Naturalna woda mineralna:
stały skład chemiczny,
ujęcie, z którego jest czerpana, musi mieć określoną nazwę,
ze złoża izolowanego od zanieczyszczeń,
muszą być zachowane naturalne właściwości wody podziemnej,
woda podziemna musi być doprowadzana rurociągiem do rozlewni,
sprzedaje się ją w opakowaniach najwyżej dwulitrowych.
Naturalna woda źródlana:
złoże izolowane od zanieczyszczeń,
stały skład chemiczny,
ujęcie, z którego jest czerpana, musi mieć określoną nazwę,
woda podziemna musi być doprowadzana rurociągiem do rozlewni,
skład chemiczny może podlegać niewielkim wahaniom uwarunkowanym geologicznie,
dopuszczalna zawartość azotanów jest dwa razy większa niż w wodach mineralnych (do 20 mg/l),
dozwolone są opakowania różnej wielkości i typu (dotyczy niegazowanych).
Woda stołowa:
składa się ze zmieszanej wody źródlanej lub podziemnej z naturalną wodą mineralną, solami naturalnymi albo innymi składnikami mineralnymi,
doprowadzana do rozlewni rurociągiem,
dopuszczalny poziom azotanów jest dwa razy wyższy niż w naturalnych wodach mineralnych i mineralnych wodach mieszanych (do 20 mg/l),
dopuszcza się opakowania różnej wielkości i typu.
WODY STOŁOWE
Są bogatsze w składniki mineralne od wód źródlanych. Zazwyczaj wody te uzyskuje się przez wzbogacanie wód źródlanych przynajmniej dwoma składnikami. Najważniejsze to magnez i wapń, gdyż na nie organizm ludzki ma największe zapotrzebowanie. Standard to ok. 100 mg/l magnezu i 200 mg/l wapnia. Właśnie te dwa pierwiastki wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka.
Woda stołowa - według obecnie obowiązującego nazewnictwa od 1997 roku to woda mineralizowana, wzbogacona w składniki mineralne, produkowana z naturalnej wody żródlanej. Najczęsciej dodawanymi składnikami mineralnymi są magnez i wapń. Woda taka ma duże znaczenie profilaktyczno zdrowotne.
1) naturalną wodą mineralną jest woda pochodząca ze złoża podziemnego, izolowanego geologicznie od zanieczyszczeń zewnętrznych, o udokumentowanych zasobach, wyróżniająca się pierwotną czystością, stałym naturalnym składem chemicznym oraz zawartością makro- i mikroskładników w ilościach i wzajemnych proporcjach korzystnych dla zdrowia,
2) mineralną wodą mieszaną jest woda otrzymywana z naturalnych wód mineralnych, różniących się składem chemicznym przez ich zmieszanie w określonych stałych proporcjach ilościowych,
3) naturalną wodą źródlaną jest woda niskozmineralizowana, pochodząca ze złoża podziemnego o udokumentowanych zasobach, pierwotnie czysta, której skład chemiczny i właściwości mogą podlegać niewielkim wahaniom uwarunkowanym geologicznie,
4) wodą stołową jest woda naturalnie lub sztucznie mineralizowana, otrzymywana przez zmieszanie wody źródlanej lub wody podziemnej służącej do zaopatrywania ludności w wodę z naturalną wodą mineralną, solami naturalnymi lub innymi składnikami mineralnymi.
Wody źródlane
Wody źródlane są to wody podziemne, które w swym biegu wydostają się na powierzchnię terenu wypływem samoczynnym, naturalnym i skoncentrowanym. Do źródeł nie zalicza, się więc sączenia wody na większej powierzchni w postaci wysięków, wymoków, młak, mokradeł itp., czyli tzw. źródlisk. Skoncentrowany wypływ polega na tym, że woda podziemna dopływa do pewnego punktu, w którym wydostaje się na powierzchnię ziemi, dając początek ciekom powierzchniowym lub zasilając je w ich biegu. Na wypływie wody źródlane mają cechy wód podziemnych; w dalszym biegu nabierają cech wód powierzchniowych.
Źródła występują w tych miejscach, gdzie powierzchnia ziemi przecina warstwę wodonośną lub statyczne zwierciadło wody podziemnej. Najczęściej występują w obszarach górskich, gdzie głębokie wcięcia erozyjne rozcinają warstwy wodonośne. Na równinach występują rzadziej.
