FUNKCJE PARLAMENTU

• FUNKCJA KREACYJNA

Polega na obsadzaniu stanowisk państwowych (tradycyjnie należy do władzy wykonawczej, w Polsce w dużej mierze do ustawodawczej).

SEJM

• Udział w powoływaniu rządu

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach prezesa NBP (na wniosek prezydenta)

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach 3 członków RPP

• Powołuje sędziów Trybunału Konstytucyjnego

• Powołuje członków Trybunału Stanu

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach prezesa NIK

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach Rzecznika Praw Obywatelskich

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

• Spośród posłów powołuje i odwołuje 4 członków Krajowej Rady Sądowniczej (4 spośród własnego grona)

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach 2 członków KRRiT

• Powołuje członków kolegium IPN, odwołuje w określonych w ustawie przypadkach na wniosek kolegium IPN

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach Rzecznika Praw Dziecka

• Powołuje prezesa IPN (na wniosek kolegium, większością 3/5 głosów) i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach

SENAT

• Wyraża zgodę na powołanie i odwołanie prezesa NIK

• Wyraża zgodę na powołanie i odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich

• Rzecznika Praw Obywatelskich GIODO

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach 3 członków RPP

• Powołuje i odwołuje w określonych w ustawie przypadkach członka KRRiT

• Powołuje spośród senatorów i odwołuje 2 członków KRS

• FUNKCJA USTAWODAWCZA

Procedura ustawodawcza rozpoczyna się od wykonania inicjatywy ustawodawczej. Uprawnieni są do niej:

• Posłowie - 15 posłów lub komisja

• Senat

• Prezydent

• Rada Ministrów

• 100 000 obywateli

Rada Ministrów ma monopol ustawodawczy w pewnym zakresie: ustawa budżetowa, ustawa o zmianie ustawy budżetowej, ustawa o prowizorium budżetowym, ustawa o zaciąganiu długu publicznego, ustawa o udzieleniu gwarancji finansowych przez państwo.

Zakres ustawowy jest ograniczony w materii regulaminów parlamentarnych i prawa międzynarodowego.

Projekt ustawy wnosi się wraz z uzasadnieniem.

Należy również przedstawić skutki finansowe wykonania ustawy.

Jeżeli projekt ustawy wnosi Rada Ministrów, koniecznie jest dołączenie do niej projektów aktów wykonawczych.

INICJATYWA USTAWODAWCZA - prawo przedkładania organowi ustawodawczemu do uchwalenia projektu ustaw ze skutkiem prawnym, który polega na tym, że organ kierujący izbą ma obowiązek uczynić skierowany projekt przedmiotem prac Izby.

PROCEDURA USTAWODAWCZA W SENACIE

Podejmowanie inicjatywy na wniosek 10 senatorów lub komisji senackiej.

Przewiduje się 3 czytania:

1. czytanie na posiedzeniu plenarnym - skierowanie projektu do komisji

2. czytanie na posiedzieli plenarny - sprawozdanie komisji, dyskusja nad projektem, zgłaszanie wniosków i poprawek

3. czytanie - dodatkowe sprawozdanie i głosowanie

Projekty ustaw wpływają do marszałka Sejmu.

Jeżeli uzasadnienie projektu nie spełnia wymogów, projekt może zostać cofnięty do wnioskodawcy - nie jest to praktykowane.

Jeżeli nie jest projekt nie jest rządowy lub prezydencki marszałek Sejmu zarządza sporządzenie opinii w sprawie zgodności z prawem europejskim.

Jeżeli są wątpliwości co do zgodności z prawem marszałek może skierować wniosek do komisji ustawodawczej w celu sporządzenia opinii - ta większością 3/5 głosów może go uznać za niezgodny z prawem.

Jeżeli wymagana jest konsultacja, np. ze związkami zawodowymi, należy to zrobić przed wniesieniem projektu - za wyjątkiem projektów wnoszonych przez posłów i komisje.

Jeżeli projekt dotyczy spraw samorządu terytorialnego to jest on opiniowany przez komisję wspólną rządu i samorządu terytorialnego.

Kolejnym etapem I CZYTANIE

Przeważnie odbywa się ono na posiedzeniu komisji, chociaż może odbyć się na posiedzeniu plenarnym - jest to wymagane, jeśli regulamin tego wymaga lub jeżeli marszałek tak postanowi.

I czytanie można podzielić na 3 etapy:

1. uzasadnienie projektu

2. pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy

3. debata w sprawach ogólnych zasad projektu

(jeżeli I czytanie odbywa się na posiedzeniu plenarnym, Sejm podejmuje uchwałę - albo o odrzucenie w I czytaniu albo o skierowanie do komisji).

PRACE KOMISYJNE

Komisja może postanowić o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego - każdy obywatel może się zgłosić.

Liczba osób biorących udział w wysłuchaniu może być ograniczona, w każdej chwili komisja może odwołać wysłuchanie publiczne.

• Komisja ma prawo powołać podkomisję

• Komisja może zgłosić się do innych komisji w celu zasięgnięcia opinii

• Komisja może opracować poprawki - robi to albo prezydium ale specjalny zespół poselski

• Komisja może wystąpić do Marszałka Sejmu aby ten zwrócił się do wnioskodawcy o przepracowanie projektu

Prace w komisji kończą się sporządzeniem sprawozdania. W nim zamieszczony jest wniosek - albo o przyjęcie bez poprawek, albo z określonymi poprawkami, albo o odrzucenie projektu.

Komisja wybiera posła sprawozdawcę, może dołączyć wnioski mniejszości.

II CZYTANIE

Zawsze odbywa się na posiedzeniu plenarnym.

Składa się z 2 części:

1. poseł sprawozdawca przedstawia sprawozdanie komisji

2. debata i zgłaszanie poprawek.

Poprawki może zgłaszać:

• wnioskodawca,

• posłowie - 15 posłów, przewodniczący klubów lub upoważniony przez niego wiceprzewodniczący, przedstawiciel porozumienia reprezentującego co najmniej 15 posłów.

• Radzie Ministrów

W drugim czytaniu (jeżeli były poprawki) sejm może postanowić, żeby nie odsyłać projektu do komisji, jeśli tego nie zrobi - projekt zostaje odesłany do komisji. Komisja rozpatruje poprawki, wymagana jest obecność wnioskodawcy. Komisja sporządza dodatkowe sprawozdanie - projekt trafia do Sejmu.

Jeżeli nie było poprawek, od razu 3 czytanie.

III CZYTANIE

Przedstawienie dodatkowego sprawozdania lub poprawek.

Przechodzi się do głosowania.

Głosowanie ma kolejność:

1. Pierwsze nad odrzuceniem projektu w całości

2. Głosowanie nad poprawkami - marszałek może odmówić poddania pod głosownie poprawki, która nie była przedstawiona komisji

3. głosowanie nad przyjęciem projektu w całości - może być odroczone przez marszałka w celu sprawdzenia, czy nie zachodzą sprzeczności.

Podpisany przez Marszałka tekst projektu to już ustawa.

Ustawa jest przekazywana do Senatu.

SENAT

Marszałek kieruje ustawę do odpowiedniej komisji.

Komisja przygotowuje projekt uchwały senatu:

• przyjęcie bez poprawek

• przyjęcie z poprawkami

• odrzucenie ustawy.

Senator sprawozdawca przedstawia projekt uchwały na posiedzeniu plenarnym.

Dyskusja i polemiki.

Przerwa, aby komisja mogła się ustosunkować.

Głosowanie nad projektem:

• przyjęcie uchwały bez poprawek

• przyjęcie uchwały z poprawkami

• odrzucenie uchwał

• nie zajęcie stanowiska - akceptacja

SEJM

Jeżeli Senat nie zgłaszał poprawek Marszałek Sejmu przekazuje ustawę do podpisania prezydentowi, jeżeli poprawki były:

1. Jeśli senat odrzuci ustawę, to sejm może odrzucić uchwałę senatu większością głosów. Poprawki sejm może także odrzucić większością głosów.

2. Marszałek kieruje projekt do komisji, które się nim zajmowały; może też zarządzić rozpatrzenie bez oddawania do komisji

3. Sejm rozpatruje sprawozdanie komisji na posiedzeniu plenarnym. Debata + głosowanie

4. Podpisanie przez marszałka; przekazanie do podpisu prezydentowi

PREZYDENT

• Może ustawę podpisać.

• Może zwrócić ustawę do Sejmu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie - WETO (Sejm może je odrzucić większością 3/5 głosów). Wniosek ten jest kierowany do komisji. Komisja rozpatruje wniosek i sporządza sprawozdanie. Na posiedzeniu plenarnym przedstawia sprawozdanie, następuje głosownia. Jeżeli Sejm odrzuci weto, prezydent ma obowiązek podpisać ustawę w przeciągu 7 dni.

• Może wystąpić do TK o zbadanie zgodności z konstytucją.

• Jeżeli TK uzna ustawę za zgodną z konstytucją, prezydent musi ją podpisać.

• Jeżeli TK uzna ustawę za niezgodną z konstytucją, prezydent nie może podpisać.

• Jeżeli TK uzna za niezgodne z konstytucją przepisy kluczowe, nie dające się poprawić, prezydent nie może podpisać.

• Jeżeli TK uzna za niezgodne z konstytucją niektóre przepisy, prezydent zwraca się do opinię do Marszałka Sejmu:

• Może podpisać ustawę z pominięciem przepisów niekonstytucyjnych

• Może odesłać do Sejmu z wnioskiem o usunięcie niezgodności

• Sejm rozpatruje wniosek na posiedzeniu plenarnym (tylko przepisy niekonstytucyjne)

• Uchwałę sejmu rozpatruje senat

• Marszałek przedstawia uchwałę prezydentowi

• Prezydent ma obowiązek jej podpisania.

Po podpisaniu prezydent zarządza opublikowanie ustawy w Dzienniku ustaw.

---