Klucz do sprawdzianu z Młodej Polski wraz ze schematem odpowiedzi

Nr zadania	Odpowiedź wersja A	Odpowiedź wersja B	Punktacja
1.	• dekadentyzm - postawa charakteryzująca się pesymizmem, apatią, przeczuciem kryzysu cywilizacji • modernizm - zerwanie z tradycją i szukanie nowych środków wyrazu • neoromantyzm - powrót do spuścizny romantycznej • Młoda Polska - termin upowszechniony przez Artura Górskiego	• secesja - styl w sztuce przełomu XIX i XX w. • Młoda Polska - termin wprowadzony przez Artura Górskiego • neoromantyzm - inspiracja romantyzmem • fin de siècle - poczucie schyłku kultury i kryzysu cywilizacji	1 p. (właściwe przyporządkowanie wszystkich elementów)
2.	Jej autorem był Stanisław Przybyszewski. Opublikował ją w artykule zatytułowanym Confiteor. Było to w roku 1899. Artysta młodopolski miał status kapłana sztuki/proroka. Sztuka młodopolska powinna pozostać niezaangażowana.	Określenie filister oznacza kogoś ograniczonego, nieczułego na sztukę i wartości duchowe, skoncentrowanego na gromadzeniu dóbr materialnych, mieszczucha i kołtuna. Do bohemy artystycznej zwykle należeli artyści, najczęściej biedni, którzy zerwali z tradycyjnym, powszechnie akceptowanym stylem życia i sprzeciwiali się mieszczańskim normom moralnym i obyczajowym. Konflikt artysty ze społeczeństwem polegał na tym, że obie strony odrzucały swój styl życia i sobą pogardzały: artyści mieli przeciętnych ludzi za kołtunów niewrażliwych na wartości duchowe, ci zaś widzieli w artystach próżniaków, ekscentryków, pijaków, ludzi upadłych. Utwór modernistyczny, który zawiera wizerunek artysty, to np. Confiteor Stanisława Przybyszewskiego/Wesele Stanisława Wyspiańskiego/Moralność Pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej. Wizja modernistów na temat tego, jaką rolę powinna odgrywać sztuka wobec społeczeństwa, zawiera się w haśle „sztuka dla sztuki”.	3 p. za uzupełnienie pięciu miejsc (2 p. - uzupełnienie czterech miejsc; 1 p. - uzupełnienie trzech miejsc)
3.	optymizm, pesymizm, wola jako zasada podtrzymująca trwanie świata, pęd życiowy, zaspokojenie woli jest nieosiągalne, moralność panów, poza dobrem i złem, nakaz wyzbycia się pożądań, najwyższą wartością jest życie samo w sobie, człowiek skazany na wieczne cierpienie, ulgę przynosi kontemplacja sztuki, hasło „Bóg umarł”, intuicja jako metoda poznania świata, moralność niewolników, nadczłowiek	optymizm, pesymizm, wola jako zasada podtrzymująca trwanie świata, pęd życiowy, zaspokojenie woli jest nieosiągalne, moralność panów, poza dobrem i złem, nakaz wyzbycia się pożądań, najwyższą wartością jest życie samo w sobie, człowiek skazany na wieczne cierpienie, ulgę przynosi kontemplacja sztuki, hasło „Bóg umarł”, intuicja jako metoda poznania świata, moralność niewolników, nadczłowiek	2 p. za podkreślenie sześciu elementów; (1 p. - podkreślenie pięciu lub czterech elementów)
4.	• w miastach zaczynają sąsiadować ze sobą ludzie z niskich i wysokich warstw społecznych • powstają partie polityczne i związki zawodowe • zostaje wprowadzone ustawodawstwo socjalne (krótszy dzień pracy, ubezpieczenia zdrowotne i emerytalne, zakaz zatrudniania dzieci) • następuje upowszechnienie oświaty • kształtuje się wielkomiejski styl życia (następuje rozwój kultury masowej, szerokie masy zyskują dostęp do rozrywek, wypoczynku, sportu) • zacierają się zewnętrzne różnice między przedstawicielami różnych środowisk (ludzie z niższych warstw naśladują ubiór osób z wyższych sfer; rozszerza się przestrzeń publiczna, w której spotykają się biedni i bogaci) • sztuka użytkowa staje się przystępna • dzięki rozwojowi komunikacji turystyka przestaje być domeną bogatych, a staje się dostępna dla wszystkich	• w Galicji językiem urzędowym był niemiecki, dlatego łatwo przenikały tu najnowsze idee z Europy Zachodniej • autonomia Galicji, również w zakresie posługiwania się językiem polskim, dawała pewną swobodę do rozwoju kulturalnego • w Krakowie funkcjonował silny ośrodek kulturalny w postaci Uniwersytetu Jagiellońskiego, poza tym mieszkańcy Galicji mogli swobodnie podróżować po całej monarchii i studiować na najlepszych uczelniach europejskich • ziemie zaboru austriackiego należały do wielonarodowej monarchii habsburskiej, Kraków mógł korzystać z prądów płynących z zachodnich ośrodków kulturalnych • cieszący się względną wolnością Kraków przyciągał wybitnych twórców z innych zaborów • nowe idee zaszczepił w Krakowie przybyły z Niemiec Stanisław Przybyszewski, artystyczny przywódca Młodej Polski • w krakowskiej prasie przedrukowywano najsłynniejsze artykuły z zachodnich czasopism	2 p. za wymienienie czterech elementów odpowiedzi (1 p. - wymienienie trzech elementów odpowiedzi)
