Wykład 4. 28.XI.2009 r.
Druga Wojna Światowa (1939 - 1945).
Różnica z I Wojną Światową.
o wiele większe straty ludności cywilnej,
przypadki masowego mordu jeńców wojennych (Katyń),
Holokaust,
masowe przemieszczenia ludności.
Rok 1939.
1.IX.1939 - atak Niemiec na Polskę - początek II Wojny Światowej,
Niemcy zajęły 48,8%, ZSRR - 51,2% terytorium Polski,
Zw. Radziecki odstąpił Litwie Kraj Wileński - 10.X.1939 r.
Niemcy oddały Słowacji polską część Orawy i Spiszu,
Po rozpoczęciu wojny niemiecko-radzieckiej Niemcy wcieliły do Prus Wschodnich okręg białostocki,
Zw. Radziecki zagarnął Galicję - nigdy nie należała do Rosji,
Deportacje Polaków - z ziem wcielonych do Rzeszy do GG - 923 tyś.; ZR do Syberii i Kazachstanu ok. 1,5 mln. Polaków i innych obywateli II RP.
Siedmiogród. W 1940 r. Niemcy i Włochy w wyniku tzw. drugiego arbitrażu wiedeńskiego zmusiły Rumunię aby oddała Węgrom płn. Siedmiogród, Marmarosz i Krisznę (2,667 mln. mieszkańców).
Wojna a stosunki narodowe.
mniejszość niemiecka w Polsce - w większości poparła okupanta niemieckiego,
Ukraińcy, Białorusini, Żydzi walczyli wojsku polskim,
Ziemie polskie stały się miejscem Holocaustu,
1943 r. konferencja w Teheranie - wielka trójka uzgodniła granice Polski na wschodzie i rekompensatę kosztem Niemiec na zachodzie,
Państwo słowackie naznaczone było piętnem hitleryzmu - powstanie i ideologia,
Słowacja wysłała wojska na front wschodni; wprowadziła ustawę antyżydowską - deportacje Żydów trwały od marca do października 1942, później zawieszone pod wpływem protestów biskupów słowackich i Watykanu,
Jugosławia okupowana przez wojska niemieckie, włoskie, węgierskie i bułgarskie,
10.IV.1941 r - przy poparciu Włoch i Niemiec utworzono Niezależne Państwo Chorwackie i włączono do niego całą Bośnię i Hercegowinę,
Doszło do rzezi serbsko-chorwackiej przede wszystkim w Bośni. Zapoczątkowali ją Chorwaci z muzułmanami przy poparciu niemieckim.
WĘGRY
Były `niechętnym satelitą”. Podział Siedmiogrodu stwarzał potencjalny konflikt,
Wojna - wielkie ofiary w ludziach zwłaszcza na froncie wschodnim (rozbicie armii pod Woroneżem w styczniu 1943 r. Starali się hamować represje antyżydowskie.
BIAŁORUŚ I UKRAINA
Białoruś - nacjonaliści próbowali utworzyć państwo białoruskie pod protektoratem Niemiec - w kwietniu 1944 r. Hitler zezwolił - za późno,
Ukraina - OUN podzielona na dwa odłamy (zaciekle się zwalczali) - wokół wodza Andria Melnika (M) - ugodowe, i Stepana Bandery (B). Banderowcy proklamowali niepodległość Ukrainy - Bandera i inne kierownictwo (ok.80%) w obozach i więzieniach. Formuła banderowców „ani Stalin ani Hitler”.
Ukraińska Armia Powstańcza (UPA) utworzona z różnych jednostek w 1943 r. - walczyła przeciwko wszystkim - Niemcom, partyzantom radzieckim i polskiemu podziemiu,
Z początkiem 1943 r. tzw. czystki etniczne organizowane przez UPA objęły Wołyń, a potem także Galicję Wschodnią, południowe Polesie i płd-wsch. Lubelszczyznę. Szybko przerodziły się w walki ukraińsko - polskie.
Powstanie warszawskie nie poprawiło pozycji Polski,
Po paru tygodniach za warszawskim było powstanie na Słowacji które miało uratować niezależność po wojnie, Rozpoczęło się przedwcześnie było krwawo stłumione, lecz zdjęło w jakimś stopniu odium kolaboracji z Rzeszą,
W maju 1945 r. powstanie w Pradze,
Na Węgrzech Niemcy przekazali władzę faszystom - orgia masowego mordowania Żydów.
POLITYKA NARODOWOŚCIOWA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ.
Rodzaje migracji spowodowanych II W.Św.
Indywidualne:
w wyniku sytuacji bezpośredniego zagrożenia,
wyjazdy planowane, z powodu poczucia zagrożenia lub dyskryminacji.
Zorganizowane:
przesiedlenia przymusowe (umowa między rządami, wypędzenie, przesiedlenia w obrębie państwa),
dobrowolne, jako następstwo przymusu sytuacyjnego.
Najwięcej dotknęły Niemców (ok.11,5 - 15 mln.),
Najpierw z inicjatywy Hitlera niemal wszyscy opuścili tereny wcielone do ZR (ziemie Polski, Litwy, Łotwy i Estonii),
W końcu wojny masowa ucieczka ludności niemieckiej przed wojskami radzieckimi,
Bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych nastąpiło masowe wysiedlenie Niemców - największe w Czechosłowacji i Polsce.
Później wielu Niemców z własnej woli do RFN,
W końcowym okresie wojny i do 1948 r. z Polski, Czechosłowacji, Węgier, Jugosławii i Rumunii wyjechało ok. 11,5 mln. Niemców (według niektórych danych niemieckich od 12 - 15 mln.),
Na drugim miejscu według liczebności migracji - Polacy - ok. 3 mln.,
Najbardziej masowe akcje: 1939-1942 ok. 900 tyś. Wysiedlono do GG z ziem wcielonych do III Rzeszy,
1940-1941 na wschód ZSRR deportowano kilkaset tyś (ok.330 tyś obywateli polskich, w tym 211 tyś. Polaków. Nie licząc internowanych żołnierzy - ok.15do 22 tyś.
REPATRIACJA POLAKÓW.
1944-1948 z ZSRR, głównie z byłych wschodnich ziem Polski - ok. 1530 tyś. Polaków,
W kolejnej fazie repatriacji w latach 1958-1959: 248 tyś. Polaków,
Z Polski do ZSRR - ok. 480 tyś. Ukraińców, 36 tyś. Białorusinów, 2 tyś, Litwinów,
Ukraińców (ok.830 tyś.) Z Polski do USRR (nierzadko pod presją) - ok. 480 tyś. Ukraińców,
Ok. 150 tyś. osób w ramach akcji „Wisła” przymusowo przesiedlono na ziemie zachodnie i północne,
Z zachodniej Ukrainy w głąb ZR deportowano ok. 200 tyś. Ukraińców - podejrzenie o współpracę z organizacjami nacjonalistycznymi i zbrojnymi ugrupowaniami, wraz z rodzinami,
Z Chorwacji wypędzono lub uciekło ok.200 tyś. Serbów.
EUROPA ŚRODKOWO-WSCHODNIA.
Największe zmiany terytorialne i ludnościowe w Europie,
Zjawisko masowych migracji, a zwłaszcza masowego wypędzania nie występowało w pozostałej części Europy,
W konsekwencji: wymordowania znacznej większości Żydów oraz masowych ucieczek, przesiedleń, deportacji i emigracji - radykalna zmiana struktury narodowościowej szeregu państw.