Nowy typ bohatera w programach i praktyce literackiej pozyty


Nowy typ bohatera w programach i praktyce literackiej pozytywizmu.

Nowe zadania , stawiane literaturze i odpowiadające im gatunki literackie , spowodowały pojawienie się w pozytywizmie nowego typu bohatera . Literatura tendencyjna musiała bowiem dostarczać wzorów postaw i atakować zachowania negatywne . Stąd też podstawowym typem postaci był działacz , realizujący program pozytywistyczny . Wykształcony umiejący liczyć się z realiami , gotowy poświęcać własną aktywność przemienianiu rzeczywistości społecznej , bohater ten realizował się przede wszystkim w pracy , która stała się podstawowym miernikiem wartości człowieka .

Joanna Lipska ( bohaterka noweli E. Orzeszkowej „A...B...C” ) , która , narażając się na represję , naucza dzieci wiejskie języka polskiego , Jan Bohatyrowicz ( „Nad Niemnem” E. Orzeszkowej ) odnajduje radość życia w uprawie ziemi , Julian Ochocki ( „Lalka” B. Prusa ) , fanatyk nauki , przekonany , że dzięki niej można przewartościować świat i wielu innych , działaczy , lekarzy , nauczycieli , składało się na formułę bohatera , który własne pasje potrafił łączyć z użytecznością społeczną .

Wczesny pozytywizm nie sugerował bowiem konieczności poświęcenia . Zakładano , że realizacja własnych , byle słusznych , dążeń prowadzić będzie do osiągnięcia celów społecznych . Szybko dorabiający się S. Wokulski ( „Lalka” B. Prusa ) zyskiwał przecież ogromne możliwości pomocy innym . Zgodnie z formułą utylitaryzmu sukcesy jednostkowe składać się miały bowiem na postęp społeczny .

Dla wyeksponowania bohatera wzorcowego , przeciwstawiano go zwykle postaciom skrajnie negatywnym , które kompromitować miały postawy społecznie szkodliwe . Tytułowy bohater powieści E. Orzeszkowej „Pan Graba” , Różyc z „Nad Niemnem” , Ewelina Krzycka , bohaterka noweli „Dobra pani” E. Orzeszkowej , pisarz Zołzikiewicz ze „Szkiców węglem” H. Sienkiewicza tworzą galerię postaci , obrazujących najbardziej naganne postawy . Wyraźne , czarno - białe skontrastowanie bohaterów zmierzało bowiem do wyeksponowania zasadniczych tendencji w kształtowaniu wzorców osobowych .

Temu samemu celowi służyło kreowanie bohatera ( najczęściej plebejskiego ) , którego tragiczny los wręcz narzucał wnioski o konieczności przyjścia mu z pomocą . W tej grupie którą reprezentuje Wawrzon Rzepa ze „Szkiców węglem” , liczni bohaterowie nowel i obrazków poetyckich Marii Konopnickiej , utworów E. Orzeszkowej , szczególne miejsce zajmują postacie dzieci . Antek , tytułowy bohater utworu B. Prusa , Sienkiewiczowski „Janko muzykant” . Jaś , który nie doczekał wiosny z obrazka M. Konopnickiej i wiele innych postaci zmierzało do poruszenia sumień obrazem dziecięcej niedoli . Obraz ten miał wyraźnie sugerować potrzebę podjęcia „pracy u podstaw” i poprzez oddziaływanie emocjonalne wskazać konieczność realizacji programu pozytywistycznego .

Obok skontrastowanych bohaterów pozytywnych i negatywnych , wzruszających postaci dziecięcych w dążeniu do realizmu w przedstawieniu społeczeństwa , pozytywiści przedstawiali bohaterów charakterystycznych dla określonych grup społecznych . Szczególne miejsce w tej kategorii zajmują ( w związku z nasilaniem się w tamtym czasie problemu żydowskiego ) kreacje przedstawicieli tego narodu . Meir Ezofowicz tytułowy bohater powieści E. Orzeszkowej , dr. Szuman i Szlangbaum ( z „Lalki” Prusa) swoją aktywnością , nowoczesnym sposobem myślenia i związkami z polską społecznością , wyznaczają wzorce właściwie pojętej asymilacji , przeciwstawianej narastającym wówczas tendencjom antysemickim .

Wykaz zasadniczych typów bohatera pozytywistycznej literatury nie byłby pełny bez przeciwstawionym programom epoki , idealizowanych bohaterów powieści historycznych H. Sienkiewicza . Kreacja postaci typu Wołodyjowskiego , Skrzetuskiego , Kmicica czy Ketlinga , która oburzała wręcz B. Prusa , wpłynęła bowiem na kształt bohatera rodzącej się wówczas literatury popularnej , a w formule sienkiewiczowskiej służyła realizacji wyraźnie nakreślonych celów narodowych .

Zadania społeczne twórczości pozytywistów , które w przeważającej mierze ściśle określiły koncepcję bohatera , nie zmieniły jednak faktu , że wraz z rozwojem literatury tej epoki , modelowy , schematyczny bohater ustąpił miejsca złożonym , prawdopodobnym psychologicznie postaciom ( dr. Judym , Rzecki ) , które nie mieszcząc się w założeniach programowych , zachowały aktualność w kreowaniu uniwersalnej prawdy o człowieku .



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Nowy typ bohatera w programach i praktyce literackiej pozyty, Szkoła, Język polski, Wypracowania
62 Nowy typ bohatera w programach i praktyce literackiej pozytywizmu
Nowy typ bohatera w programach i praktyce literackiej pozytywizmu, DLA MATURZYSTÓW, Pozytywizm
Nowy typ bohatera w poemacie dygresyjnym Juliusza Słowackiego?niowski
Preromantyzm w Europie nowy typ bohatera w 'Cierpieniach młodego Wertera' Johana W Goethegox
jacek soplica nowy typ bohatera ściąga
Cezary Baryka jako nowy typ bohatera w prozie Żeromskiego
Jacek Soplica nowy typ bohatera romantycznego doc
Jacek Soplica jako nowy typ bohatera romantycznego
Koncepcja patriotyczna i wiążący się z nią nowy typ bohatera romantycznego w Panu Tadeuszu
Jacek Soplica nowy typ bohatera
Jacek Soplica nowy typ bohatera romantycznego
Jacek Soplica jako nowy typ bohatera romantycznego
JACEK SOPLICA nowy typ bohatera romantycznego
Jacek Soplica nowy typ bohatera doc
PROGRAMY I DYSKUSJE LITERACKIE OKRESU POZYTYWIZMU
pozyt, pozytywizm, Pozytywistyczny typ bohatera
pozyt, pozytywizm, Pozytywistyczny typ bohatera

więcej podobnych podstron