5.	• impresjonizm - Impresja, wschód słońca Claude'a Moneta • symbolizm - Polski Hektor Jacka Malczewskiego • secesja - Adele Bloch-Bauer I Gustava Klimta	• impresjonizm - Bal w Moulin de la Galette Auguste'a Renoira • symbolizm - Jednorożce Gustave'a Moreau • secesja - F. Champenois Alfonsa Muchy	1 p. za właściwe przyporządkowanie trzech obrazów
6.	• tworzenie w plenerze • dążenie do uchwycenia ulotnych wrażeń • subiektywizm • ukazywanie znaczenia światła dla postrzegania danego obiektu • nakładanie farby za pomocą krótkich uderzeń pędzla z czystymi kolorami - bez mieszania farb na palecie • zacieranie konturów	• zamiłowanie do asymetrii • używanie miękkich, falistych linii • dominacja jasnej kolorystyki • bogata ornamentyka • częste motywy roślinne i zwierzęce • postać smukłej kobiety o długich włosach • źródłem inspiracji sztuka orientalna	2 p. za podanie pięciu cech (1 p. - podanie czterech lub trzech cech)
7.	Manifest symbolizmu został ogłoszony na łamach pisma „Le Figaro” w roku 1886 przez Jeana Moréasa. Zarzucał on ówczesnej sztuce, że nie ukazuje życia duchowego/wewnętrznego człowieka. Najważniejszą ideą tego kierunku artystycznego było twierdzenie, że tylko symbol umożliwia „wyrażenie tego, co niewyrażalne”. W Polsce najbardziej znanym malarzem symbolistą był Jacek Malczewski.	Impresjonizm to styl, który narodził się we Francji. Jego nazwa pochodzi od obrazu zatytułowanego Impresja, wschód słońca autorstwa Claude'a Moneta. Impresja w języku francuskim oznacza `wrażenie'. W Polsce reprezentantami tego nurtu byli Władysław Podkowiński oraz Józef Pankiewicz.	2 p. za uzupełnienie sześciu miejsc (1 p. - uzupełnienie pięciu lub czterech miejsc)
8.	np. Obraz przedstawia czarne kruki, które krążą nad łanem zboża. Na horyzoncie widnieje ciemne, zachmurzone niebo. Pejzaż wyraża stan emocjonalny artysty. Nadlatujące ptaki symbolizują nieszczęście, śmierć, a groźnie wyglądające niebo zwiastuje bliski kataklizm. Nastrój niepokoju został podkreślony przez wyraźne pociągnięcia pędzla, które zwiększają ekspresję dzieła.	np. Rzeźba przedstawia postać siedzącego mężczyzny, który podpiera głowę ręką ułożoną na kolanie. Ten „myśliciel” symbolizuje intelekt ludzki, głębię refleksji, twórczą zadumę nad życiem. Rzeźba ukazuje ideał ludzkiego piękna, połączenie piękna fizycznego i duchowego.	2 p. za pełną interpretację (1 p. - częściowa interpretacja)
9.	• Edvard Munch - Krzyk • Auguste Rodin - Myśliciel • Gustave Moreau - Jednorożce • Camille Pissarro - Plac du Havre	• Vincent van Gogh - Pole pszenicy z krukami • Henri Rousseau - Sen • Auguste Renoir - Loża • Georges Seurat - Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte	1 p. za przyporządkowanie wszystkich elementów
10.	1. • interpretacja - opis dramatycznych, pełnych napięcia emocji, katastroficzne przeczucia • środki stylistyczne - zdania wykrzyknikowe, wyrazy nacechowane emocjonalnie, metafory • styl lub tendencja literacka - ekspresjonizm 2. • interpretacja - pochwała świata, akceptacja, harmonia wewnętrzna • środki stylistyczne - powtórzenia, nieliczne epitety, proste zdania • styl lub tendencja literacka - franciszkanizm 3. • interpretacja - próba odczytania ukrytych sensów w pejzażu górskim • środki stylistyczne - wielokropek, onomatopeja, metafora • styl lub tendencja literacka - symbolizm	1. • interpretacja - opis pejzażu, w którym autor próbuje oddać różne odcienie barw, przelotne wrażenia zmysłowe • środki stylistyczne - liczne epitety, metafory • styl lub tendencja literacka - impresjonizm 2. • interpretacja - niepokój, przeczucie katastrofy, końca świata • środki stylistyczne - wykrzyknienia, wyrazy nacechowane emocjonalnie • styl lub tendencja literacka - ekspresjonizm 3. • interpretacja - pochwała świata, akceptacja, harmonia wewnętrzna • środki stylistyczne - powtórzenia, nieliczne epitety, proste zdania • styl lub tendencja literacka - franciszkanizm	3 p. za uzupełnienie trzech wierszy tabeli (2 p. - uzupełnienie dwóch wierszy tabeli; 1 p. - uzupełnienie jednego wiersza tabeli)
