Rzeczpospolita 04.10.07 Nr 232

Podatnik-urząd

TEMAT DNIA

Jak zaskarżyć do sądu decyzję fiskusa

Co może zrobić przedsiębiorca, który dostanie niekorzystne decyzje urzędu i izby skarbowej? Poskarżyć się do sądu. Musi mieć mocne argumenty, ale jeśli przedstawiciele fiskusa popełnili błędy, ma spore szanse na korzystne rozstrzygnięcie

Wzór skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego

Skargę do WSA możemy złożyć dopiero po decyzji izby skarbowej. To jej rozstrzygnięcie kwestionujemy, nawet jeśli powtarza wszystkie argumenty urzędu.

Miesiąc na przygotowanie argumentów

Na wniesienie skargi mamy 30 dni liczone od dnia doręczenia decyzji. Jeśli więc dostaniemy rozstrzygnięcie izby skarbowej 1 października, to skargę musimy złożyć najpóźniej 31 października. Gdy trzydziesty dzień to sobota lub dzień ustawowo wolny od pracy, koniec terminu przesuwa się na następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Oczywiście musimy pamiętać o potwierdzeniu złożenia skargi (dowód nadania na poczcie, potwierdzenie przyjęcia na kopii, gdy składamy ją osobiście). Jeżeli jesteśmy za granicą, możemy ją oddać w polskim urzędzie konsularnym.

Uwaga: skargę składamy za pośrednictwem izby skarbowej. Może ona naprawić swój błąd i ją uwzględnić (np. uchylając decyzję) do dnia rozpoczęcia rozprawy. Podatnik, który się pomyli i skieruje skargę od razu do sądu, może nie zmieścić się w terminie. Sąd wprawdzie przekazuje skargę do izby, ale przy liczeniu 30-dniowego terminu uwzględniana będzie data jej nadania przez sąd w urzędzie pocztowym. Warto więc pamiętać o właściwym adresacie.

Można wytłumaczyć spóźnienie

Jeśli nie zdążymy złożyć skargi w ciągu 30 dni, możemy wnioskować o przywrócenie terminu. Musimy jednak usprawiedliwić spóźnienie. Trzeba to zrobić w ciągu 7 dni od ustania przyczyny zwłoki. Jeżeli uprawdopodobnimy, że opóźnienie nastąpiło bez naszej winy, np. z powodu nagłej choroby uniemożliwiającej sporządzenie i wniesienie skargi, sąd powinien przywrócić termin.

Jak podkreśla się w doktrynie, "do niezawinionych przyczyn uchybienia terminowi zalicza się z reguły? powódź, pożar, inną katastrofę, przerwę w komunikacji, nagłą chorobę strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą, mylne poinformowanie strony przez sąd o terminie i trybie wniesienia środka zaskarżenia" (Hanna Knysiak-Molczyk, Przegląd Sądowy 7-8/2006, s. 122).

Podatnik musi mieć więc uzasadnione powody zwłoki. W postanowieniu z 2 października 2002 r. (V SA 793/02) Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że przywrócenie terminu może wchodzić w grę wtedy, gdy opóźnienie nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet czyniąc największy w danych warunkach wysiłek.

Czasami jednak przyczyny spóźnienia są bardziej prozaiczne. Jak czytamy w postanowieniu NSA z z 28 lutego 2005 r. (FZ 645/04): "dzień 11 czerwca 2004 r. wchodził w skład tzw. długiego weekendu. Jest notoryjnie wiadome, że w takie dni, których w ostatnich latach było po kilka rocznie, panuje chaos organizacyjny, jeśli chodzi o działanie administracji, sądów, instytucji usługowych. Obywatele nie są w sposób ogólnie dostępny informowani, które z tych instytucji - działających na ich terenie - będą miały wolne, które wprowadzą dyżury, a które będą normalnie pracowały. W takiej sytuacji nie można było skarżącemu mieszkającemu w miejscowości, w której poczty nie ma w ogóle - zarzucić winy w niedotrzymaniu terminu do wniesienia skargi".

Razem z wnioskiem składamy samą skargę.

