1. BADANIA W PEDAGOGICE SPOŁECZNEJ; PROCESUALNOŚĆ I TEMPORALNOŚĆ - CECHY BADANIA I DZIAŁANIA

Jest to związane z kategorią czasu (indywidualny, zbiorowy, społeczny). Z tego punktu widzenia można mówić o następujących orientacjach badań:

- orientacja prezentystyczna (teraźniejsza) - tu i teraz, analiza z dnia na dzień jest obecna w badaniach robionych pospiesznie na zlecenie innych (Np. badania OBOP). Badania pozwalają na zdefiniowanie i określenie przedmiotu badania.

- orientacja historyczna - pozwala na spokojne spoglądanie w przeszłość, na znajdowanie w niej obecnego kierunku działania i pogłębianie kierunku określonego działania o doświadczenia innych. Badania na zdefiniowanie przedmiotu badań przez uzasadnienie.

- orientacja procesualności - wymaga połączenia 1 i 2 (=temporalność) pozwala na pełniejszą identyfikację przedmiotu badania, ale osadzone zarówno, tu i teraz, jak i w przeszłości , zarówno indywidualnej jak i społecznej.

2.FUNKCJA INTEGRACYJNA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ ZWIĄZKI Z INNYMI DYSCYPLINAMI (PLURIDYSCYPLINARNOŚĆ, INTERDYSCYPLINARNOŚĆ, CZY TRANSDYSYPLINARNOŚĆ). EKLEKTYZM CZY ŁĄCZENIE RÓŻNYCH ELEMENTÓW?

Według Kamińskiego nauka jest w ciągłym rozwoju. Nowe dyscypliny wyznaczają się często poprzez nadbudowę teorii nad praktycznymi działaniami. Bywa też, że nowa dyscyplina powstaje z dawno już istniejącej dyscypliny. Może to się dziać w drodze krzyżowania się dyscyplin.. Zwykle powstaniu nowej dyscypliny towarzyszy wiele przyczyn (przeobrażenia kulturowe i społeczne Europy i Ameryki w XIX w. wywołane przez postęp techniczny i ruchy rewolucyjne). Zaczęła wyłaniać się pedagogika społeczna jako teoria zmierzająca do uogólnienia wychowawczego aspektu „warunków społecznych”, środowiskowych, ludzkiego życia i praktyki instytucji kulturalno-oświatowej, opiekuńczych, rekreacyjnych. Z pedagogiki czerpała: pierwsze zasoby wiedzy i inspiracje. Z socjologii: wiedzę jako z nauki pomocniczej. Z polityki społecznej: celowe działanie państwa. Pedagogika społeczna jest dziedziną ukształtowaną na pograniczu teorii wychowania (przejęła wiele ustalonych prawidłowości), socjologii (nauka pomocnicza, i teorii polityki społecznej (jako sfera działania w której maja zostać zaspokojone podstawowe, powszechne potrzeby materialne i kulturalne ludzi). Należy do kategorii nauk praktycznych obejmujących teorię praktycznego działania, projektu i realizacji. Są to nauki oparte na wnioskowaniu indukcyjnym.

3.POJĘCIA KLUCZOWE-JĘZYK DYSCYPLINY: ŚRODOWISKO I PRZETWARZANIE

Środowisko(Radlińska) zespół warunków wśród których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, oddziaływujących stale lub przez czas dłuższy.

Środowisko(Znaniecki) to ogół grup i jednostek, z którymi w ciągu życia osobnik styka się prywatnie lub publicznie, bezpośrednio lub pośrednio, przelotnie lub trwale, osobiście lub rzeczowo.

Środowisko(Kamiński) to te elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społ. i kulturalnej, które działają na jednostkę stale lub przez czas dłuższy, albo krótko, lecz ze znaczną siłą, jako samorzutny lub zorganizowany system kształtujących się podniet.

Środowisko lokalne - teren przestrzennie wydzielony, w skład którego wchodzą prócz mieszkań, wszelkie urządzenia usługowe, socjalne, kulturowe, uzależnione od potrzeb i struktury społeczno-demograficznej mieszkańców; to gromada ludzi zamieszkująca ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólne wartości, tradycję, symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności i gotowych do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.

Otoczenie - obejmująca nas struktura szersza; zarówno stała, jak i zmienna, oddziałująca i nie działająca na jednostkę. Środowisko jest tą częścią otoczenia, która oddziałuje na jednostkę.

• 3 punkty widzenia na rolę środowiska w życiu jednostki:

• Determinizm H. Spencera-wedle którego istoty ludzkie w całej swej osobowości, jak wszystko co żyje, kształtowane są przez środowisko przyrodnicze

• Idealizm pedagogiczny F. Foerstera- jednostka sama kształtuje swój charakter, jest w stanie przezwyciężyć wpływ środowiska.

• Dialektyzm-punkt widzenia przyjęty przez pedagogikę społeczną, zakładający wzajemne oddziaływanie na siebie jednostki o środowiska.

Typologie środowisk (Radlińska)

- bezpośrednie i szersze

- obiektywne (to, po co jednostka może sięgnąć, instytucje pomocy z których dotąd nie korzystała) i subiektywne (to, którego wpływ odczuwamy)

- materialne i niematerialne

Zasada stosunku wychowawczego Radlińskiej: „aby skutecznie dawać, trzeba umieć czerpać siły z otoczenia. Jeśli chcemy przetwarzać stosunki, musimy sięgnąć po pomoc jakiś żywych sił, które tkwią w tym właśnie środowisku. Nie możemy zmieniać życia ludzi inaczej, niż w imię ideału, ale siłami człowieka.”

Na siły społeczne składają się:

- siły jednostkowe - przywódcy opinii społecznej w środowisku, realizatorzy pragnień zbiorowych, przodownicy w aktywności zbiorowej, promotorzy nowo powstających potrzeb, chętniej od innych asymilujący wartości kultury, aktywizujący otoczenie.

- siły zbiorowe- dynamiczne grupy społeczne, wzorcowe urządzenia i placówki, instytucje i ruchy społeczne.

Podczas aktywności społeczno-wychowawczej zwraca się uwagę na:

- wachlarz potrzeb indywidualnych i społecznych (warunkujących harmonijny rozwój jednostki), szukanie i wzmacnianie pozytywnych cech środowiska, (nie tylko naprawianie negatywnych) co jest podstawową zasadą pracy socjalnej

PRZETWARZANIE ŚRODOWISKA JEGO SIŁAMI

Radlińska, Kamiński przetwarzać środowisko społeczne by stało się środowiskiem wychowawczym, czyli zespołem bodźców ukierunkowanych celowo na wartości społeczno-moralne ich członków

• - rozpocząć przekształcanie na podstawie wiedzy i umiejętności wychowawców

• - trzeba pozyskać siły społeczne ludzi dla swoich poczynań i aktywizować szerokie kręgi społeczne

• - brak akceptacji środowiska = brak efektów

• - przebudowa to wprowadzanie nowych wartości lub eliminowanie starych negatywnych składników środowiska

• - gdy eliminacja niemożliwa Radlińska proponuje kompensację, dostosowaną do stopnia nasilenia braku i cech osoby której kompensacja dotyczy

• - pozytywne umotywowanie jest warunkiem powodzenia wszelkich prac społecznych - Radlińska, gdy zabraknie tego elementu to środowisko nie będzie nastawione na współpracę, powinien to rozbudzać wychowawca

• - trzeba budzić aspiracje, pragnienie przemian, ukazywać nowe, lepsze wzorce zachowań, instytucji, przełamywać bierność, mobilizować siły społ., eliminować „przerosty” (przesądy, złe nawyki, schemat. sposób myślenia)

4.SIŁY SPOŁ. ICH POSZUKIWANIE I WSPOMAGANIE (WSPARCIE SPOŁECZNE) POMOC W ROZWOJU CZY WYCHOWANIE?

Siły społeczne (Radlińska) -czynniki działające w środowisku w postaci uzdolnień jednostkowych i zbiorowych wyrażających się w działaniu. Wychowawca pożytkuje siły społ. środowiska i opiera na nich swoją działalność - rośnie efektywność wychowawcza.