Klasyfikacja źródeł
Warunki, w których występują źródła, są bardzo różnorodne, a klasyfikacja źródeł może opierać się na różnych kryteriach: fizycznych, geologicznych, hydrogeologicznych itp. Według Pazdry wyróżnia się następujące główne typy źródeł: warstwowe, szczelinowe, uskokowe i krasowe.
Źródła warstwowe. Powstają one w miejscach, gdzie warstwa wodonośną jest rozcięta przez powierzchnię terenu. Są na ogół niewielkie i mało wydajne; ich wydajność zależy w dużej mierze od przepuszczalności warstw wodo-nośnych, przez które woda przepływa i od oporów, na jakie w czasie przepływu natrafia woda.
Źródła szczelinowe. Powstają one w czasie wypływu wody podziemnej krążącej w szczelinach skalnych. Wypływ ma zwykle charakter skupiony; wodę wyprowadza na zewnątrz normalnie jedna szczelina zbiorcza, zbierająca wodę z pozostałych szczelin. Źródła szczelinowe mogą być różnej wielkości i wydajności, zależnie od gęstości występowania i wymiarów szczelin. Ze względu na małe stosunkowo opory woda osiąga duże prędkości przepływu w szczelinach. Znaczne wahania wydajności tych źródeł spowodowane są zależnością wydajności źródła od opadów atmosferycznych.
Źródła uskokowe. Występują one wówczas, gdy woda podziemna z warstw wodonośnych wydostaje się na zewnątrz przez szczelinę uskokową, biegnącą przez warstwy nieprzepuszczalne, lub szczelinę rozdzielającą warstwy wodonośne i nieprzepuszczalne. Źródła uskokowe odznaczają się wielką stałością wydajności, temperatury i składu chemicznego wody. Temperatura wody źródła uskokowego jest zazwyczaj nieco wyższa niż średnia temperatura powietrza miejsca wypływu i to tym wyższa, im z większych głębokości pochodzi woda.
Źródła krasowe. Występują one w obszarach krasowych, gdy szczeliny i kanały krasowe stanowią wspólny system hydrauliczny. Źródła krasowe należą do największych i najbardziej wydajnych. Dają one początek potokom i rzekom. W Polsce źródła krasowe występują w Tatrach i na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wydajność takich źródeł wynosi do kilkuset dm3/s. Bardzo duże źródła krasowe (Francja, USA, Jugosławia, Słowacja, Krym, Kaukaz) mają wydajność nawet do kilkudziesięciu tysięcy dm3/s
Gdy wstawiasz do koszyka ulubioną wodę, rzadko czytasz informacje zawarte na opakowaniu. Okazuje się, że nie robi tego większość z nas, bo wydaje nam się, że wszystkie wody są podobne - nie mają smaku ani zapachu, są przezroczyste. Jednak tak naprawdę wody bardzo różnią się właściwościami. Źródlane nadają się do gotowania, mineralne wzbogacają dietę w cenne składniki mineralne, a lecznicze wspomagają terapię wielu schorzeń.
Prosto ze źródła
Wody źródlane (np. Kropla Beskidu, Żywiec Zdrój, Eden), czerpane zwykle z górskich źródeł, są krystalicznie czyste. Mają śladowe ilości składników mineralnych (poniżej 500 mg na litr). * Mogą zastępować kranówkę, np. w okresie powodzi lub gdy woda wodociągowa albo ta ze studni jest bardzo złej jakości. * Nadają się do gotowania, parzenia kawy i herbaty, do mycia zębów, a nawet do prania. Można je również stosować do przygotowywania potraw dla niemowlaków.
Uwaga! Pijąc regularnie tylko wodę źródlaną w większych ilościach, można doprowadzić do wypłukania z organizmu składników mineralnych.
Z minerałami w tle
Naturalne wody mineralne pochodzą z płytszych podziemnych ujęć. Zawierają co najmniej jeden składnik mineralny, który korzystnie działa na nasz organizm. Najważniejsze z nich to wapń, magnez oraz wodorowęglany. Wyróżnia się wody:
ŚREDNIOZMINERALIZOWANE (np. Jurajska, Nałęczowianka, Ustronianka, Kinga Pienińska) mają do 1000 mg składników mineralnych na litr. * Gaszą pragnienie. Można je pić bez ograniczeń przez cały rok. Dobre dla młodszych dzieci. * Mają niewiele sodu, który zwiększa ciśnienie krwi. Warto je polecić nadciśnieniowcom.
Uwaga! Wody średniozmineralizowane mają za mało składników mineralnych, by uzupełniać ich niedobory w codziennej diecie.
WYSOKOZMINERALIZOWANE (Muszynianka, Kryniczanka, Piwniczanka) mają powyżej 1000 mg składników mineralnych na litr. * Wzbogacają dietę w łatwo przyswajalne składniki mineralne. Dostarczają sporo potasu, magnezu oraz wapnia, które korzystnie wpływają na pracę serca i układu krążenia. Zaleca się je osobom bardzo aktywnym oraz tym, którzy pracują fizycznie. * Gaszą pragnienie latem, gdy żar się leje z nieba, a temperatura przekracza 40°C. Uzupełniają składniki, które tracimy wraz z potem.
Uwaga! Wód wysokozmineralizowanych nie należy podawać dzieciom oraz osobom cierpiącym na choroby nerek, obrzęki i nadciśnienie, bo mają sporo sodu. Jak lekarstwo
Naturalne wody lecznicze (Jana, Wielka Pieniawa, Helena, Zuber) są czerpane ze specjalnych głębokich podziemnych ujęć. Mają bardzo dużo składników mineralnych - nawet ponad dwa gramy na litr, dzięki czemu działają leczniczo. Na przykład woda Zuber zawierająca dużo wodorowęglanów jest stosowana w leczeniu choroby wrzodowej oraz nadkwasoty. Wodę Jana (chlorkowo-sodowa) podaje się przy schorzeniach nerek.
Uwaga! Wody lecznicze nie nadają się do codziennego spożycia. Można je stosować tylko po konsultacji z lekarzem.
Stołowe
W sklepach znajdziemy także wody stołowe mineralizowane (np. Helena, Bonaqua, Multivita, Vita). Wytwarza się je sztucznie, wzbogacając w składniki mineralne, głównie wapń i magnez. Są dobrym źródłem składników mineralnych dla kobiet w ciąży i mam karmiących oraz uczniów.
Uwaga! Wód stołowych nie powinno się używać do przygotowywania potraw dla niemowlaków, bo zawierają zbyt dużo składników mineralnych.
Z gazem czy bez
Wbrew powszechnym opiniom wody gazowane nie są wcale szkodliwe dla zdrowia. Dwutlenek węgla daje orzeźwiający smak, pobudza trawienie, ma działanie bakteriostatyczne - hamuje rozwój bakterii i zwiększa trwałość wód. Napoje wysokogazowane nie są jednak wskazane dla dzieci, osób cierpiących na nadkwasotę, schorzenia przewodu pokarmowego oraz niewydolność krążenia.
Nie daj się nabić w butelkę
Wybierając wodę, warto dokładnie przeczytać jej etykietę i sięgnąć po tę, która ma atest PZH lub certyfikaty (np. ISO 9001:2000 lub HACCP) świadczące o kontroli jakości. Zwróć uwagę, by w informacji była podana nazwa oraz adres źródła, z którego producent czerpie wodę. Sprawdź też, czy woda w butelce jest bezbarwna i przejrzysta. Nie może mieć intensywnego zapachu ani smaku.
Uwaga! Staraj się urozmaicać dietę, pijąc różne gatunki wód mineralnych. Zmieniaj je co 2-3 miesiące, a dostarczysz organizmowi więcej niezbędnych składników mineralnych. TO WARTO WIEDZIEĆ: Woda mineralna to idealny napój na piesze wędrówki. Dodaje energii, orzeźwia i gasi pragnienie. Jak przechowywać?
* Mineralna z butelki: Wody mineralne i źródlane kupowane w butelkach można przechowywać zamknięte nawet kilka miesięcy w chłodnym miejscu. Po otwarciu najlepiej szybko je wypić. Można je też włożyć do lodówki i trzymać nie dłużej niż 12 godzin. Woda niewłaściwie przechowywana (w temperaturze pokojowej) szybko traci właściwości. A już po dwóch dniach mogą się w niej rozwijać szkodliwe drobnoustroje.
* Oligoceńska ze źródełka: Bardzo nietrwała jest też woda oligoceńska - popularna zwłaszcza w dużych miastach. Pochodzi ona ze specjalnych ujęć głębinowych (o głębokości ok. 200 m) kontrolowanych przez sanepid. Woda oligoceńska doskonale zastępuje wodę z kranu, ale wymaga przegotowania przed spożyciem. Nie może być długo przechowywana - już po blisko trzech godzinach od pobrania ze studni mogą się w niej rozwijać bakterie. Wodę oligoceńską najlepiej przegotować i przechowywać w szklanych czystych butelkach nie dłużej niż 2-3 dni.
