SPOSOBY PISANIA

NOTATKA - Redagując ją pamiętaj o:

1. uważnym zapoznaniu się z tekstem

2. wyborze tylko najistotniejszych informacji

3. zasadzie „minimum słów - maksimum treści”

4. przejrzyste zapisy

STRESZCZENIE - krótkie przedstawienie głównych wydarzeń lub najistotniejszych myśli utworu. Podstawowe cechy to:

1. zwięzłość

2. odrzucenie informacji nieistotnych

3. obiektywizm (brak własnych uwag i ocen)

OPOWIADANIE, OPIS - dwie podstawowe formy narracyjne wypowiedzi. Opowiadanie przedstawia szereg zdarzeń powiązanych ze sobą czasowo i przyczynowo. Mówimy, że ma charakter fabularny. Pisząc opowiadanie trzeba pamiętać, że:

1. opowiadanie powinno być napisane ciekawie, służy temu:

1. słownictwo ożywiające relację, np. nagle, wtem, naraz, było to coś niezwykłego, tego się nikt nie spodziewał;

2. słownictwo oceniające, np. wyjątkowy, wspaniały, niebezpieczny;

3. różnicowanie zdań: pytające, oznajmiające, złożone, wykrzyknikowe, itp.;

4. wprowadzenie dialogów, opisów: sytuacji, postaci, tła wydarzeń;

2. narracja w opowiadaniu może być w pierwszej lub trzeciej osobie;

3. następstwo w czasie uzyskać można używając określonego słownictwa np.: wtedy, potem, później, z kolei, następnie, wcześniej, dawniej;

4. należy dbać o przejrzystość układu graficznego, stosować: odstępy i akapity;

5. opowiadanie musi mieć wstęp (ok. 1 części całości), rozwinięcie (ok. 3 części) i zakończenie (ok. 1 części);

Opis przedstawia tylko okoliczności: tło wydarzeń, wygląd osób i cechy przedmiotów lub osób. Ma charakter statyczny. Jedną z odmian opisu jest opis sytuacji. Statyczność zwykłego opisu zastąpiona jest w nim dynamiką obrazu, zbliżając opis sytuacji do opowiadania. Opis przedmiotu porównać można do rysunku, opis sytuacji przypomina fragment filmu. Opisując sytuację, nie należy zapomnieć o przytoczeniu wyglądu bohaterów i sposobu wykonywanych czynności.

CHARAKTERYSTYKA POSTACI - powinna zawierać:

1. ogólną prezentację postaci - kto to jest, wiek, zawód …

2. opis wyglądu zewnętrznego i zachowania (charakterystyka zewnętrzna)

3. opis cech charakteru, postawy moralnej, sposobu przeżywania, myślenia, poglądów, uczuć, usposobienia (charakterystyka wewnętrzna)

4. ocena postaci, stosunek piszącego do postaci;

Odmiana charakterystyki jest charakterystyka porównawcza - czyli równoległe zestawienie cech co najmniej dwóch bohaterów utworu oraz ocena ich życiowych postaw. Porządkując wypowiedź, najlepiej jest rozpocząć od przedstawienia podobnych cech. Następnie można opisać różnice i kontrasty. Nie należy pisać dwóch oddzielnych charakterystyk, lecz od razu porównać obie postacie.

LIST - właściwie zredagowany list powinien zawierać:

1. nagłówek - zwrot grzecznościowy (Droga Ciociu; Szanowna Pani …) opatrzony wykrzyknikiem lub przecinkiem,

2. wstęp - rozpoczęty od nowej linijki z wcięciem (akapitem):

Dziękuję za Twój list …

Wybacz, że tak długo nie pisałam …

3. rozwinięcie - poszczególne jego części zaczyna akapit

4. zakończenie (spodziewam się, że szybko odpiszesz …; przesyłam pozdrowienia …)

5. podpis (może być opatrzony dopiskiem: Twój …; Kochający …)

Zwroty do adresata piszemy wielką literą (zaimki Ty, Twój, Ciebie itp., określenia typu: Kolego, Pani, Przyjacielu …)

SPRAWOZDANIE, RECENZJA, REPORTAŻ:

SPRAWOZDANIE - to wierne zrelacjonowanie faktów i zdarzeń.

RECENZJA - to typ sprawozdania omawiającego konkretny utwór literacki, muzyczny plastyczny … Zawiera dwie części:

1. sprawozdawczą - przedstawienie treści utworu, jego rodowodu, informacji o autorze

2. oceniającą - przedstawienie zalet bądź wad utworu, ocena kompozycji, języka, stylu, zgodności zamierzeń z wykonaniem.

Każda recenzja jest sprawozdaniem, ale nie każde sprawozdanie jest recenzją.

REPORTAŻ - to sprawozdanie z wydarzeń, których autor był świadkiem lub uczestnikiem. Zawiera informacje oraz autorski komentarz. Jest to gatunek wypowiedzi publicystycznej, występujący np. w prasie, radiu, telewizji.

ROZPRAWKA - Jest to próba udowodnienia prawdziwości lub nieprawdziwości pewnej tezy.

Rozprawka nie opisuje ani nie relacjonuje faktów. Mamy dwa schematy:

I

1. teza (przedstawienie głównej myśli)

2. argumenty uzasadniające tezę

3. podsumowanie zawierające przytoczoną tezę

II

1. przedstawienie zagadnienia w formie przypuszczenia, hipotezy

2. argumenty, wyjaśnienie zagadnienia

3. sformułowanie udowodnionej tezy.

W uporządkowaniu wypowiedzi pomaga zestawienie argumentów od najsilniejszego do najsłabszego (lub odwrotnie). Argumentami mogą być odpowiednio dobrane cytaty. Należy ująć je w cudzysłów i podać źródło, z którego pochodzą.

WYPRACOWANIE - zanim przystąpimy do pisania należy przemyśleć temat, zdecydować, jakie treści zamieścić w swojej pracy. Należy zawczasu zaznaczyć potrzebne cytaty. Trzeba też pogrupować materiał: „od szczegółu do ogółu”, od ważnych do mniej ważnych itd. Praca musi mieć wstęp (ok. 1 części całości), rozwinięcie (ok. 3 części) i zakończenie (ok. 1 części). Nie należy powtarzać w zakończeniu treści ze wstępu. W wypracowaniu każda nowa myśl jest pisana od nowego akapitu. Należy stosować zabiegi ożywiające tekst takie jak w opowiadaniu.

---