Standardowa odkrywka glebowa powinna mieć minimum 1,5 metra głębokości

Poziomy-strefy zmienione na wskutek działania procesów glebowych, w ich skład wchodzą skały i minerały

Poziom murszowy-materia organiczna nie wiąże się z piaskiem

Gleba-składa się z poziomów, powstaje ze skały macierzystej, gleba odżywia organizmy żywe, na glebę składają się: składniki mineralne, zwierzęta, rośliny, 3 fazy: gazowa, ciekła i stała

Ziarno mineralne-najmniejszy okruch mineralny, niepodzielna fizycznie część minerału, ziarna różnią się m.in. wielkością

Agregat glebowy-składa się ze sklepionych ze sobą ziaren

Frakcja-przedział ziaren określonej wielkości

Skład piasku: kwarc, skalenie (plagioklaz, ortoklaz) miki (biotyt, muskowit)

Ił koloidlany-najmocniej wpływa na właściwości, posiada zdolność sorpcji chemicznej, frakcja iłu nie jest korzystna dla roślin w zbyt dużej mierze, jest to warstwa nieprzepuszczalna dla wody

Grupa mechaniczna (granulometryczna)- utwór o określonym udziale procentowym poszczególnych frakcji

Sedymentacja-opadanie zawiesiny

Założenia- największe cząstki opadają najszybciej (gęstości kwarcu: 2,65 g/cm³), im bardziej zbliżony kształt do kuli tym szybciej cząstki opadają

Uziarnienie organoleptyczne-badanie metodą dotyku

Piasek-nie zlepia się pod wpływem wody, wyraźnie jasne ziarna

Pył-miękki jak mąka, jak się rozciera to czuć delikatną szorstkość, nie zlepia się, jak się dmucha to się unosi

Ił-uplastycznia się pod wpływem wody, można z niego coś ulepić

Na₂CO₃-zapobiega wiązaniu się ziaren

Metoda Aerometryczna Casagranda

Odważyć 40g suchej próbki, wsypać do emaliowanego garnka (2-3litry), dodać 1,5g Na₂CO₃ i około 0,6 litra wody destylowanej, gotować przez 30 minut do wrzenia. Ostudzić i przenieść ilościowo do cylindra 1000ml i dopełnić wodą do 1 litra. Przygotować roztwór poprawkowy: do cylindra 1000ml odważyć 1,5g Na₂CO₃ i dopełnić wodą do 1 litra. Zamieszać roztwór glebowy aby oderwał się od dna, wymieszać przez 30-krotne odwracanie. Odstawić i natychmiast uruchomić stoper, przenieść aerometr do zawiesiny i po 25 sekundach dokonać odczytu, odstawić aerometr do cylindra z roztworem poprawkowym i dokonać odczytu, po 10 minutach dokonać kolejnego pomiaru w roztworze glebowym a później odczytać w roztworze poprawkowym. Obliczyć wstępnie grupę mechaniczną dobrać czasy do dalszej analizy z tablic Prószyńskiego.

Odczyn gleby uzależnia rodzaj występującej na danym terenie roślinności, miarą odczynu jest pH, odczyny kwaśne są trudne środowiskowo dla roślin.

Woda nigdy nie jest obojętna, zawsze lekko kwaśna z powodu wytwarzania się kwasu węglowego powstałego na powierzchni styku wody i dwutlenku węgla zawartego w powietrzu

Gleby są zawsze ługowane (proces transportu masy z fazy stałej do fazy ciekłej) Mówiąc prościej jest to wypłukiwanie danej substancji z fazy stałej za pomocą cieczy)

Podstawowym składnikiem gleby jest kwarc, który jest słabo aktywny chemicznie (najmniej dysocjuje)

Materia przy rozkładzie zakwasza glebę, co powoduje, że większość gleb w Polsce ma odczyn lekko kwaśny

Doświadczenie (wyznaczanie pH)

W każdej próbce było 10 gramów gleby plus elektrolit. Próbki zadawano odpowiednio 2,4,6,8,10 ml 0,1M NaOH oraz 0,1M HCl. W jednej próbce była woda destylowana. Mierzono wartości pH dla gleby brunatnej, bielicowej i rędziny. Wykreślono wykres zależności pH od ilości używanego odczynnika, porównano z krzywą teoretyczną i określono właściwości buforowania gleby.

Kationy pochodzą z: rozkładu materii organicznej, wietrzenia minerałów, opadów.

Gleba magazynuje kationy ponieważ występuje kompleks sorbcyjny, który je gromadzi a później je uwalnia. Kationy alkaliczne występujące w glebach to wapń, sód, potas, magnez. H⁺ jest kationem kształtującym kwasowość

Najlepiej buforuje:

-rędzina: gleba na wapieniach, kompleks sorbcyjny przesycony jonem wapnia, mają sporo materii organicznej (około 2,5% węgla organicznego)

-gleba brunatna: dużo iłu (potrafi magazynować jony) dużo materii organicznej, obecne: alkalia i woda (jony kwaśne i zasadowe)

Bielica nie jest w stanie buforować kwasów, występuje na piaskach, luźna, mało próchnicy, ma odczyn bardzo kwaśny, mały magazyn kompleksu sorbcyjnego (wodór+glin, trochę sodu i wapnia)

Alkalia buforują gleby brunatne i rędziny (w średnim stopniu)

Typowe odczyny glebowe: 3,5,7

Oznaczenie zawartości materii organicznej w glebie.