- siły jednostkowe - przywódcy opinii społecznej w środowisku, realizatorzy pragnień zbiorowych, przodownicy w aktywności zbiorowej, promotorzy nowo powstających potrzeb, chętniej od innych asymilujący wartości kultury, aktywizujący otoczenie.

- siły zbiorowe- dynamiczne grupy społeczne, wzorcowe urządzenia i placówki, instytucje i ruchy społeczne.

Dyrektywy pedagogiki społecznej zalecają:

• -wspomagać siły istniejące

• -uruchamiać narastające

• -budzić utajone

Definicja PRACA OPIEKUŃCZA (Swithun, Bowers)

- sztuka w której wiedza życiowa i nauka o człowieku i środowisku, a także umiej. obcowania z ludźmi są użyteczne w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społ. dla ulepszenia wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska. Należy mobilizować siły jednostki, aby w miarę możliwości zapragnęła wziąć sprawy w swoje ręce, motywować ją do wychodzenia z trudnej sytuacji. Nie ma jednostek bez „sił”. Są tylko trudności w ich rozpoznaniu i doborze motywacji uruchamiającej je. Zadaniem lustracji społ. jest wykrycie zinstytucjonalizowanych oraz przejawiających się w dynamizmie jednostek sił i czynników naprawy (są to zarówno siły czynne i utajone). Według pedagogiki społecznej jest to podstawowe zadanie które polega na realistycznym planowaniu przeobrażeń tego co jest i wprowadzaniu nowych placówek i urządzeń. naturalnymi skupiskami sił społecznych są zwykle szkoły (szczególnie w typie szkól osiedlowych, ogniskujących społeczność lokalną, dzielnicowe domy kultury, większe zakłady pracy w ich funkcji socjalnej i kulturalno-oświatowej.

Według Radlińskiej siły społeczne to:

-istnienie jawnych bądź ukrytych wartości jednostek, grup, instytucji, które mogą być przydatne pedagogowi społ. w procesie aktywizacji wychowawczej środowiska

Próbowała powiązać siły społeczne z:

• -funkcją kompensacyjną wychowania - wykrywanie potencjalnych możliwości, niwelowanie braków środowiskowych, życia wychowanków, wspomaganie ich rozwoju, gdy są w niekorzystnej sytuacji społeczno-wychowawczej

• -funkcją animacyjną -spełniania jest przez jednostki i grupy szczególnie aktywne i zaangażowane w realizację prospołecznych idei

• -funkcją integracyjną - w grupie społecznej

Siły społ. w środowisku są realne współkształtują ludzkie postawy i zachowania, które usytuowane są w tzw. komponentach wychowawczych środowiska. Są to naturalne lub formalne systemy społeczno-kulturalne, których istnienie i funkcja związane jest z zaspokajaniem potrzeb jednostek i grup w kolejnych fazach ich rozwoju.

Komponenty:

• - instytucje wychowania naturalnego (rodzina, grupa rówieśnicza)

• - instytucje wychowania bezpośredniego (szkoła, klub, świetlica)

• - instytucje wychowania pośredniego (zakład pracy, kino, TV, książki)

Proces wychowawczy eg p.s. to pomoc w rozwoju. Wychowanie to pielęgnowanie rozwoju, uczenie sztuki poszukiwania i wyboru wartości istniejących, wzbogacanie wiedzy, wyrabianie sprawności w kierowaniu sobą i wykonywaniu pracy. Rozwój zaś to ukierunkowany proces zmian zmierzających przez określone fazy do osiągnięcia wyższych form strukturalnych i funkcjonalnych. Przez pomoc w rozwoju rozumieć można takie postępowanie wychowawcze, które wyraża się w organizowaniu sytuacji wychowawczych wspomagających wychowanie w optymalnym rozwoju biologicznym- socjologicznym- kulturowym.

5.TOWARZYSZENIE SPOŁECZNE, WIEK SPOŁECZNY, PRÓG ZAGROŻENIA ROZWOJU

Koncepcja progu założenia rozwoju(P.H.Chaumbart de Lauwe).

Próg założenia rozwoju-stopień zagrożenia kumulujący negatywne elementy środowi. życia jednostki. Wskazuje na poziom poniżej którego nie można zejść, gdyż rozwiną się wtedy bardziej negatywne objawy zagrożenia rozwoju.

Trzy progi rozwoju dziecka w rodzinie, biorąc pod uwagę natężenie cech zaburzających rozwój dziecka:

1)próg ostrzegawczy pod względem rozwoju:

• biologicznym charakteryzuje się tym, że warunki materialne rodziny nie wystarczają w opinii rodziców na zaspokojenie większości podstawowych potrzeb i w niewielkim stopniu potrzeb rozwoju,

• aspekcie zagrożenia rozwoju społeczno-wychowawczego, zaburzone nabywanie ról społecznych poprzez np. charakter i ilość pracy rodziców, atmosferę wychowawczą w rodzinie(brak zainteresowania rodziców, nadopiekuńczość).

• zaburzenia w rozwoju kulturowym rzadziej dostrzegane przez rodziców i wychowawców (np. rodzice nie rozwijają aspiracji, zainteresowań intelektualnych i estetycznych dziecka, aktywność kult. jest inspirowana siłami spoza rodziny o ile ma miejsce np. TV), dzieci nie uczęszczają w zajęciach pozalekcyjne i pozaszkolne

2) zaawansowany próg zagrożenia

• biologicznie to nasilenie negatywnych cech środowiska rodzinnego (2-3,5 os. na izbę) rodzice nie znają zasad higieny, żywienie dzieci nieregularne, ubranie zaniedbane, mała troska o stan zdrowia i rekreację

• społecznie to w rodzinach pełnych i niepełnych, dzieci 4-5 szt., skłócenie lub sytuacja przed rozwodowa, konflikty i zachowania dewiacyjne, czasem brak pracy, dzieci nie mają stałych obowiązków domowych poza nauką, brak miejsca do nauki, rodzice interesują się nią tylko gdy są niepowodzenia, rodzice słabo wykształceni, nie kontaktują się ze szkołą, dzieci czują się osamotnione, nie uczestniczą w rozmowach dot. spraw rodzinnych. Styl wychowawczy to chaotyczny despotyzm, niekonsekwencja.

• Kulturowe to problemy wychowawcze dzieci., niepowodzenia szkolne, zaburzona realizacja obowiązku szkolnego, rodziny wielodzietne, niepełne, ubóstwo kulturowe, nie budzą aspiracji, nie ma książek, raczej prasa, rodzice nie wprowadzają norm i zasad moralnych, niskie wykształcenie i aktywność wychowawcza(kultura to TV, radio)

3)krytyczny próg zagrożenia

• biologiczny to mały dochód, krytyczna sytuacja mieszkaniowa, prymitywne wyposażenie (bez windy i WC), dzieci nie mają własnego posłania, często chorują, deficyty rozwojowe, brak zainteresowania rodziców.

• społeczne to w rodzinach gdzie praca jest traktowana jako przymus zewnętrzny, rodzice nie pracują, dzieci przeciążone obowiązkami domowymi, przejmują obowiązki rodziców (opieka nad rodzeństwem), brak miejsca do nauki, rodzice słabo wykształceni, nie kontaktują się ze szkołą, dzieci czują się osamotnione, nie uczestniczą w rozmowach dot. spraw rodzinnych, atmosfera rodzinna napięta i konfliktowa i słaba więź dzieci z rodzicami lub silna więź z matką, styl. wychowania: liberalizm-brak rozumienia, dzieci wychowuje ulica

• kulturowy to rodzina nie budzi zainteresowań intelektualnych i estetycznych dziecka, brak książek, prasy, zainteresowaniem, czasem wolnym dzieci, rodzice bez wykształcenia, ubogi język, prymitywne zachowania, zabawy prowadzą do wykolejenia społ.

