyt stał się bardziej zmienny, elastyczny.
W krajach rozwiniętych jest więcej obywateli w wieku emerytalnym, mniej ludzi młodych; więcej bogatych i wykształconych, ale także więcej biednych, bezrobotnych i odsuniętych poza główny nurt życia społecznego. Maleją stare więzi i lojalność wobec rodziny, nauczycieli, rodzinnego miasta i religii.
Regiony, kraje i małe miejscowości utracą swoją prawie monopolistyczną pozycję wobec stałych klientów. Rynek masowy, większa częstotliwość podróży w ciągu całego roku będą sprzyjać wzrostowi popytu, ale wzrośnie konkurencja oraz możliwości wyboru. Podróżni będą bardziej zorientowani na produkty, dlatego w promocji większego znaczenia nabierze koncentrowanie się na specyficznych segmentach rynku niż ogólna promocja kraju.

Prognozy krótkoterminowe są mniej korzystne. Dojrzałość niektórych rynków i niepewne perspektywy rozwoju gospodarki światowej, przewidujące tempo wzrostu gospodarczego na poziomie 3 % lub mniej, nie wyglądają obiecująco. W 2000 roku ujawniło się dalsze ograniczenie udziału turystyki europejskiej na świecie, a wiele krajów odnotowało zmniejszenie tempa wzrostu, stagnację, a nawet spadek liczby przyjazdów.
Turystyka wyjazdowa w większości krajów wzrastała, szczególnie na trasach odległych. WTO przewiduje, że jeżeli obecny trend się utrzyma, wyjazdy z Europy przewyższą ruch przyjazdowy w ciągu najbliższych dwudziestu lat.
Jednakże WTO prognozuje wielkie możliwości dla przyszłych podróży międzynarodowych. Warunek osiągnięcia sukcesu i odwrócenia negatywnych tendencji specjaliści upatrują w efektywnym marketingu i nowych produktach.
Europa potrzebuje lepszej polityki państwa i bardziej dogodnych warunków funkcjonowania branży turystycznej. Żeby osiągnąć zrównoważony wzrost, niezbędne jest ożywienie współpracy między sektorem publicznym i prywatnym.

Kierunki rozwoju infrastuktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki.

Światowa Organizacja Turystyki (WTO - ang. World Tourism Organisation) zdefiniowała m.in. główne pojęcia z zakresu turystyki miedzynarodowej oraz zbiera systematycznie dane dotyczące ruchu turystycznego oraz jego znaczenia gospodarczego. Według definicji WTO „środek transportu” oznacza „środki użyte przez odwiedzającego w czasie podróży z miejsca stałego zamieszkania do miejsca przeznaczenia”

Standardowa klasyfikacja środków transportu według WTO

Grupy głowne Podgrupy

Komunikacja powietrzna

Loty regularne
Loty poza rozkładem
Inne przewozy lotnicze

Komunikacja wodna

2.1 Linie pasażerskie

2.2 Rejsy wycieczkowe

2.3 Inne

Komunikacja Lądowa

Kolej
Autokary, autobusy i inne środki publicznego transportu drogowego
Pojazdy prywatne (do 8 miejsc)
Pojazdy wynajęte
Inne środki transportu lądowego

Współzależność miedzy sektorem transportu i turystyki

Wzajemne zalezności miedzy turystyką a transportem mają ogromne znaczenie dla rozwoju obydwu sektorów. Skalę tych powiązań ilustrować może fakt, że miedzynarodowy ruch pasażerski zdominowany jest przez przejazdy i podróże w celach turystycznych. Wzajemne uzależnienie tych dwóch sfer rośnie dodatkowo w wyniku rozszerzenia się form i rodzajów turystyki. Jej pojęcie rozumiane jest obecnie bardzo szeroko począwszy od pobytów lotniskowych, przez tzw. turystykę kulturalną (udział w kulturalnych imprezach, w uroczystościach religijnych , wyjazdy w celach naukowych itp.) tzw. turystykę zdrowotną (pobyt w sanatoriach, ośrodkach uzdowiskowych, rehabilitacyjnych itp.) aż do tzw. turystyki biznesowej (podróże służbowe, delegacje)

Wobec powszechności turystyki usługi transportowe uznawane są współcześnie za czynnik warunkujący i dynamizujący ruch turystyczny. Z jedej strony popyt na usługi turystyczne pobudza wzrost podaży usług transportowych a z drugiej strony podaż atrakcyjnych usług transportowych w spektakularny sposób wpływa na pobudzenie popytu na usługi turystyczne. Mamy tu do czynienia z klasycznym przykładem sprzężenia zwrotnego: dostępność transportu na atrakcyjnych turystycznie obszarach ożywia ruch turystyczny, który z kolei wpływa na rozwój transportu zarówno w zakresie infrastruktury, jak i zróżnicowania form działalności przewoźników pasażerskich.

Turysta wybierając środek transportu zwraca uwagę na pewne jego cechy jakościowe. Z punktu widzenia tej osoby naistotniejsze są takie postulaty trasportowe jak :

Bezpieczeństwo podróży
Komfort podróży
Bezpośredniość
Niezawodność
Szybkość

Do tej ostatniej cechy turyści przywiązuja coraz większe znaczenie. Promuje to szybkie środki transportu, takie jak pociagi dużej predkości i samoloty. Oczywiście rozważajac cechy jakościowe nie możemy zapomnieć o czynniku kosztowym. Każda poprawa żądanej jakości usługi transportowej związana jest z dodatkowymi wydatkami na jej wykonanie. Ponadto, obniżenie kosztów jednostkowych i cen usług transportowych stymuluje rozwój turystyki, bowiem przy tańszym można zwiększyć i wzbogacić ofertę czysto turystyczną w ramach tego samego budżetu osoby zainteresowanej usługą biura podrózy, organizatora wczasów czy imprezy kulturalnej.

Z punktu widzenia turystyki, do atutów polskiej infrastruktury można zaliczyć:

Dużą gęstość linii kolejowych normalnotorowych (7,5 km / 100 km) - wyższą niż średnia gęstość linii w Unii Europejskiej (6,2 km/100km²) oraz wyskoki stopień jej zelektryfikowania(49,2% w 19993 roku; w UE średnio 37%)
Dobrą gęstość całkowitej sieci kołowych dróg publicznych (109,1 km/ 100km²), niewiele odbiegające od średniej gestości w UE (128,4 km/100km²)
Dysponowanie nowoczesnym miedzynarodowym portem lotniczym Okęcie II, stwarzającym mozliwość uczynienia z Warszawy ważnego portu tranzytowego w Europie.