Przede wszystkim trzeba wskazać błędy

W skardze musimy pokazać, w jaki sposób organy podatkowe naruszyły przepisy. Sąd nie jest jednak związany zarzutami, może więc uchylić decyzję z innych przyczyn niż wskazane przez podatnika.

Skarga do WSA nie jest tak sformalizowana, jak kasacja. Sąd jest zobowiązany do uwzględnienia wszystkich błędów fiskusa, ale nie wiążą go ani wnioski podatnika, ani wskazana przez niego podstawa prawna.

W skardze nie trzeba precyzować, czy żądamy uchylenia zaskarżanej decyzji (w części bądź w całości), czy też stwierdzenia jej nieważności. Przepisy nie wymagają bowiem dokładnego określania swoich żądań. Wystarczy, że powołamy się na naruszenie prawa materialnego bądź procesowego. Jednak wiadomo, że zawsze lepiej określić swoje oczekiwania. Ze skargi powinno też jednoznacznie wynikać, w jaki sposób organ podatkowy naruszył prawo (np. złamał zasadę prawdy obiektywnej, nie zgadzając się na rozpatrzenie wniosków składanych w trakcie postępowania podatkowego).

Braki należy uzupełnić

Podstawowe elementy skargi to:
¦ oznaczenie właściwego sądu,
¦ dane skarżącego (imię i nazwisko lub nazwa, adres zamieszkania lub siedziba), jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
¦ określenie strony przeciwnej,
¦ wartość przedmiotu zaskarżenia,
¦ wskazanie zaskarżonej decyzji,
¦ określenie naruszenia prawa,
¦ podpis skarżącego (albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika),
¦ spis załączników.

Jeżeli reprezentuje nas pełnomocnik, do skargi trzeba dołączyć pełnomocnictwo. Konieczne są również odpisy skargi i odpisy załączników dla strony przeciwnej.

Gdy skarga nie spełnia wymogów formalnych, przewodniczący sądu wzywa do jej uzupełnienia w terminie 7 dni. Jeżeli nie zastosujemy się do wezwania, sąd odrzuci skargę.

Można zahamować egzekucję

Oprócz skargi możemy też złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji (także w tym samym piśmie). Powstrzymamy w ten sposób egzekucję, oczywiście pod warunkiem że sąd uwzględni nasz postulat. Powinien to zrobić, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.

Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 20 grudnia 2004 r. (GZ 138/04), chodzi o taką szkodę (majątkową oraz niemajątkową), która nie będzie mogła być wynagrodzona przez późniejszy zwrot wyegzekwowanego świadczenia.

Wstrzymać egzekucję może też izba skarbowa (także z urzędu) - w przypadku uzasadnionego ważnego interesu podatnika (np. gdy egzekucja zmusi przedsiębiorcę do likwidacji działalności) lub interesu publicznego (gdy będzie musiał zwolnić pracowników).

Izba skarbowa powinna wstrzymać wykonanie decyzji także w przypadku ustanowienia zabezpieczenia (o którym mowa w art. 33d ordynacji podatkowej, np. depozytu w gotówce) albo ustanowienia hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.

Sąd uchyla decyzję albo oddala skargę

Kiedy sąd uchyli decyzję izby skarbowej? Jeżeli stwierdzi:
¦ naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,
¦ naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania,
¦ inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Sąd może też oczywiście oddalić skargę. Nie może natomiast wydać orzeczenia pogarszającego sytuację skarżącego (w stosunku do ustalonej w decyzji podatkowej), chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżanej decyzji.

Skarżący musi zapłacić

Wniesienie skargi kosztuje. W sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne, pobiera się wpis stosunkowy. Jego wysokość uzależniona jest od wysokości należności pieniężnej .

Końcówki wpisu zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych. Do wartości przedmiotu zaskarżenia (także zaokrąglanego wzwyż do pełnych złotych) nie wlicza się odsetek i kosztów związanych z należnością główną.

W sprawach niedotyczących należności pieniężnych pobiera się wpis stały.

Wpis powinien być uiszczony przy wnoszeniu skargi (gotówką w kasie sądu lub na jego rachunek bankowy). Jeżeli skarżący nie dopełni tego obowiązku, zostanie wezwany do uiszczenia należnej opłaty w ciągu 7 dni. Po upływie tego terminu sąd odrzuci skargę.

Podatnicy znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej mogą skorzystać z tzw. prawa pomocy.

PRZEMYSŁAW WOJTASIK

Wzór skargi przygotował Wojciech Pietrasiewicz, doradca podatkowy w Baker i McKenzie

Fiskus musi się dostosować

Wydany przez sąd wyrok wiąże organy podatkowe, których działanie kwestionowaliśmy. Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 16 października 1997 r. (I SA/Po 263/97), obowiązek podporządkowania się ocenie prawnej wyrażonej w wyroku może być wyłączony tylko w wypadku istotnej zmiany stanu prawnego lub faktycznego. Jednak już w innej sprawie organy podatkowe nie muszą stosować się do wykładni sądu. Powinny brać jednak pod uwagę orzecznictwo sądowe, gdyż stanowi ono istotną wskazówkę interpretacyjną.

Ważne przepisy

Aby poznać zasady sporządzania skargi, musimy sięgnąć do następujących przepisów: ¦ ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270 ze zm.), ¦ ustawa z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (DzU nr 153, poz.1269), ¦ rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 221, poz. 2193 ze zm.), ¦ rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych (DzU nr 221, poz. 2192), ¦ rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępniania urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (DzU nr 227, poz. 2245).

Od kontroli do sądu

Przedstawiamy kolejny odcinek cyklu, w którym pokazujemy czytelnikom, jak się bronić przed fiskusem - od wszczęcia kontroli do rozstrzygnięcia w sądzie. Prezentujemy w nim prawa i obowiązki przedsiębiorcy, przebieg postępowania podatkowego, sposoby kwestionowania decyzji urzędu. Dzisiaj o tym, jak sporządzić skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Błąd pełnomocnika nie usprawiedliwia

Podatnik może działać przez swojego pełnomocnika. O tym, kto może nim zostać, mówi art. 35 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Jeżeli reprezentuje nas pełnomocnik, termin wniesienia skargi liczymy od doręczenia mu decyzji (postanowienie Sądu Najwyższego z 7 listopada 2002 r., III RN 191/01). Jeśli jednak zapomni o złożeniu skargi w ciągu 30 dni, sąd nie przywróci terminu.

Wojciech Pietrasiewicz, doradca podatkowy ze Spółki Doradztwa Podatkowego Baker & McKenzie Czy warto z najważniejszymi dowodami czekać aż do skargi sądowej? Niektórzy doradcy tak uważają, twierdząc, że organy podatkowe i tak wiedzą swoje i żadne argumenty ich nie przekonają. Moim zdaniem warto jednak być aktywnym już w trakcie postępowania podatkowego. W skardze faktycznie "wzmacniamy" argumentację przedstawioną organom podatkowym, uzupełniając orzecznictwo i poglądy doktryny. Warto podkreślić, że w skardze oprócz podania argumentów wspierających stanowisko podatnika należy skupić się na wskazaniu, w jaki sposób organy podatkowe naruszyły przepisy. W postępowaniu podatkowym łatwiej przeprowadzić dowody, a jeśli organy podatkowe ich nie uwzględnią, mamy podstawy do przedstawienia zarzutu naruszenia przepisów proceduralnych. Przed sądem możemy wprawdzie złożyć wniosek o uzupełniające postępowanie dowodowe z dokumentów, ale będzie pozytywnie rozpatrzony tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia wątpliwości, np. jednoznacznie przesądza o tym, że stan faktyczny jest inny niż ustalony przez organy podatkowe.

Ile za wpis stosunkowy
Wartość przedmiotu zaskarżenia	Wysokość wpisu
do 10 000 zł	- 4 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej niż 100 zł
ponad 10 000 zł do 50 000 zł	- 3 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej niż 400 zł
ponad 50 000 zł do 100 000 zł	- 2 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej niż 1500 zł
ponad 100 000 zł	- 1 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej niż 2000 zł i nie więcej niż 100 000 zł

---