„ KOMUNIKACJA SPOŁECZNA ”
Umiejętność komunikowania się , przekazywania innym w jasny i zrozumiały sposób istoty naszej wypowiedzi to kluczowy element tego jak osiągnąć w pracy to , czego się pragnie . Jest to wiedza , którą ludzie ambitni nastawieni na sukces powinni zgłębiać , zapoznając się z różnymi pozycjami i publikacjami umożliwiając sobie tym samym łatwiejszy i mniej konfliktowy sposób na realizację życiowych celów . Praca kierownika grupy (menadżera ) wymaga od niego samego posiadania wielu cech charakteru niezbędnych by zapewnić mu autorytet i szacunek ludzi , których pracą kieruje . Jednakże punktem docelowym jest nabycie umiejętności sprawnego komunikowania się . Obojętnie czy pracuje się z prezesami wielkich korporacji , dyrektorami, kadrą kierowniczą , czy zwykłymi pracownikami zawsze najtrudniejsze jest co dokładnie chcemy im przekazać , a następnie sposób najbardziej naturalny wzbudzenie ich zainteresowania i spowodowanie by zrozumieli przekazywane przez nas treści .
Rozpatrując różne aspekty interakcji pomiędzy istotami ludzkimi zakładamy często, że jednostki wywierają na siebie wpływ tak , jak gdyby istniał bezpośredni kontakt pomiędzy procesami psychicznymi różnych osób. Zjawiska charakterystyczne dla komunikowania się nie są zastrzeżone wyłącznie dla ludzi, można je łatwo zaobserwować u zwierząt.
Jedną z proponowanych pozycji dotyczących właściwego komunikowania się jest książka Ervinga Goffman'a „Człowiek w teatrze życia codziennego” . Autor, sięgając po metaforę spektaklu teatralnego , opisuje w jaki sposób każde indywiduum ludzkie w swym kontakcie z drugą osobą próbuje się jej przedstawić, jakich środków i technik społecznych używa w celu wywarcia zamierzonego wrażenia, w jakiej formie buduje ów specyficzny spektakl , którego autorem , aktorem i reżyserem jest ono samo. Goffman poszukuje odpowiedzi na pytanie co zrobić by zwrócić uwagę odbiorcy pojedynczego lub zbiorowego utrzymując ją , a w końcu sprawić by zaakceptował przesłanie i uznał je za swoje .
Poza sposobami i technikami porozumiewania się autor prezentuje wiele innych bardzo cennych wskazówek dotyczących problematycznych aspektów kontaktów zawodowych takich jak kreowanie własnego wizerunku, sposoby właściwego reagowanie w typowych , często trudnych sytuacjach a także wpływania na postawy i reakcje innych wobec nas . Autor daje nam odpowiedzi na pytania jak skutecznie zmusić innych by słuchali właśnie nas oraz jak postępować i jak grać by z przedmiotu manipulacji stać się jej profesjonalnym podmiotem.
Komunikowanie się - dlaczego jest ono takie trudne? Goffman - autor problemów w tej dziedzinie współżycia społecznego tłumaczy, iż bogactwo znaków stwarza możliwości zwiększania informacji i ich źródeł. Członkowie danej grupy, zespołu zazwyczaj posługują się wyraźnie ustalonym słownikiem, który umożliwia im potajemne przekazywanie ważnych informacji. Słownik ten dotyczy wymienianych ( wśród wtajemniczonych osób) gestów i spojrzeń, wtajemniczeni posługujący się nim mogą sobie przekazywać wskazówki sceniczne. Czasem takie nieformalne wskazówki czy ,, znaki porozumiewawcze” rozpoczynają nową fazę przedstawienia. Na przykład ,, w towarzystwie ” mąż subtelnie zmieniając ton czy postawę może dać znać żonie, że powinna już zacząć się żegnać. Jednakże najistotniejsze jest komunikowanie się w życiu codziennym. W tym celu musimy wiedzieć , więc, o co nam ,, tam w środku'' naprawdę chodzi zanim zdecydujemy się przekazać to światu zewnętrznemu, posiąść umiejętność dokonywania świadomych wyborów, co i w jaki sposób chcemy powiedzieć oraz umieć posłużyć się wiedzą, którą zdobyliśmy , a która może nam przewidzieć reakcji innych ludzi na to, co chcemy im powiedzieć.
Bardzo ważny jest sposób przedstawiania się. Czy jest to status społeczny, uznanie, czy może poczucie akceptacji. Zrozumienie mechanizmu motywowania jest połową sukcesu w kreowaniu dalej idących relacji. Jako przykład możemy wyobrazić sobie dwa zespoły przedstawiające się sobie. Członkowie każdego z zespołu starają się zachowywać tak, aby brano ich za tych , za kogo się podają, starają się więc nie wpaść z roli. Każdy z nich stara się zwykle trzymać swojego miejsca i nie opuszczać go. Każdy zespół stara się ukryć swój szczery pogląd na siebie oraz na drugi zespół i wystawia na widok publiczny taką koncepcję, która jest względnie do przyjęcia dla członków drugiego zespołu. Rzecz jasna, w chwilach wielkich kryzysów mogą ujawniać się nowe motywy, a ustalony dystans społeczny między zespołami może ulec wyraźnemu zwiększeniu lub zmniejszeniu. Kiedy jednostka staje wśród innych, zazwyczaj staramy się zdobyć o niej informacje albo wykorzystać informacje już posiadane. Informacje o danej jednostce ułatwiają nam zdefiniowanie sytuacji, pozwalają nam na wcześniejsze zorientowanie się , czego będzie ona oczekiwała od innych i czego inni mogą od niej oczekiwać. Dzięki tym informacją będą oni wiedzieli , jak należy zachowywać się , by wywołać u niej pożądaną reakcję.
Komunikowanie się polega na przekazywaniu wiadomości. Wszystkie przekazy mają pewne rysy wspólne , chociaż pod wieloma względami się różnią . Ich główna wspólna cech to fakt , że zwracają na coś uwagę odbiorcy. To na co przekaz zwraca uwagę odbiorcy nazywa się desygnatem wiadomości. Wiadomości przekazują informacje o jednym lub większej liczbie desygnatów. Ponieważ liczba desygnatów , na których mogła by się skupić uwaga odbiorcy , jest bardzo duża i ponieważ wybrane , pierwszoplanowe desygnaty wiadomości mają zwykle wiele właściwości .
Wiemy już skąd wynikają trudności w komunikowaniu się i wiemy, że kluczem do sukcesu jest trafne rozpoznanie motywów, jakimi na codziennie się kierujemy. Zastanówmy się teraz, w jaki sposób powinniśmy przygotować się do procesu komunikacji. Niezależnie , z
kim i w jakiej formie ma odbyć się nasze spotkanie musimy starannie się do niego przygotować. Najskuteczniejszą metodą jest rozmowa polegająca na improwizacji i niekontrolowanych żywiołowych reakcjach. Ważnym elementem dobrego przygotowania się do rozmowy jest poznanie audytorium. Kim są odbiorcy naszej wiadomości? Czy są to ludzie nam znani , których reakcje potrafimy przewidzieć , czy może ludzie , przed którymi stoimy są nam zupełnie obcy . W każdym jednak przypadku należy jednak zdobyć najpierw podstawowe wiadomości na temat głównych zainteresowań i priorytetów słuchaczy a dopiero potem siąść do układania planu. Metoda wybrania odpowiedniej strategii przebiegu spotkania polega na sporządzeniu specjalnej tabeli założeń wstępnych. W tabeli tej umieszczamy wszystkie znane nam dane oraz stopniowo uzupełniamy je w miarę napływu kolejnych informacji.
W samym procesie komunikowania się istotne jest zainteresowanie słuchaczy . Należy zastanowić się, dlaczego ludzie nas słuchają? Są mianowicie trzy podstawowe czynniki, które powodują, że ludzie chcą nas słuchać. Po pierwsze wyżej wymienione osobiste zainteresowanie słuchaczy, po drugie osoba mówiącego, czyli kto do nas mów oraz po trzecie sposób, w jaki mówimy, styl i technika wypowiedzi. Niewłaściwy język, jakim się posługujemy może doprowadzić do braku zainteresowania z strony słuchaczy i w efekcie do całkowitego zerwania więzi nadawca - odbiorca. Pod pojęciem niewłaściwego języka rozumie się słowa , jakimi się posługujemy. Powinny być one wyrażone w sposób jasny i zrozumiały i powinny przede wszystkim mieścić się w zasobie słownictwa słuchaczy. Ułatwia to sprawne przebrnięcie przez kolejny, z nieodzownych elementów procesu komunikowania się.
Wobec konieczności pośredniego posługiwania się za pomocą symboli może budzić zdziwienie znaczna dokładność , z jaką wiadomości są wysyłane i odbierane . To właśnie doskonalenie kodów wewnątrz grup, do których należą osoby porozumiewające się , spowodowało, że taka dokładność jest możliwa. Takie normy tworzą ,,systematykę zwyczajową”, to znaczy , że zarówno nadawcy , jaki i odbiorcy przekazu przypisują podobne znaczenie słowom, gestom i innym symbolom. Przekładając to na język teorii informacji: nadawca i odbiorca używają tego samego kodu dla zakodowania i rozkodowania wiadomości. Osoby które posługują się tym samym kodem mogą przekazywać wiadomości z pełnym przekonaniem , że zostaną one właściwie rozkodowane . Otrzymując wiadomości osoby posługujące się kodami mogą mieć pewność, że zostały one prawidłowo rozkodowane.
Zakodowanie i rozkodowanie złożonych wiadomości wymaga rozwiniętych struktur poznawczych u osób komunikujących się. Jeśli dwie osoby zwracają uwagę na te same sprawy , wątki w czasie konwersacji - szczególnie , gdy dotyczy ona spraw złożonych , wieloznacznych czy subtelnych - możemy być całkiem pewni , że osoby mają podobną strukturę poznawczą. Jeśli taki jest to możemy się spodziewać , że wymiana treści między nimi będzie szybsza, pełniejsza i dokładniejsza niż miedzy osobami , których struktury poznawcze nie są podobne. Procesy ludzkiej interakcji są procesami komunikowania się. Nie można zaprzeczyć że osoby wywierają na siebie wpływ zarówno poprzez wymianę energii, jak i informacji, natomiast należy podkreślić , że te rodzaje oddziaływań interpersonalnych dokonuje się za pośrednictwem komunikowania się.
Komunikowanie się jest formą wymiany interpersonalnej, dzięki której mówiąc obrazowo , osoby mogą nawiązywać kontakt z psychika innych ludzi. Mechanizm komunikowania się zakłada zakodowanie informacji za pomocą symboli, nadawanie i odbiór tych symboli oraz ich rozkodowanie. W następstwie wymiany wiadomości, jeśli wymiana była szczera i w miarę dokładna , nadawca i odbiorca mają bardziej wyrównane poziomy informacji na temat jednego9 lub więcej desygnatów tejże wiadomości Osoby uczestniczące w komunikowaniu się sprawdzają, czy prowadzona przez nich wymiana przebiega pomyślnie, poprzez sprzężenie zwrotne tzn. rejestrują sygnały , których źródłem jest zachowanie się każdego z nich. Sygnały te wskazują skutki ,jakie u odbiorcy wywołała otrzymana wiadomość , co pozwala nabywcy ocenić , czy osiągnął on zamierzony rezultat.
Socjologia Goffmana ma właściwie jedno niezmienne założenie , by ,,problem socjologiczny czynić byle okruch najzwyklejszej społecznej działalności. Jej podstawowymi materiałami są spojrzenia, gesty , pozycje, i wypowiedzi które ludzie - świadomie lub nie - wprowadzają do sytuacji. Jest to teoria która kładzie nacisk na epizodyczność i rozpatruje życie jako płynne i przemijające spotkanie . Umiejętne komunikowanie się jest ważne dla wszystkich osób myślących poważnie o nabyciu i opanowaniu umiejętności radzenia sobie w przyszłych sytuacjach zarówno w pracy jak i w życiu codziennym. Prawidłowe , właściwe porozumiewanie się pozwoli nam na osiągnięcie wyznaczonych celów. Rozpatrując łącznie komunikację w wąskim i szerokim rozumieniu stwierdzamy , że wówczas gdy jednostka znajduje się w bezpośredniej obecności innych jednostek , jej działalność zawiera dla nich swego rodzaju obietnicę. Kiedy więc jednostka pojawia się w kręgu bezpośredniej obecności innych , zazwyczaj znajduje powód do zmobilizowania się w taki sposób , by zrobić na innych wrażenie , odpowiadające jej zamierzeniom. Czasem jednostka działa w sposób głęboko wyrachowany, zachowując się w określony sposób tylko po to , by zrobić na innych określone wrażenie , które najpierw wywoła taką reakcję , jaką chciałaby uzyskać. Kiedy jednostka lub wykonawca odgrywa przy różnych okazjach tę samą rolę przed tą samą publicznością , prawdopodobnie zwiąże się stosunek społeczny.
1