Tak więc wydawałoby się, że stan polskiej infrastruktury powienien sprzyjać rozwojowi turystyki. Przed postawieniem takiej tezy należy jednak zwrócić uwagę na rozmaite mankamenty systemu transportowego, w tym też infrastruktury liniowej. W zakresie wyposażenia materialnego transportu głównymi jego wadami są:

W zakresie infrastruktury drogowej: niski udział autostrad w ogólnej sieci dróg o nawierzchni twardej (0,11%), podczas gdy w krajach Unii Europejskiej odsetek ten wynosi średnio 1,1%; duży udział dróg o nawierzchni gruntowej, zwłaszcza w przypadku dróg zamiejskich (ok. 40%); niedostateczna liczba obwodnic miast w ciagach dróg miedzyregionalnych i mała liczba skrzyzowań dwupoziomowych z liniami kolejowymi, ogromne zaległości w utrzymaniu sieci drogowej i budownictwie mostowym; brak dróg kołowych umożliwiajacych na całej długości bezkolizyjny ruch tranzytowy przez terytorium Polski z ominięciem miast, bez korzystania z jednopoziomowych przejazdów kolejowych; niedostateczna liczba i przepustowość przejść granicznych, szczególnie na granicy zachodniej;
W zakresie infrastruktury kolejowej: niski udział linii kolejowych w dwu - i wielotorowych w ogólnej długości sieci linii normalnotorowych (38,3%), podczas gdy w krajach Unii odsetek ten sięga 70%; przestarzały typ trakcji elektrycznej - niewiele państw Unii Europejskiej stosuje napięcie 3000 V pradu stałego (włochy, Belgia, Hiszpania - technika dużych prędkości na kolei wymaga stosowania napięcia 25 lub 15 KV); niewielki zakres specjalizacji linii w podziale na wyłącznie pasażerskie czy wyłącznie torowe, co ogranicza prędkość pociągów pasazerskich i oniża jakość oraz komfort podróżowania koleją; brak mozliwości przewozu podróżnych koleją dużej prędkości.
W zakresie infrastruktury trasportu lotniczego:niewielka siec portów lotniczych (pięciokrotnie mniejsza niż we Francji), słabe skomunikowanie lotniska na Okęciuz innymi lotniskami regionalnymiw kraju oraz z innymi srodkami transportu.Poważnym mankamentem jest brak nowoczesnego systemu kontroli ruchu lotniczego nad Polską;
W zakresie inrastruktury związanej z żegluga śródlądową:brak poważniejszych inwestycji zarówno infrastrukturalnych,jak i taborowych w tej gałezi doprowadził do wysokiej dekapitalizacji majątku;zaniedbania inwestycyjne sprawiają,że szlaki wodne są żeglowne na pewnych tylko odcinkach-z ogólnej liczby 3712 km tych szlaków do klasy IV i V zalicza się jedynie 370 km,a Odra jest żeglowna jedynie w dolnym nurcie i na kilku odcinkach nurtu górnego(prawie cały jej środkowy odcinek jest nieżeglowny);dla transportu turystycznego istotne znaczenie ma brak dobrze wyposażonych przystani rzecznych i jeziornych;
W zakresie infrastruktury transportu morskiego:jest ona w przewazającej mierze nastawiona na obsługę ruchu towarowego brak jest baz promowych odpowiadających liczebnie i pod względem przeputowości potencjalnym potrzebom promowego ruchu pasażerskiego na Bałtyku i miedzy portami polskimi a portami Morza Północnego

Powyższe dane wskazują na to, że zarówno intensywność jak i jakość infrastruktury transportu na obszarze kraju nie odpowiada potrzebom ruchu turystycznego.Wśród podróżujących polskimi kolejami,samolotami i poruszających się po polskich drogach kołowych odnotowuje się niezadowolenie z jakosci świadczonych usług transportowych i poziomu obługi użytkowników w obiektach transportowych (z wyjątkiem nowego terminalu na Okęciu).

Środki transporowe wykorzystywane w turystyce europejskiej

Struktura transportu pasażerskiego w Europie

Statystyki transportu pasażerskiego w Europie nie są dokładne,zwłasza w zakresie liczby przejazdów samochodami osobowymi.Według danych CEMT

Liczba pasażerokilometrów zarejestrowanych w obecnej UNII EUROPEJSKIEJ,w Szwajcarii,Turcji i byłej Jugosławii we wszystkich gałęziach wzrosła z 2922mld w 1980 roku do 3868 mld w 1990 roku i był to wzrost o 2,2% większy niż notowany w tym samym okresie w przewozach ładunków.W istotny sposób uległa zmianie w latach1970-1980 struktura gałęziowa przewozów.

Znaczenie transportu samochodowego

Rozwój transportu samochodowego w wielkiej mierze wpływa na wzrost ruchu turystycznego oraz sprzyja odkrywaniu nowych miejsc atrakcyjnych turystycznie nawet jeżeli położone są z dala od głównych dróg. Główne czynniki wpływające na rozwój transportu indywidualnego to:

rozwiniety przemysł motoryzacyjny, o czym świadczy tempo parku samochodowego na świecie. W 1970 roku było na świecie 194 mln sztuk samochodów osobowych a już 20 lat póżniej dwa razy więcej. W Polsce wzrost ten jest większy: z 479 tys. sztuk w 1970 roku do 6,8 mln w 1993 roku (ponad 14 - krotny).
Sieć dróg i autostrad pozwoliła w latach 70. na otwarcie obszarów Europy Południowej dla turystykimiedzynarodowej tak, że dziś basen Morza Sródziemnego to jeden z największych obszarów recepcji turystycznej na świecie;
Zalety motoryzacji indywidualnej tzn swoboda wyboru miejsca przeznaczenia, tras, etapów i przerw podróży.
Coraz większa rola wypożyczalni samochodów osobowych; poszerzanie galerii marek i dostepności wypożyczalni, ochrona ubezpieczeniowa i usługi dodatkowe jako elementy zachecajace i zdobywające nowych klientów

Ściśle związane z funkcjonowaniem przewozów turystycznych są usługi taxi świadczone w takich punktach jak porty lotnicze, dworce kolejowe itp. Turyści korzystający z autokaru kierują się jego zaletami, na których czele można wymienić przyjemność podróżowania i duży komfort. Autokar podobnie jak samochód zapewnia klientom mozliwośc penetracji i mobilność, a jednocześnie może też świadczyć większy zakres usług. Nowoczesne autokary zapewniaja panoramiczny widok, usługi kuchni pokładowej, miejsca do leżenia, video, dostepnośc toalety, klimatyzację.

