• część I - Podsumowanie i wnioski - rozstrzygające wnioski dotyczące podstawowych aspektów projektu

• część II - Geneza i koncepcja projektu - przesłanki wyjściowe projektu: rynek lub dostępność czynników produkcji oraz przeznaczenia wyrobów/usług

• część III - Analiza rynku i koncepcja marketingu - program sprzedaży i koszty marketingu

• część IV - Materiały i nakłady - program zaopatrzenia w niezbędne surowce, materiały pomocnicze i środki eksploatacyjne, opierający się na analizie i ocenie źródeł dostaw

• część V - Lokalizacja i środowisko - wybór terenu obiektu produkcyjnego na podstawie analizy lokalizacyjnej i środowiskowej oraz uwarunkowań infrastrukturalnych

• część VI - Strona techniczna projektu - wybór i opis stosowanej technologii oraz wyposażenia; rzeczowo-wartościowy program inwestycyjny

• część VII - Organizacja obiektu i koszty ogólne - struktura organizacyjna i zarządzanie obiektem produkcyjnym oraz koszty ogólnozakładowe

• część VIII - Zasoby ludzkie - docelowa wielkość i struktura kadr i personelu oraz plan naboru i szkolenia wraz z szacunkiem kosztów stosunków pracy

• część IX - Plan i budżet realizacji projektu

• część X - Analiza finansowa i ocena projektu

CZĘŚĆ I - Podsumowanie i wnioski

1. Przesłanki prac badawczo-projektowych

2. Wyniki badań i projekcji (według struktury identycznej z zasadniczą częścią studium feasibility)

• podsumowanie genezy i koncepcji projektu

• podsumowanie analizy rynku i strategii marketingowej projektu

• surowce i nakłady

• lokalizacja i środowisko

• strona techniczna projektu

• organizacja i koszty ogólnozakładowe

• harmonogram realizacji projektu

• analiza finansowa i ocena projektu

3. Rekomendacje dla

• inwestorów

• instytucji finansowych

CZĘŚĆ II - Geneza i koncepcja projektu

1. Opis koncepcji projektu

• lista głównych parametrów projektu, które posłużyły jako podstawa opracowania studium

• cele strategiczne projektu

• strategiczna orientacja projektu:

• elementy polityki społeczno-gospodarczej wspierające projekt

• prezentacja znaczenia projektu z punktu widzenia międzynarodowego, regionalnego, narodowego i lokalnego

2. Inicjatorzy i promotorzy projektu

• nazwiska/nazwy i adresy

• role w projekcie

• kompetencje i możliwości finansowe

3. Historia projektu

• daty ważniejszych wydarzeń

• studia i badania już wykonane (tytuły, autorzy, daty ukończenia, zamawiający)

4) Studium feasibility

• autor, tytuł

• zamawiający

5) Koszt studiów przygotowawczych i badań towarzyszących (pod warunkiem, że stanowią one część wydatków przedprodukcyjnych projektu, finansowanych w ramach projektu, a nie przez strony trzecie)

CZEŚĆ III - Analizy strategiczne i badania marketingowe

Przesłanki strategicznej orientacji w przygotowaniu projektu

1. konieczność sprostania ryzyku, czyli sytuacji, gdy co najmniej jeden z czynników determinujących sukces projektu inwestycyjnego nie jest znany, ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Ryzyko wiąże się z możliwością nieuzyskania zamierzonych efektów lub poniesienia niezamierzonych strat

2. konieczność zrozumienia zmian zachodzących w otoczeniu projektowanego przedsięwzięcia

3. konieczność ukształtowania kompetencji zapewniających zdolność do długotrwałego rozwoju

Strategiczne zasady w przygotowaniu i realizacji projektu inwestycyjnego

1. koncentracja sił - koncentrować siły i zasoby na wybranej kombinacji produktów i rynków oraz rozwijaniu kluczowych umiejętności; unikanie słabych stron i koncentrowanie sił na mocnych stronach działalności; racjonalność w łączeniu celów i środków

2. rozłożenie ryzyka - identyfikacja czynników ryzyka umożliwia określenie sposobów ich minimalizacji lub redukcji; rozłożenia ryzyka oznacza, że zasoby nie są w całości koncentrowane na jednym rodzaju działalności

3. kooperacja - nawiązywanie współpracy poprzez tworzenie strategicznych aliansów

Główne źródła ryzyka projektu inwestycyjnego

1. czynniki makroekonomiczne - w warunkach inflacji maleje skłonność do długookresowego inwestowania, a rośnie skłonność do inwestycji spekulacyjnych; w okresie recesji ryzyko rośnie, a w fazie ożywienia i koniunktury maleje; otwartość gospodarki (globalizacja konkurencji) potęguje ryzyko

2. czynniki mikroekonomiczne - ryzyko projektu inwestycyjnego jest wyższe w branżach o wysokiej dynamice innowacyjnej, w branżach wrażliwych na czynniki energetyczne i wykorzystujących mało mobilną (nieprzestawialną, specjalistyczną) technologią

3. czynniki specyficzne dla danego projektu - ryzyko operacyjne i finansowe projektu

Większa wrażliwość projektu inwestycyjnego na czynniki makroekonomiczne niż mikroekonomiczne zwiększa jego ryzyko.

