Jakie warunki musza spełnic bakterie wskaźnikowe
Bakteriologiczna analiza sanitarna np.: wody ma za zadanie wykrycie obecności bakterii patogennych (chorobotwórczych) w niej występujących.. Najczęściej nie wykrywa się bezpośrednio różnych gatunków chorobotwórczych, tylko stosuje się pośrednią metodę badawczą, określaną jako metodę bakteriologicznych wskaźników sanitarnych. Polega ona m.in. na wykryciu w wodzie bakterii żyjących w przewodzie pokarmowym człowieka i zwierząt stałocieplnych, wydalanych na zewnątrz wraz z kałem; ich obecność w wodzie świadczy o możliwości zakażenia jej bakteriami chorobotwórczymi.
Podczas analizy mikrobiologicznej np.: wody niemożliwe jest badanie wszystkich
organizmów chorobotwórczych, dużo łatwiej jest analizować mikroorganizmy wskaźnikowe, którym najczęściej są bakterie .Aby dana bakterie mogły pełnić role takiego wskaźnika sanitarnego muszą spełniać następujące warunki:
1) występować stale w przewodzie pokarmowym oraz w kale ludzi i zwierząt, w
liczbach przekraczających liczbę bakterii patogennych,
2) liczebność bakterii wskaźnikowych w jelicie człowieka musi być duża,
3) powinny być to formy nieprzetrwalinkujące, co pozwala na wykrycie świeżego
zanieczyszczenia fekaliami lub ściekami
4) powinny charakteryzować się stałymi cechami biochemicznymi a ich identyfikacja
musi być możliwa przy użyciu łatwo dostępnych metod,
5) długość ich życia w środowisku zewnętrznym musi być dłuższa niż długość życia
gatunków chorobotwórczych,
6) nie powinny mieć zdolności namnażania się w środowisku wodnym
7) redukcja ich liczby podczas procesów uzdatniania wody takich jak koagulacja,
sedymentacja czy filtracja powinna być zbliżona do redukcji liczby mikroorganizmów
chorobotwórczych,
8) ich wrażliwość na stosowane środki dezynfekcyjne powinna być taka sama lub mniejsza od
wrażliwości mikroorganizmów chorobotwórczych,
Jako wskaźniki czystości wód zostały przyjęte, z uwagi na miejsce ich występowania i liczebność, tak zwane wskaźniki sanitarne, do których należą Escherichia coli, Enterococcus faecalis i Clostridium perfringens, przy czym w większości krajów wskaźnikiem obligatoryjnym jest Escherichia coli. Jest też ona najbardziej wiarygodnym wskaźnikiem, ponieważ jej obecność wskazuje na świeże zanieczyszczenie kałowe i możliwość wystąpienia towarzyszących im bakterii chorobotwórczych pochodzenia jelitowego [15, 23, 30]. Paciorkowce kałowe (enterokoki) przeżywają dłużej w środowisku niż Escherichia są bardziej oporne na działanie chloru, ale zdają egzamin jako wskaźnik czystości kąpielisk. Stwierdzono zależność pomiędzy stężeniem paciorkowców kałowych w wodzie a zachorowaniami osób kąpiących się [23]. Obecność Clostridium perfringens, z uwagi na przetrwalnikowanie tych bakterii jest wskazówką, że zanieczyszczenie fekaliami miało kiedyś miejsce [15, 23, 30]. Uważa się, że gatunek ten może być dobrym wskaźnikiem zanieczyszczenia wód pierwotniakami Giardia i Cryptosporidium [23]. ,
Od lat wskaźniki sanitarne spełniają swoją rolę ostrzegawczą przed zakażeniami, ponieważ występuje istotna zależność pomiędzy liczebnością bakterii wskaźnikowych w wodzie a ilością mikroorganizmów chorobotwórczych
Podstawowe badania mikrobiologiczne wody w kąpieliskach obejmują: liczbę bakterii grupy coli i coli typu kałowego w 100 ml wody oraz liczbę paciorkowców kałowych w 100 ml i obecność bakterii z rodzaju Salmonella w 1000 ml wody [
(Wskaźnikami sanitarnymi są najczęściej bakterie z grupy coli, a ich głównym ich przedstawicielem : pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), jak również paciorkowce kałowe
(enterokoki) z typowym gatunkiem (Enterococcus faecalis)- który charakteryzuje się znacznie dłuższą przeżywalnością w wodzie, dzięki czemu jesteśmy w stanie określić świeży stopień zakażenia kałowego wody. Często również wykorzystywane są beztlenowce przetrwalnikując np. Clostridium perfringens)