Perspektywy transportu kolejowego

Transport kolejowy zajmuje znaczące miejsce w historii turystyki. I choć kolej utraciła w ostatnich kilkudziesieciu latach swoją czołową pozycję w tym zakresie, to jednak podejmuje wiele wysiłków, których celem jest nakłonienie wielu turystów do korzystania z jej usług. W tym celu podjęto następujące przedsięwzięcia: :

zwiększenie komfortu podróży i umocnienie usług dostępnych w pociagach (przykładem mogą być francuskie koleje oferujace odrębne miejsca dla rodzin, biznesmenów czy grup, posiada nowoczesne kuszetki, wagony sypialne z kabinami, restauracje i inne usługi jak np. kino czy dyskoteka)

Szczególnie niecodzienny zetsaw usług wprowadził angielski system „intercity Pullman”, gdzie można skorzystać z nastepujących udogodnień: salonu pullmanowsiego z napojami i przekąskami oraz stanowiskami biurowymi na głównych dworcach, śniadanie , obiad i kolacja podawane do zajmowanego fotela, telefon w pociagu, bezpłatne miejsce na parkingu stacji wyjazdowej przez 24h, 15% zniżki na samochód wynajety na dworcu, kupon upoważnijacy do gratisowej konsumpcji w barze znajdujacym się w składzie pociągu, bezpłatny całodzienny bilet do londyńskiego metra.

zwiększenie prędkości
rozwijanie sieci połączeń międzynarodowych gwarantujących wysoką jakość i szybkość, np. TEE czy TEN
rozwijanie usług „auto kuszetek” - czyli możliwość podróżowania pasażerów wraz z samochodami
ujednolicanie taryf oraz wprowadzanie specjalnych taryf dla turystów w ruchu miedzynarodowym (weekendowe, młodzieżowe, grupowe)

Tab. 1. Rozzwój sieci szybkich kolei w Europie w latach 1981 - 1998

rok	kraj	linia	Długość w km
Linie uruchomione do 1994 roku
1981	Francja	TGV Sud - Est (I część)	301
1981	Włochy	Direttissima (I część)	150
1983	Francja	TGV Sud - Est(II część)	116
1984	Włochy	Direttissima (II część)	74
1988	Niemcy	NBS Wurzburg - Hannover (I część)	90
1989	Francja	TGV Atlatique (I część)	176
1990	Francja	TGV Atlatique (II część)	106
1991	Niemcy	NBS Wurzburg - Hannover (II część)	237
1991	Niemcy	NBS Mannheim - Studdgart	100
1992	Hiszpania	Madryt - Sewilla	471
1992	Włochy	Direttissima (III część)	24
1992	Francja	TGV Rhone - Alpes (II część)	38
1993	Francja	TGC Nord (do Lille)	320
1994	Fracja / W. Brytania	Tunel pod Kanałem La Manche	50
1994	Francja	Połączenie Nord - Sud - Est	70
1994	Francja	TGV Rhone - Alpes (II część)	83
Linie planowane do uruchomienia do 1998 roku
1996	Francja	Połączenie Atlantykiem	32
1997	Francja / Belgia	Lille - Bruksela	84
1997	Niemcy	(Hannover) - Wolfsburg - Berlin	158
1997	Niemcy	Wolsburg - Braunschweig (Gottingen)	12
1997	Niency	(Hamburg) - Uelzen - Stendal - (Berlin)	15
1998	Belgia	Bruksela - Akwizgran	89

tworzenie produktu turystycznego, np. sieć hoteli tworzona przez przedsiębiorstwa kolejowe

Do celów czysto turystycznych są wykorzystywanekoleje specjalne, czyli koleje

Zębate, kolejki liniowe, wyciągi. Kolejki wąskotorowe to szczególna forma transportu kolejowego, która może być świetnym przykładem produktu turystycznego.

Warunki rozwoju transportu lotniczego

Dzieki głównej swej zalecie - prędkości, znaczenie transportu lotniczego w obsłudze ruchu turystycznego w ostatnich latach jest coraz większe.

W efekcie postępu technicznego i organizacyjnego rola transportu lotniczego umacnia się na rynku przewozowym. Przykładem rewolucyjnych zamierzeń jest projektowanie samolotów orbitalnych, pozwalających odbyć podróż do okoła świata w 120 minut, Francja zamierza budować samoloty „Concorde” drugiej generacji, który osiągnałby prędkość przekraczającą 22 - krotnie prędkość dźwięku, a jego zdolność przewozowa wynosiłaby 200 pasażerów, tj dwa razy więcej niż obecnie.

Transport lotniczy jest gałęzią szczególnie dogodną w przypadku ruchu turystycznego na długich dystansach. Rozwój transportu lotniczego spowodował znaczny wzrost ruchu w kierunku północ - poludnie. Pojawiło się wiele połączeń lotniczych Europy z Afryką , Ameryki Połnocnej z Karaibami, Japonii z Azją Południowo - Wschodnią. Kraje położone na poludniu stały się wielkimi obszarami recepcji turystycznej. O dynamice rozwoju przewozów lotniczych decyduje coraz większy na nie popyt oraz tworzone przez lata solidne podstawy materialne podaży dobrej jakości usług (nowoczesny tabor , dobrze zorganizowane i wyposażone porty, komputerowe systemy rezerwacji, usługi towarzyszące)

Cywilny transport lotniczy reprezentują dwa typy towarzystw lotniczych:

eksploatujące linie regularne
loty czarterowe

Czarter jest to umowa o przewóz ludzi lub towarów w nieregularnym transporcie morskim lub lotniczym; może dotyczyć jednego rejsu lub dłuższego, uzgodnionego w umowie okresu czasu. Towarzystwa oferujace usługi czartowe przyciągają klientów proponujac rozmaite obnizki cen biletów i inne udogodnienia. Powstanie i rozwój towarzystw czarterowych związane jste przede wszystkim z rozwojem ruchu turystycznego. Firmy czarterowe stosują różne sposoby dla przyciągnięcia klientów, np. taryfy wakacyjne.

Na polskim rynku pasażerskich linii lotniczych rozpoczęła się walka o klienta. Coraz częściej linie kuszą klientów specjalnymi ofertami. Polska posiada swoją linię lotniczą Polskie Linie Lotnicze LOT. Powstała ona 1 stycznia 1929 r. w wyniku połączenia dwóch towarzystw lotniczych: Polskiej Linii Lotniczej "Aerolloyd", będącej pod kontrolą kapitału Niemiec oraz Towarzystwa Komunikacji Powietrznej "Aero" (które powstało z inicjatywy Związku Lotników Polskich). Obecnie, LOT jest firmą o wieloletniej tradycji. Profesjonalizm obsługi był wielokrotnie nagradzany m.in. nagrodami Best Eastern European Airline (Najlepsza Linia Lotnicza Europy Wschodniej). W roku 1996 LOT utworzył EuroLOT - spółkę obsługującą loty krajowe. Jest także współwłaścicielem innych spółek. Polskie Linie Lotnicze są członkiem aliansu lotniczego Star Alliance. Polska flota złożona jest dziś z 50 samolotów i jest jedną z najnowocześniejszych na świecie. Charakterystycznego żurawia (projekt autorstwa Tadeusza Gronowskiego) rozpoznają prawie wszyscy, a polscy piloci cieszą się uznaniem zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Żegluga pasażerska w obsłudze ruchu turystycznego.

Mimo, że żegluga pasażerska nie odgrywa znacznej roki w obsłudze ruchu turystycznego, wśród gałęzi transportu turystycznego ma ona najbogatszą historię. Do II wojny światowej statek był jedynym środkim transportu transoceanicznego umożliwiającym np. przemieszczanie emigrantów do kraju Ameryki Północnej.

Transport wodny można rozpatrywać w trzech kategoriach:

przewozy regularne miedzy dwomaportami morskimi czy śródladowymi (linie morskie, linie rzeczne, przewozy po jeziorach)
wycieczki statkiem łączace w sobie funkcję przemieszczenia i zakwaterowania
jachting ( jachy pełnomorski, jachty śródlądowe).

Rozwój wyżej wymienionych form pasażerskich przewozów możliwy jest w warunkach dysponowania nowoczesną infrastrukturą portową.

Infrastruktura transportowa jako czynnik rozwoju turystyki w Polsce

Charakterystyka ruchu turystycznego - turystyka przyjazdowa do Polski w latach 1997 - 2002

Liczba przyjazdów do Polski rośnie w bardzo szybkim tempie. W 1990 roku odwiedziło nasz kraj 18 mln osób a w 1993 roku już ponad 60 mln ( wzrost o 235%).

Na tle tendencji dla ogółu turystów, warto zwrócić uwagę, jak zmienia się charakterystyka podstawowych grup turystów wyróżnionych według kraju pochodzenia. Poniższe wyniki ilustrują tendencje w nastepującym układzie:

Ogółem (wszyscy turyści)
Kraje sąsiedzkie, generujące znaczną część ruchu przyjazdowego do Polski:

Niemcy
Kraje sąsiadujace z Polska od wschodu: Rosja, Litwa, Białoruś i Ukraina (łącznie)

Kraje Unii Europejskiej (poza Niemcami)

Długość pobytu w Polsce:

W ciągu ostatnich sześciu lat zarysowuje się tendencja do skracania długości pobytu. Najwyraźniej to widać na przykładzie turystów z Unii Europejskiej (poza Niemcami) - spadek z około 7 dni w roku 1997 do ok. 5 dni w 2002 roku. Pewne wahania wykazują Niemcy, którzy ostatnio - w latach 2001 i 2002 - przebywali w Polsce nieco dłużej (ok. 5 dni). Sąsiedzi zza wschodniej granicy w roku 2000 przedłużyli czas pobytu (rok 1997 ok. 3,5 dnia, rok 2000 ok. 3,8 dnia), ale następnie obserwujemy zdecydowany powrót spadkowego trendu (około 2 noclegów).

Udział przyjazdów w celach turystycznych oscyluje wokół 25%. Maksimum zanotowano w 1999 roku. Następne dwa lata przyniosły nieznaczny spadek, głównie za sprawą turystów z Niemiec, u których tenedencja malejąca jest najwyraźniejsza. Również przedstawiciele pozostałych krajów Uniii Europejskiej ostatnio nieco rzadziej przyjeżdzają w celach typowo turystycznych. Na tle dominujących trendów wyjątek stanowią goście zza wschodnij granicy. Do tego wyniku należy jednak podchodzić z pewną rezerwą, sądzi się bowiem, że część z pośród podejmujących dorywczą pracę ukrywa rzeczywisty cel bobytu.

Rozpatrując uwagi krytyczne stwierdza się wzrost poziomu krytycyzmu. W 1996 roku 40% turystów niczego nie krytykowało, w 2002 roku była ich już tylko jedna czwarta.

Do najpoważnieszych niedogodności związanych z podróżą do Polski należątrudności komunikacyjne. Ogólnie rzecz biorąc, w ciągu ostatnich sześciu lat nie zanotowano istotnej poprawy. Wprawdzie turyści z Unii Europejskiej od 2000 roku są coraz mniej krytyczni pod tym względem, ale Niemcy, którzy warunki dojazdu oceniali z roku na rok lepiej, w 2002 roku bardzo obiżyli swoją ocenę. Przeciwnie turyści zza wschodnij granicy: postrzegali warunki dojazdu jako coraz uciążliwsze, a ostatnio zmienili zdanie.

Koszty pobytu należą do dość często krytykowanych aspektów wizyt w Polsce.W latach 1997 - 1998 analizowane grupy nie wykazywały zróżnicowania pod tym względem. Nastepnie w latach 1999 - 2000 znacznie wzrósł odsetek narzekajacych na koszty pobytu wśród sąsiadów ze wschodu, by w 2001 roku powrócić do poziomu przeciętnego, a w 2002 roku znów pójść w górę. Godne uwagi jest, że długoletni trend dla Niemiec i pozostałych krajów Unii Europejskiej jest pozytywny. Koszty nie należą do czynników, które kształtują niekorzystny obraz pobytu w Polsce wśród turystów z tych krajów. Natomiast poziom usług ocenia się nie najgorzej. Pod tym względem największe wymagania mają turyści Unii Europejskiej. Najgorsze w ich opinii były lata 1997 i 1998. W kolejnych latach odnotowujemy poprawę.

CO KRYTYKOWANO W ZWIĄZKU Z PODRÓŻĄ I POBYTEM W POLSCE

	*ogółem*	*Niemcy*	*Rosja, Białoruś, Ukraina*	*UE (bez Niemiec)*	*Nowe kraje UE*	Kraje zamorskie
*Koszty pobytu*	16,0 %	3,9% -	25,6%+	8,4%	17,3%+	21,8%-
*Warunki dojazdu*	15,5%	17,9%+	14,5%-	15,7%-	17,7%-	8,9%
*Organizacja podróży lub pobytu*	42%	0,3%	7,8%	0,6%	8,2%+	1,1%
*Brak atrakcji turystycznych*	2,5%	0,9%	4,1%	1,4%	3,1%	1,2%
*Brak informacji***	8,9%	7,0%-	4,4%	16,3%	6,8%	46,1%
*Jakość usług*	12,6%	16,7%	7,3%	16,1%-	9,1%	24,2%
*Stan sanitarny*	18,8%	26,9%	10,6%	23,9%	19,6%+	30,2%
*Stan bezpieczeństwa*	12,5%	20,2%	8,0%	12,3%-	7,4%	12,9%
*inne*	0,2%	0,2%	0,2%	0,0%	0,4%	0,0%
*Niczego nie krytykowa*no	24,7%	32,6%	24,3%	23,9%+	11,5%-	1,5%

Źródło: W. Bartoszewicz, T. Skalska „Zagraniczna turystyka przyjazdowa do Polski w 2002 roku.” Zeszyty Statystyczne, Warszawa 2003 rok, badania Instytutu Turystyki

Turystami najczęściej przyjeżdzającymi do Polski są Niemcy, Czesi, Słowacy, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie i mieszkańcy krajów nadbałtyckich byłego ZSRR. Dodać należy, że około 80% Czechów i Słowaków przyjeżdza do Polski bez korzystania z noclegu.

Biorąc pod uwagę obecne kierunki turystyki przyjazdowej i spodziewane kierunki turystyki wyjazdowej, jak również ogromny potencjał demograficzny obszarów położonych na wschód i na zachód od Polski, najważniejszy wydaje się kierunek równoleżnikowy przemieszczeń turystycznych. Należałoby wziąć to pod uwagę podejmując decyzje lokalizacjne, szczególnie dotyczące obiektów infrastrukturalnych zaawansowanych technicznie, czyli autostrad, dróg szybkiego ruchu, sieci szybkich kolei. Transport może być niezwykle istotnym czynnikiem aktywizującym rozwój turystyki. Polska powinna skorzystać z bogatych doświadczeń zachodnioeuropejskich rozwoju rynku turystycznego i jego powiązań z rynkiem transportowym. Nie należy zapominać, że w krajach Wspólnoty sektor turystyki stawia się obecnie na trzecim miejscu, po przemyśle energetycznym i motoryzacyjnym.

