Temat: Wykładnia prawa.

Wykładnia prawa jest to proces myślowy polegający na zrekonstruowaniu z przepisów prawnych norm prawnych którym przypisane jest określone znaczenie.

Koncepcja derywacyjna wykładni

• posługuje się nią np. Trybunał Konstytucyjny

• twórcą koncepcji jest prof. Maciej Zieliński

• rozróżnienie przepisu i normy prawnej

• koncepcja ta zakłada, że wykładni dokonujemy zawsze (niezależnie od tego czy coś nam się wydaje jasne czy niekoniecznie).

• „Clara non sunt interpretanda” nie podlega tej koncepcji [zasada obowiązująca w procesie wykładni prawa w myśl której jasno sformułowane przepisy nie wymagają interpretacji].

• „Omnia sunt interpretanda” - wszystko podlega interpretacji

Ważnymi elementami są właściwości tekstów prawnych :

a) rozczłonkowanie syntaktyczne norm w tekście prawnym

[rozczytywane na poziomie przepisów prawnych i norm prawnych]

Przepis prawny	A	O	^n	Z	[AO^nZ]; [AO^zZ] - występuje w czystej postaci
		↓	↓	↓ ↓
		P1	P2	P3
Norma prawna	nie występuje w czystej postaci				[normy mogą być zamieszczone w więcej niż jednym przepisie prawnym - rozczłonkowane]

Rozczłonkowanie syntaktyczne polega na tym, że elementy syntaktyczne jednej normy znajdują się w więcej niż jednym przepisie.

Np. Art. 415 Kodeksu Cywilnego

„Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”.

[Patrz Art.416 KC; Art. 417 § 1, Art.417 §2 itd.]

Przepis gdzie znajduje się

^n

Z

i

^z

Z

jest przepisem zrębowym

Przepis gdzie znajdują się wszystkie elementy syntaktyczne	A	O	^n	Z	to przepis zrębowy zupełny
		A	O	^z		Z

Przepis gdzie znajdują się nie wszystkie elementy syntaktyczne	A			^n	Z	to przepis zrębowy niezupełny
		A		^z			Z
			O	^n			Z
			O	^z			Z
				^n			Z
				^z			Z

Przepis gdzie znajdują się adresaci i okoliczności	A				to przepisy uzupełniające
			O
		A	O

b) rozczłonkowanie treściowe

[gdy mamy zupełność syntaktyczną badamy czy nie ma tekst zmienności treściowej]

rozczłonkowane treściowe występuje wtedy gdy przepis nie jest zupełny treściowo, dlatego, że obowiązują przepisy, które tą jego treść modyfikują, mamy wówczas doczynienia z rozczłonkowaniem treściowym.

Np. Art. 425 Kodeksu Cywilnego

Art. 425.§ 1. Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.
§ 2. Jednakże kto uległ zakłóceniu czynności psychicznych wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków, ten obowiązany jest do naprawienia szkody, chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy.

c)kondensacja norm w przepisie prawnym

[polega na tym, że w jednym przepisie mamy więcej niż jedną normę]

kondensacja norm w przepisie prawnym ma miejsce wtedy gdy w jednym przepisie prawnym znajdują się elementy syntaktyczne więcej niż jednej normy prawnej

N₁

P₁ N₂

N₃

Np. występuje dwóch adresatów

Np. Art. 148. Kodeksu Karnego

§ 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

norma sankcjonująca

A

^n

Z

Każdy przepis prawny jest przepisem gdzie mamy kondensację [okoliczności =zawsze].

Obrona kondensacji - kontratyp.

Trzy fazy wykładni [wykładnia odbywa się sekwencyjnie]

1. faza porządkująca

2. faza rekonstrukcyjna

3. faza percepcyjna

——————→ Przepis ——————→ Wyrażenie normokształtne ————→ Norma

A - faza porządkująca B - faza rekonstrukcyjna C - faza percepcyjna

Faza porządkująca - interpretator ustala czy przepis obowiązuje w wybranym momencie interpretacyjnym, a jeśli obowiązuje to ustala jakie jest jego aktualne brzmienie (czy w ogóle obowiązuje).

Faza rekonstrukcyjna - dokonujemy zrekonstruowania z przepisów prawnych norm postępowania. Ustalamy czy nasz przepis prawny jest przepisem zrębowym czy przepisem uzupełniającym.

Przepis zrębowy zawsze zawiera : [ma obowiązek], [musi], [powinien], [jest zobowiązany], [nakazuje się], [zabrania się], [nie powinien] itp.

Np. Art. 148. Kodeksu Karnego

§ 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 2. Kto zabija człowieka:

1) ze szczególnym okrucieństwem,

2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,

3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,

podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.

§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Czy mamy doczynienia z procesem kondensacyjnym [inaczej pluralny - mnogi]. Jeżeli nie ma kondensacji to jest to przepis singularny.

Jeżeli jest to przepis zrębowy niezupełny to szukamy przepisów uzupełniających, tak aby otrzymać wyrażenie normokształtne, syntaktyczne. Badamy także czy nie ma modyfikatorów, a więc czy mamy doczynienia z rozczłonkowaniem treściowym.

Jeśli obowiązują przepisy modyfikujące należy je odszukać i uwzględnić. Jeśli mamy doczynienia z kondensacją norm w przepisie prawnym wymienione czynności dokonujemy w odniesieniu do każdego z wyrażeń normokształtnych, którego element syntaktyczny znajduje się w interpretowanym przez nas przepisie.

Fazę rekonstrukcji kończymy wtedy gdy uzyskamy wyrażenie normokształtne zupełne syntaktyczne i zupełne treściowo:

AOⁿZ - nie jest normą, bo nie jest jednoznaczna.

Faza percepcyjna - [przyporządkowujemy tylko jedno znaczenie elementowi syntaktycznemu]

W fazie percepcyjnej należy ustalić sens wyrażenia normokształtnego poprzez ustalenie znaczenia każdego z wyrazów i wyrażeń wchodzących w skład wyrażenia normokształtnego.

Pojęcie racjonalnego pracodawcy

• nie jest odnoszone do osób, do organizacji prawnych, do legislatora aktów, do żadnego człowieka.

• jest to pewne założenie, które przyjmują prawnicy przypisujący pracodawcy cztery cechy:

• zna język, w którym tworzy prawo [język polski i właściwości języka prawnego]

• ma doskonałą wiedzę prawniczą [zna system prawny]

• ma doskonałą wiedzę empirystyczną [wiedza w dziedzinie, w której tworzy prawo]

• tworząc prawo kieruje się określonym spójnym systemem wartości ( jest nieobalalne ) [ nie tworzy norm, które byłyby niezgodne z normami, które sam preferuje:

• Konstytucja; - ustawy ]

Faza percepcyjna rozpoczyna się od dyrektyw językowych wykładni.

1. Dyrektywy językowe wykładni:

1. dyrektywą należy ustalić znaczenie jakiegoś wyrazu, wyrażenia poprzez obszukanie definicji legalnej wyrazu lub wyrażenia [procesowi należy się udzielenie definicji - jeżeli jest to ją przyjmujemy, jeżeli nie to postępujemy dalej według dyrektywy językowej wykładni]

2. związanie cudzą decyzją, interpretacją np. organ niższej instancji związany jest decyzją organu wyższej instancji

3. ustalenie znaczenia danego wyrazu, wyrażenia poprzez odwołanie się do języka prawniczego [języka nauki prawniczej, np. kodeksy, akty itp.]

4. ustalenie znaczenia poprzez odwołanie się do języka polskiego i ustalenie jaki dany wyraz ma znaczenie w polskim języku ogólnym poprzez odszukanie danego wyrazu w słownikach danego języka

Wyraz 1

2

4 3

wyraz ma kilka znaczeń, ale odrzucamy wszystkie te znaczenia, które nie dotyczą formalnego znaczenia.

e. kontekst, np. kurs

II. Dyrektywy pozajęzykowe:

1. dyrektywy funkcjonalne - nakazują odwołanie się do założeń intelektualno-racjonalno-prawnych [wiedza empiryczna] oraz do założenia o tym, że tworząc prawo kierują się określonym, spójnym systemem wartości

2. dyrektywy systemowe - stosując te dyrektywy odwołujemy się do założenia o tym, że prawodawca ma doskonałą wiedzę prawniczą, a więc nie tworzy norm między sobą niezgodnych

Fazę percepcyjną kończymy kiedy uzyskamy jednoznaczne wyrażenie normokształtne - normę. Aby uzyskać normę musimy sprawdzić dyrektywy językowe i dyrektywy pozajęzykowe.

Istnieje wykładnia rozszerzająca się lub zwężająca się.

Podstawy Prawa wykład 4.01.2007

4

---