Analiza ryzyka w przygotowaniu i realizacji projektu inwestycyjnego

• identyfikacja kluczowych czynników ryzyka

• możliwe implikacje w przypadku wystąpienia danego czynnika

• sposoby minimalizacji ryzyka

• postulowane warianty analizy wrażliwości

• ocena zdolności przedsięwzięcia inwestycyjnego do generowania zysków w pesymistycznych scenariuszach realizacji zamierzeń rozwojowych

Wizja, misja i cele podstawowe

(wg K. Obłoja)

• Wizja - obraz przyszłości, którą uczestnicy organizacji chcą wykreować

• Misja - precyzyjne wyrażenie - w języku zrozumiałym dla pracowników i otoczenia organizacji - dalekosiężnych zamierzeń i aspiracji organizacji.

Misja nabiera strategicznego znaczenia, gdy spełnia trzy wymogi:

1. wyznacza kierunek i dotyczy przyszłości

2. wyraża marzenia i wyzwania, które stają się udziałem pracowników

3. proces jej realizacji jest wiarygodny

• Cele podstawowe - przewidywane stany rzeczy, sformułowane kierunkowo i permanentnie dynamizujące działalność operacyjną

• Strategia rynkowa - określa drogi i sposoby realizacji celów podstawowych

• Strategie funkcjonalne - definiują ogólne ramy działalności poszczególnych komórek organizacyjnych, tworzących konkretne funkcjonalne obszary działalności operacyjnej projektu;

• pionowa i pozioma koordynacja strategii funkcjonalnych

• dziedziny strategiczne

• marketing

• produkcja

• badania i rozwój

• finanse

• zatrudnienie

• organizacja i zarządzanie i inne

Analiza otoczenia społeczno-ekonomicznego projektu

• Analiza makrootoczenia (otoczenie ekonomiczne, polityczno-prawne, technologiczne, społeczno-kulturowe, ekologiczne) i mikrootoczenia (nabywcy, dostawcy, konkurencja)

• Efekty analizy otoczenia

• ogólne i specyficzne szanse i zagrożenia dla realizacji projektu

• określenie kluczowych czynników powodzenia projektu

• Metody analizy mikrootoczenia

• cykl życia branży

• model pięciu sił Portera

Analiza rynku docelowego

• analiza potencjału rynku

• oszacowanie faktycznej chłonności rynku, czyli obecnej sprzedaży na danym rynku, a następnie potencjału rynku, czyli maksymalnego popytu na całym rynku

• oszacowanie prognozy przyszłych zmian chłonności rynku jako podstawy do ustalenia przewidywanego udziału w rynku po zrealizowaniu przedsięwzięcia

• metody prognozowania popytu: trendu, poziomu konsumpcji, wskaźnika wiodącego

• segmentacja rynku

• kryteria segmentacji (potrzeby i zachowania konsumentów, zachowania konsumentów, częstotliwość użytkowania, lojalność wobec marki, wiek, płeć, poziom dochodu, zawód, wykształcenie, wielkość w przypadku przedsiębiorstwa itp.

• cechy poprawnie wyodrębnionego rynku

• możliwie duża jednolitość postępowania nabywców segmentu

• łatwość odróżnienia danego segmentu rynku od innego

• wielkość segmentu powinna być na tyle duża, aby opłacało się zróżnicować środki marketingowe dla segmentu

• analiza konkurencji

• określenie przedmiotu konkurencji

• identyfikacja konkurentów

• identyfikacja strategii konkurentów

• określenie sił i słabości konkurentów

• przewidywanie zachowań konkurentów

• sformułowanie przesłanek merytorycznych dla określenia strategii konkurowania

• analiza kanałów dystrybucji

• kanały dystrybucji tworzą łańcuch łączący producentów i ostatecznych odbiorców oraz stanowią linie komunikowania się między producentami a końcowymi odbiorcami

• rodzaje kanałów dystrybucji:

• za pośrednictwem hurtownika

• za pośrednictwem detalisty

• bezpośrednia

• analiza ma na celu określenie preferowanej formy dystrybucji ze względu na specyfikę produktów, nakłady finansowe oraz potrzebę kontroli dystrybucji