Rozwój zaawansowanych technicznie obiektów infrastrukturalnych

Najważniejszym przedsięwzieciem inwestycyjnym w polskiej infrastrukturze transportowej w ciągu najbliższych 15-20 lat będzie budowa autostrad i dróg szybkiego ruchu.W dniu 27 lipca 1993 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę numer nr 63/93 w sprawie PROGRAMU BUDOWY AUTOSTRAD. Na ich sieć składa się 2600km odcinków w ramach pięciu głównych ciągów autostradowych:

A-1 - Gdańsk-Toruń-Gorzyce
A-2 - Świecko-Kutno-Terespol
A-3 - Szczecin-Zielona Góra-Lubawka
A-4/A-12 Zgorzelec/Olszyna-Wrocław-Kraków-Medyka
A-88 - Wrocław-Łódź

Przewiduje się następujące źródła finansowania programu:środki koncesjonariuszy-75%,środki budżetowe-18%,opłaty z międzynarodowego transportu drogowego-2%,kredyty Banku Światowego-5%

Polska jest zobowiązana do wzmocnienia nawieszchni dróg miedzynarodowych, budowy bitumicznych poboczy i dodatkowych pasów na wzniesieniach, modernizacji przejść przez miejscowości, budowy obwodnic wokół miejscowości o dużych utrudnieniach ruchu, budowy dwupoziomowych skrzyżowań z liniami kolejowymi oraz do budowy drugiej jezdni lub dodatkowych pasów ruchu na odcinkach najbardziej obciążonych. Przedsiewzięcie to wymaga w latach 1993-2005 objęcia programem modernizacyjnym 1058 km dróg miedzynarodowych (E-30,E-40,

E-65,E-28,E-67,E-77,E-262 i E-371) oraz 5576 km dróg znaczenia międzynarodowego (Warszawa-Lublin-Hrebenne, Warszawa-Białystok-Kuźnica, Piaski-Chełm-Dorohusk,odcinki Via Baltica oraz droga Elbląg-Braniewo).

Konieczne są pracemodernizacyjne na przejściach granicznych, gdyż posiadają one niedostateczną przepustowość, są w fatalnym stanie technicznym i sanitarnym.

Istnieje konieczność priorytetowej modernizacji linii kolejowych.Umowy Europejskie zakładaja docelowo stworzenie na terytorium Polski czterech linii o znaczeniu europejskim:

E-20: Kunowice-Poznań-Warszawa-Terespol
E-30: Zgorzelec-Wrocław-Katowice-Kraków-Przemyśl-Medyka
E-59: Świnoujście-Szecin-Poznań-Wrocław-Opole-Chałupki
E-65: Gdynia-Gdańsk-Warszawa-Katowice-Zebrzydowice.

Linie te powinny umożliwiać prowadzenie pociągów pasażerskich z prędkością 160 km/h i pociągów towarowych z prędkoscią100 km/h. Należy je wyposażyć w automatyczną sygnalizację, system informacyjne i sprawnie funkcjonujące zaplecze obsłługowo naprawcze.

Docelowo dla potrzeb pasażerskich przewozów kwalifikowanych przydatne będzie zbudowanie 1400 km całkiem nowych linii:

(Berlin)-Kunowice-Poznań-Łódź-Warszawa-Terespol-(Mińsk-Moskwa) dla prędkości max.300km/h- w Polsce ok. 670 km;
przedłużenie CMK na południe-(wschodnie obejście Śląska: Nakło-Cieszyn)- ok. 180 km
przedłużenie CMK na północ( Korytów-Wyszogród-Płock-Malbork-Gdańsk)- ok. 320 km
Wrocław-Oleśnica-Wieluń-Idzikowice- ok. 200 km
Kraków Podłęże-Tymbark-Muszyna- ok. 40 km

W polskim lotnictwie nie zachodzi potrzeba dokonywania w najbliższym 10-cio leciu poważnych inwestycji w zakresie infrastruktury portowej. Nowe lotnisko warszawskie Okęcie II i porty regionalne w Krakowie, Trójmieście, Wrocławiu, Poznaniu, Katowicach, Szczecinie i Rzeszowie mają wystarczającą zdolność przepustową by zaspokoić popyt na przewozy turystyczne. Konieczna jest budowa i modernizacja terminali międzynarodowych w portach regionalnych, poprawa jakości wyposażenia dworców lotniczych reorganizacji służb celnych i sanitarnych, zapewnienie dogodnych połączeń przesiadkowych w Warszawie dla podróżnych z innych miast w kraju i dla przybywających z zagranicy.

W morskich przewozach pasażerskich między Polską a krajami skandynawskimi podstawowym środkiem transportu będą promy, co wymaga znacznych inwestycji tonażowych. Na linie promowe należy wprowadzić nowoczesne, duże, o wysokim standardzie usług promy pasażersko-samochodowe, kolejowe i pasażersko-samochodowo-kolejowe.

Inwestowania w obiekty infrastrukturalne nowej generacji w transporcie jest konieczne dla dokonania dużego skoku w rozwoju turystyki jako ważnego składnika sektora usług polskiej gospodarki. Jeśli Polska chce stac się liczącym w Europie krajem recepcyjnym i czerpać dochody z turystyki międzynarodowej, powinna inwestować zarówno w infrastrukturę stricte turystyczną, jak i transportową.

Priorytetowe traktowanie transportu nie oznacza automatycznie pierwszeństwa w podziale środków budżetowych- do tych środków naturalne prawo ma w pierwszej kolejności sfera budżetowa. W sektorach działających w pełni na zasadach handlowych, tam gdzie można spodziewać się wyjątkowego przyrostu efektów ekonomicznych i dokonania duzego skoku technologicznego- celowe jest również zaangażowanie środków budżetowych nawet kosztem czasowego zmniejszania dotacji w tradycyjnych rodzajach działalności budżetowej. Duża część inwestycji turystyczno transporowych (infrastrukura drogowa i kolejowa) powinna kożystać z takich źródeł finansowania .

Według strategii rozważanej w ramach Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu można obecnie rozróżnić dwie grupy inwestycji infrastrukturalnych z punktu widzenia celu ich przeprowadzenia:

inwestycje mające na celu doprowadzenie do równomiernego stanu zagospodarowania infrastrukturalnego, aby zapewnić powstanie sieci transportowej łączącej kraje peryferyjne z centrum Europy oraz połączenia między transportem drogowym i kolejowym, transportem lądowym i morskim czy transportem lądowym i lotniczym;
inwestycje mające na celu polepszenie stanu infrastruktury w miejscach o dużym zagęszczeniu ruchu przez budowę obwodnic omijających centra aglomeracji oraz rozbudowy autostrad.