Gdy rodzina nie spełnia warunków do prawidłowego rozwoju biologiczno- socjologiczno-kulturowego dziecka pojawiają się zaburzenia w zachowaniu występujące stopniowo 3 fazy w zależności od wieku i natężenia negatywnych zachowań: wstępna, zaawansowana, patologiczna(działania resocjalizacyjne). Pierwszy objaw nieprawidłowości rozwoju to trudności wychowawcze w przedszkolu, potem w nauce.

WIEK SPOŁECZNY-istnieje rozbieżność między wiekiem kalendarzowym, a sytuacją życiową człowieka. Radlińska zwróciła na to uwagę i sformułowała kategorie:

1.Przyspieszony wiek społeczny -sytuacja życiowa wyprzedza wiek kalendarzowy

2.Opóźniony wiek społeczny - sytuacja życiowa poniżej wieku kalendarzowego

6.INSTYTUCJA SYMBOLICZNA I JEJ TWORZENIE W WYMIARZE AKSJOLOGICZNYM.

Instytucja to przestrzeń społeczna, którą można analizować bądź w niej działać lub działając w niej analizować. Pojęcie instytucji odnosi się do kategorii reguł i zasad konstytuujących życie społ. w danej placówce lub instytucjonalnym systemie.

- inst. wew. i zewn. (ze względu na założenie zmienności czy też sytuacyjności reguł i zasad)

- inst. utworzone lub a trakcie tworzenia (ze względu na możliwość wpływania na kształt i przemianę instytucji)

Instytucja może istnieć nie tylko w sensie realnym, może też być stanem wyobrażonym i symbolicznym.

Instytucja wg Castoriadisa to sieć symboliczna wzajemnie usankcjonowana w której krzyżują się w zróżnicowanych relacjach i proporcjach elementy realne i wyobrażalne. W instytucje wpisany jest konflikt między tym co realne, co istnieje i ulega zmianie, a tym co wyobrażone. Inst. to żywy organizm o własnej dynamice dążący do zrównoważenia elementów z rzeczywistymi, choć nie zawsze w stos. proporcjonalnym.

Instytucja jako „dusza” organizacji nigdy nie jest bezpośrednio uchwytna, Stanowi wynik skrzyżowania wyobraźni z realnością, określana jest jako ruch dzięki któremu siły społeczne materializują się w formie społ. co oznacza, że znajduje się nieustannie w trakcie tworzenia i zmiany.

„Żywa” inst. charakteryzuje się stałą opozycją między tym, co utworzone a tym co jest w trakcie tworzenia, w pojęcie instytucji na stałe wpisana jest permanentna zmiana. Jej atrybutem jest aktywność jej członków w wyniku której tworzy się, kształtuje, ustanawia reguły i normy składające się na instytucje.

Tworząc „nową” instytucję w „starej” zawsze odnosimy się do wyobrażonych kategorii norm i oczekiwań, które stymulują nas do zmiany i negacji istniejącego porządku. Tworzenie nowej instytucji wymaga odwołania się do rzeczywistego obrazu życia społ. uwarunkowań i możliwości i do realnych zewnętrznych norm i wartości. Tworzenie inst. wymaga uznania znaczenia jakie mogą mieć w tym procesie 2 jej rodzaje: wew. i zew. a także uznania ciągłej reinterpretacji

7.CZAS I PRZESTRZEŃ - ZNACZENIE W REFLEKSJI SPOŁECZNO -PEDAGOGICZNEJ.

Przestrzeń życia człowieka rozciąga się między dwoma perspektywami mikro i makro. termin jest używany w socjologii i oznacza coś otwartego, tworzywem, z którego powstaje środowiska życia.

Los człowieka jest kształtowany na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni:

- fizycznej - poszerza się dzięki możliwościom technicznym, przeobrażeniom społ., rozwojowi komunikacji i osiągnięciom nauki. Przedłużeniem p.f. jest przestrzeń -informatyczna - jest ukształtowana przez Internet i komputery. Zrodziło się określenie „cyberprzestrzeń” definiujące świat, który otwiera się przed człowiekiem dzięki powiązaniu na zasadzie dotyku z myślą. Powstanie cyberkultury wymaga rozszerzenia przestrzeni psychologicznej człowieka ponieważ komputer jest środkiem indywidualnego przekazu.

- terytorialnej- nie została oswojona przez człowieka, nie została wypełniona ani odniesieniami wynikającym z relacji międzyludzkich ani znaczeniami symbolicznymi

- społecznej -

- temporalnej - tworzona przez 3 kategorie czasu: teraźniejszość (przeciągające się chwilowe dziś), przeszłość (traktowana wybiórczo opiera się na stereotypach), przyszłość (czynnik motywujący do działania właściwie nie istnieje)

- historycznej - w której żyje współczesny Polak, wąska i nie pogłębiona nie wykorzystana do interpretacji teraźniejszości

-symbolicznej

- moralnej - zderzenie 2 sprzeczności: anomii, kryzysu, tradycyjnych zasad, 2. pojawienie się autorytetów takich jak J.P.II i Matka Teresa

- transcendentalnej - samoistne i osobiste poszukiwanie tożsamości, niezależnej od instytucjonalnie i oficjalnie wyznaczonych zasad i reguł. Poszukiwanie wspólnych elementów łączących różne religie. Są to dowody na to, że społ. czuje potrzebę wyjścia poza granice instytucjonalne.

Pojęcie przestrzeni w pedagogice jest używane zamiennie z pojęciem środowiska. Można w przestrzeni określić, zmierzyć dystans między rzeczami i osobami. W odniesieniu do środowiska wychowawczego jest to pojęcie najbliższe środowisku niewidzialnemu Radlińskiej. Kształt przestrzeni społ. w placówkach ma wpływ na przebieg procesu socjalizacji i wychowania w nich. Należy więc zanalizować przestrzeń społ. w placówce. Tak więc: instytucja znajduje się w ciągłej zmianie (inst. to rezultat związków zachodzących między jej elementami - gł. normy i wartości - które się tworzą lub są w trakcie oraz tymi elementami odnoszącymi się do norm i wartości, które już zostały uznane, przyjęte przez społeczność, utworzone. Instytucja społ. stabilizuje i tworzy zmiany, podkreśla kontekst społeczny i jego zależność od obrazu instytucji.

W pedagogice instytucjonalne ważna jest analiza stosunku wychowawczego - jego płaszczyzną jest przestrzeń społ. a instrumentem komunikacja wzajemna między wychowawcą a wychowankiem. Wymiana odbywa się w przestrzeni społ. i w określonym czasie. Ważna jest każda forma wymiany (werbalna, mimiczna, emocjonalna). Kształtowanie przestrzeni społecznej w palcówce wymaga ułatwiających wymianę umiejętności (rozmowa, słuchanie, rozumienie), ważne jest profesjonalne przygotowanie wychowawcy. Wymiana odbywa się w środowisku przez głównego wychowawcę (rola emocjonalna). Przenosi się akcenty wychowawcze z nauczyciela, wychowawcy ,na środowisko, grupę, klasę.

8.PROFILAKTYKA,KOMPENSACJA, RATOWNICTWO, OPIEKA, POMOC.