• analiza nabywców

• przedmiot zakupów na danym rynku

• motywy zakupów

• cechy nabywców

• termin dokonywania zakupów

• wielkość i częstotliwość zakupów

• miejsce dokonywania zakupów

Formułowanie strategii marketingowej

• główne elementy składowe formułowania strategii projektu

• w procesie formułowania strategii projektu należy przeanalizować trzy wzajemnie współzależne kwestie o charakterze koncepcyjnym:

• zdefiniowanie i segmentacja rynku

• wybór opcji strategicznych według macierzy Ansoffa -wskazuje na strukturę asortymentową i ułatwia określenie programu produkcji

• wybór podstawowych wariantów strategicznych według macierzy Portera -ułatwia ustalenie pozycji rynkowej produktu i określenie niezbędnych zdolności produkcyjnych

• macierz Ansoffa - opcje strategiczne wynikające z relacji produkt (dotychczasowy lub nowy)-rynek (dotychczasowy lub nowy)

• strategia penetracji

• strategia rozwoju produktu

• strategia rozwoju rynku

• strategia dywersyfikacji

• macierz Portera - opcje strategiczne ze względu na zasięg działalności operacyjnej projektu oraz przewagę strategiczną projektu

• strategia przodownictwa kosztowego

• strategia różnicowania

• strategia koncentracji (luk rynkowych)

Powyższe ustalenia są podstawą do opracowania koncepcji operacyjnych działań marketingowych (marketing - mix), a następnie opracowania harmonogramu i budżetu operacji marketingowych

CZĘŚĆ IV - Materiały i inne nakłady

Elementy analizy surowców, materiałów i innych nakładów

1) klasyfikacja materiałów i nakładów

2) specyfikacja zapotrzebowania - stworzenie przesłanek merytorycznych do analizy i szacunków dostępności nakładów

• wymagania użytkowników

• własności jakościowe

• zapotrzebowanie ilościowe

• jednostki produkcji dla surowców i materiałów oraz produktów pośrednich i materiałów pomocniczych

• etap procesu produkcyjnego w odniesieniu do produktów pośrednich zaopatrzenia fabrycznego i części zamiennych

• maszynogodziny dla zaopatrzenia fabrycznego i części zamiennych

• liczba zatrudnionych dla dostaw socjalnych

3) analiza i ocena źródeł i stałości zaopatrzenia

• dla projektów opierających się na konkretnych surowcach i materiałach (koszty transportu, import, stopień niepewności dostaw)

• dla projektów, w których można zastosować różne surowce i materiały

4) aspekty marketingowe zaopatrzenia

• minimalizacja kosztów (rodzaj dostawcy, częstotliwość i poziom dostaw)

• minimalizacja ryzyka (ilość, jakość, terminowość, cena)

• podtrzymywanie kontaktów z dostawcami

5) koszty materiałów i nakładów

• analiza techniczna norm zużycia surowców i materiałów na jednostkę produktu i ich cen zaopatrzeniowych lub na pewien ich poziom (np. na 1000 jednostek)

• możliwość podziału kosztów na stałe i zmienne, jeśli niektóre z kosztów zmieniają się wraz z poziomem produkcji

• obliczenie rocznych kosztów surowców, materiałów i innych nakładów

Rezultat : program zaopatrzenia i prognoza kosztów, obejmujące

• określenie źródeł zaopatrzenia i dostawców

• umowy i podstawy prawne

• ilość i jakość materiałów i nakładów

• sposób przesłania i płatności

• środki transportu

• zasady magazynowania

• określenia ryzyka programu (alternatywni dostawcy, dodatkowe magazyny)

CZĘŚĆ V - Lokalizacja i środowisko

Grupy czynników determinujących wybór lokalizacji

• środowisko naturalne (warunki geofizyczne działalności)

• wpływ projektu na środowisko (skutki ekologiczne)

• polityka społeczno-gospodarcza

• wymogi infrastrukturalne

Cele oceny skutków projektu dla środowiska

• upewnienie się, że w całym prognozowanym okresie eksploatacji projekt nie spowoduje nadmiernej degradacji środowiska oraz negatywnych skutków ubocznych w długim okresie

• kompleksowa ocena konsekwencji projektu oraz jego alternatyw dla danego naturalnego i kulturowego środowiska człowieka

• zrozumienie zakresu odwracalnych i nieodwracalnych skutków

• uwzględnienie wszelkich istniejących wymogów prawnych

• rozpoznanie sposobów redukcji negatywnych skutków dla środowiska

• zidentyfikowanie kluczowych problemów środowiskowych

• przeprowadzenie jakościowej i ilościowej oceny wpływu na środowisko dla określenia zalet środowiskowych poszczególnych wariantów projektu

Procedura oceny wpływu projektu na środowisko

1. identyfikacja skutków dla środowiska

• określenie kluczowych powiązań między przedsięwzięciem a środowiskiem

• określenie wymogów dla oceny wpływu na środowisko i dla raportów z tej oceny

• zakres oceny

• zebranie danych na temat ustalonych w zakresie elementów środowiska

• analiza zapotrzebowania projektu na zasoby

2. prognoza skutków dla środowiska - projekcja wielkości i natężenia wpływu projektu

3. ocena znaczenia wpływu projektu na środowisko i środki redukcji obciążeń środowiskowych

Dziedziny środowiska narażone ma wpływ przedsięwzięcia i generujące wpływy środowiskowe

Środowisko naturalne	Środowisko społeczne
Ziemia: topografia skład gleby bieżące i przyszłe wykorzystanie statyczność zboczy osiadanie sejsmiczność strefy buforowe, obszary chronione	Czynniki kulturowe struktura społeczności lokalnej poczucie więzi społecznych tradycje i zwyczaje kulturowe zabytki religia rekreacja
Wody (powierzchniowe i podziemne) linia brzegowa ukształtowanie dna jakość wody bieżące i przyszłe wykorzystanie poziom wód gruntowych obszar i tempo zasilania przez wody podziemne	Infrastruktura społeczna oświata sytuacja zdrowotna i bytowa choroby, bezpieczeństwo fizyczne zagrożenia dla zdrowia gęstość zaludnienia
Atmosfera jakość powietrza wahania klimatyczne widoczność zapylenie	Rozwój społeczny miejsca pracy rozkład dochodów sytuacja mieszkaniowa ochrona najważniejszych zasobów naturalnych stosunki zewnętrzne i wewnętrzne(handel, bezpieczeństwo, obronność)
Zasoby energetyczne energia wodna, wiatru, słoneczna, geotermiczna, przypływów, jądrowa paliwa	Czynniki ekonomiczne rozwój gospodarczy transport i łączność rozwój obszarów miejskich i wiejskich
Systemy ekologiczne strumienie jeziora ujścia moczary obszary bagienne
Fauna i flora

Wpływ polityki państwa na lokalizację inwestycji

1. stymulowanie

• ulgi i zachęty do inwestowania w określonych strefach ekonomicznych

• promowanie pewnych dziedzin działalności poprzez zwolnienia podatkowe lub subsydia rządowe

2. ograniczanie

• wskazywanie konkretnych lokalizacji lub zawężanie ich wyboru (np. gdy zaangażowane są znaczne środki publiczne)

• zakazywanie pewnych lokalizacji (np. parki krajobrazowe, aglomeracje miejskie)

3) wyznaczanie zasad fiskalnych i prawnych prowadzenia działalności (podatki, opłaty, zezwolenia, ułatwienia w tworzeniu i prowadzeniu przedsiębiorstw), mogących stanowić czynnik wyboru lokalizacji

Uwarunkowania infrastrukturalne lokalizacji

• stopień uzależnienia projektu od infrastruktury

• zapotrzebowanie na podstawowe środki produkcji

• zapotrzebowanie na zasoby ludzkie

• ilość i sposób odprowadzania ścieków i odpadów

Zasady wyboru lokalizacji

• decydujące jest uzależnienie projektu od takich czynników, jak dostępność surowców i materiałów, bliskość rynków zbytu oraz obecność podstawowej infrastruktury -
  w zależności od strategicznej orientacji projektu (rynkowej lub surowcowej)

• najprostszy model lokalizacji polega na skalkulowaniu dla alternatywnych lokalizacji kosztów transportu, produkcji i dystrybucji

• przy wyborze lokalizacji należy ustalić konkretny teren usytuowania obiektu produkcyjnego, które może być wytyczną przy wyborze terenu

• wybór lokalizacji i terenu obiektu jest podstawą do oszacowania nakładów inwestycyjnych dla danej lokalizacji (zakup gruntu, przygotowanie i uzbrojenie terenu, inwestycje środowiskowe, opłaty dzierżawne, podatek od nieruchomości itp.)

CZĘŚĆ VI - Strona techniczna projektu

Etapy przygotowania technicznej strony projektu

• określenie programu produkcji i zdolności produkcyjnych obiektu

• wybór technologii

• zakup i transfer technologii

• opracowanie szczegółowego planu obiektu produkcyjnego i planów technicznych

• dobór maszyn i wyposażenia

• roboty budowlano-inżynieryjne

• określenie wymogów w zakresie utrzymania i odtworzenia

Czynniki determinujące program produkcji
i zdolności produkcyjne

• wymogi rynku oraz proponowana strategia marketingowa

• technologia - rodzaj i stopień znormalizowania dostępnych technologii i wyposażenia dla konkretnych zdolności produkcyjnych (zdolności produkcyjne - ilość jednostek, które można wyprodukować w określonym czasie; normalne osiągalne zdolności produkcyjne - możliwe w normalnych warunkach technicznych, organizacyjnych, czasowych i systemie zarządzania; nominalne maksymalne zdolności produkcyjne - wynikające z dokumentacji urządzeń)

• minimalna wielkość ekonomiczna dla danej gałęzi lub branży

• kadra kierownicza i siła robocza (krzywa uczenia się)

Procedura oceny i doboru technologii

(sposób, wyposażenie, wiedza)

1. zdefiniowanie potrzeb - zidentyfikowanie, opisanie i ocena najważniejszych cech wymaganej technologii (uwzględniając koncepcję marketingową, dostępność surowców i materiałów, możliwości finansowe, potrzeby rozwojowe i ekologiczną orientację technologii itd.)