11.	np. Tomasz Judym: • syn ubogiego szewca, wzięty na wychowanie przez ciotkę; • lekarz, po studiach jedzie do Paryża odbyć praktykę, tam poznaje panią Niewadzką z wnuczkami; • jest przekonany, że ma dług do spłacenia wobec warstwy społecznej, z której się wywodzi; • inteligent proletariackiego pochodzenia; • samotny, nie może znaleźć swego miejsca w świecie (Warszawa, Cisy, Sosnowiec). Joanna Podborska: • sierota, straciła rodziców i dom, a brat umiera na Syberii; • guwernantka u pani Niewadzkiej; • pochodzi ze zubożałej szlachty, potrafi krytycznie spojrzeć na swoją warstwę społeczną; • prowadzi szkołę dla najuboższych dzieci, realizuje postulaty pozytywistyczne; • nieszczęśliwie zakochana w Judymie, który wyrzeka się szczęścia osobistego.	np. Kurtz: • agent Towarzystwa Handlowego, który trafił do Afryki; • niezwykle utalentowany - plastycznie, muzycznie, literacko; • traktowany przez tubylców jak bóg; • człowiek ogarnięty szaleństwem, który podporządkował sobie miejscową ludność; • symbolizuje zło, które dotknęło Afrykę w postaci białych kolonizatorów, przybywających po kość słoniową i inne bogactwa tego kontynentu. Charlie Marlow: • podróżnik, żeglarz, gawędziarz, baczny obserwator; • wyrusza na wyprawę do Afryki, aby odszukać Kurtza; • kapitan parowca, który płynie w górę rzeki Kongo; • widok skutków kolonizacji odmienia Marlowa; • człowiek Zachodu - doświadczył zła i krytycznie patrzy na cywilizację, z której się wywodzi.	3 p. za podanie łącznie dziesięciu informacji o bohaterach (2 p. - podanie łącznie dziewięciu informacji o bohaterach; 1 p. - podanie łącznie ośmiu informacji o bohaterach)
12.	np. • kontemplacja sztuki • perwersyjna erotyka • dążenie do autodestrukcji (narkotyki, alkohol) • odraza do mieszczańskiego stylu życia • chłopomania • fascynacja górami	np. • jako źródło tematów twórczości literackiej i artystycznej • związki osobiste - artyści żenili się z chłopkami i wyprowadzali się z miasta • traktowanie wsi jako mikrokosmosu - miejsce, w którym życie toczy się od wieków według tych samych, naturalnych praw • chłopomania - fascynacja chłopem jako protoplastą Piastów dającym nadzieje na odrodzenie narodu • strach przed buntem chłopskim (pamięć o rabacji galicyjskiej)	2 p. za podanie pięciu elementów odpowiedzi (1 p. - podanie czterech lub trzech elementów odpowiedzi)
13.	teza: Twórcy modernistyczni inspirowali się romantyzmem. argumenty: • koncepcja artysty - indywidualisty, kapłana sztuki, ponadprzeciętnego, wyniesionego ponad zbiorowość, równego bogom, wizjonera, proroka • nobilitacja kultury ludowej, czerpanie z niej inspiracji • odejście od racjonalizmu i empiryzmu ku duchowości, mistycyzmowi • operowanie symbolizmem • nasycenie fantastyką, obecność zjaw, widm, metafizyki • nastrojowość utworów • powrót od tematyki narodowowyzwoleńczej teza: Twórcy modernistyczni odcinali się od tradycji romantycznej. argumenty: • postulat „sztuka dla sztuki” oznaczał, że nie ma pełni ona żadnych funkcji poza estetycznymi • zakwestionowanie ideologii mesjanistycznej • rezygnacja z działania wpisana w dekadentyzm • obraz kobiety jako femme fatale zastąpiła miłość romantyczną • ewolucja wizji artysty - od przewodnika dusz (narodu) do kapłana sztuki skonfliktowanego z resztą społeczeństwa (filistrami)		10 p. (4 p. - przytoczenie odpowiednich argumentów; 2 p. - odwołanie się do odpowiednich przykładów literackich; 1 p. - kompozycja; 1 p. - spójność tekstu; 1 p. - styl; 1 p. - język)
Suma punktów			34

---