3. Co to jest antropologia kulturowa? Wymień jej szkoły i ich przedstawicieli
Czym jest antropologia kulturowa?
Antropologia kulturowa jest jednym z głównych działów antropologii - czyli nauki społecznej, której przedmiotem badań jest społeczeństwo oraz wszystkie zjawiska i procesy w nim zachodzące. Jak sama nazwa wskazuje antropologia kulturowa zajmuje się badaniem kultury we wszystkich jej przejawach. Czasami antropologię kulturową nazywa się po prostu antropologią społeczną. Takie określenie szczególnie popularne jest w Wielkiej Brytanii. Można też spotkać inne terminy, takie jak: etnologia i etnografia.
Co bada antropologia kulturowa?
Bada prawa, które rządzą kulturą;
Bada, dlaczego ludzie zachowują się w danej kulturze w określony sposób;
Bada, jakim na przestrzeni lat kultura uległa zmianom;
Bada etniczną różnorodność kultur.
Jakie jest zadanie antropologii kulturowej?
Głównym zadaniem antropologii kulturowej jest analiza podobieństw i różnic kulturowych. Antropologia kulturowa akcentuje w badaniach to, że kultury nie są takie same, dlatego często ukierunkowana jest na zrozumienie kultury innego. Zakłada ona, że kultura europejska jest tylko jednym ze sposobów życia ludzi, ale są jeszcze inne, które nie należy uznawać za lepsze czy gorsze. Antropologia musiała przejść pewną drogą do takich poglądów. Nie zawsze była taka wyrozumiała i unikała negatywnych ocen innych kultur. Można się o tym przekonać, poznając szkoły antropologii kulturowej.
Szkoły antropologii kulturowej
Ewolucjonizm - w 1859 roku Darwin opublikował swoją przełomową książkę „O powstawaniu gatunków”. Poglądy Darwina na tyle zainspirowały badaczy, że pojęcie ewolucji zastosowali do badań kulturowych. O ile dla Darwina największym stadium rozwojowym istot żywych stanowi człowiek, o tyle dla ewolucjonistów najbardziej rozwiniętą kulturą jest kultura europejska. Według poglądów ich przedstawicieli - takich jak: Edward Taylor, Herbert Spencer, Johann Bachofen, Henry Morgan, Adolf Bastian, James John Frazer i John Lubbock - wszystkie kultury pierwotne dążą do takiego poziomu, jaki prezentuje kultura europejska. Według antropologów ta kultura kiedyś również była podobna do kultur pierwotnych, ale w przeciwieństwie do nich szybciej się rozwinęła. Stąd ewolucjoniści wysnuli wniosek, że każda kultura podlega takim samym procesom rozwojowym. W ostateczności takie poglądy sugerują jednak wyższość jednej kultury nad innymi. Tę tezę zanegowała następna szkoła antropologii kulturowej - dyfuzjonizm.
Dyfuzjonizm - szkoła ta rozwijała się w latach 30. I 50. XX wieku. Według badaczy, którzy reprezentowali tę szkołę - takich jak: Ferdynand Ratzel, Leo Frobenius, Fritz Graebner, Wilhelm Schmidt - motorem rozwojowym jednej kultury jest spotkanie z drugą kulturą. Z tego spotkania przez przenikanie elementów jednej z nich do drugiej tworzy się nowa jakość. Dla dyfuzjonistów moment spotkania z inną kulturą był dość istotny, ponieważ dzięki niemu zachodziły w kulturze pewne zmiany, uznane przez badaczy za pozytywne. Kolejna szkoła antropologiczna przeciwstawiła się zarówno ewolucjonizmowi jak i dyfuzjonizmowi.
Funkcjonalizm - to szkoła badawcza, od której zaczyna się tak zwana nowoczesna antropologia, która do dzisiaj ma wielu zwolenników. Funkcjonalizm powstała w latach 20. XX wieku. Zrodził się w Wielkiej Brytanii za sprawą Bronisława Malinowskiego i Alfreda Radcliffe-Browna. Według funkcjonalistów każde zjawisko kulturowe ma jakąś funkcję ważną dla całego społeczeństwa. Ponadto kultura jest narzędziem, które zaspokaja ludzkie potrzeby i wpływa na zachowanie ludzi. Według funkcjonalistów wszystkie kultury ludzkie są sobie równe, ponieważ wszystkie spełniają swój zasadniczy cel, którym jest zaspokajanie ludzkich potrzeb. Bronisław Malinowski spopularyzował nowy styl pracy antropologicznej. Do jego czasów powszechne było wysnuwanie teorii na podstawie dostępnych lektur i analizie tekstów. Malinowski zaproponował niestosowaną szeroko wtedy pracę badawczą w terenie. Chciał, żeby antropolodzy opuścili swoje gabinety i udali się w podróż do ludów, które ich interesowały. Tym samym antropolodzy mieliby okazję poznać świat widziany oczami tubylca, uchwycić sposoby jego myślenia i odczuwania oraz zrozumieć, co się za nimi kryje. Konsekwencją takiej postawy było ustalenie, co jest normą, zwyczajem i powszechną regułą obowiązującą w badanej społeczności.
1