2. opis technologii i plan zakładu - wstępny plan projektu na podstawie przewidywanej działalności oraz wariantów technologicznych, który obejmuje charakterystykę technologii, plany funkcjonalne obiektu, plany przepływów materiałowych i linii infrastrukturalnych oraz obszary przewidziane na rozbudowę

3. analiza rynku technologii - alternatywne technologie i alternatywne źródła technologii (analiza warunków kontraktowych i ocena dostępności technologii, wymogi w zakresie podnoszenia kwalifikacji oraz rozwijania prac badawczo-rozwojowych i projektowanie w tej dziedzinie

4. prognoza techniczna - ocena i prognoza tendencji rozwoju technicznego w trakcie realizacji i eksploatacji projektu oraz możliwości powiązania nowych technologii z bardziej tradycyjnymi procesami produkcyjnymi

5. analiza i ocena integracji lokalnej - oszacowanie poziomu integracji lub lokalnej wartości dodanej, którą można osiągnąć w stosunku do danego wykorzystania technologii w określonym czasie

6. analiza i ocena skutków dla środowiska

7. kryteria wyboru technologii

• chłonność technologiczna danego kraju

• kapitałochłonność technologii

• pracochłonność technologii

• poziom nowoczesności technologii

• zdeterminowanie technologii przez surowce

• szerokość asortymentu możliwego do wytwarzania w tej technologii

Wielokryterialna ocena atrakcyjności technologii

• szanse technologii

• potencjał technologii

• strategiczne znaczenie technologii

• atrakcyjność społeczna technologii

• ryzyko technologii

• liczba i potencjał alternatywnych technologii

• rozpoznanie perspektyw technologii

• zależność od kadr

• efektywność nakładów

• relacja między oczekiwanym wzrostem wykorzystanego potencjału technologii a nakładami

• czas potrzebny na badania i zastosowanie technologii

Sposoby nabycia technologii

• licencjonowanie - prawo użytkowania wraz z jej transferem

• zakup bezpośredni

• udział dostawcy technologii w joint venture

Warunki i postanowienia kontraktowe

1. definicja (dezagregacja pakietu technologii)

2. okres obowiązywania (absorpcja - umiejętności szkolenia, wchłonięcie technologii przez kadrę i adaptacja technologii - przystosowanie do warunków lokalnych, umiejętności modyfikowania)

3. gwarancja

4. dostęp do usprawnień

5. prawa własności przemysłowej (znak handlowy, patent, prawa autorskie, nieopatentowane know-how)

6. płatności (koszt technologii - koszty wyboru, nabycia, płatności za patenty i znaki handlowe, prawa, koncesje, opłaty licencyjne - 0,1-5% wartości sprzedaży, wliczane do kosztów produkcji)

7. terytorialne prawa sprzedaży

8. dostawy środków produkcji z importu

9. szkolenia

Plan obiektu produkcyjnego i podstawowe plany techniczne

• plan funkcjonalny - umiejscowienie głównych obiektów i budowli, większych urządzeń, dróg, linii kolejowych i innych urządzeń transportowych, obiektów towarzyszących i pomocniczych oraz obszarów pod przyszłą zabudowę

• rozlokowanie głównych jednostek produkcyjnych - miejsca ładunkowe, narzędziownie, warsztaty remontowe, magazyny, obiekty badawczo-rozwojowe

• schematy przepływów materiałów

• schematy linii produkcyjnych - obejmują fazy produkcji, przestrzenne rozmieszczenie, wymiary podstawowych urządzeń, fundamentów i elementów montażowych, energii elektrycznej i innych środków produkcji

Roboty budowlano-inżynieryjne

1. plan robót budowlano-inżynieryjnych

• przygotowanie i uzbrojenie terenu

• budowa głównego budynku

• budynki dla pomocniczej działalności wytwórczej

• budynki administracyjne i socjalne

• budownictwo infrastrukturalne (drogi, bocznice itp.)

2) kosztorysowanie robót budowlano-inżynieryjnych

3) wymogi w zakresie utrzymania i odtworzenia obiektów

Elementy składowe szacowanych nakładów inwestycyjnych

• teren obiektu

• przygotowanie i uzbrojenie terenu

• roboty budowlano-inżynieryjne

• wyposażenie obiektów wytwórczych

• koszty techniczne (projekty, plany techniczne, ekspertyzy)

• obiekty czasowe dla prowadzenia prac badawczych (biuro, tymczasowe drogi)

• wydatki przedprodukcyjne (koszty rozruchu, opłaty celne, szkolenia)

• kapitał obrotowy (zapasy zgromadzone w trakcie budowy, surowce, zaopatrzenie fabryczne)

CZĘŚĆ VII - Organizacja obiektu i koszty ogólne

Planowanie organizacyjne

1. określenie ustroju organizacyjno-prawnego (samodzielność prawna, ekonomiczna i organizacyjna) dla danego przedsięwzięcia

2. opracowanie struktury organizacyjnej, w której będzie funkcjonować dane przedsięwzięcie gospodarcze

• określenie celów działalności gospodarczej

• ustalenie działań niezbędnych do osiągnięcia tych celów (struktura dynamiczna - procesy biznesowe i pomocnicze)

• grupowanie lub rozdzielenie działań przy uwzględnieniu zasad kształtowania struktur organizacyjnych (czynniki strukturotwórcze: wielkość, przepisy prawne, technologia oraz zasady klasyczne: zasada jednoosobowego kierownictwa, zasada równowagi między zadaniami, uprawnieniami i odpowiedzialnością, zasada rozpiętości kierowania)

• powołanie jednostek organizacyjnych (stanowisk, komórek i jednostek wyższego rzędu) do realizacji powyższych działań

• opisanie komórek oraz kluczowych stanowisk organizacyjnych - sformalizowanie struktury: regulamin organizacyjny, karty opisowe stanowisk

• przygotowanie procedur organizacyjnych opisujących sposób realizacji zadań

3. w jego efekcie powstają ośrodki kosztów/zysków/inwestycji, określane według:

• ich miejsca

• celów i zadań

• uprawnień i odpowiedzialności

• potrzeb zatrudnieniowych

• nakładów i wyników działalności

CZĘŚĆ VIII - Zasoby ludzkie

• zasadniczym zadaniem jest określenie wymogów kadrowych (ilościowych i jakościowych) dla danego projektu - przeprowadzenie analizy popytu (potrzeby zatrudnienia)

• profilowanie stanowisk

• metoda analityczna, etatyzacyjna i statystyczno-wskaźnikowa
  szacowania ilości zatrudnionych

• powyższe zapotrzebowanie wynika z wcześniej omawianych zagadnień organizacyjnych (zadania - ich zakres i wymagane kompetencje wpływają na szacunki liczby pracowników), podstawową rzeczą jest zatem opis stanowisk organizacyjnych

• kolejnym zagadnieniem jest ustalenie podaży (posiadane i dostępne na rynku kadry), przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na kluczowe dla danego przedsięwzięcia kadry i personel

• należy zapewnić czasową koordynację wymagań dotyczących zasobów ludzkich

• faza przedprodukcyjna - eksperci zewnętrzni oraz minimalna obsada wykonawcza i kierownicza do uczestniczenia w budowie i rozruchu, później szkoląca resztę załogi

• faza operacyjna - stopniowe zwiększanie zatrudnienia w miarę zwiększania działalności operacyjnej; w tej fazie trzeba uwzględnić wszelkie aspekty procesu kadrowego, nie tylko wynagrodzenia, ale również urlopy, szkolenia, działalność socjalną itp.

• na podstawie wymogów ilościowych i jakościowych w kolejnych fazach przedsięwzięcia można określić koszty związane z zasobami ludzkimi

• wynagrodzenie

• koszty szkoleń (większe w początkowej fazie)

• pozostałe koszty pracy (obligatoryjne i fakultatywne)

CZĘŚĆ IX - Harmonogram i budżet realizacji

Harmonogram realizacji

• jest planem realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego, pokazującym wzajemne zależności zachodzące między czynnościami i zadaniami fazy inwestycyjnej oraz czas ich trwania

• celem opracowania harmonogramów jest skoordynowanie przebiegu złożonych przedsięwzięć dla optymalnego wykorzystania zasobów, w tym zwłaszcza czynnika czasu

• każda czynność lub zadanie w harmonogramie realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych powinna pokazywać:

• pracę, jaka ma być wykonana

• potrzebne zasoby

• czas trwania zadania

• osoby odpowiedzialne za wykonanie

• informacje niezbędne do wykonani zadania

• oczekiwane rezultaty

• do podstawowych sposobów opracowywania harmonogramów należą: techniki sieciowe i wykresy Gantta i harmonogramy Adamieckiego

Budżet/kosztorys realizacji

• jest zestawieniem planowanych zasobów potrzebnych do realizacji projektu inwestycyjnego i źródeł ich okrycia

• szacunki wydatków są określane na podstawie analizy czynności i zadań realizacji projektu oraz nakładów inwestycyjnych określonych w części „Strona techniczna projektu”

• musi korespondować z harmonogramem realizacji i z reguły jest przygotowywany razem z nim - w przypadku niezgodności między harmonogramem a budżetem zmiany mogą być wprowadzane w obu

CZĘŚĆ X - Analiza finansowa projektu

Analiza projektu dotyczy głównie trzech sytuacji:

1. uruchomienie projektu (faza przedinwestycyjna) - w celu podjęcia decyzji o rozwiązaniu, które ma być realizowane

2. okresowo w trakcie realizacji (faza inwestycyjna) - gdy zmiany w otoczeniu i przedsiębiorstwie/przedsięwzieciu powodują konieczność zrewidowania wcześniejszej analizy

3. zakończenie projektu (faza eksploatacyjna) - ocena faktycznej efektywności projektu i wartości podejmowanych decyzji

Analizy projektu dokonywane są głównie w kategoriach ekonomicznych i poprzez rachunek jego rentowności. Do najczęściej stosowanych kryteriów rentowności projektu należą:

• okres zwrotu nakładów kapitałowych

• wartość zaktualizowana netto NPV

• wskaźnik wartości zaktualizowanej netto NPVR

• wewnętrzna stopa zwrotu IRR

• próg rentowności inwestycji

UWAGA:

• kryteria rentowności są narzędziem pomocniczym w podejmowaniu decyzji, nie należy zatem odrzucać projektów tylko z powodu niespełnienia przez niego jakiegoś kryterium rentowności; uzyskiwane w rzeczywistości rezultaty są różne w zależności od przyjętego kryterium, a obliczenia są dokonywane na bazie wielu hipotez mniej lub bardziej niepewnych;

• w zależności od projektu poszczególne kryteria mają mniejsze lub większe znaczenie,
  np. w projekcie o dużym ryzyku przestarzałości kryterium okresu zwrotu ma większe znaczenie niż wewnętrzna stopa zwrotu;

• badanie wrażliwości kryteriów rentowności na zmiany hipotez bazowych umożliwia zidentyfikowanie hipotez kluczowych dla powodzenia projektu i ustalenie ich wartości granicznych.

CYKL ROZWOJU PROJEKTU INWESTYCYJNEGO

Fazy rozwoju projektu	inwestycyjnego
Faza 1 - Naciski otoczenia
Faza 2 - Definiowanie przedsięwzięcia i opracowanie założeń projektowych	Faza przedinwestycyjna
Faza 3 - Ocena projektu
Faza 4 - Akceptacja projektu
Faza 5 - Realizacja projektu	Faza inwestycyjna
Faza 6 - Kontrola przedsięwzięcia	Faza operacyjna

Elementy fazy przedinwestycyjnej

• studium możliwości - identyfikacja możliwości inwestycyjnych

• studium przedrealizacyjne (prefeasibility) - analiza wariantów i ich wstępna selekcja oraz wstępne określenie projektu

• ostateczna wersja projektu (feasibility) - analiza techniczno-ekonomiczna wybranej koncepcji

• raport oceniający - podjęcie decyzji inwestycyjnej lub wstrzymanie się od inwestowania w dany projekt

Studium możliwości

1) cel: określenie możliwości inwestycyjnych lub propozycji projektów, biorąc pod uwagę:

• zasoby naturalne

• przyszły popyt

• sektory rozwijające się pomyślnie w innych krajach

• klimat inwestycyjny

• ograniczenia ekonomiczne

• działalność państwa

• nowa technika

• pozycja na rynku

• nowa wiedza

• zmiany społeczne

• udoskonalenia wzoru wyrobu

2. zdolność reagowania przedsiębiorstwa zależy od:

• posiadania systemów wczesnego ostrzegania

• postawy kierownictwa wobec zmian

• gotowości podejmowania ryzyka i wykorzystania okazji

• wielkości organizacji i jej struktury (wewnętrzna siła bezwładności)

• oporów społecznych i biurokratycznych

3) ogólne studia możliwości:

• opracowywane są przez agencje i instytucje państwowe dla pozyskania inwestora i kapitałów poprzez określenie możliwości inwestowania w danym kraju

• rodzaje studiów: regionalne, branżowe, zasobowe (poświęcone wykorzystaniu zasobów)

4) specjalistyczne studia możliwości:

• są na ogół kontynuacją studiów ogólnych możliwości inwestowania i precyzują grupy czy rodzaje produktów lub usług, które powinny być rozwijane w danym kraju

• są formą transformacji pomysłu w ogólny projekt inwestycyjny

• powinny stwarzać przesłanki merytoryczne do podjęcia decyzji przez inwestora o przejściu do następnego etapu przygotowania projektu

