Cechy istot żywych:
autoreplikacja - zdolność do reprodukcji
autoregulacja - zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji chemicznych
Składniki życia: białka (z aminokwasów, które powstaja w warunkach zasadowych), kwasy nukleinowe (DNA, RNA), enzymy
Zakłada się, że życie nie mogło powstać wcześniej niż 4 mld lat temu. 3,8 mld lat - pierwsze ślady komórek bakteryjnych (pierwsze znane formy życia).
Z kosmosu przybyły proste związki org (np. aminokwasy)
Jak te proste związki przekształciły się w komorki?
1 nagromadzenie prostych czasteczek - monomerów w glebi oceanów, na ladzie w
podlozu ilastym
2 monomery zaczely się laczyc - powstały polimery
3 wytworzenie zewn blony, powstalo wewn mikrosrodowisko
4 mechanizm który dostarcza energii:
energia z reakcji chemicznych wewn
homotrofy - czerpia energie z reakcji chemicznych
energia z zewn
5 przekazywanie inf umożliwiające powielanie Komorek
Niezbędne do zycia: odpowiednia temp, odpowiednia wielkość planety
Powstanie życia na Ziemi musiało się odbywać w rejonach odizolowanych od atmosfery (nie było fotosyntezy), w której co prawda mało, ale był tlen. Miejsca te musiały być też poza wpływem promieniowania ultrafioletowego. Cechy te spełniają obszary grzbietów oceanicznych. Jest tam ciepło (w niektórych miejscach bardzo ciepło), woda mogła rozpuszczać różne związki organiczne, które potem stanowiły pokarm dla pierwszych organizmów (fosfor, nikiel, cynk).
Królestwa Istot Żywych:
* Prokarioty: ich komorki nie maja jądra
archeobakterie - pierwotne bakterie
ich zapis genetyczny sięga 3,8 mld lat temu, mają duże możliwości przystosowawcze do różnych niesprzyjających środowisk (dziś też są), np. w gejzerach, środowiskach beztlenowych lub skrajnie kwaśnych
eubakterie - właściwe bakterie
Obie formy spotykamy w skamieniałościach. Nie mają jądra, a materiał genetyczny jest rozproszony po całej komórce; skutkuje to tym, że cały materiał genetyczny jest przekazywany potomstwu.
Formy nitkowate, zwykle w środowiskach wodnych
Tworza struktury: stromatolity - od 2,8 mld
np. cyjanobakterie.
Rozróznia się je za pomoca badan chemicznych i genetycznych
* Eukarioty: mają jądra z materiałem genetycznym, ma to takie konsekwencje, że potomek otrzymuje ½ materiału genetycznego rodzica X i ½ rodzica Y. Stwarza to szerszy zakres możliwości zmiany kodu genetycznego w następnych pokoleniach, zapewnia różnorodność.
Pojawiają się 1,5 mld
Protista:
Jednokomórkowe
wielokomórkowe
pierwotniaki (ameby, wiciowce, pantofelki), które nie mają szkieletu;
pierwotniaki ze szkieletem (otwornice od kambru, promienice);
glony jednokomórkowe (bruzdnice, okrzemki, nanoplankton wapienny);
glony wielokomórkowe (zielenice)
4 Grzyby:
drożdże (formy jednokomórkowe);
borowik (formy wielokomórkowe).
Absorbują pokarm z obumarłych organizmów
Rośliny: ewoluowały z glonów wielokomórkowych i przeszły ze środowiska wodnego do lądowego,
od roślin nienaczyniowych (mchy, paprocie)
do roślin naczyniowych (nagozalążkowe, okrytozalążkowe); naczyniowe wykształciły korzenie i łodygę;
dalej następuje rozwój ku roślinom nasiennym (od Dewonu, dominuja w Triasie)
Nagozalążkowe - sosna, świerk, jodła.
Okrytozalążkowe - drzewa owocowe (zaczynaja dominowac w Kredzie)
Zwierzęta:
bezkręgowce (bez kręgosłupa) i kręgowce (maja strunę kregową - z kręgosłupem).
Ciała mają zbudowane z tkanki (choć są wyjątki - gąbka np.)
# Bezkręgowce:
gąbki (nie maja tkanki), środowisko morskie, potem słodkowodne, poruszaja się poprzez
skurcze i rozkurcze tkanki
parzydełkowce, w tym koralowce (początki tkanki) (od ordowiku)
pierścienice
Stawonogi: owady, pająki, kraby, homary i wymarłe już trylobity (kambr - perm).
Mięczaki: jednotarczowce (z których wyewoluowały ślimaki), małże, głowonogi
(ośmiornice, kałamarnice, łodziki).
Ramienionogi (od sr kambru) są dziś nieliczne: zawiasowe i bezzawiasowe.
Szkarłupnie (rozgwiazdy)
Amonity - jura, wymieraja w Kredzie, razem z dinozaurami
belemity
# Kręgowce:
najstarsze kręgowce - konodonty - maja strunę grzbietową (która osłania nerw)
Gromady:
- ryby (sr i pozny kambr: Sylur)
pierwsze ryby zachowane w materiale geologicznym datowane są na środkowy paleozoik; miały szkielet, ale bez szczęk i cały z chrząstki. Potem ryby kostnoszkieletowe podzieliły się na ryby promieniopłetwe (w płetwach mają elementy kostne) i trzonopłetwe.