Turystyka a rozwój gospodarczy samorządów

W dobie poszukiwań nowych dróg rozwoju gospodarczego samorządy lokalne coraz częściej próbują programować jej funkcjonowanie na swoim terenie, stwarzć jej warunki do rozwoju, a przez to zapewnić możliwość intensywnego rozwoju.

Dynamiczny rozwój turystyki i wzrost jej znaczenia w gospodarce wielu gmin, powiatów oraz województw samorządowych powodują, ze staje się ona ważnym elementem w coraz większej liczbie strategii i programów rozwojowych opracowywanych na każdym szczeblu samorządów. Turystyka stwarza bowiem wszechstronne możliwości rozwoju, a co najważniejsze - przynosi korzyści społeczeństwom lokalnym:

nowe miejsca pracy
dodatkowe dochody lokalnych budżetów
rozwój infrastruktury paraturystycznej
wzrost zainteresowania lokalnymi atrakcjami
nowe przedsięwzęcia i nowe możliwości inwestowania
napływ nowych technologii
poprawa koniuktury w innych dziedzinach gospodarowania
nowe rynki zbytu dla lokalnych producentów

Opisane korzyści, płynące w ogóle z aktywizacji turystycznej, mogą stanowić bardzo atrakcyjną formę aktywizacji gospodarczej samorządów.

Ministerstwo Gospodarki opracowało „Strategię Rozwoju Turystyki w Polsce na lata 2001 - 2006”. Strategia ta realizowana jest zarówno przez rząd centralny jak i samorządy. Zakłada, że w gospodarce turystycznej celem głównym polityki państwa w latach 2001-2006 będzie poprawa konkurencyjności polskiej oferty turystycznej, co powinno się przyczynić do wzrostu wydatków zagranicznych turystów w Polsce do poziomu 8,6 mld USD w 2006 r. Drugim skutkiem powinien być wzrost popytu na turystykę krajową do 122 mln podróży krajowych rocznie. Celami pośrednimi są:

Wzrost dochodów mieszkańców z regionów wymagających głębokiej restrukturyzacji gospodarki m.in. przez "przenoszeniu" dochodów z regionów bogatszych do biedniejszych.
Zmniejszenie bezrobocia na obszarach: przygranicznych, o dużych walorach turystycznych, dotkniętych strukturalnym bezrobociem - na tych terenach rola turystyki w tworzeniu nowych miejsc pracy może być dominująca.
Aktywizacja mieszkańców wsi i podnoszenie jakości życia na wsi, szczególnie na terenach pozbawionych dobrych warunków do rozwoju rolnictwa i wokół obszarów chronionych.
Zwiększenie rentowności uzdrowisk, ośrodków wypoczynkowych należących do zakładów pracy.
Wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego, środowiska cywilizacyjnego i przyrodniczego w edukacji, a szczególnie w wychowaniu młodzieży.
Poprawa wizerunku Polski i jej mieszkańców na arenie międzynarodowej oraz rozwój kontaktów z krajami sąsiednimi i współpracy z regionami przygranicznymi.

Do realizacji celów według Ministerstwa Gospodarki należy zaktywizować lokalne samorządy oraz organizacje zajmujące się rozwojem turystycznym poprzez:

Wzrost nakładów na inwestycje infrastrukturalne i rozwój produktu turystycznego, zapewniającego udział sektora turystyki w produkcie krajowym brutto na poziomie 6,5% oraz wzrost udziału sektora turystyki w dochodach budżetu państwa i budżetach terenowych. Sprzyjać to będzie zahamowaniu spadku, a w dalszej perspektywie wzrostowi liczby miejsc w bazie noclegowej o zróżnicowanym standardzie. Poprzez wsparcie procesów prywatyzacji bazy zakładowej, sanatoryjnej itp. Oraz wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw inwestujących w rozwój infrastruktury turystycznej zmniejszy negatywne skutki likwisacji bazy wypoczynkowej przedsiebiorstw.
Poprawa jakości produktu turystycznego poprzez realizację ustawowych obowiązków organów administracji właściwych w zakresie turystyki oraz wykorzystanie środków określonych w sektorowych programach rozwoju i komplementarnych działaniach władz regionalnych.
Rozszerzenie ofert regionalnej, zwiększenie jej atrakcyjności poprzez wyeksponowanie dziedzictwa kulturowego i naturalnego, poprawa dostepności na zagranicznym i krajowym rynku turystycznym, zwiększenie aktywności wojewódzkich, powiatowych i gminnych władz samorządowych oraz zwiększenie roli regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych w kształtowaniu i promocji oferty turystycznej.
Zwiększenie nakładów na promocję turystyki, poprawa jej jakości, wsparcie dla tworzenia regionalnych i lokalnych struktur organizacyjnych, realizowanych zadań oraz wspólnych działań promocyjnych na rynkach zachodnich.
Zwiększenie uczestnictwa w wyjazdach turystycznych słabszych ekonomicznie grup społecznych i młodziezy poprzez wspieranie inicjatyw samorządów i organizacji pozarządowych.

W latach 2001-2006 realizacja przedsięwzięć zawartych w strategii powinna doprowadzić do:

zwiększenia wydatków sektora prywatnego na inwestycje infrastrukturalne i rozwój produktu turystycznego;
zwiększenia konkurencyjności polskiej oferty turystycznej na rynkach międzynarodowych i rynku krajowym;
szybszego rozwoju nowoczesnych technologii, badań i narzędzi wspierających zarządzanie w turystyce.

Polska Organizacja Turystyczna pozytywnie ocenia podkreślenie w strategii roli promocji dla rozwoju turystyki w naszym kraju. Zdaniem prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej Gwidona Wójcika:„Szczególnie dobrą wiadomością jest zakładany wzrost nakładów na promocję, środki na działalność Polskiej Organizacji Turystycznej zostały zaplanowane w wysokości 135 mln PLN w latach 2001-2002, 240 mln PLN w latach 2003 - 2006. Realizacja strategii w dziedzinie promocji może pozwolić na wiele nowych projektów i kampanii promocyjnych oraz na realną konkurencję z innymi krajami w dziedzinie promocji turystycznej.”

Wzrost konkurencyjności regionów należy rozumieć jako oddziaływanie na zmiany struktury gospodarczej i poprawę sytuacji wszystkich województw w Polsce względem regionów europejskich, w zakresie produktywności gospodarki, wydajności pracy, tworzenia i absorpcji innowacji, wykształcenia mieszkańców, dochodów ludności oraz ilości i jakości infrastruktury technicznej, a więc tych czynników, które decydują o sile gospodarek państw i regionów. Kompleksowym miernikiem wzrostu konkurencyjności polskich regionów będzie tempo wzrostu poziomu PKB na mieszkańca poszczególnych województw w Polsce w stosunku do średniej wspólnotowej.

Dla wspierania gospodarki turystycznej mogą być użyte takie finansowe instrumenty polityki regionalnej, jak dotacje z funduszy europejskich oraz pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Cele tego wsparcia sformułowano w następujący sposób:

polepszenie oferty turystycznej regionu,
wzrost profesjonalizmu zatrudnionych w turystyce,
wspieranie kooperacji przedsiebiorstw,
opracowanie i wdrożenie strategii rozwoju .

Najpoważniejszym finansowym źródłem wsparcia są fundusze strukturalne. Środki z tych funduszy mogą być przeznaczone na następujące cele:

wspieranie regionów zacofanych w rozwoju (PKB mniejszy niż 75% średniej we Wspólnocie)
wspieranie regionów o zacofanej strukturze przemysłowej
zwalczanie długotrwałego bezrobocia
ułatwianie włączenia młodzieży do pracy zarobkowej
dostosowywanie struktury agralnej
rozwój obszarów wiejskich

Komisja Europejska decyduje o rozdziale środków dla regionów europejskich z trzech funduszów strukturalnych:

Europejski Fundusz Socjalny (ESF),
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRE)
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF).

Udział finansowania turystyki w ramach EFRE (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) wynosi aż 86% ogólnej pomocy funduszu strukturalnego dla obszarów turystycznych.. Środki te służą przede wszystkim finansowaniu budowy i rozbudowy urządzeń infrastruktury turystycznej oraz wykorzystywaniu potencjałów endogenicznych regionów (m.in. w postaci turystycznych walorów przyrodniczych i kulturowych).

Rosnące wymagania gości zwiększają zapotzrebowanie na wykwalifikowany personel. Środki finansowe ESF na kształcenie i dokształcanie tego personelu są wykorzystywane w gospodarce turystycznej zgodnie z celem zwalczania długotrwałego bezrobocia oraz ułatwieniem włączenia młodzieży do pracy zarobkowej.

Regiony rolnicze w większości kwalifikowane są do regionów słabych strukturalnie. Unia Europejska pomaga zatrudnionym w rolnictwie w pozyskiwaniu dodatkowych miejsc pracy i dodatkowych źródeł dochodu. Do tego celu wykorzystywany jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej.

Kolejnym żródłem wsparcia finansowego jest Europejski Bank Inwestycyjny powołany dla wspierania wysiłków inwestycyjnych regionów słabych strukturalnie poprzez udzielanie kredytów i pożyczek. Z tego rodzaju pomocy kierowanej na obszary turystyczne skorzystały przede wszystkim małe i srednie hotele. Ze środków EBI finansowana jest także infrastruktura turystyczna, np. projekty inwestycyjne placów kempingowych, wyciągów narciarkich. Środki EBI posłużyły do promocji turystycznej całej sieci historycznych miast Europy.

Oprócz omówionch stałych urzadzeń finansowych polityki regionalnej służących wspieraniu rozwoju turystyki i regionów turystycznych ważną rolę odgrywaja inicjatywy Unii Europejskiej przewidziane do realizacji w określonym przedziale czasowym, nazywane programami akcyjnymi. Do tej grupy instrumentów można zaliczyć nastepujace akcję:

ENVIREG - program majacy na celu polepszenie stanu środowiska w regionach przede wszystkim turystycznych
INTERREG - program służący w pierwszej fazie wspieraniu współpracy regionów przygranicznych, zwłaszcza w zakresie agroturystyki, w fazie drugiej programem tym objeto także regiony słabe strukturalnie
RESIDER - program wspierajacy regiony staroprzemysłowe z dominującym udziałem przemysłu hutniczego i stalowego.
RENEVAL - program o identycznych założeniach dotyczący przemysłu stoczniowego

Programy te wspierają sektor usług w tym małe i średnie przedsiębiorstwa turystyczne, wspierają projekty renowacji i turystycznej promocji zabytkowych budowli przemysłowych , zabytkowych struktur osiedleńczych itp.;

LEADER - program służący wspieraniu lokalnego, zarówno inicjatyw publicznych jak i prywatnych
RECHAR - program służący restrukturyzacji 28 rewirów węglowych w 6 krajach członkowskich
TELEMATIK - program wspierający program telekomunikacji i najnowszych technik cyfrowych, co dla obszarów turystycznych ma ogromne znaczenie
RECITE - program służący wspieraniu współpracy miedzy organami samorządowymi miast i regionów, dotyczy także współpracy w zaresie turystyki
KONVER - program wspierający rozwój regionów, które były siedzibą jednostek militarnych, służący likwidacji ujemnych skutków z tym faktem związanych oraz służący aktywizacji społeczno - gospodarczej tych regionów; turystyka postrzegana jest jako istotny czynnik tej aktywizacji
PESCA - program wspierający obszary utrzymujace się z rybołóstwa; renowacja starych portów rybackich, modernizacja i rozbudowa ich infrastruktury wpływa pozytywnie na zwiększenie liczby przyjeżdżających gości i inwestycji turystycznych

Obecnie trudno sobie wyobrazić, aby rozwój turystyki (niezależnie od tego czy dotyczy miejscowości, regionu czy kraju) odbywał się w sposób żywiołowy. Państwo w ramach realizowanej przez siebie polityki (w mniejszym lub większym stopniu) odziaływuje na wszystkie najbardziej istotne elementy podaży i popytu turystycznego i to praktycznie na wszystkich etapach wytwarzania i konsumpcji usług turystycznych. Podstawowe uwarunkowania, cele, zakres oraz środki przedstawiono na schemacie.

?????????????????????????????????????????????????????/

Wodejko uważa, że polityka turystyczna może być skuteczna tylko wtedy, gdy państwo podejmuje działania na wszystkich etapach tzw. „cyklu turystycznego”:

Badanie rynku turystycznego. Na tym etapie rola państwa jest szczególna, bowiem badania mają fundamentalne znaczenie przy formułowaniu celów polityki turystycznej oraz określaniu zasad funkcjonowania całej branży. Głównymi zadaniami państwa jest zbieranie i opracowywanie danych statystycznych dotyczących ruchu turystycznego, wielkości bazy noclegowej oraz innych informacji na temat przemysłu turystycznego.
Planowanie rozwoju turystyki. Interdyscyplinarny charakter turystyki, jej powiązania z całością gospodarki powodują, że to jak funkcjonuje przemysł turystyczny jest wypadkową wielu dziedzin i wymaga współpracy z różnymi branżami. Plany rozwoju turystyki musza być zintegrowane z planami ogólnogospodarczymi. Ważne jest to aby sektory kooperujące z branżą turystyczną nie podejmowały działań sprzecznych z jej interesami.
Budowa infrastruktury turystycznej i paraturystycznej. Trudno sobie wyobrazić jej powstanie, rozwój oraz bierzące funkcjonopwanie bez pomocy państwa.
Przygotowanie kadr dla potrzeb turystyki. Dotyczy programów nauczania, zapewnienia kadry wykładowców i pomocy szkoleniowych, finansowania szkół, wydawanie zezwoleń na wykonywanie zawodu itp.
Konstrukcja optymalnego modelu organizacyjnego turystyki. Podstawową rolą w tym względzieodgrywa kwestia sprawnego systemu zarządzania turystyką, rozumianego jako zespół powiązanych ze sobą w logiczny sposób instytucji i organizacji szczebla centralnego, regionalnego i lokalnego, w których gestii leżą sprawy turystyki, jak również sposób ich oddziaływania na sferę realną procesów zachodzących w całej branży turystycznej.
Rozwój gospodarki turystycznej. Określenie optymalnych warunków i zasad funkcjonowania rynku turystycznego jest jednym z podstawowych zadań polityki turystycznej. Państwo dysponuje szeregiem instrumentów, za pomoca których może modyfikować te zasady.
Informacja, propaganda i promocja turystyki. Obecnie jeden z podstawowych elementów polityki turystycznej państwa. Obejmuje finansowanie i bezposrednie organizowanie działań i to zarówno jeśli chodz i turystykę krajową, jak i zagraniczną ( głownie przyjazdową, choć w iograniczonym zakresie także wyjazdową). Sczególne zadania państwa dotyczą systemu informacji turystycznej.
Badanie rezultatów prowadzonej polityki turystycznej i formułowanie wynikających z niej wniosów na przyszłość. Badania mogą wykazać, że zastosowane śroski spowodowały nie zamierzone zmiany struktury popytu lub podaży turystycznej. W takiej sytuacji państwo powinno albo zmodyfikować założenia, albo wykorzystać pozostajace w jego gestii instrumenty, po to aby nadać badanym zjawiskom właściwy kierunek.