5) podstawowe kategorie przedsięwzięć (z wyjątkiem przedsięwzięć proekologicznych wszystkie powinny przynosić korzyści ekonomiczne w długim okresie):

• programy oszczędnościowe

• prace badawczo-rozwojowe, wdrożenia nowych wyrobów lub usług

• modernizacje sprzętu i budynków

• zwiększenie zdolności produkcyjnej lub usługowej

• kampanie marketingowe

• programy doskonalenia organizacji i szkolenia pracowników

• programy ochrony środowiska oraz poprawy warunków zdrowotnych
  i bezpieczeństwa pracy

Studium przedrealizacyjne

1. cele:

• ocena pomysłu inwestycyjnego na podstawie informacji zebranej na etapie przedrealizacyjnym jako podstawa do podjęcia decyzji inwestycyjnej o przyjęciu lub odrzuceniu pomysłu projektu

• ustalenie czy koncepcja projektu uzasadnia przeprowadzenie szczegółowej analizy w formie ostatecznej wersji projektu

• ocena potrzeby przeprowadzenia studiów pomocniczych

2. struktura studium:

• powinna być analogiczna do ostatecznej wersji projektu, aczkolwiek zasadniczo różni się stopniem szczegółowości informacji i danych

• układ analityczny studium obejmuje zatem sprawdzenie alternatywnych rozwiązań w zakresie

• chłonności rynku i zdolności produkcyjnych obiektu

• nakładów materiałowych

• lokalizacji

• strony technicznej projektu

• kosztów ogólnych

• kadr i personelu

• realizacji projektu

• analizy ekonomiczno-finansowej

3. studia pomocnicze - w projektach inwestycyjnych o dużej skali oddziaływania społeczno -gospodarczego, studium przedrealizacyjne wspomagane jest studiami pomocniczymi (funkcjonalnymi - support study), które mogą dotyczyć:

• analizy rynku produktów

• analizy materiałów i nakładów

• testów laboratoryjnych i testów produkcji próbnej

• analizy lokalizacji

• analizy doboru sprzętu

Ostateczna wersja projektu

1. jest koncepcją rozwiązania problemu, określonego w założeniach projektowych, i powinna zawierać:

• określenie wpływów do uzyskania z przedsięwzięcia (wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług, wpływy z opłat licencyjnych, uwolnienie kapitału dzięki sprzedaży istniejącego majątku trwałego, obniżenie kosztów obecnych operacji, dotacje rządowe i kontrakty specjalne)

• oszacowanie niezbędnych nakładów kapitałowych (tendencja niedoszacowania nakładów w przedsięwzięciach długookresowych)

• ustalenie przewidywanych zmian w kosztach operacyjnych (np. zmniejszenie kosztów socjalnych, lepsze wykorzystanie materiałów)

• określenie zmian w zasobach ludzkich (np. zwiększone potrzeby ilościowe, nowe kwalifikacje)

• ocena problemów o charakterze organizacyjnym (np. nowa struktura organizacyjna, podział zadań)

• ustalenie optymalnego okresu realizacji przedsięwzięcia

• ustalenie źródeł i sposobów finansowania

2. stanowi podstawę techniczną, ekonomiczną i rynkową decyzji inwestycyjnej, uwzględniającej ryzyko realizacji danego przedsięwzięcia inwestycyjnego oraz alternatywne rozwiązania w zakresie parametrów techniczno-ekonomicznych projektu

3. jest podstawą dla raportu oceniającego

Ocena projektu

1) cele oceny projektu:

• stwierdzenie, czy projekt spełnia kryteria dotyczące stopy zwrotu z przedsięwzięcia przy akceptowanym poziomie ryzyka

• upewnienie się, że szacunki analiz są rzetelne i dają realistyczny pogląd na dane przedsięwzięcie

• ocena zgodności projektu z przyszłą strategią rozwoju przedsiębiorstwa oraz wpływu przedsięwzięcia na tę strategię

• uzyskanie akceptacji dla realizacji projektu (przedłożenie projektu, czyli założeń wraz z oceną kierownictwu przedsiębiorstwa) - akceptacja lub odrzucenie projektu wymaga uzasadnienia ze strony decydentów; odrzucenie wymaga określenia, czy projekt ma być zaniechany, czy należy go poprawić

2) rodzaje oceny:

• ilościowa: stopa zwrotu, metody dyskontowe, analiza ryzyka (analiza wrażliwości, scenariusze)

• jakościowa: pozycja wyrobu na rynku, bezpieczeństwo zatrudnienia pracowników, spełnienie ustawowych wymagań dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa pracy, wizerunek przedsiębiorstwa na rynku, poziom kompetencji pracowników, procesy podejmowania decyzji kierowniczych

---