Liść- materia organiczna, szczątki organiczne, część gleby

Szczątki organiczne:

-gniją i powstaje:CH₄ i H₂S

-pod wpływem mineralizacji (butwienia) czyli procesu w którym tkankowa materia organiczna zamienia się w proste związki organiczne tj. CO₂, NH₃, kationy SO₄^2-, HNO₃

-pod wpływem humifikacji i N₂ powstaje humus (próchnica i połączenia próchniczno-mineralne)

Proces obiegu materii w przyrodzie związany jest z działalnością mikroorganizmów, wspomagają je inne większe organizmy.

Materia organiczna występuje w glebie na kilka sposobów:

1.organizmy żywe

2.SOM (glebowa materia organiczna):

a)szczątki organiczne (w różnym stadium rozkładu)

b)próchnica (związki bezpostaciowe, koloidalne):

-związki nieswoiste (niespecyficzne, takie które mogą występować poza glebą np. celuloza, garbniki)

-związki swoiste (specyficzne dla procesu humifikacji, dla gleby) podział ze względu na rozpuszczalność:

--kwasy fulwowe (najbardziej rozpuszczalne i agresywne)

--kwasy huminowe

--huminy

Materia organiczna może się palić długotrwałe działanie wysokiej temperatury => strata w czasie spalenia => ilość materii organicznej

Metodę straty żarowej stosujemy dla gleb organicznych (nie może być węglanów i minerałów ilastych)

Próbki organiczne: >20% SCM

Próbki mineralno-organiczne: 10-20% SCM

Próbki mineralne: <10% SCM

Metoda oksydometryczna Tiurina

Zmielić wysuszoną próbkę w moździerzu do frakcji pyłu, do suchej erlenmajerki 100ml odmierzyć do 0,1 do 1,0 grama gleby w zależności od procenta próchnicy. Zalać 25ml chromianki (K₂Cr₂O₇ + H₂SO₄), wstrząsnąć aby gleba nie została na ściankach. Przygotować ślepą próbę. Wszystkie próbki nakryć szkiełkami i wygrzewać na łaźni przez 1,5 godziny w temp. 95-99 ^oC. Po ostudzeniu miareczkować siarczanem żelaza FeSO₄ w obecności fenatroliny lub innego indykatora np. difenyloaminy. Barwa będzie zmieniać się z pomarańczowo-żółtej lub żółto-zielonej poprzez ciemnozieloną aż do niebiesko-zielonej (turkusowej). Wówczas przerwać miareczkowanie o odczytać objętość z biurety.

Węglan wapnia (kalcyt) jest solą słabego kwasu i mocnej zasady, w wodzie ulega hydrolizie, dając odczyn zasadowy.

Wodorotlenek wapnia ulega dysocjacji na jony Ca²⁺ i 2OH^-, a kwas węglowy jako słaby kwas ulega rozkładowi (związek nietrwały). Rozpuszczalność węglanu wapnia jest niewielka (około 30mg/l) ale wystarczająca aby pH wody destylowanej zmieniło się z 5,8 na zakres 8,2-8,4.

Węglan wapnia w glebie odgrywa bardzo ważną rolę: decyduje o odczynie gleby, koaguluje koloidy glebowe (minerały ilaste i próchnicę) jest czynnikiem strukturotwórczym, jon Ca²⁺ jest makroelementem

Metody oznaczania węglanu wapnia w glebie:

-objętościowe: Scheiblera, Passona, Smolika

-wagowa (tzw.koliaparatu)

-termiczne: Tokarskiego, termiczna w temp. 900^oC oraz DTA

Źródłem węglanów są skały macierzyste: wapienie, dolomity, margle, opoki, gezy, zlepieńce, lessy. Węglany mogą występować we wszystkich skałach osadowych

Formy węglanów:

-kukiełki węglanowe: formy duże, podłużne kształty, module=wtórne formy wytrącania związków w glebach

-ryzolity: cieniutkie, białe niteczki, rureczki, związane z korzeniami

-psudo grzybnia: kryształy kalcytu o przekroju igłowym

-węglany rozproszone: mikryt kalcytowy

Metoda polowa oznaczania węglanów za pomocą 10% HCl:

Brak burzenia: <1%CaCO₃

Burzenie słabe: 1-3% CaCO₃

Burzenie intensywne a krótkie: 3-5% CaCO₃

Burzenie intensywne i długie: >5% CaCO₃

Metoda objętościowa Schneibera

Odważa się 1-5 gramów gleby w zależności od ilości CaCO₃ zbadanej metodą polową. W ramionach aparatu musi znajdować się nasycony roztwór NaCl w objętości połowy każdego z ramion. Wsypuje się odważkę do naczynia, wkłada się probówkę z kwasem solnym, szczelnie zamyka się naczynie korkiem połączonym wężem do aparatu. Wyrównuje się meniiski i odczytuje Vp. Wylewa się kwas na próbkę i energicznie miesza trzymając z szyjkę aby nie dostarczać dodatkowego ciepła (mogłoby to zafałszować objętość CO₂ i cały wynik) Gdy przestanie zachodzić reakcja wyrównać meniski i odczytać wartość końcową Vk. Obliczyć różnicę objętości, zczytać ciśnienie, temperaturę oraz z tablic ciśnienie pary atmosferycznej.

---