Planowanie strategiczne
1, Pojecia ogolne
Przez strategie rozumiemy koherentny ( spojny ) i celowy zbior decyzji oraz dzialan zrealizowanych w okreslonym czasie, Strategia organizacji jest przyjeta przez jej kierownictwo spojna koncepcja dzialan, ktorej wdrozenie ma zapewnic osiagniecie fundamentalnych celow dlugookresowych w ramach wybranej domeny dzialania ,
Stategia to takze okreslenie glownych, dlugofalowych celow firmy i kierunkow dzialania oraz alokacja zasobow, ktore sa koniecznie dla zrealizowania celow, Strategia nazywamy ogolny sposob zachowania organizacji i sposob ksztaltowania relacji miedzy organizacja i otoczeniem ,
Autorzy formuluja tez pojecie strategii jako szeroki program wytyczania i osiagania celow organizacji, reakcja organizacji w czasie na oddzialywanie jej otoczenia, Stategia to inaczej plan generalny, F, Chandler reprezentuje poglad, iz strategia organizacji jest wynikiem jej relacji z otoczeniem, zmiany w otoczeniu implikuja zmiany strategii, Kryteria oceny stategii wg Tillesa to wewnetrzna spojnosc, zgodnosc z otoczeniem, odpowiedniosc w stosunku do dostepnych zasobow, satysfakcjonujacy poziom ryzyka, odpowiedni horyzont czasowy, wykonalnosc, Zdaniem Portera strategia powinna byc zdefiniowana jako skuteczny program sformulowany dla kazdego obszaru organizacji, koordynujacy rozne funkcje,
Planowanie jest podstawa wszystkich funkcji zarzadzania, zasada procesu planowania jest jego kompletnosc i skutecznosc we wdrazaniu, Planowanie polega na decydowaniu o podjeciu dzialania zorientowanego na wywolanie zjawisk ( zdarzen, faktow), ktore by samoistnie nie zaistanialy, Podstawowa cecha planu jest jego celowosc, bez planu funkcjonowanie organizacji skaldaloby sie ze zbioru przypadkowo podejmowanych dzialan ,
Plany wyznaczaja cele organizacji i okreslaja najlepszy sposob ich osiagniecia, ponadto umozliwiaja uzyskanie srodkow potrzebnych do realizacji celow, dzialania czlonkow organizacji zgodne z przyjetymi celami i procedurami, sledzenie i porownywanie stopnia realizacji celow, co umozliwia podjecie dzialan korygujacych, Cele organizacji wyznaczaja jej glowny kierunek ,
R, Griffin celami nazywa ustalane przez kierownictow najwyzszego szczebla dazenia organizacji., Cechuje je szerkoi zasieg, ogolne problemy i dlugo okresowy horyzont,
Planowanie kwalifikuje sie jako pierwsze z 4 glownyc dzialan w procesie zarzadzania, Mozna traktowac planowanie jako pien, a wyrastajace od niego galezie to organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie, Planowanie jest procesem ciaglym dostosowujacym sie do zmian,
Cele zapewniaja poczucie kierunku ( zrodlo motywacji ), wplywaja na koncentracje wysilkow ( ustalone priorytety ), wyznaczaja plany i decyzje, pomagaja w ocenie osiaganych postepow ( element kontrolowania ),
Wg Schreyogga i Schimanna planowanie to zabieg umyslowy, ktory poprzedza wlasciwa czynnosc zorientowany na przyszlosc proces wielostopniowy, kontynuowany, Komputerowy proces planowania jest sekwencyjny i objemuje prognozowanie, programowanie i tworzenie planu, Prognozowanie polega na neutralnym przewidywaniu przyszlych zjawisk i procesow, Programowanie jest zespolem czynnosci zmierzajacych do ustalenia sformalizowanego opisu celow dzialanosci organizacji oraz okreslenia optymalnych srodkow ich realizacji, Istnieje tez poglad, ze plan to zbior decyzji obejmujacych przedmiot, podmiot, okres i elementy charakterystyczne dla planowania,
Planowaniem w organizacji nazywamy proces ustalania celow i wybiernia srodkow do ich osiagania, Bez planow menedzerowie niewieidzieliby jak skutecznie organizowac ludzi i zasoby, nie mozna swiadomie przewodzic innymi bez planu, bez planow sa mierne szanse na osiagniecie celow i brak jest kontroli obranego celu, Z tego wynika, ze planowanie ma elementarne znaczenie,
Ostatecznie plany stategiczne to plany wytyczajace zasadnicze kierunki dzialania i okreslajace ogolne cele organizacji, opracowywane przez menedzerow najwyzszego szczebla, Plany stategiczne dotycza wielu lat, maja szeroki zakres oddzialywania, sa bardziej ogolne, Planowanie stategiczne zakresla ogolne ramy dla zasadniczych decyzji przedsiebiorstwa, Plan strategiczny jest to zbior decyzji okreslajacych cele przedmiotu planowania i ich zmiany wynikajace z koniecznosci przystosowania sie do zmiany otoczenia, Planowanie stategiczne jest procesem wyboru celow organizacji, ustalenieniem jej polityki i programow potrzebnych do realizacji konkretnych zadan za pomoca osiagania celow oraz wyboru metod niezbednych do zapoewnienia wdrozenia polityki i programow strategicznych ( jest to sformalizowany proces dlugofalowego planowania stosowanego do okreslenia i realizacji celow organizacji ),
2, Kto tworzy plany strategiczne ?