Profilaktyka - oddziaływanie zapobiegające niepożądanym zjawiskom. Niezależnie od zakresu (opiekuńcza, szkolna) p. jest systemem działań mających na celu niedopuszczenie do pojawienia się takich stanów rzeczy, które byłyby oceniane jako negatywne, a które mogą już występować w formach zalążkowych. P. opiekuńcza ma zapobiegać tym wszystkim sytuacjom, które powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społ. i kompensacji społ. P. o. Powinna redukować przypadki niedostosowania społ., wykolejeń, patologii,, odchylenia od normy. Zakres: kompetencja wielu dyscyplin naukowych: medycyna, zapobieganie chorobom społ.; urbanistyka: likwidowanie w miastach ekologicznych gniazd zagrożenia moralnego; polityki społ.: mieszkalnictwo itp.

kompensacja-oznacza wyrównywanie braków środowisko utrudniających pomyślny przebieg życia jednostki lub grupy. Z psychologii indywidualnej wg Adlera wynika, że kompensacja to dążenie do zaznaczenia przez jednostkę swej wartości w pewnej dziedzinie (np. upośledzony fizyczne rozwija się w sporcie, ale ma porażki towarzyskie). W pracy społ. k. jest zaplanowana świadomie po przeprowadzonej diagnozie społ. i odniesieniu danej osoby czy inst. do określonego wzorca zachowań. Jest realizowana przez planowe zabiegi środowiskowe, wprowadzające urządzenia, instytucje, wzorce zachować, które mogą wpływać na przekszt. środ. życia, zastępować syt. spaczone, nienormalne, deficytowe - syt. zdrowymi, normalnymi, zaspokajającymi potrzeby ludzkie. przykłady: rodziny zastępcze, kluby młodzieżowe, domy rencistów. Kompensacja reorganizuje i udrażnia środowisko. pomagać skutecznie można tym, którzy sobie też chcą pomóc.

ratownictwo- zjawia się w chwilach klęski, powodzi, pożaru, nagłej utraty środków czy wytrącenia przez środowisko. Należy udzielać pomocy powszechnie i szybko. Ratunek przychodzi z zewnątrz, nie liczy się z niczym innym, niże konieczność przez los narzucona. Organizacja społ. musi przewidywać tego typu działania. R. nazywa się też pomocą doraźną . Wypadki losowe, zmuszają do objęcia ofiar katastrofy opieką społ. R. dostarcza środków najniezbędniejszych w związku z czym „klient” tej formy pomocy nie ma możliwości wyboru spośród różnego rodzaju dóbr. R. wymaga rozpoznania warunków natychmiastowego działania. Stwierdza istnienie potrzeby i możliwości ratunku, który niesie zagrożonemu niebezpieczeństwem bez względu na jego uprawienia i przynależność do grupy społ. R. jest uzależnione od istnienia urządzeń pomocy i opieki społ.

opieka społ.-(Radlińska) jedna z form współdziałań społ. i wszelkie rozważanie nad jej rolą trzeba zacząć od analizy pokrewnych jej pojęć: ratownictwa i pomocy. Opieka nie powinna się kojarzyć ze zjawiskiem nędzy. Opiekun bierze odpowiedzialność za „podopiecznego”. Opieka ubezwłasnowolnia. Nakłada to dużą odpowiedzialność ma jej wykonawców i pociąga za sobą niebezpieczeństwo:przemocy opiekuna lub zabijania odpowiedzialności podlegającego opiece. Opieka dobiera środki pomocy jakie są wymagane często jednak wbrew przyzwyczajeniom podlegającego opiece. Opieka szuka dokładnej diagnozy, szuka przyczyny zła, aby zorganizować środki zaradcze, stosuje wywiad opiekuńczy, stwarza instytucje zamknięte. Opieka gdy jest przejściowa dąży do usamodzielnienia klienta, wprowadza go w zwykłe życie. Opieka przeciwnie do pomocy sprawdza prawdomówność klienta, domaga się wyjaśnienia tajemnic osobistych. Wywiad społeczny jest raczej niedyskretny, sprawdzanie zeznań prowadzi do zapobiegania nadużyciom i wyzyskiwaniu instytucji opieki. Opieka w przec. do innych nie może być powszechna, broni się przed dużą ilością proszących o pomoc.

pomoc-zapewnia możność utrzymania i podnoszenia kultury, spożytkowania wszystkich sił ludzkich. Dopomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego, co uznane zostało za dobro. Pomoc ma zapobiegać skrzywieniom rozwoju i wytwarzanie warunków, które ów rozwój ułatwiają. Metody pomocy są różne: od organizowania wielkich instytucji, pomyślności powszechnej do porady w przyjacielskiej rozmowie, do podniety w rozszerzaniu istniejących poczynań, ułatwiania zdobycia narzędzi czy materiałów. Pomoc liczy się ze świadomym uczestnictwem, ze współpracą pomagających i korzystających z pomocy, w pełni za siebie odpowiedzialnych. Korzystanie z pomocy jest dowolne i umożliwia wybór formy pomocy. Jest powszechna i nie potrzebuje zaświadczeń i przydziałów. Pomoc mimo swej dostępności jest podobna do opieki ponieważ indywidualizuje, konieczne jest to w każdym poradnictwie. Poradnictwo typu instruktorskiego nie żąda wyjaśnień tajemnic osobistych i nie sprawdza prawdomówności.

9.DZIAŁANIA SPOŁECZNE JAKO TWORZENIE INSTYTUCJI - KONCEPCJA I ZASTOSOWANIE

Instytucja to przestrzeń społecznej, którą można analizować bądź w niej działać lub działając w niej analizować. Pojęcie instytucji odnosi się do kategorii reguł i zasad konstytuujących życie społ. w danej placówce lub instytucjonalnym systemie.

- inst. wew. i zewn. (ze względu na założenie zmienności czy też sytuacyjności reguł i zasad)

- inst. utworzone lub a trakcie tworzenia (ze względu na możliwość wpływania na kształt i przemianę instytucji)

Instytucja może istnieć nie tylko w sensie realnym, może też być stanem wyobrażonym i symbolicznym.

Instytucja wg Castoriadisa to sieć symboliczna wzajemnie usankcjonowana w której krzyżują się w zróżnicowanych relacjach i proporcjach elementy realne i wyobrażalne. W instytucje wpisany jest konflikt między tym co realne, co istnieje i ulega zmianie, a tym co wyobrażone. Inst. to żywy organizm o własnej dynamice dążący do zrównoważenia elementów z rzeczywistymi, choć nie zawsze w stos. proporcjonalnym.

Instytucja jako „dusza” organizacji nigdy nie jest bezpośrednio uchwytna, Stanowi wynik skrzyżowania wyobraźni z realnością, określana jest jako ruch dzięki któremu siły społeczne materializują się w formie społ. co oznacza, że znajduje się nieustannie w trakcie tworzenia i zmiany.

„Żywa” inst. charakteryzuje się stałą opozycją między tym, co utworzone a tym co jest w trakcie tworzenia, w pojęcie instytucji na stałe wpisana jest permanentna zmiana. Jej atrybutem jest aktywność jej członków w wyniku której tworzy się, kształtuje, ustanawia reguły i normy składające się na instytucje.

Tworząc „nową” instytucję w „starej” zawsze odnosimy się do wyobrażonych kategorii norm i oczekiwań, które stymulują nas do zmiany i negacji istniejącego porządku. Tworzenie nowej instytucji wymaga odwołania się do rzeczywistego obrazu życia społ. uwarunkowań i możliwości i do realnych zewnętrznych norm i wartości. Tworzenie inst. wymaga uznania znaczenia jakie mogą mieć w tym procesie 2 jej rodzaje: wew. i zew. a także uznania ciągłej reinterpretacji

10.WZÓR, WZORZEC, NORMA, PRZECIĘTNA, WSKAŻNIK OGÓLNY ŚRODOWISKA

wzór- to struktura odtwarzająca bądź regularność rzeczywistych zachowań ludzkich, bądź regularność rzeczywistego funkcjonowania danej instytucji. Każda klasa i warstwa społ. ma właściwe sobie wzory zachowań i instytucji, często odmienne dla każdej z klas i warstw. Składnikami wzoru mogą być cechy aprobowane przez opinię publiczną ale i też te potępiane przez nią. Wzory w biegu czasu ulegają zmianom.

wzorzec-struktura teoretyczna skonstruowana z cech pożądanych ludzkiego zachowania lub pożądanych form i sposobów funkcjonowania instytucji. Twórcami wzorców są zainteresowane społeczności postulujące lepszy, korzystniejszy bieg zachowania osób i funkcj. instytucji, jednostki lub grupy odpowiedzialne za daną dziedzinę życia i pragnące zmienić istniejące wzory zachowań i instytucji.

Inspiracja wzorca może wyjść z :

- „czystej wyobraźni”

- nowo inaugurowanej instytucji

- jako struktura zbudowana dzięki optymalnym rzeczywistym osiągnięciom danej grupy społ. lub inst. na danym terenie i w określonym czasie

Wzory pokazują jaka jest rzeczywistość, a wzorce jaka mogłaby być przy świadomym korygowaniu istniejących wzorów życia. Do konstrukcji wzorów i wzorców potrzebne są składniki dające się w miarę możliwości określić liczbowo. We wzorcach tymi składnikami są przeciętne, we wzorcach - normy

norma-jest składnikiem wzorca. Pojęcie wywiedzione z ekon. pojęcia standardu czyli ustalonej miary rozciągłości, ilości, jakości, wartości danego wyrobu.

(Radlińska)- norma to wielkość będąca wynikiem pomyślnego przebiegu danego zjawiska, opartą w miarę możliwości na wiedzy nauk biolog. i społ. Norma nigdy nie może opaść do poziomu przeciętnego. Dobór norm do konstrukcji modelu zachowań lub inst. wymaga umiejętnego wybrania przez badającego spośród opinii ankietowanych osób i analizowanych dok. tego co wydaje mu się najistotniejsze, a dla ustalenia składników wzoru odwołuje się do zestawień statystycznych, skoro od właściwego doboru przeciętnych zależy powodzenie badań empirycznych, ich pracochłonność i diagnostyczność.

przeciętna- to średnia arytmetyczna danego zbioru faktów. Jest teoretyczną wielkością wyprowadzaną z wielkości rzeczywistych. Dla badań społecznych szczególnie użyteczne są odmiany przeciętnej mediana (punkt, powyżej którego znajduje się dokładnie połowa obserwacji, a poniżej niego druga połowa), średnia modalna (punkt o największej liczebności w rozkładzie przypadków czyli najczęściej występujący przypadek)

wskaźnik ogólny - wskaźnikiem zjawiska Z nazywamy takie zjawisko W, którego zaobserwowanie pozwoli (w sposób bezwyjątkowy lub z określonym czy choćby z wyższym od przeciętnego prawdopodobieństwem) określić, że zaszło zjawisko Z. Liczbowy wyraz wskaźnika jest zwykle przyporządkowany skali pomiarowej pozwalającej określić natężenie danego zjawiska.

11.RUCHY INSTYTUCJONALNE (PEDAGOGIE INSTYTUCJONALNE) I ICH PRZYDATNOŚC DLA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Ruch instytucjonalny wyrażający się w licznych działaniach zmierzających do przekształcenia placówek oświatowych stanowi reakcję na objawy zaburzeń w funkcjonowaniu tych placówek. jest to ruch umysłowy i społecznej, powstały w 1968 r. Wiodące propozycje dot. prób przekształcenia przestrzeni społ. w placówkach, gdzie najważniejszymi elementami są relacje między członkami społeczności. W ped. instytucjonalnej najważniejsze orientacje to te związane z pedagogiką Freinet'a, nurt psychosocjologii i orientacja psychoanalityczna.

1.nurt reprezentowany przez (…) i Vasqueza odnosi się do zmian w postrzeganiu szkoły zwłaszcza wiedzy szkolnej. Ich hasło to „twórzcie klasę nie zajmujcie się dziećmi”. W rozważaniach prakt. stosowano różne techniki wzmacniające wymowę i aktywność ucznia w klasie szkolnej, spożytkowując ideę Freineta. Ważne jest uwrażliwienie nauczyciela na niepowodzenia szkolne, które mogą powodować izolację ucznia. Za niezbędne uznano stosowanie technik ograniczających stygmatyzację społ. dzieci z trudnościami w nauce i nawiązywaniu stosunków społ. oraz sprzyjają profilaktyce wykolejeń społ.

2.nurt psychosocjologiczny wywodzi się od R. Hess. Krytykuje on szkołę. Wszystkie wydarzenia w placówce mogą być uznane za potencjalny analizator wskazujący na zaburzenia w jej funkcjon. Rezultatem wspólnej refleksji jest przygotowanie projektu pedag. placówki, który określi propozycje realizacji celów i zadań.

3.źródło: psychoterapia instytucjonalna-główny cel to analiza zróżnicowania między tym co rzeczywiste, a tym co wyobrażone. Ważnym elementem jest analiza stosunku wychowawczego, wymowa odbywa się w przestrzeni społ. w określonym czasie. Asymetryczność relacji jest szczególnie widoczna w placówkach opiekuńczych i socjalnych. Należy prowadzić rozmowę, słuchać, wspólnie decydować, ważne są emocje między wychowankiem a nauczycielem.

Podstawowymi wskaźnikami dla p.s. dotyczącymi zachęty do modyfikowania stosunków społecznej w przestrzeni społ. placówki są:

- niezbędne jest dostrzeganie walorów osobowych wychowanka i uczynienie z tego podstawowego założenia aktu wychowawczego

- stosowanie technik niwelujących stygmatyzację społ. wychowanków

-rada wychowanków jest miejscem wymiany werbalnej, myśli, opracowanych praw i reguł społ.

-wychowawca strażnikiem prawa opracowanego przez grupę

12.ETYCZNE ASPEKTY DZIAŁANIA PEDAGOGA SPOŁECZNEGO. KONCEPCJA UŻYTKOWANIKA I KLIENTA, INNEGO I OSOBY KLUCZOWEJ - IMPLIKACJE ETYCZNE.

P. Ricoeuer twierdził, że koncepcje etyczne zajmują nas w pewnej przestrzeni między cierpieniem a radością znajduje się człowiek. Etyka jest inspiracją do poszukiwania zmian. Podstawowa relacja w stosunku ja-inny to asymetria.

opiekun (młody, sprawny, entuzjazm) → osoby starsze (wiek, niedołężność, choroby)

Wszystkie te cechy pogłębiają asymetryczność. Pedagog społeczny podejmuje decyzje, nie za siebie, lecz za innych. Schemat (…) ułatwia pobudzenie wrażliwości aksjologicznej. Jest to model podejmowania decyzji, ma 3 aspekty:

1.analiza kontekstu ogólnego - ważne jest pytanie kto jest moim pracodawcą, Warunkuje to poziom etyczności mojego zachowania, działania.. W deontologii (…) praca to także służba społecznej (pielęgniarka, nauczyciel).Chodzi o to, że nie patrzy się tylko na umowę o pracę, lecz o aspekt służby. To, komu służę ma wpływ na moje działanie i jego etyczność. Bardzo często pracownicy społeczni zamiast spędzać czas z podopiecznymi, wypełniają formularze.

2.z kim pracuję

klient- to osoba, która w sposób swobodny nawiązuje stosunek, relacje z przedstawicielami profesji społ., łatwo może podtrzymywać lub zakończyć tę relację, bez negatywnych konsekwencji dla niej Osoba ta ma wolny wybór - sama sobie wybiera wychowawcę, pedagoga, psychologa. W sensie etycznym klient daje możliwości wyboru.

Użytkownik to osoba , która nie ma wyboru jak skierować się do danej instytucji, pracownika. jest do tego zmuszony, ubezwłasnowolniony. Odpow. na to z kim pracuję? decyduje o naszym działaniu, o tym jak bardzo pozwalam podopiecznemu samemu podejmować decyzje.

3.kto jest osobą kluczową w działaniu?

„Ja” jako podmiot działający (jest osobą kluczową. Jest osobą która gra rolę poszukującego, prowadzi rozmowę, zadaje pytania. osoba druga jest poddana moim oczekiwaniom i że spełni moje wyobrażenie o niej. Podajemy pomysły i w końcu dostajemy to oc chcemy.

Inny jako osoba kluczowa pracownik socjalny, wychowawca wykonuje pewne wcześniej ustalone kroki postępowania. Jest realizatorem technicznym.

Szczególny przypadek innego (osoba nieobecna) np. poprawczak, kurator, sąd - osoba nieobecna dla podopiecznego. kurator sądowy posiada tylko mandat sądu, składu sędziowskiego do realizowania postanowień rozprawy. Podopieczny wypełnia oczekiwania sądu, nie kuratora. Koncepcja ta podejmuje zagadnienie odpowiedzialności. Jeśli chcę działać profesjonalnie musze sam podejmować decyzję.

13.PREKURSORSKA IDEA KSZTAŁCENIA W STUDIUM PRACY SPOŁECZNO-OŚWIATOWEJ WOLNEJ WSZECHNICY POLSKIEJ

Studium Pracy zostało założone przez Radlińską w 1925 r przy Wydziale Pedagogiki Wolnej Wszechnicy Polskiej miało kształcić nauczycieli młodzieży pracującej,dorosłych organizatorów życia, bibliotekarzy, pracowników społecznej dla instyt.i resortów kult-ośw. i opiekuńczych.Kurs był roczny ,uzupełniony rokiem samodzielnej pracy na placówkach,w tym czasie odbywały się konferencje oświat.W 1930 przyjęty schemat organizacyjny WWP-studia objęły kurs 2-letni wprowadzający do uzyskanie świadectwa i 4-letni do dyplomu.Wolne 2 lata były zaliczane z innych wydziałów(zazwyczaj z poprzednich studiów)W 1937 wprowadzony własny program 4-letni,zachował wolność wyboru ściślejszej specjalizacji i w związku z nią przedmiotu dodatkowego.Na czele stała Rada Naukowa(dziekan wydz. pedagog.,Kierownik Studium,przedstawiciele instyt.założycielskich i wykładowcy:M.Grotowski,MBGodecki,K.Krzeszowski, J,Korczak).

Gdy WWP uzyskała ststus szkoły akadem.SPS-O stało się sekcją wydziału pedagog. na równi z innymi kierunkami studiów. Absolwenci mogli uzyskać stopnie naukowe.Równocześnie zanikł czynnik społeczny w kierownictwie.

Słuchacze Studium byli starsi od innych studentów,różnili się wykształceniem i doświadczeniem.Żądanie uprzedniego wykształc.wyższego nie dało się utrzymać:ponad 60% kobiet i 50% mężczyzn zgłaszało się oi zaliczenie studiów rozpoczętych ,nawet prawie skończonych nma innych wydzałach/uczelniach.

Wszyscy zdawali wstępne kolokwium(rozmowa o spostrzeżeniach,dotychcz.poczynaniach w pracy społecznej, zamierzeniach na przyszłość

Wymaganie roku uprzedniej pracy społ.rozstrzygnęło o doborze słuchaczy,wstępowali tylko ci którzy mieli już doświadczenie i pojęcie o takiej pracy. Najwięcej osób legitymowało się pracą na placówkach ośw. i samorząd., stowarzyszeniach młodzieży i harcerstwie, organizacjach spółdzielczych, rodzinnych i zawodowych Radlińska starała się dawać dostęp do wielkich dzieł i wartości, zblizyć studentów do tego co znane i przeczuwane. Uczyła odnajdowania oceny i wyboru np. przez wycieczki po kraju i zagranicy. Radlińska usiłowała pogłębić zainteresowania każdego sobą jako twórcą i towarzyszem, zwracała uwagę na konieczność zdobycia postawy badacza, rozbudzała zainteresowania filozoficzne i badawcze. Praktyka miała zbliżyć studentów do instytucji badawczych. W nauczaniu liczyła się z trudnymi warunkami pracy społeczną, z koniecznością opanowania niespodziewanej sytuacją Byłą surowa i niedogotowana.

14.MODELE PRACY SOCJALNO-WYCHOWAWCZEJ

Diagnoza(bez niej nie możemy wybrać modelu) jest trwałym składnikiem praktyki pedagogiki społecznej to zbieranie w odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji i określają badany stan rzeczy. Diagnoza

opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu i rozumowaniu. Nie można mylić zbierania prostych inf i ich porządkowania z diagnozą! Możliwie wielostronny opis cech i objawów badanego zjawiska, uzyskany na drodze obserwacji, mający na celu zebranie danych dotyczących badanego przedmiotu i jego otoczenia,stanowi podstawę naszych dalszych rozumowań prowadzących do diagnozy.D. w ped.społ. to opis wyników badania określonego wycinka rzeczywistości dokonany na podstawie zebranych i ocenionych danych z różnych źródeł, przy czym rozwinięte rozpoznanie zawiera opis poszczególnego, złożonego stanu, jego genezę oraz wyjaśnia znaczenia i etapy rozwoju,a także- w rozpoznaniu decyzyjnym- ocenę możliwości zmian w kierunku pedagogicznie pożądanym.Funkcje D. :

-stanowi punkt wyjścia w czynościach projektowania

-pozwala na syst.kontrole przebiegu procesu wych.

-służy ocenie wyników działalności pedagog.,kontroluje przebieg działań,umożliwia korekcję cyklów organizacyjnych.

1)Metoda indywidualnego przypadku

T.Pilch-to sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone syt.wychowawcze lub analiza konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.

Metoda wyrosła z praktycznej działalności socjalnej na początku XXw. Mary Richmond w książce „Czym jest praca społeczna przypadkiem indywidualnym” po raz pierwszy nakreśliła założenia pracy socjal. na rzecz jednostki i jej rodziny.Zebranie wiedzy na temat jednostki i analiza jej syt.życioewj(case study) było najważniejszym zadaniem poprzedzającym bezpośrednią pracę z przypadkiem(case work).

Zasady pracy z jednostką M. Richmond:

*jednostki ani jej rodziny nie można traktować wg jakiejkolwiek reguły czy teorii, należy dokładnie zbadać jej syt. życiową oraz wszystkie okoliczności, które były przyczyną szukania pomocy społ.

*nie należy pomagać prędko, bez namysłu, częściowo ale trzeba przeprowadzić rozpoznanie warunków życiowych jednostki, jej stosunku do otoczenia

* Caseworker oprócz zdolności wrodzonych musi posiadać wiedzę nabytą doświadczeniem i specjalizacją

Kategorie syt.,które wymagają indywidualnej pracy z przypadkiem:

*wyczerpane zostały indyw. zasoby sił możliwości rozwiązywania problemów-potrzeba pracownika socjalnego by pokierował i pomógł szukać nowych możliwości

*osoby o ogr. możliwościach umysłowych lub fiz.

* osoby pozostające w długotrwałym stresie-największa grupa

Zasady pracy z indywidualnym przypadkiem

- akceptacja

- komunikacja

- indywidualizacja

- zasada uczestnictwa-aktywność i świadomość tego

- zasada zaufania i poszanowania prywatności

-zasada samoświadomości (czyli motywacji zawodowej), konieczność służenia pomocą potrzebującemu i oddzielenie stosunków z podopiecznym od osobistych preferencji czy uprzedzeń.

Case management

- administrowanie, zarządzanie przypadkiem. Dostosowana do poziomu klienta strategia koordynacji usług, istniejących możliwości i świadczeń, krótkoterminowa, zadaniowo ukierunkowana działalność skoncentrowana na pomocy klientowi w rozw. problemów życia codziennego.

2.Metoda grupowa

- wychowawca, pracownik socjalny pracuje z grupą osób zespolonych wspólnym zadaniem. Jego talent ped. przejawia się w umiejętnym prowadzeniu i przodowaniu grupie i takim oddziaływaniu na grupę by na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę nie stał on tylko członkowie grupy (Kamiński)

Praca grupowa pojawiła się w II poł. XIX w. w YMCA i YMWA.

3 odmiany metody grupowej:

a)grupy rozwojowo-wychowawcze-dla ludzi normalnie funkcj. w społ.: domy kultury, inst. eduk., rekreac.,org. młodz., wspierają rozwój jednostek

b)grupy rewalidacyjne-dla jednostek społ. lub fiz. niedostosowanych. Cel-usprawnianie ich społ. funkcj. Placówki op.-wych. i kult.-eduk.

c)grupy psychoterapeutyczne-usprawniają społ. i psych funkcj. w oparciu o techniki psychologii klinicznej w odniesieniu do lżejszych przypadków. Poradnie specjalist., placówki op.-wych.,

Zasady pracy grupowej

-prowadzący pomaga uczestnikom stawać się systemem wzajemnej pomocy

- wspólne rozw. problemów

- wyrażanie emocji

- kształtowanie wzorów stosunków interpers.

- wzmacnianie zdolności uczestników do funkcj. samodzielnego i autonom. jako jednostki i grupy

- nauczanie wykorzystywania dośw. grupowego w innych syt.

3.Organizowanie społeczności lokalnej

Celem jest org. środow. i wspomaganie rozwoju. Cel wtórny to cele opiek. i wyrównywanie braków (kompensacja). Tworzenie wspólnoty, przełamywanie izolacji, budzenie więzi i sieci znajomości przedmiotowych. Warunkiem powodzenia jest rozbudzanie sił zbiorowych.

Etapy pracy:

-rozpoznanie, diagnoza potrzeb, braków oraz sił społ., rozpozn. inst. i org. które mogą prowadzić samodzielną pracę społ. i z innymi

- org. zespołu i pracy

- planowanie i koordynacja działań op. i wspomagająco-rozwojowych

- etap wtórnego pobudzania - inspiracja i wzmacnianie zespołu

- systemat. ulepszanie i poprawianie warunków życia: eliminacja uciążliwości publ., działalność ratowniczo-opiek., aktywizacja ludzi

-kontrola i doskonalenie

15. PRACA SPOŁECZNA I PRACOWNIK SPOŁECZNY W KONCEPCJI H.RADLIŃSKIEJ - WSPÓŁCZESNE UJĘCIE PROFESJI SPOŁECZNEJ (KRYTYKA,DYSKUSJA,PRZYKŁADY)

Istota pracy społecznej: „Praca społ. przetwarza środowisko siłami człowieka w imię ideału”. Na każdego człowieka oddziałuje środowisko społ. jego życia czyli warunki, okoliczności, ludzie, rzeczy, widzialne urządzenia i nieuchwytne myśli i czucia które je stwarzają. człowiek nie musi poddawać się biernie wpływom środowiska poznając rzeczywistość może wybierać z niej to z czego uczyni narzędzie przebudowy środowiska. Postawa człowieka może być twórcza. Od wyboru narzędzi przebudowy zależy byt pojęć i uczuć, które żyją w ludziach. Zmiana ludzi, ich wzajemnych stosunków odbywa się równolegle i współzależnie. Przemiana dokonuje się w imię ideału, którego chcą urzeczywistniać ludzie. Praca społ. to wydobywanie i pomnażanie sił ludzkich ich usprawnianie i organizacja dla dobra ludzi.

Pracownicy społeczni inaczej inżynier społ. planują przemiany, org. urządzenia społ., i sposoby działania. Pracownik powinien liczyć się z ludźmi, od tego zależy wydajność pracy. Tworzywo społ. jest żywe i twórcze. Jest aktywnym czynnikiem. Pracownik jako działacz opiera się na trwałych podstawach jakie daje mu rozpoznanie warunków działania i umiejętność używania narzędzi. Dzięki temu staje się skutecznym budowniczym niezbędnym pomocnikiem. Pracownik społ. rozpoznaje potrzeby, widzi, uświadamia sobie cele i środki przemian, przewiduje skutki pracy. Powiniem rozumieć człow. i istotę więzi społ., znać różne formy życia społ. i gospodarki społ.Musi znać wartośc kultury sposoby jej upowszechniania, wprowadzania nowych sił w twórczość kult. Powinien znać podstawy wiedzy o człow,społeczeństwie i kult,radzić sobie z nowymi okolicznościami. Musi umieć postrzegać, wiązać spostrzeżenia, rozumować na podstawie krytycznie ocenionych faktów.

Do podstaw wykształcenia pracownika społ. należą nauki o człow.Biologia pomaga zrozumieć przebieg życia, potrzeby ludzkie zmieniające się w różnych fazach rozwoju i warunkach i podstawy higieny społ. Psychologia pozwala poznać istotę, która spostrzega i rozumie, odczuwa emocje.Pedagogika daje wiedzę jak człow. może opanować i wzbogacić siebie, oddziaływać na innych, wprowadzając ich w świat wartości i rozwijając ich uzdolnienia. Socjologia jest ważna jako nauka o grupach ludzkich i formach więzi społ.Historia pozwala zrozumieć przeszłość żyjącą w dniu dzisiejszym, trwałość dążeń, zmienność warunków bytu ustroju.Polityka społ.udostępnia wiedzę o zjawiskach społ. i gosp., wskazuje zadania i drogi przebudowy środow. Pracownik społ. musi poprawnie rozumować, koniecznie przemyśleć zasady, które kierują poglądami na świat oraz źródła etyki(filozofia)

Pracownik społ. musi dostrzegać jednostki, być empatą gotowym zawsze do pomocy, strzec się wścibstwa, narzucania swojego autorytetu. Powinien posiadać umiejętności uogólniania ,musi wyrabiać w sobie pewne cechy uwagi i wyobraźni, dostrzegać oddzielne fakty i wiązać je w całość. W pracach społ. potrzebna jest wytrwałość, cierpliwość i wytrzymałość nerw. Pracownik społ. powinien czuć się odpowiedzialny za swoje słowa i poczynania.

Zasady etyki pracownika społ.(Radlińska)

*człowiek to najwyższ wartość o nienaruszalnym prawie do samostanowienia

*wszyscy są równi w dostępie do usług socjal.

*praca socjal. to działalność bezinteresowna

*podopieczny ma prawo do pełnej inf. o swojej syt.

*tajemnica zawodowa

*działanie socjalne nie może naruszać dóbr osobistych

*postawa tolerancji

*bezstronność

Wychowanie społ. wymaga życzliwego stos. do wszystkich wartości współżycia ludzkiego, poszanowania jednostki.

pracownik społ. powinien być wyrozumiały najskromniejszych pobudzać, rozbudzać zainteresowania, obiektywnie i precyzyjnie formułować cele, znać dusze ludzkie, harmonizować czynniki różne, orientować się w dynamice życia, służyć swą fachowością ogólnemu dobru, mieć wyobraźnię, podążać w grupie lecz jej nie wyprzedzać, zjednoczyć się z nią, być odważnym, gotowym do ryzyka osob.,

Funkcje pracownika socjalnego:

-diagnostyczna, planistyczna, terapeutyczna, edukacyjna, administracyjna, organizacyjna koordynatorska, usługowo-op.decyzyjna, kontrolna, doradczo-inf.

16. PROFESJONALIZACJA ZAWODÓW SPOŁ.POCZĄTKI EWOLUCJA INICJATYWY

Cechy profesji:

- kształcenie uniwersyteckie, wysoki poziom i określony zakres wiedzy, wiedza i praktyka, sankcje społ.zw, z wykonywaniem określonej pracy, samokontrola standardu świadczonych usług przez własny kodeks etyczny.

trendy rozwojowe służb społ.w Europie poszły w kierunku umacniania prawa użytkowników służb społ. oraz upowszechniania usług środow.

2 sposoby kształtowania się profesjonalnego działania społ.

1)uogólnienie praktyki tworzenie podstaw teoret. pracy socjal. dzięki kumulowaniu doświadczeń i refleksji nad nimi

2)twórcze spożytkowanie teorii nauk humanist. i społ. przez poszukiwanie odniesień i wyjaśnień .Zaowocowało to dwoma modelami działania w pracy socjal.

a)model medyczny(M.Richmond)-poszukiwanie w pierwszej fazie odniesień med.(w teoriach psycholog. i psychosocjolog.).Rola pracy socjal. to nie pomoc lecz leczenie „choroby społ.”, nacisk na powrót do normalności a nie na dynamikę i rozwój.

b)model strategiczny-sztuka spożytkowania zespołu srodków dla osiągnięcia celu

Praca socjal. jest dyscypliną nauk., może być pojmowana podobnie jak praca społ., jako refleksyjna praktyka o charakterze społ-humanist..Profesja pracy socjal. opiera się na wartościach. Jej korzeni należy szukać jeszcze w starym i nowym testam.(samarytanin), w profesji lekarzy, w działalności wikarego S. Barneta, i jego żony, w pracy M. Richmond, w raportach UNESCO

Profesjonalizacja pracy socjal. polega na podkreśleniu, że jej podst. cechą jest pełnienie zadań zw. z dobrem publ.