- płazy
Z ryb promieniopłetwych powstają płazy (pierwszy krok do wyjścia na ląd, ale jeszcze nie całkiem)
- gady - I gady to kotylozaury, pojawiaja się w Karbonie, zaliczamy dinozaury
- ptaki (od Jury)
- ssaki - od Triasu
stałocieplność, sierść, zęby, specyficzny rozwój embrionalny w ciele osobnika
rodzicielskiego, chów
funkcjonują już w mezozoiku, ale zdominowane przez dinozaury.
Dzielą się na stekowce (składają jaja), torbacze (rodzą się, ale niezdolne do życia bez rodzica), ssaki łożyskowe (to my).
Grupy Taksonomiczne:
królestwo: zwierzęta
typ: strunowce
gromada: ssaki
rząd: naczelne
rodzina: człowiekowate
rodzaj: człowiek (homo)
gatunek: człowiek rozumny (homo sapiens)
Ewolucja: rozwój filogenetyczny, proces stopniowych przemian roślin i zwierząt. W toku ewolucji następują przeobrażenia budowy anatomicznej i cech fizjologicznych gatunku, co może doprowadzić do przekształcenia się jednego gatunku w nowy. Istotą ewolucji są zmiany składu genetycznego.
Dobór naturalny i dowody na istnienie ewolucji:
rozprzestrzenienie geograficzne,
dowody anatomiczne:
homologia (obecność u różnych zwierząt organów, które mają to samo pochodzenie, ale różne funkcje, np. ręka u człowieka i skrzydło u nietoperza),
obecność narządów szczątkowych,
embriologia (embriony różnych gatunków, np. żółw i pisklak) są bardzo podobne na najwcześniejszym etapie rozwoju embrionalnego,
genetyka
skamieniałości
Radiacja Ewolucyjna - gwałtowna ekspansja w krótkim czasie (geologicznym) określonej grupy roślin lub zwierząt; w jej wyniku powstają nowe gatunki lub rodzaje.
Trendy Ewolucyjne:
małoskalowe - przekształcanie się jednego gatunku w drugi (np. zmiana kształtu ostryg),
wielkoskalowe - np. rodzina koniowatych - ewolucja całego drzewa,
zmiana rozmiarów ciała - reguła Cope'a - też rozwój koniowatych,
nieodwracalność ewolucji - prawo Dollo.
Ewolucja nie zakłada istnienia duplikatów wymarłych gatunków
BEZKRĘGOWCE
GABKI - PORIFERA
- najprymitywniejsze org wielokomorkowe
dzielimy je na:
askon - najprymitywniejsze
sykon
leukon
- składają się z:
ektodermy - na zewn
mezynhymy
endoderma - wewn czesc sciany
- igły budujące wewn szkielet gąbek
monaksyny - pojedyncze
trójosiowe
lichnisko
tetraksony
triaktiny
nieregularne twory
- przykłady gąbek:
Porosphaera
niewielkie, kuliste
brak wykształconego paragastra
Coleuptychium
Szkielet z krzemionki, igły - lichnisko
Paragaster zredukowany
Astylospongia
Szkielet z krzemionki
Od ordowiku do Syluru
KORALOWCE
- wyodrębniły się w Ordowiku
- skłądaa się z:
endodermy
mezoglei
ektodermy
i mezenterium - przegródki
+ czułek, gardziel, jama chłoniąco-trawiąca
dysk bazalny - nim się przyczepia do podłoża
(bo sa zaliczane do stułbiopławów, forma osiadłego polipa)
- kolonie koralowców
dendroidalne - przypominaja drzewo
Thamnophullum
cerioidalne - maja wspolne ciało
Hexagonaria
prokoidalne - koralowiny stykaja się ze soba ciałkami
Tarbellastraea
RAMIENIONOGI
- maja 2 skorupki: brzuszna i grzbietowa
- dziela się na 2 gromady:
zawiasowe - maja adduktory i diduktory
Horridonia - muszla wypukło wklęsła, ma długie kolce
Spirifer
Atrypa
bezzawiasowe - nie maja adduktorów (ale maja pole mięśniowe które otwiera muszle)
Lingula - od Ordowiku do wsp
- od małży różnią się tym ze jako skamieniałości ramienionogi maja zamknięte skorupki
STAWONOGI - Arthropoda
- ciała dwuboczne, symetryczne
- ciało zbudowane z segmentów
odnóża połaczone stawowo
czesc glowowa - cefalom
policzek ruchomy i nieruchomy
oko: plat wzrokowy i plat powiekowy
toraks
odnoża kroczne
egzopodit
endopodit
koksopodit
czesc ogonowa - pygidium
GŁOWONOGI
Łodzikowate
Od kambru gornego do wsp
Muszla z aragonitu
Maja 4 skrzela
Amonity
Maja 2 skrzela
Maja dodatkowy element: wieczko
Wszystkie wymarły w kredzie gornej
Rodzaje linii lobowych u amonitów
Belemnity
Posiadaja szkielet wewn
Rostrum - zbudowane z kalcytu i substancji org (koncholina)
Fragmokon - z aragonitu
Od Jury do Eocenu
Wielkie wymieranie
I na przełomie Ordowiku i Syluru - 50 % populacji wymarło
II na przełomie Dewonu/Karbonu - 30 %
III na przełomie Permu/Triasu - 60 % gatunków wymarło