Plany strategiczne tworzone sa przez kierownictwo najwyzszego i sredniego szczebla ( glowna role pelni kierownictwo wyzszego szczebla ), Wiele organizacji powoluje do planowania zespoly planistyczne, ktorych zadaniem jest wlasnie tworzenie planow na roznym poziomie ( w tym rowniez strategiczne ), W zaleznosci kto ustala plany stategiczne ( kierownictwo lub zespoly planistyczne ) w odpowiednich proporcjach odpowiada za wdrozenie planu i jego skutecznosc, Kierownictwo posiada zwierzchnictwo nad zespolami planistycznymi i zespoly te odpowiadaja przed kierownictwem, Kierownictwo najwyzszego szczebla moze odpowiadac w szczegolnych rodzajach firm przed akcjonariuszami ( wlascicielami ),
3, Etapy planowania strategicznego
Formulowanie stategii sklada sie z 4 etapow : ustalanie celow strategicznych, analizowanie otoczenia, analizowanie organizacji i proby wzajemnego dopasowania organizacji i otoczenia, Analiza otoczenia nastepouje po ustaleniu celow i polega na zbieraniu inforamcji ( prasa, raporty, instytucje, konsumenci ) o otoczeniu i obserwacji konkurencji, Analiza organizacji jest to diagnoza slabych i mocnych stron organizacji ( zasoby ludzkie, rzeczowe, finansowe, informacyjne ), bada sie pozycje rynkowa wysilek badawczy i rozwojowy i informacje, ktore mozna zdobyc wewnatrz organizacji, Wzajemne dopasowanie organizacji i otoczenia jest to maksymalne wykorzystanie mozliwosci organizacji w danym otoczeniu, unikniecie zagrozen, wykorzystanie atutow do odpierania zagrozen ,
Wg Jerzego Supernata systemy planowania strategicznego obejmuja 3 etapy:
- ustalanie celow przez kierownictwo naczelne
programowanie strategiczne ( wspolpraca jednostek operacyjnych i hierarchiczna akceptacja strategii, etap ten konczy sie sporzadzeniem planow finansowanych )
opracowanie budzetow ( opracowanie budzetow strategicznych i operacyjnych, czyli opis jak jednostki beda realizowaly programy strategiczne w danym roku finasowym )
Autor powyzszej koncepcji uwaza, ze sytem planowania startegicznego powiniem byc uzupelniony o kolejne 2 etapy:
monitorowanie, kontrola i ucznie sie
zacheta i pozyskiwanie personelu
Z kolei Kozminski i Piotrowski wyrozniaja nastepujace etapy planowania :
ustalanie celow
identyfikacja problemow
poszukiwanie alternatywnych rozwiazan
ocenianie konsekwencji
dokonywanie wyboru
wdrazanie planu
kontrola realizacji
R, Webber opisal problemy, ktore moga wystepowac przy formulowaniu strategii, Sa to bledne pojmowanie cech organizacji, bledna ocena tego czego chce rynek, konflikty miedzy kierownikami dot, roznych strategii,
Dwa podejscia do formulowania strategii
Podejscie z zewnatrz do wewnatrz
Podejscie od wewnatrz na zewnatrz
Ad 1) Jest to strategia uksztaltowana przez otoczenie zewnetrzne ( popyt oczywisty ), polegajaca na tym, ze to wyamagania klientow decyduja o finalnym ksztalcie wyrobu, lecz moze sie tez tak zdarzyc, ze to wyrob bedzie „ksztaltowac” potrzeby klienta, Ujawnienie ukrytego popytu jest bardziej ryzykowne niz reagowanie na niezaspokojony rynek, Podejscie to wyaga od kierownictwa ciaglego kontrolowania otoczenia,
Ad 2) Podejscie od wewnatrz na zewnatrz jest uzupelnieniem i koniecznoscia poprzedniego podejscia, Jest to szukanie szczegolnyuch umijetnosci i przewagi przedsiebiorstwa ( oferta, niepowtarzalnosc ) i konfrontacja z otoczeniem,
Planowanie strategiczne z zewnatrz do wewnatrz i od wewnatrz na zewnatrz wiaze 3 klasy zmiennych
potencjalne potrzeby lub pragnienia rynku
okazje i ograniczenia nakladane przez otoczenie
umiejetnosci i zasoby firmy
Realne stategie wynikaja z nakladania na siebie sie tych czynnikow, moze powstac takze strategia niezamierzona ( ksztaltuje sie stopniowo w miare podejmowania poszczegolnych decyzji ),
Na etapie formulowania strategii wystepuje 5 glownych sektorow otoczenia :
makroekonomiczny
technologiczny
polityczno-prawny
socjokulturowy
naturalny ( otoczenie naturalne jest trojako sprzezone z rzeczywistoscia przez techniczny proces wytwarzanie danych produktow i uslug i niezbedne materialy z energia, przez produkty odpadowe oraz przez wytwarzane produkty i nastepstwa )
Rozpoznanie otoczenia dalszego przy formuloaniu strategii sklada sie z 4 krokow :
wyznaczenie znaczacych sil motorycznych w sektorach i prognozowanie kierunkow ich rozwoju
analiza powiazan miedzy silami oddzialywujacymi
zaprojektowanie scenariuszy alternatywnych
wyznaczenie zalozen do dalszych etapow planowania
Przez otoczenie blizsze rozumiemy domene, rozgraniczenie cech produktu, roznice miedzy odbiorcami i regionami,
Schreyogg i Schimann takze wyrozniaja analize przedsiebiorstwa wewnetrzno-zewnetrzna i zewnetrzno-wewnetrzna, Analiza wewnetrzno-zewnetrzna skoncentrowana jest na tworzeniu wartosci, ocenie zasobow i potencjalu przedsiebiorstwa oraz na dokonywaniu z perspektywy wewnetrzno-zewnetrznej podejmowanie dzialan wzgledem otoczenia konkurencyjnego, Analiza zewnetrzno-wewnetrzna skoncentrowana jest na klientach, otaczajace zasoby decyduja o sukcesie z punktu widzenia rynku, w szczegolnosci z punktu widzenia potencjalnych klientow, A analizie tworzacej wartosci (wewnetrzno-zewnetrznej ) wyrozniamy zasoby w wezszym tego slowa znaczeniu, proces tworzenia wartosci i rozszerzajace sie sie zdolnosci i kompetencje, Zasoby w wezszym tego slowa znaczeniu to zasoby fizyczne, ludzkie, organizacyjne, technologiczne, finansowe, W procesie tworzenia wartosci wyrozniamy 2 teorie wartosci Portera :
czynnosci pierwotne ( logistyka wejscia, operacja, logistyka wyjscia, zbyt, obsluga klientow )
czynnosci pomocnicze ( zaopatrzenie, rozwoj technologiczny, infrastruktura przedsiebiorstwa )
Aby zasoby i zdolnosci stanowily baze strategicznej przewagi konkurencyjnej musza byc spelnione warunki : a) niepowtarzalnosc b) ograniczone mozliwosci nasladowania c) ograniczona substytucyjnosc d) uzytecznosc ,
W analizie zewnetrzno-wewnetrznej nalezy zastosowac konstelacje czynnikow specyficznych dla domeny, Wyrozniamy tu nastepujace kroki : a) wybranie znannych czynnikow konkurowania i zestawianie ich w postaci listy b) wybranie najistotniejszych czynnikow konkurowania ( najlepiej z udzialem kogos z zewnatrz ) c) na podstawie najwazniejszych czynnikow suksesywnie ocenia sie wlasna pozycje i pozycje najsilniejszych konkurentow,
Analiza lancuchow wartosci oraz porownywanie konkurentow koncza analize strategiczna, Po sprecyzowaniu prolbemu strategicznego ustalamy rozne alternatywy i podejmujemy rozne strategie,
B ) Komputerowe wspomaganie planowania strategicznego
Planowanie nastepuje przez przetworzenie informacji ( dane wejsciowe przetwarzane sa w informacje wyjsciowe ), Magazynowanie, przeksztlacanie i obliczanie danych nastepuje poprzez system komputerowy uzywany do planowania strattegicznego, Systemy informacyjne stanowia glowne zrodla informacji, zapewniaja interakcje miedzy systemem zarzadzajacym, a systemem wykonawczym, umozliwiaja wykonywanie dzialan korygujacych bez komunikowania sie pracownikow ,
4, Opis procedury planowania strategicznego
W sformalizowanym procesie planowania strategicznego kierownicy formuluja cele organizacji, oceniaja obecne zadania i startegie, analizuja otoczenie, badaja zasoby, rozpoznaja strategiczne okazje i zagrozenia, okreslaja niezbedny zakres zmian w obecnej strattegii, rozpoznaja, oceniaja i wybieraja najlepsze warianty strategii, wdrazaja strategie i kontroluja proces wdrozenia,
J, Stoner i Ch, Wankel wymieniaja 4 podejscia do sformalizowanego planowania strategicznego :
podejscie z dolu do gory ( jednostki planuja i posylaja plany w gore hierarchii organizacji, gdzie plany sa scalane na poziomie calej organizacji)
z gory do dolu ( inicjatywa jest podejmowana przez kierownikow wysokiego szczebla, ktorzy korzystaja z rad kierownikow nizszego szczebla )
tzw, interaktywne ( kompromis pomiedzy podejsciem z gory do dolu i z dolu do gory )
podejscie dwupoziomowe ( niezaleznie formuluje sie strategie na poziomie organizacji jako calosci i na poziomach jednostek gospodarczych, wszystekie jednostki opracowuja plany dostosowane do ich konkretnych sytuacji, plan strategiczny ma charakter ciagly i koncentruje sie na szerszcyh celach calosci organizacji)
Ogolne procedru planowania strategicznego dzielimy na sformalizowane i niesformalizowane, na pelne ( rozwiniete ) i pomocnicze, H, Mintzberg wyroznil 3 sposoby identyfikacji strategii : a) przedsiebiorczy ( cechuje go agresywna postawa wobec otoczenia ) b) dostosowawczy ; pozniej wyroznil jeszcze 7 szkol : projektowa, pozycyjna, poznawcza, polityczna, kulturowa, srodowiskowa i konfiguracyjna,
W sformalizowanych procedurach planowania strategicznego jtes ono przedstawione jako w formie sekwencji wyodrebnionych etapow, w trakcie ktorych trzeba odpowiedziec na okreslone pytania, J, Stoner i Ch, Wankel sformalizowane procedury planowania strategicznego przedstawiaja w postacie nastepujacych pytan i stwierdzen :
Czego chcemy ? ( Formulowanie celow )
Co robimy aby to osiagnac?
Co wymaga zrobienia tam na zewnatrz?
Co mozemy zrobic ?
Co mozemy zrobic z tego co wymaga zrobienia ?
Czy robenie tego co nadal robimy doprowadzi nas tam dokad chcemy pojsc ?
Co powinnismy robic aby osiagnac to czego chcemy ?
Robmy to
Czesto sprawdzajmy aby upewnic sie czy robimy to dobrze
5, Funkcje i role planowania strategicznego
Cechy strategii wg Schreyogga i Schimmana ( jej role ) :
ustalaja pole dzialalnosci ( domeny )
sa skorelowane z konkurencja
nawiazuja do sytuacji i rozwoju otoczenia ( szanse i zagrozenia )
sa zorientowane na zasoby
odzwierciedlaja postawy, zyczenia i systemy decydentow
sa ukierunkowane na cala dzialalnosc
maja duze znaczenie dla stanu majatkowego i dochodu przedsiebiorstwa
sa zorientowane przyszlosc
moga ale nie musza byc wynikiem sysytematycznego procesu planowania
Piec cech strategii wg Rafala Hubskiego :
odlegly horyzont czasowy
znaczace efekty
skupienie wszystkich wysilkow
uklad decyzji
wszechobecnosc
Strategie daja odpowiedz na trzy pytania : w jakich domenach chcemy dzialac, jak chcemy wygryzc konkurencje w tch domenach i co jest nasza rdzennna kompetencjem , Potrzeba planowania wzrasta ze wzgledu na zwiekszona zlozonosc technologii, coraz wezsza specjalizacji, dluzsze wyprzedzenie w czasie, wieksze naklady inwestycyjne, wieksza niepewnosc, wieksze rozmiary,
6, Uwagi koncowe
Ogolnym celem organizacji opartym na przeslankach planu jest misja organizacji., ktora tworzy zalozyciel, radza nadzorcza lub naczelne kierownictwo, Konkretyzacja misji sa plany strategiczne, ktore tworza naczelni kierownicy i kierownicy sredniego szczebla, Konrektyzacja planow strategicznych sa plany operacyjne, tworzone przez kierownikow sredniego i najnizszego szczebla,
Hierarchia planow Hierarchia organizacji
↓ ↓
Misja i strategia Rada nadzorcza, kierownictwo
naczelne
↓ ↓
Konkretne zadania organizacji, Jednostki operacyjne
Ciagle cele
↓ ↓
Konkretne zadania dla jednostek Jednostki operacyjne
organizacyjnych
Dlaczego planowanie strategiczne jest wazne ?
Poprawia funkcjonowanie organizacji i przygotowuje do reagowania na zmieniajace sie otoczenie,
Zalety planowania strategicznego :
zapewnia ukierunkowanie dzialalnosci organizacji
zapewnia jasnosc zadan i metod
ulatwia przewidywanie problemow zanim powstana
ulatwia dostrzezenie sytuacji ryzykownych i pewnych i wybor miedzy nimi
dostarcza informacji
minimalizuje szanse popelnienia bledow
Wady planowania strategicznego :
biurokracja planistow
ograniczenie elastycznosci organizacji
Planowanie strategiczne jest podstawowa funkcja zarzadzania, bez planowania zarzadzanie byloby chaotyczne i nieuporzadkowane oraz nieprzewidywalne, Planowanie strategiczne wyznacza ramy dla dzialania organizacji, okresla podstawowe cele, pozwala kontrolowac i weryfikowac dzialanie, Wyroznia sie rozne etapy, procedury i sposoby planowania strategicznego lecz pozostaje zgodnosc co do wiodacej roli planowania trategicznego w zarzadzaniu,
Bibliografia :
Jerzy Supernat „Management - Tezaurus kierownictwa”
J, Stoner „Kierowanie”
J, Stoner, Ch, Wankel „Kierowanie”
R, Webber „Zasady zarzadzania organizacjami”
Schreyogg, Schimman „Zarzadzanie”
R, Griffin „Podstawy zarzadzania organizacjami”
Kozminski Piotrowski „Zarzadzanie - teoria i praktyka”
R, Krupski „Zarzadzanie strategiczne”
Kozminski, Piotrowski „Zarzadzanie - teoria i praktyka”
R, Krupski „Zarzadzanie strategiczne”
Kozminski, Piotrowski „Zarzadzanie - teoria i praktyka”
J, Stoner, Ch, Wankel „Kierowanie”
J, Stoner
Kozminski, Piotrowski „Zarzadzanie - teoria i praktyka”
J, Stoner, Ch, Wankel „Kierowanie”
R, Griffin „Organizacja i zarzadzanie”
R, Webber „Zasady zarzadzania organizacjami”
Schreyogg i Schimann „Zarzadzanie”
Ibidem
Schreyogg i Schimann „Zarzadzanie”
Schreyogg Schimman „Zarzadzanie”
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl