Juliusz Słowacki:
„Mazepa”
Akt I:
scena 1: Wojewoda niecierpliwi się na przyjazd króla Jana Kazimierza, Kasztelanowa rozmawia z synem Wojewody, Zbigniewem, który właśnie wrócił z wojska.
scena 2: Chrząstka (dworzanin) relacjonuje kłótnię dwóch marszałków o pierwszeństwo wejścia do zamku Wojewody. Przeciskali się jeden przez drugiego, aż utknęli w drzwiach, Wojewoda każe zza sceny rozbić mur.
scena 3:Wchodzi młodziutka, piękna żona Wojewody, Amelia. Kasztelanowa zachwyca się nią i ostrzega przed paziem królewskim, Mazepą - wielkim podrywaczem.
scena 4: Mazepa wchodzi przez okno i podsłuchuje rozmowę na swój temat. Po chwili przerywa i wita się ze szlachciankami.
scena 5: wchodzi król i szlachta, król dziwi się obecności Mazepy w sali. Wszyscy, oprócz Mazepy, wychodzą na dalsze pokoje.
scena 6: Mazepa sam przed sobą stwierdza, że zakochał się w Amelii. Wojewoda zaprasza go do stołu.
scena 7: Wojewoda wydaje rozporządzenia Panu Paskowi i Chmarze
scena 8: polonez, król tańczy z Amelią. Zmiana partnerów - Amelia i Mazepa zostają bez pary, tańczący wychodzą
scena 9: Amelia nie chce tańczyć z Mazepą, gdyż obawia się jego zalotów. Mazepa grozi, że się zabije; zapowiada, że pojawi się pod oknem Amelii, a ta twierdzi, że będzie miała obrońcę.
scena 10: Kasztelanowa ostrzega Mazepę przed zazdrosnym Zbigniewem.
scena 11: Zbigniew zamierza pilnować Amelii nocą.
scena 12: Król idzie spać, odprawia Wojewodę i dworzan. Pozostaje z Mazepą.
scena 13: Król domyśla się, że Mazepa ma nocną schadzkę. Ubiera jego płaszcz i kapelusz, wychodzi do ogrodu.
scena 14: Mazepa złości się na króla.
scena 15: wraca ranny w rękę Król, sądzi że Mazepa wysłał go prosto w ręce zbójcy. Właściwie tchórzliwie uciekł z pola walki, twierdzi jednak, że nie chciał mieszać się w sprawy Mazepy. By bronić jego honoru, paź rani się w rękę.
Akt II:
scena 1: Król prosi Wojewodę, by nie wdawał się w śledztwo odnośnie zranionego Mazepy. Wojewoda domyśla się, że ten szukał kochanek, odchodzi.
scena 2: Król nabija się z zazdrosnego Wojewody.
scena 3: Nadchodzi Amelia ze skargą na Mazepę, który ją zelżył. Król opowiada jej o swojej dawnej miłości (Klaudyja) i radzi zapomnieć o zalotach Mazepy. Sam się do niej zaleca, Amelia odchodzi oburzona.
scena 4: Wojewoda prosi Króla, by odesłał Mazepę do Warszawy, obiecuje mu nawet konia. Król każe przysłać pazia, któremu wręczy listy.
scena 5: Król uważa, że Mazepa przeszkadza mu w planach i zamierza go odprawić. Wychodzi, by napisać listy, Mazepa za nim.
scena 6: Zbigniew wchodzi, szukając pazia, którego chce zabić - potem zaś siebie.
scena 7: Wojewoda zauważa, że Zbigniew narysował ostrogą trupia czaszkę. Prosi syna, by nie atakował Mazepy, gdyż sam wydał już odpowiednie rozkazy Chmarze. Sądzi, że król nie dowie się o tym.
scena 8:Wojewoda wręcza Mazepie turkusową szpadę, ofiaruje także rumaka i życzy dobrej podróży. Król z Mazepą odchodzą.
scena 9: Zbigniew wyzywa Mazepę na pojedynek, ten jednak oferuje przyjaźń. Odrzuca też zarzuty Zbigniewa co do tchórzostwa w nocy, nie wydając jednak króla. Mazepa domyśla się, że Zbigniew kocha Amelię. Pojedynkują się, Zbigniew rozcina ukryte pod koszulą Mazepy listy królewskie, a Mazepa pokonuje Zbigniewa. Zawierają przyjaźń. Mazepa radzi Zbigniewowi, by uciekał przed swoją miłością razem z nim. Postanawiają uciec tej nocy, Zbigniew odchodzi.
scena 10: Mazepa podnosi listy królewskie z ziemi. Czyta je i okazuje się, że król planował porwać Amelię i rozkazał uwięzić Mazepę. Postanawia ostrzec Amelię.
scena 11: Zbigniew informuje, że przygotował konia. Rozpatruje swoją ucieczkę.
scena 12: Amelia dziwi się smutkowi Zbigniewa, chce mu ofiarować lilię, lecz ksiądz radzi ofiarować ją kościołowi.
Akt III:
scena 1: Wojewoda usłyszawszy, że Mazepa znajduje się w ogrodzie, poleca Chmarze po cichu wziąć strzelbę i zebrać ludzi.
scena 2: Mazepa wchodzi oknem do pokoju Amelii. Słysząc nadchodzącą większą ilość osób, pisze wiadomość na wachlarzu i chowa się do alkowy.
scena 3: Zbigniew żegna się z Amelią, która cierpi równie mocno, jak on. Zbigniew Mdleja, wchodzi Wojewoda.
scena 4: Wojewoda oskarża Amelię, że otruła Zbigniewa chcąc chronić kochanka. Zbigniew wraca do przytomności i próbuje bronić honoru matki, lecz Wojewoda oskarża go o spisek. Usiłuje sprawdzić, kogo ukrywa w alkowie, lecz Zbigniew broni dostępu do niej i w końcu przysięga zamiast matki na krucyfiks, że alkowa jest pusta. Wojewoda każe zamurować alkowę, przypuszczając, że Mazepa jest w środku. Zamierza przekształcić komnatę na kaplicę. Zapowiada rozwód, oskarża żonę o zdradę. Zbigniew znajduje wachlarz z wiadomością od Mazepy. Wszyscy wychodzą.
Akt IV:
scena 1: Amelia nie może spać, uwięziona w zakratowanej celi; prosi Chmarę, żeby wezwał księdza, gdyż zachorowała. Chmara relacjonuje spór Zbigniewa z ojcem odnośnie księdza; mówi też, że pana gnębi cała sprawa - chciał odbijać alkowę, lecz nie przyznaje się do żalu. Amelia nalega, by zajrzeć w alkowę, lecz znajduje się tam teraz kaplica, w której bez przerwy modli się król. Mimo to Amelia nalega, lecz Chmara wyznaje, że przecież tam zamurowano człowieka, którego widział.. Amelia nie chce uwierzyć.
scena 2: Amelia chciałaby umrzeć. Słyszy kroki.
scena 3: Nadchodzi Zbigniew w habicie księdza, potępia Amelię - uważa, że miała romans i wciągnęła go w fałszywą przysięgę. Chce się zabić - taka sobie sentymentalno-romantyczna wymiana noża - rzuca Amelii wachlarz. Wtedy ona każe prowadzić się do króla - woli stracić swą cześć, niż przyczynić się do śmierci człowieka.
scena 4: Wojewoda wchodzi i wyciąga żonę ze sobą - sprawa się wydała.
scena 5: Król nasłuchuje jęków dobiegających zza ściany kaplicy, nadchodzącemu Wojewodzie każe rozwalić ścianę. Mur zostaje rozbity, a za nim leży zemdlony Mazepa.
scena 6: Król rozpoznaje pazia i grozi karą Wojewodzie. Mazepa wraca do przytomności i zamierza obronić honoru Amelii. Mówi o otwartych listach, w które zerknął - od tej pory król będzie go bronić. Relacjonuje przebieg kłótni Wojewody ze Zbigniewem i Amelią oraz swoje zamurowanie. Gdy został zamurowany, bardzo się bał, zobaczył kanarka, który zmarł. Wtedy zemdlał. Wojewoda jest oburzony, zapowiada, że nie wypuści pazia z zamku. Mazepa proponuje pojedynek, a Zbigniew postanawia z nim walczyć. Choć Amelia prosi, by Wojewoda się nie zgadzał - ten zezwala na pojedynek. Mazepa ze Zbigniewem wychodzą.