Super Rada: Dietetycy polecają, by każdego dnia pić dwa litry płynów, w tym co najmniej 1-1,5 litra wody mineralnej. Reguluje ona pracę przewodu pokarmowego i zapobiega zaparciom. Daje uczucie sytości, a także ułatwia oczyszczanie organizmu, co jest ważne przy odchudzaniu. Jeśli dbasz o linię, wybieraj wody zawierające szczawiany i wodoro-węglany, które przyspieszają metabolizm, a tym samym spalanie tłuszczu.
Oddzielną grupę stanowią wody źródlane, które wydobywają się samodzielnie na powierzchnię ziemi dzięki sprzyjającemu układowi warstw podziemnych.
Pozyskiwane ze źródeł podziemnych, których zasoby są udokumentowane, pierwotnie czystych. Ich skład chemiczny i właściwości mogą ulegać niewielkim wahaniom w zależności od sytuacji geologicznej podłoża. Można tu zaliczyć np. wody: Żywiec Zdrój, Grodziska, Multivita, Krynica Zdrój.
Podział wód ze względu na ich mineralizację [edytuj]
słodka, zwykła (M < 1 g/dm³);
półsłodka (1 < M < 3 g/dm³);
słonawa (3 < M < 10 g/dm³);
słona (10 < M < 35 g/dm³);
solanka (M > 35 g/dm³);
solanka silna (M > 150 g/dm³).
Podział wód słodkich ze względu na ich mineralizację: [edytuj]
wody ultrasłodkie (M < 0,2 g/dm³);
wody słodkie (0,2 < M < 0,5 g/dm³);
akratopegi (0,5 < M < 1 g/dm³);
wody mineralne (M > 1 g/dm³).
Rodzaje wód mineralnych ze względu na skład chemiczny: [edytuj]
szczawy - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1000 mg/dm³ wolnego dwutlenku węgla (CO2);
Woda krzemowa - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 100 mg/dm³ kwasu metakrzemowego (H2SiO3);
Woda kwasowęglowa - lecznicza, swoista zawierająca od 250 mg/dm³ do 999 mg/dm³ wolnego CO2;
Woda jodkowa - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm³ jonu jodkowego (I-);
Woda glauberska - lecznicza, mineralna, siarczanowo-sodowa, w której udział jonów siarczanowego (SO42-) i sodowego (Na+) wynosi co najmniej po 20% mval;
Woda fluorkowa - lecznicza, swoista, zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm³ jonu fluorkowego (F-);
Woda chlorkowa - woda o składzie chemicznym z dominacją jonu chlorkowego (Cl-). W wielu klasyfikacjach hydrochemicznych dominacja ta oznacza przekroczenie nawet 70% mvali stężeń podstawowych anionów. Wody chlorkowe mają charakter wód słonych i solanek;
Woda bromkowa - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 5 mg/dm³ jonu bromkowego (Br-);
Woda borowa - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 5 mg/dm³ kwasu metaborowego (HBO2);
Woda arsenowa - lecznicza, swoista o zawartości arsenu [As(III) lub As(V)] co najmniej 0,7 mg/dm³, co odpowiada 1,3 mg jonu wodoroarsenianowego (HAsO42-) i 1 mg jonu arseninowego (AsO2-);
Woda manganowa - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1,0 mg/dm³ jonu manganawego (Mn2+);
Woda radoczynna - lecznicza, swoista, w której natężenie promieniowania jądrowego rozpuszczonych składników gazowych (głównie radon) lub stałych (głównie rad) wynosi co najmniej 2 nCi/dm³;
Woda siarczanowa - woda o składzie chemicznym z dominacją jonu siarczanowego. W wielu klasyfikacjach hydrochemicznych dominacja ta oznacza przekroczenie 70% mvali stężeń podstawowych anionów. Wody siarczanowe o tak wysokich względnych stężeniach siarczanów, spotykane są bardzo rzadko w naturalnych warunkach;
Woda siarczkowa - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 1 mg/dm³ siarki oznaczalnej jodometrycznie występującej w postaci siarkowodoru (H2S), jonu wodorosiarczkowego (HS-), wielosiarczków (H2Sx przy x = 2-6) oraz w jonie tiosiarczanowym (S2O32-);
Woda witriolowa - lecznicza, mineralna, siarczanowo-żelazista o bardzo niskim pH;
Woda żelazista - lecznicza, swoista zawierająca co najmniej 10 mg/dm³ jonu żelazawego (Fe2+);