1.co to jest ekonomia

Ekonomia: nauka o kategoriach i prawach ekonomicznych dotyczących procesu gospodarowania tj. produkcji, dystrybucji, konsumpcji, wymiany, w których najważniejszym i najistotniejszym problemem jest jak dzielić skończone i ograniczone zasoby między różnorodne cele spełniając przy tym wymogi racjonalnego gospodarowania.

Termin ekonomia pochodzi z greckiego οίκος (oikos) - dom i νομος (nomos) - prawo, reguła. Pierwszy raz pojawia się u Ksenofonta, (taki tytuł nosi jedno z jego dzieł). Ksenofont rozumiał oikonomikos jako kierowanie gospodarstwem domowym.

Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość dóbr. Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym a sprzedającym oraz analizą rynku.

2.co to rynek ( wzajemne relacje popytu,podazy)

Rynek to system współzależnych transakcji kupna i sprzedaży dobra. Handel odbywa się ciągle lub periodycznie. Transakcje są zawierane w wielu miejscach lub w jednym budynku. Cenę ustala się np. przez licytację, targ, naklejenie nalepki. Na rynku zawsze pojawia się popyt i podaż, a zwykle także cena równowagi.

POPYT: ilość dóbr i usług, jakie konsumenci chcą i mogą nabyć po danych cenach w danum okresie, przy innych wielkościach niezmiennych.

Prawo popytu: założona, ujemna zależność między ceną a ilością dobra, przy innych warunkach niezmiennych. Oznacza to, że spadek ceny dobra powoduje, że staje się ono relatywnie tańsze (efekt substytucji), spadek ceny powoduje wzrost siły nabywczej konsumentów (efekt dochodowy)

WIELKOŚĆ POPYTU-krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a wielkością popytu. Ma nachylenie ujemne ze względu na działanie prawa popytu. Zmiana wielkości popytu to skutek zmian cen.

ZMIANY POPYTU są wywoływane przez zmiany: dochodów konsumentów, cech innych dóbr, oczekiwań konsumentów, ilości konsumentów na rynku, gustów konsumentów, czynniki losowe.

POPYT POTENCJALNY to, co chcemy nabyć po wszystkich cenach, w danym miejscu i czasie lecz nas na to nie stać

POPYT EFEKTYWNY to co chcemy nabyć po wszystkich cenach, w danym miejscu i czasie i na to nas stać.

POPYT NA DOBRO ZALEŻY OD: ceny dobra, dochodów, cen dóbr komplementarnych i substytucyjnych, gustów, preferencji, mody, syt. demograficznej i politycznej, akcji marketingowej form i reklam.

PODAŻ ilość towaru, jaką są gotowi dostarczyć producenci po rozmaitych cenach, w określonym miejscu i czasie. Jest ona analizowana tu i teraz, z obecnie dostępnych surowców. WIELKOŚĆ PODAŻY ilość towaru jaką są gotowi dostarczyć producenci po jednej cenie w określonym miejscu i czasie.

DETERMINANTY PODAŻY: cena dobra x (wszystkie koszty składników + marża), ceny czynników wytwórczych, postęp techniczny, blokady instytucjonalne.

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ to taka cena, przy której rozmiary zapotrzebowania (popytu) są równe ilości oferowanej (podaży). Graficznie powstaje ona w punkcie przecięcia się podaży i popytu. Gdy cena różni się od ceny równowagi, kupujący lub sprzedający są motywowani do zmiany zachować, która w końcu powoduje zrównoważenie rynku.

NIERÓWNOWAGA RYNKOWA wynikająca z nadwyżki rynkowej. Nadwyżka: to ilość, o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy określonej cenie. Ma miejsce, gdy cena jest wyższa od ceny równowagi. Niedobór rynkowy: to ilość, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży, przy określonej cenie.

3.cena maksymalna

CENA MAKSYMALNA (cena urzędowa, regulowana, pułap cenowy) to cena narzucona administracyjnie, powyżej której nie wolno sprzedawać danego dobra. Przykład: Ceny w socjalizmie (skutki: nierównowaga w gospodarce, niedobory), en. elektryczna, leki (skutki: dofinansowanie z budżetu) Skutkiem wprowadzenia ceny maksymalnej jest spadek produkcji i nadwyżka zapotrzebowania nad ofertą, co prowadzi do powstania czarnego rynku. Cena maksymalna jest niższa od ceny równowagi.

4.cena minimalna

CENA MINIMALNA to urzędowo ustalona cena, poniżej której nie wolno sprzedawać określonego dobra. Ma ona ochronić wybrane grupy producentów, np. zapobieganie nadmiernemu spadkowi cen produktów rolnych.

Skutki: nadwyżka i postępująca nierównowaga, oderwanie producentów od rynku.

Skutkiem ustalenia ceny minimalnej wyższej od ceny równowagi rynkowej jest zmniejszenie się zapotrzebowania i wzrost oferty. Nie wszyscy sprzedawcy sa w stanie wtedy sprzedać towar. Państwo może wtedy racjonalizować produkcję, ograniczając wielkość podaży i dzieląc ją między producentów, albo wykupić nadwyżkę produkcji. Za pośrednictwem budżetu podatnicy dofinansowują rolników, którzy bez interwencji państwa nie byliby w stanie sprzedać swoich produktów po tak wysokiej cenie.

5.elastycznosc cenowa popytu, elastycznosc dochodowa poptu (jesli dochod wzrasta to popyt wzrasta)

Elastyczność cenowa popytu (Epd) na dobro to stosunek względnej(procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej( procentowej) zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiany ceny danego dobra bądź usługi. Można ją określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych.

Współczynnik elastyczności cenowej popytu jest zwykle ujemny. Zapotrzebowanie na dobro zmienia się odwrotnie do ceny. Im większa jest wartość bezwzględna współczynnika elastyczności, tym popyt jest bardziej wrażliwy na zmiany ceny.

Elastyczność dochodowa popytu: zmiany w zachowaniach konsumpcyjnych klientów wywołane zmianami dochodów. Wzór: Ed=% zmiana ilości dóbr x / % zmiana dochodów; Dla dóbr normalnych przyjmuje wartości dodatnie, przy czym dla dóbr podstawowych <1, dla luksusowych >1. Dla dóbr niższego rzędu jest ujemna.

Poziom współczynnika zależy od dostępności substytutów i dóbr komplementarnych, a także od zróżnicowania ich jakości.

6.formy prawne i organizacyjne przedsiebiorstwa

Własność prywatna pojawia się, gdy konkretne osoby rozporządzają całymi przedsiębiorstwami lub ich częściami, decydując o ich działaniu, mogąc je sprzedać, ponosząc odpowiedzialność za efekty pracy.

Własność kolektywna oznacza przekazanie praw do dysponowania i korzystania grupie osób gospodarujących wspólnie.

• Przedsiębiorstwa jednoosobowe

Jest ich najwięcej w gospodarce. W Polsce nazywa się je „osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą na własny rachunek w celu osiągnięcia dochodu”. Nadają ode rynkowi elastyczności. Nie mają odrębnej osobowości prawnej, za wszystkie zobowiązania firmy odpowiada właściciel.

• Spółki jawne

Spółka to przedsiębiorstwo należące do więcej niż 1 osoby. Jej właściciele, wspólnicy, mają ściśle określone prawa do dysponowania i do udziały w efektach działania firmy.

Spółki jawne nie maja odrębnej osobowości prawnej. Podobnie jak w przy. Firmy 1osobowej, wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy. Taka działalność wymaga zaufania.

• Spółki kapitałowe

Spółki kapitałowe inaczej niż firmy 1osobowe i spółki jawne, mają osobowość prawną. Są zdolne do czynności prawnych i mogą występować jako samodzielny podmiot gospodarujący. Spółkami kapitałowymi są spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

1. Spółki akcyjne: kapitał akcyjny spółek akcyjnych podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane (kupowane i sprzedawane) na giełdzie, brak dominującego właściciela, kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się współwłaścicielami spółki (akcjonariuszami). Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski (np.: w postaci dywidendy), zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów.

2. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (skrót - sp. z o.o.) Może być utworzona przez jeden lub kilku podmiotów (wspólników), w którym odpowiadają oni wobec wierzycieli spółki tylko do wysokości imiennych udziałów w spółce, zapisanych w umowie spółki. Prawo nie ogranicza liczby wspólników. Wspólnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna czy jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej (np. spółka jawna), z tym zastrzeżeniem tylko, że założycielem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być inna jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, a ich "ograniczoną" odpowiedzialność można co najwyżej odnieść do ryzyka ekonomicznego związanego z inwestycją w spółkę; spółka posiada osobowość prawną;

7.cele dzialnosci przeds.(maksymalizcja zysku,minimalizacje kosztow)

Celem działalności przedsiębiorstw jest maksymalizacja zysków.

Zysk to różnica utargu całkowitego i kosztu całkowitego

Utarg całkowity to wartość dóbr sprzedanych przez przedsiębiorstwo w pewnym okresie.

Koszt całkowity to suma wartości czynników produkcji zużytych w tym okresie co utarg.

Maksymalizacja zysków: celem działania każdego przedsiębiorstwa jest zarabianie pieniędzy (maksymalizacja utargu i minimalizacja kosztów). Dzieje się to poprzez:

1. Zwiększenie przychodów

2. Zmniejszenie kosztów

3.Maksymalizacja przychodów i zmniejszenie kosztów.

Najpopularniejsza metoda to restrukturyzacja.

8. roznice w rozwoju państwa, demokracja w spol., reżim, dyktatorstwo, ile demokracji tyle wolności na rynku

Równość oznacza, że ci, których wkład w efekt wspólnej pracy jest taki sam, mają równe dochody, a inni żyją godziwie. Efektywny jest stan, gdy nie można zwiększyć ilości żadnego dobra w czyimś posiadaniu, nie zmniejszając porcji któregoś z dóbr dla kogoś innego.
Państwo ustala ramy prawne, w których działa rynek. Ich najważniejszą częścią są prawa własności. Państwo ustanawia też wiele innych ogólnych i szczegółowych norm prawnych.

Przyczyną interwencji państwa w gospodarce sa pozytywne i negatywne efekty zewnętrzne. Występują one wtedy, gdy ktoś wpływa na koszty lub użyteczność innych inaczej niż za pośrednictwem cen. Państwo stara się skłonić przedsiębiorstwo do wytwarzania optymalnej ilości efektów zewnętrznych. Tłumi wahania koniunktury, czyli cykliczne wahania wielkości produkcji, bezrobocia i tempa inflacji. Posługuje się przy tym polityką budżetową i pieniężną.

Decydowanie większością głosów nie zapewnia bezproblemowej zmiany preferencji głosujących w odpowiednie działania, więc państwo również może się okazać zawodne. Społeczeństwo i jego reprezentanci stoją w obliczu problemu pana i sługi. Przyczyną tego może być m.in. paradoks głosowania, wynik środkowego wyborcy i ukryte porozumienie.

9.na czym polega konkurencja doskonała.

KONKURENCJA DOSKONAŁA to rynek, na którym działa wielu producentów i konsumentów, nie ma barier wejść, a produkt jest jednorodny, o czym powszechnie wiadomo. Nabywcy i sprzedawcy nie mają wpływu na cenę.

Wymaga to spełnienia 4 warunków:

1. nabywców i sprzedawców musi być wielu,

2. Produkt musi być jednorodny

3. Odbiorcy muszą wiedzieć o tym, że jest jednorodny, musza być dobrze poinformowani.

4. Nie może być barier wejścia.

Krzywa popytu jest pozioma, a krzywa podaży pokrywa się z krzywą kosztu krańcowego

10.konkurencja monopolistyczna

KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA to rynek, na którym działa wielu producentów i konsumentów, nie ma barier wejść, lecz produkt nie jest jednorodny. Stanowi mieszankę konkurencji doskonałej i monopolu.

Aby powstała wystarczy spełnić 3 warunki:

1. nabywców i sprzedawców jest wielu,

2. nie ma barier wejścia,

3. produkty są bliskimi substytutami.

Popyt jest elastyczny

11.Rynek pracy- rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z 1str znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z 2str przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej.

Model idealnego rynku pracy:

1)Pracodawca i pracobiorca są wolni w swoich wyborach,

2)Pracodawca posiada swobodę wyboru kandydata na stanowisko pracy, a pracobiorcy nie rezygnują z zajmowanego miejsca pracy.

Istnieje silna konkurencja między pracodawcami o produkty oraz między pracobiorcami o pracę (konkurencja to prawidłowa sytuacja rozwojowa). Rynek pracy winien być przejrzysty (tak żeby wiadomo było gdzie jest praca, a gdzie jej nie ma). Opłata za pracę: jest różna, łatwo się dostosowuje do podaży i popytu, jej giętkość jest ograniczona przez związki zawodowe, jest względna ponieważ zależy od kraju.

Rodzaje rynków pracy:

1. podział według "statusu prawnego" pracy:

• rynek oficjalny - gdy osoba pracuje zgodnie z prawem, a z jej płacy pobiera się składki ZUS, składki zdrowotne, itp.

• szara strefa (tzw. "praca na czarno"): uzyskiwanie dochodów bez odpracowania żadnych składek - jest to korzystne dla pracodawcy, z kolei dla pracobiorcy jest niekorzystne ponieważ: nie może "narzekać" na nieuczciwego pracodawcę, gdy ulegamy wypadkowi, za koszty leczenia płaci sam, brak składek na emeryturę. przewiduje się, że w Polsce ok. 30-40% Polaków zarabia na czarno!

podział według zasięgu rynku pracy:

• rynek lokalny - praca w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania (do 60-70 km)

• rynek regionalny - dotyczący całego regionu (np. województwo)

• rynek krajowy - dotyczący całego kraju

• rynek zagraniczny - praca poza granicami kraju ojczystego

Aktywni zawodowo - pracujący + bezrobotni (ich liczba wzrasta wraz ze wzrostem płac)

Bierni zawodowo - emeryci, uczniowie itp.

Pracujący - osoby, które w tyg wyk przez co najmniej 1 godz pracę zarobkową + os które nie pracowały z powodu strajku, choroby przerwy w działalności zakładu itp. (niektórych krajach - siły zbrojne)

Bezrobotni - 1) nie pracowali w ciągu badanego tygodnia 2) przez 4 tyg aktywnie poszukiwali pracy 3) byli gotowi i mogli podjąć pracę 4) osoby czekające na rozpoczęcie znalezionej już pracy

12.Rynek kapitału- Rynek kapitału dzieli się na

a)rynek kapitału rzeczowego (hale produkcyjne, maszyny, surowce produkcyjne) oraz usług z nim związanych

b)rynek kapitału finansowego (pieniądz, papiery wartościowe) i usług z nim związanych.

Nakłady na zachowanie i powiększenie zasobu dóbr kapitałowych nazywamy inwestycjami. Inwestycje odtworzeniowe pozwalają zachować, a inwestycje netto - powiększyć zasób dóbr kapitałowych. Inwestycje netto i inwestycje odtworzeniowe stanowią łącznie inwestycje brutto. Aby przedsiębiorstwo stać było na inwestycje netto konieczny jest kapitał finansowy. Kapitał finansowy stanowią płynne aktywa, służące finansowaniu produkcji dóbr. Co się z tym wiąże, w znacznej części kapitał finansowy służy do zakupienia kapitału rzeczowego. Cenę kapitału określa stopa %

13.Rola państwa w gosp.- Państwo odgrywa istotną rolę we współczesnej gospodarce opartej na mechanizmach rynkowych. Polega ona na stworzeniu programu gospodarczego wraz z narzędziami oddziaływania na proces gospodarczy, czyli polityki gospodarczej. Państwo i jego funkcje są reprezentowane przez rząd. Wobec tego polityka gospodarcza odnosi się do problemów ekonomicznych oraz sposobów ich rozwiązania przez rząd. Podstawowym zadaniem państwa, a więc rządu, w gospodarce rynkowej jest przede wszystkim stworzenie warunków do realizacji wzrostu gospodarczego kraju oraz wzmocnienie jego pozycji w systemie gospodarki światowej. W tej sytuacji państwo pełni funkcje interwencyjne w zakresie polityki gospodarczej.

Funkcje interwencyjne to:

• ochronna zewnętrzna (polityka celna chroni produkcję krajową przed zagraniczną konkurencją),

• ochronna wewnętrzna (zwalczanie praktyk monopolistycznych i obrona konkurencji, a także łagodzenie skutków nierównej siły ekonomicznej różnych gałęzi gospodarczych),

• stabilizacyjna (utrzymanie na bezpiecznym poziomie wahań bezrobocia i inflacji),

• ekonomiczno-rozwojowa (stymulowanie tempa wzrostu poziomu gospodarczego i wpływanie na pożądane zmiany strukturalne w gospodarce),

• społeczno-socjalna (podział produktu krajowego brutto, obrona i ochrona części społeczeństwa żyjącego z pracy najemnej oraz walka z bezrobociem)

• społeczno-usługowa (świadczenie usług socjalnych, np. ochrona zdrowia, pomoc społeczna, ochrona rodziny).

14.Zawodnośc państwa- Decydowanie większością głosów nie zapewnia bezproblemowej zmiany preferencji głosujących w odpowiednie działania, więc państwo również może się okazać zawodne. Społeczeństwo i jego reprezentanci stoją w obliczu problemu pana i sługi. Przyczyną tego może być m.in. paradoks głosowania, wynik środkowego wyborcy i ukryte porozumienie.

15.Produkt narodowy-netto, PNN - miara efektów rocznej działalności gospodarki, rozumiany jako różnica produktu narodowego brutto oraz wartości amortyzacji kapitału trwałego.(PNN = PNB - amortyzacja) PNN w cenach rynkowych jest równy PNB pomniejszonemu o amortyzację, czyli o wartość zużycia narzędzi pracy. - brutto- miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.

PNB=K+I+G+En+Dn

K - konsumpcja I - inwestycje G - wydatki rządowe En - eksport netto, czyli eksport-import Dn - dochód netto obywateli za granicą

16.Dochód narodowy-to suma dochodów wszystkich podmiotów, uzyskanych z wykorzystania czynników produkcji (ziemia, praca, kapitał), równa całkowitej wartości wytworzonych dóbr i usług. Podział dochodu narodowego:

1) Pierwotny - odbywa się w miejscu wytworzenia dochodu, np. w przedsiębiorstwie; nie dzieli się między pracowników i przedsiębiorców. W wyniku podziału pierwotnego tworzą się płace pracowników najemnych i zyski przedsiębiorstwa.

2) Wtórny - tworzony poprzez rynek (mechanizm rynkowy - system cen) i budżet państwa (system podatków). W wyniku podziału wtórnego tworzy się dochody właścicieli przedsiębiorstw i jednostek usługowych, pracowników sfery nieprodukcyjnej i państwa.W wyniku podziału wtórnego dochody otrzymują trzy grupy podmiotów.

Jeżeli państwo dysponuje własnymi dochodami, realizuje zadania polityki gospodarczej i społecznej: a)finansuje administracje państwową, wymiar sprawiedliwości, ochronę porządku publicznego;

b)obronę narodową, powszechną oświatę publiczną, naukę i kulturę;

c)obciążenia z tytułów kredytów zagranicznych, publiczną ochronę zdrowia i opiekę społeczną.

Zadania te wynikają z koncepcji państwa dobrobytu, które przychodzi z pomocą swoim obywatelom.

3) Ostateczny - tworzy się fundusz konsumpcji (zaspokajanie potrzeb) i akumulacji (powiększanie możliwości produkcyjnych), który tworzy się za pomocą redystrybucji dochodów, podatków i kredytów.

17.Rynek pieniądza-rynek, na którym dochodzi do konfrontacji podaży środka płatniczego (M^S) z popytem (M^D)

18.Inflacja- podnoszenie cen dóbr w gospodarce; wzrost przeciętnej ceny dóbr w pewnym okresie Rodzaje inflacji: Czysta- wzrost cen wszystkich dóbr i czynników produkcji w jednakowym tempie Pełzająca (jednocyfrowa), nie powoduje zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddająca się kontroli; Krocząca (dwucyfrowa)- ujawnia tendencję do wymykania się spod kontroli i przyspieszania swojego tempa Galopująca - narastanie zakłóceń w procesie reprodukcji makroekonomicznej. Następuje osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie następuje „zachorowanie” wzrostu gospodarczego. Hiperinflacja (tzw. histeryczna lub szalejąca) -bardzo szybki wzrost cen, który uniemożliwia sterowanie procesami gospodarczymi Stagflacja - zjawisko wzrostu tempa inflacji przy utrzymaniu stałego poziomu PKB (przy zerowym wzroście gospodarczym); inflacja której towarzyszy zmniejszenie produkcji i wzrost bezrobocia Deflacja- ceny dóbr spadają Inflacja popytowa-spowodowana gwałtownym wzrostem popytu w gosp.prowadzi do wzrostu cen dóbr Inflacja kosztowa-wzrost kosztów produkcji, spowodowany np.duża podwyżką wynagrodzeń,wzrostem ceny ważnego surowca, dzieli się na inf. importowaną(wzrost cen towarów sprowadzanych z zagranicy powoduje podniesie cen krajowych)

19.Wzrost gosp.-zwiększenie się realnej wartości produkcji w gospodarce. Tempo tego procesu jest nazwane stopą wzrostu gospodarczego

Czynniki wzrostu gospodarczego:

1)Praca (w ujęciu ilościowym - podaż pracy, jak i jakościowym - dyscyplina pracy, wykształcenie, kwalifikacje motywacja)

2)Zasoby naturalne (ziemia, zasoby mineralne, paliwa, jakość środowiska)

3)Kapitał - środki wykorzystywane w procesie produkcji [kapitał rzeczowy (maszyny, fabryki, drogi), kapitał finansowy, kapitał ludzki]

4)Technologia (nauka, technika, zarządzanie, przedsiębiorczość).

Zależność pomiędzy czynnikami wzrostu gospodarczego przedstawia funkcja produkcji:

Q=A f(K,L,R), gdzie:

Q - produkcja K - produkcyjne użycie kapitału L - nakłady pracy R - nakłady zasobów naturalnych A - poziom technologii w gospodarce

---