scena 7: Wojewoda nie chce odwołać pojedynku, mimo prośby króla. Słychać strzał z pistoletu - Wojewoda myśli, że to Zbigniew zabił Mazepę.
scena 8: Wchodzi Mazepa z pistoletem w ręku, gdy okazuje się, że Zbigniew nie żyje, Wojewoda rozpacza.
scena 9: Król pyta Mazepę, czy wszystko odbyło się zgodnie z honorem. Mazepa zapewnia, że tak. Wraca blady Wojewoda ze skrwawiona chustą.
scena 10: Wojewoda rzuca chustę w twarz Amelii, każe zabarykadować zamek i zapowiada pogrzeb. „Dla oszczędności - grzebać będziemy ryczałtem”.
Akt V:
scena 1: Wojewoda zwierza się Chmarze, że zamierza uwięzić pazia. Dowiaduje się też, że Zbigniew leży już w trumnie.
scena 2: Król żegna się z Wojewodą, lecz ten żąda, aby Mazepa został w zamku. Król broni pazia, rozgniewany chce siłą opuścić zamek. Jednak Wojewoda stawia w drzwiach trumnę ze Zbigniewem. Obiecuje królowi, że wypuści pazia nietkniętego. Mazepa umawia się z królem, że ten go zostawi, a za chwilę przyjedzie z wojskiem. Król wychodzi.
scena 3: Wojewoda ustawia trumnę Zbigniewa na środku sali i każe Chmarze przynieść jeszcze jedną - jednak ma na niej przybić swoje herby. Mazepa mówi, iż Zbigniew przed śmiercią kazał mu porozmawiać z Amelią. Wojewoda idzie po nią.
scena 4: Mazepa opowiada Amelii o ostatnich chwilach Zbigniewa, który sam się zabił z pistoletu Mazepy. Amelia błogosławi Mazepę.
scena 5: Wchodzi wojewoda, rzuca podejrzenia na Amelię i Mazepę (eech...), zabrania żonie dotykać trumny Zbigniewa. Ona jednak się otruła i umiera.
scena 6: Chmara informuje o przybyciu posłańca królewskiego, który nakazuje w imieniu króla otworzyć wrota i wypuścić pazia. Jednak Wojewoda powołuje się na złotą wolność szlachecką i odmawia.
scena 7: Mazepa obrzuca „wściekłego starca” obelgami, informuje o miłości Amelii i Zbigniewa. Wojewoda zrzuca ciało żony z trumny syna. Mazepa mówi o samobójstwie Zbigniewa. Wojewoda karze Mazepie wyjść.
scena 8: Słychać, że Mazepa zostaje za drzwiami pobity. Wojewoda chce, aby Zbigniew mu przebaczył.
scena 9: Król wchodzi i zapowiada Wojewodzie śmierć. Ten zabija się, każąc pochować się z dala od ciał Amelii i Zbigniewa.
„Balladyna”
Akt I
scena 1:
scena 2:
scena 3:
scena 4:
scena 5:
scena 6:
scena 7:
scena 8:
scena 9:
scena 10:
scena 11:
scena 12:
scena 13:
scena 14:
scena 15:
Akt II
scena 1:
scena 2:
scena 3:
scena 4:
scena 5:
scena 6:
scena 7:
scena 8:
scena 9:
scena 10:
scena 11:
scena 12:
scena 13:
scena 14:
scena 15:
Akt III
scena 1:
scena 2:
scena 3:
scena 4:
scena 5:
scena 6:
scena 7:
scena 8:
scena 9:
scena 10:
scena 11:
scena 12:
scena 13:
scena 14:
scena 15:
Akt IV
scena 1:
scena 2:
scena 3:
scena 4:
scena 5:
scena 6:
scena 7:
scena 8:
scena 9:
scena 10:
scena 11:
scena 12:
scena 13:
scena 14:
scena 15:
Akt V
scena 1:
scena 2:
scena 3:
scena 4:
scena 5:
scena 6:
scena 7:
scena 8:
scena 9:
scena 10:
scena 11:
scena 12:
scena 13:
scena 14:
scena 15: