NEUTRALIZACJA ROZLEWISK ROPOPOCHODNYCH


SZKOŁA ASPIRANTÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ

W POZNANIU

XI KURS KSZTAŁCENIA ZAOCZNEGO

PRZEDMIOT : FIZYKOCHEMIA SPALANIA

TEMAT : NEUTRALIZACJA ROZLEWISK ROPOPOCHODNYCH

OPRACOWAŁ:

ogn. Krzysztof NOWAK

plut. Norbert KORCZ

Bezprecedensowy postęp i dobrobyt , które u schyłku drugiego tysiąclecia naszej ery są udziałem wielu społeczeństw na naszej planecie mają również swoją ciemną stronę - coraz częstsze i masywniejsze skażenie środowiska .

Skażenia ropopochodne są w całkowitej sumie skażeń znaczną i bardzo niebezpieczną pozycją . Szacunkowe oceny przyjmują , że 80% skażeń gruntu i wody substancjami ciekłymi to skażenia ropopochodne . Nic dziwnego , biorąc pod uwagę fakt , że substancje ropopochodne są najtańszymi i najwygodniejszymi nośnikami energii w naszym energochłonnym świecie . Warto jednak uświadomić sobie z jakimi poważnymi konsekwencjami dla ludzkiego zdrowia musimy się liczyć zaniedbując prawidłowe usuwanie skażeń ropopochodnych z naszego środowiska .

Produkty energetyczne otrzymywane z ropy naftowej nie są jednorodne . Jest to mieszanina związków węgla i wodoru o różnej budowie chemicznej , a w konsekwencji o różnych właściwościach chemicznych i fizycznych . Z punktu widzenia ochrony środowiska oraz naszego zdrowia możemy przyjąć podstawowy podział paliw płynnych :

Aromaty w zależności od pochodzenia ropy i receptury stanowią ok. 15% - 30% masowo na świecie używanych nośników energii , tzn. paliw transportowych i grzewczych . Są one ze wszystkich wymienionych grup węglowodorów najlepiej rozpuszczalne w wodzie a w mikroskopijnych ilościach są rakotwórcze i mutagenne , w dodatku trudno ulegają biodegradacji . Oznacza to , że np. olej napędowy wylany do gruntu i tam pozostawiony , skutkiem działań naturalnych - deszczu i temperatury , doprowadzi z czasem do skażenia wody głębinowej , która jest źródłem wody pitnej dla okolicznych mieszkańców . Jej spożywanie doprowadzi z czasem do wzrostu różnego rodzaju groźnych i trudnych do wyleczenia zachorowań .

Rozlewiska ropopochodne , nawet bardzo małe np. filmy olejowe na naturalnych zbiornikach wodnych dodatkowo zagrażają , ich życiu biologicznemu , ponieważ odcinają dostęp tlenu i światła słonecznego do wody . Tlenowe organizmy wodne giną , pozostają przy życiu organizmy beztlenowe . W takim zbiorniku zaczynają przeważać procesy gnilne i po pewnym czasie takie wody są martwe .

Rozlewiska pozostawione na powierzchni wody skutkiem warunków otoczenia zmieni swój skład chemiczny . Związki o niskiej temperaturze wrzenia (związki lekkie) wyparują . Pozostaną związki ciężkie o wysokiej temperaturze wrzenia . Rozlewisko zwiększy więc swoją gęstość i ciężar właściwy . Płaty lekkie , mazistej substancji zaczną opadać na dno zbiornika . Związki aromatyczne zawarte w tych zanieczyszczeniach zostaną wypłukane z gleby danej i przemieszczą się do wody podziemnej . Skutki tego procesu zostały opisane wyżej .

Nie ma dotychczas żadnych cudownych tzw. „ neutralizatorów „ unieszkodliwiających ropopochodne . Są one rozkładane przez niektóre szczepy bakterii wodnych i glebowych , co jest jednak procesem długotrwałym i niekompletnym . Jedyny sposób na całkowite rozłożenie tych związków , to ich spalenie , ale wiadomo , że nie można dopuścić do zapalenia się plamy oleju na wodzie lub w glebie . Konsekwencje takiej „neutralizacji” zna każdy strażak . Można oczywiście zaolejoną glebę wykopać i oddać do unieszkodliwienia w niewielu istniejących w Polsce bardzo drogich spalarni . Jest to jednakże rozwiązanie , na które nasze społeczeństwo jest wciąż i będzie chyba jeszcze długo zbyt biedne .

Dlatego nie wolno lekceważyć prewencji . Nie wolno dopuszczać do zaolejenia gleby lub wody w naturalnych zbiornikach . Większość awarii z towarzyszeniem ropopochodnych powstaje podczas transportu tych substancji na drogach utwardzonych . Wzrastający lawinowo w ostatnich latach ruch na naszych drogach zwiększył zakres działań Straży Pożarnej . JRG usuwają skutki wypadków drogowych na naszych nadmiernie eksploatowanych , ciasnych drogach . Liczba tych wypadków ciągle rośnie , wzrasta też różnorodność skażeń środowiska spowodowany tymi wypadkami . To coraz częściej drogami, a nie koleją przewozi się ciekłe surowce i półprodukty chemiczne - kwasy, zasady, lotne, palne i najczęściej bardzo trujące ciecze . Na zatłoczonych drogach podczas kolizji wyciekają litry paliw, płynu hamulcowego ,i innych cieczy roboczych . Ratownik musi wiedzieć jak unieszkodliwić każdą z tych substancji i musi dla ich unieszkodliwienia dysponować odpowiednimi środkami i wyposażeniem .

USUWANIE ROZLEWISK ROPOPOCHODNYCH Z POWIERZCHNI TWARDYCH

Atrakcyjne reklamy różnego rodzaju „neutralizatorów „obiecują łatwą i wygodną likwidację skażeń ropopochodnych poprzez spryskanie środkiem i „zepchnięcie” mieszaniny na pobocze, do pobliskiego rowu lub rzeki. Tam bakterie głodne ropopochodnych tylko czekają, żeby je błyskawicznie zjeść nie pozostawiając śladu.

Te neutralizatory są różne np. na bazie rozpuszczalników - świetnie myją, ale są palne. Odmiany te mają właściwości żrące. Niszczą życie w środowisku a także mogą zmieniać strukturę podłoża zmniejszając jego wytrzymałość. Zagrażają również zdrowiu użytkownika - mogą poparzyć, uszkodzić wzrok.

Podobnie jest w dziedzinie sorbentów. Prawie każdy oferowany jest jako uniwersalny, nadający się do stosowania w każdych warunkach. Jedynym sugerowanym kryterium to chłonność. Oczywiście duża chłonność jest dla sorbentu cechą istotną, ale nie najważniejszą.

Na nawierzchniach twardych na otwartej przestrzeni do usuwania rozlewisk nadają się najlepiej mineralne sorbenty w postaci kalcynowanych granulatów. Są one ciężkie niewrażliwe na wiatr, szybko i dobrze wchłaniają rozlane ciecze. Zapewniają również bezpieczeństwo podczas likwidacji rozlewiska. Można po nich bezpiecznie chodzić i jeździć, bo pod naciskiem nie oddają wchłoniętej cieczy, co eliminuje niebezpieczeństwo wtórnego poślizgu. Sorbenty z naturalnych materiałów organicznych : makulatura, trociny, słomy różnych roślin, torfy są lekkie pod wpływem nacisku mechanicznego oddają wchłoniętą ciecz. Z tego powodu nie powinny być używane w miejscach o dużym zagrożeniu pożarowym, na otwartych przestrzeniach gdzie łatwo rozproszy je wiatr oraz w miejscach gdzie odbywa się ruch.

Każdy z sorbentów po zastosowaniu go do pochłaniania substancji niebezpiecznych staje się odpadem niebezpiecznym (dotyczy to także odpadów zawierających ropopochodne) i powinien być utylizowany zgodnie z wymaganiami Ustawy o Odpadach z dnia 27.06.1997roku.

Sposób likwidacji rozlewiska.

  1. Ograniczenie rozlewiska.

Rozlana substancja nie powinna się rozprzestrzeniać. Do ograniczenia rozlewiska należy używać rękawów, które swoim ciężarem ściśle przylegają do zabezpieczanej powierzchni i dopasowują się do jej kształtu, należy ich użyć gdy np. :