0x01 graphic

R. Bar, A. Doliński “Turystyka” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1978 r

R. Bar, A. Doliński “Turystyka” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1978

I. Jędrzejczyk ”Nowoczesny biznes turystyczny” Wydawnictwo Naukowe PWN 2000 rok

R. Bar, A. Doliński “Turystyka” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne 1978

I. Jędrzejczyk ”Nowoczesny biznes turystyczny” Wydawnictwo Naukowe PWN 2000 rok

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

dr T. Burzyński „Kierunki rozwoju turystyki”/ „Turystyka szansą rozwoju kraju” materiały pokongresowe, Warszawa 1996

W. Gaworecki „Turystyka” PWE Warszawa 1994

dr T. Burzyński „Kierunki rozwoju turystyki”/ „Turystyka szansą rozwoju kraju” materiały pokongresowe, Warszawa 1996

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

dr T. Burzyński „Kierunki rozwoju turystyki”/ „Turystyka szansą rozwoju kraju” materiały pokongresowe, Warszawa 1996

jeden z trendów opisanych przez autora dotyczy wyłącznie społeczeństwa amerykańskiego więc pominę go w swoich rozważaniach

J. Naisbitt „Megatrends” Futura Publications, Nowy York 1982 rok

W. Alejziak „Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku” FH-U „Albis” Kraków 1999

Zespół pod redakcją Alicji Gotowt - Jeziorskiej „Rozwój turystyki i zagospodarowania turystycznego w polityce przestrzennej zagospodarowania kraju” Warszawa 1977

T. Buczak „Trendy w turystyce europejskiej”, „Hotelarz”, lipiec 2001

J. Waroszyńska „Geografia turystyczna świata” cz I, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1996

„Terminologia turystyczna. Zalecenia WTO” Dział wydawnictw i informacji Instytutu Turystyki Warszawa 1995

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

Tendences du transport europeen et besoins en infrastructure. CEMT, Paryż 1995

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

„Rocznik Statystyczny” 1994 GUS Warszawa 1994

Zenon Dereszkiewicz, „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

Trans Europ Express

Trans Europ Nuit

Źródło: Opracowanie na podstawie : „ Grande Vitesse, um reseau pour l'Europe. Union Internationale des Chemin de fer”, oraz G. Ellewanger, M. Wilckens „High Speed for Europe“ „Japan Railway and Transport Review“ nr 3 pażdziernik 19993

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

definicja według słownika portalu interia.pl

H. Borne, A. Doliński „Organizacja Turystyki” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne1998 rok

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

W. Gaworecki „Turystyka” PWE Warszawa 1994

W. Bartoszewicz, T. Skalska „Zagraniczna turystyka przyjazdowa do Polski w 2002 roku.” Zeszyty Statystyczne, Warszawa 2003 rok

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

E.Zbieć, „Problemy rozwoju polskiej turystyki wynikające z integracji zachodnioeuropejskiego rynku turystycznego oraz z Układu o Stowarzyszeniu RP z Krajami EWG”(W-wa 1992)

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

„ Określanie racjonalnego układu linii kolejowych w Polsce”.DG PKP, Biuro Planowania Strategicznego, W-wa maj 1994

Zenon Dereszkiewicz „Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej i jej znaczenie dla rozwoju turystyki” „Turystyka szansa rozwoju kraju” materiały pokongresowe Warszawa 1996

Tendences du transport europeen et besoins en infrastructure. CEMT,Paryż 1993

„Folia touristica” nr 12 - 2002, Kraków 2002

dane zaczerpnięte z Ministerstwa Gospodarki

Ministerstwo Gospodarki „ Strategia rozwoju turystyki 2001-2006”

dane zaczerpnięte z Polskiej Organizacji Turystycznej

I. Jędrzejczyk ”Nowoczesny biznes turystyczny” Wydawnictwo Naukowe PWN 2000 rok

Centrum Informacji Europejskiej UKIE w Warszawie - www.cie.gov.pl

I. Jędrzejczyk ”Nowoczesny biznes turystyczny” Wydawnictwo Naukowe PWN 2000 rok

S. Wodejko „Ruch przyjazdowy z zachodu do wybranych państw socjalistycznych, jako wykaz luki na europejskim rynku turystycznym” Monografie i opracowania nr 288, SSGPiS, Warszawa 1989

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
czynniki rozwoju turystyki w polsce
ZARYS HISTORII PRZEMIAN TURYSTYKI W POLSCE AŻ DO DNIA DZISIEJSZEGO
Praca lic Zarys rozwoju?nkowości w Polsce
Praca lic Zarys rozwoju?nkowości w Polsce
Rozwój bankowości w Polsce, FINANSE I RACHUNKOWOŚĆ, WSB gda, Bankowość (figiela)
Strategie rozwoju turystyki do 2015 roku, WSKFIT 2007-2012, V semestr, ekonomika turystyki i rekreac
6 Bariery rozwoju turystyki zrównoważonej
2 Ruch turystyczny w Polsce i na świecie
Administrowanie sektorem turystycznym w Polsce 13.12.2010 [KOMPLETNY], ekonomika
Regiony i miejscowości turystyczne w Polsce, Nauka, Geografia
Kierunki rozwoju hotelarstwa w Polsce(1), Hotelarstwo
NIK o rozwoju czytelnictwa w Polsce
Geografia Wypracowanie Rozwój turystyki na świecie i jej wpływ na zdrowie człowieka
Zrównoważony rozwój w turystyce (13 stron) GZJPEUVJQE22OSEWS6I7UWWGLZFRXP6VBO6GT4Q
21. Połaczenie PTT i PTK. Znaczenie integracji w 1950, turystyka i rekreacja, Turystyka w Polsce(1)

więcej podobnych podstron