Praca socjal. koncentruje się na interakcjach między ludźmi ich środow. społ. To nauka stosowana. Zajmuje się pomocą w osiąganiu satysfakcjonującego poziomu funkcjonowania psycho.-społ. To profesjonalne działanie polegające na pomocy jednostkom i grupom, to zdefiniowana instytucjonalnie, profesjonalna i wyspecjalizowana aktywność uzasadniająca ingerencję w procesy społ. i indyw. ludzkie losy. To działanie społ. ułatwiające jednostkom włączenie się w życie społ.

Kategoria profesji społ. dot. przedstawicieli zawodów społ. w obszarze pracy socjalnej, których łączy wspólna misja i idea działania zorientowanego na ułatwianie relacji społ. Pojęcie pracy socjalnej obejmuje też służbę społ.

17. PEDAGOGIKA SPOŁECZNA I PRACA SOCJALNA

Praca socjal to teoria i praktyka. To interdyscyplinarna nauka jak i rozległa płaszczyzna działań profesjonal.,paraprofesjonal. pozasystemowych i samopomocowych. Stymuluje ład i sprawiedliwość społecznej…,stoi na straż praw człow. do życia i godności. Jest nieustannie wzbogacana środkami, metodami i siłami profesjonalnych kadr lecz nadal jest zbyt słaba i niedoskonała by sprostać stawianym jej zadaniom.

Tempo polskich przemian, dynamika zjawisk społ.(bezrobocie, ubóstwo, przemoc)nadal wyprzedzają skuteczne rozwiązania syst. Gospodarka rynkowa zawsze sprzyjała polaryzacji społeczeństwa, lecz w Polsce wprowadzona ją w b. krótkim czasie.

Praca socjal. od 1990 stanowi w Polsce ważną instutucją zycia społ.i instrument polityki społ.. Zadania: diagnozowanie, wspieranie, kompensowanie nierówności dysfunkcji w codziennej egzyst. jedn. grup i całego społecz.

Cel:zapewnienie społ. ładu i wdrażanie elementarnych zasad sprawiedl, dbałość p przestrzeganie prawa każdego człow. do godnego życia.

Rozwój, instytucjonalizacja i profesjonalizm pracy socjal. wyznaczane są potrzebami społ.prawami ekonomii i gosp. rynk. Wzory należy czerpać z krajów które sprawni połączyły kapitalizm z pomocą socjal.(USA,GB)

Def.pracy socjal z Ustawy o Pomocy Społecznej(29XI90)

pomoc społ. jest instyt. polityki społ. państwa, która ma umożliwić osobom i rodzinom przezwyciężanie trudności życiowych, których nie są w stanie pokonać sami. to działalność zawodowa skierowana na pomoc we wzmocnieniu lub odzyskaniu możliwości funkcjonow społ.

Praca socjal. czerpie środki z budżetu i rozprowadza je wśród potrzebujących pomocy. Kształtuje więzi społ. integruje środow.Praca socjal jest zawodem trudnym, wymagającym kwalifikacji, umiejętności i predyspozycji, odpowiednich cech osobow.Niesie ze sobą odpowiedzialność za los najsłabszych jednostek i za środow. lokal.

Praca socjal. zwraca uwagę na problemy jednostkowe, grupowe, środowiskowe. Musi umieć rozstrzygać je w szerokim kontekście środowiskowym. Pracownik socjaln. poza zdiagnozowaniem pojedynczego przypadku musi dokonać analizy tego zjawiska na tle szerokich uwarunkowań spol. i ekon. Metody pracy środ. służą badaniu środków możliwości, zasobów ludzkich i potencjalnych obszarów ich wykorzystywania.

Cel: zainspirowanie pełnego usamodzielnienia się jednostki. Praca socjal. to przede wszystkim zespół racjonalnych, przemyślanych działań, które doprowadzają jednostkę do normalnego, samodzielnego funkcj. społecz. Praca socjl. likwiduje problemy i bariery, niezbędna jest wiedza o potencjalnych zasobach człowieka, które należy wykorzystywać przy kompensacji, reedukacja, resocjal., rewalid. Należy wykorzystać więzy rodzinne i kontakty z osobami znaczącymi (autorytety). Cel: aktywność i samodzielność podopiecznego i jego rodziny i upodmiotowienie świadczeniobiorcy.

Ped. społ. i praca socjal. to odrębne dyscypliny nauk. Teoretycznie tożsame. Praca socjal. jest dziedziną ped.społ.

Pierwsi pedagogowie społ. chcieli za pomocą ruchów społ. niepodległ., polit.,pobudzić biernych do odmieniania swojego losu i narodu. Pracownicy socjalni są nastawieni na pomoc osobom słabym, niezaradnym i doprowadzić ich do samodzielności. P.s. wypracował teorię skutecznego ujawniania pobudzania i utrwalania sił ludzkich w środowiskach niedorozwoju i zaniedbań. P.s. podkreśla związek pomiędzy aktywizowanymi jednostkami i grupami społ. a ich środow. życia: uruchomione siły ludzkie polepszają syt. i warunki życia swego środ., z kolei owo ulepszone środl oddziałuje korzystniej i pobudzająco na te same jednostki. Proces ten rozwija się pod okiem kompetentnego pedagoga społ. Fundamentalną teorią p.s. jest ulepszanie środowiska siłami ludzi tegoż środowiska dla zapoczątkowania i rozwijania spirali melioracyjnej na coraz wyższym stopniu wzajemne oddz. ludzi i ich środowiska

Praca socjalna opiera się na 3 metodach skutecznego postępowania opiek. w „stawianiu na nogi” swoich pacjentów oraz w zaszczepianiu im zaradności. Każda z metod związała się z odmienną doktryną naukową i w niej poszukiwała motywacji poprawnego działania. Metoda prowadzenia indyw. przypadków rozpatrywała jednostkę w kontekście rodziny, szkoły, pracy - oparta na psychologii głębi Freuda).

Metoda socjalnej pracy grupowej (dot. małych grup: rodzina, krąg koleżeński-rozszczepiła się na: nurt zw. z psychologią społ. i 2 zw. z psychoterapią grupową)

metoda socjalnego org. wspólnoty sąsiedzkiej (praca z grupą sąsiedzką zw. z socjologią)

18. PRACA SOCJALNA JAKO POMOC W ROZWOJU I WE WŁĄCZANIU W RELACJE SPOŁECZNE

Wg koncepcji Szatur-Jaworskiej praca socjalna odnosi się do pracy opiekuńczej, pośrednio ma powiązanie z psychoterapią, wychowaniem i organizacją uczestnictwa w kulturze. Praca socjalna może przyjmować różne formy od pomocy doraźnej do długofalowych działań wspierających rozwój jednostek, grup.

Rola pracy socjal. to leczenie „choroby społ.”, nacisk na powrót do normalności a nie na dynamikę i rozwój.To profesjonalne działanie polegające na pomocy jednostkom i grupom, to zdefiniowana instytucjonalnie, profesjonalna i wyspecjalizowana aktywność uzasadniająca ingerencję w procesy społ. i indyw. ludzkie losy. To działanie społ. ułatwiające jednostkom włączenie się w życie społ.

Wg M. Richmond i jej teorii pracy socjalnej ma ona na celu: zrozumienie jednostki, zabiegi psychoterapeutyczne, rozładowujące jej lęk, gniew, niepewność, wprowadza nadzieję i wiarę we własne możliwości.

Zadania pracy socj: diagnozowanie, wspieranie, kompensowanie nierówności dysfunkcji w codziennej egzyst. jedn. grup i całego społecz

Cel:zapewnienie społ. ładu i wdrażanie elementarnych zasad sprawiedl, dbałość p przestrzeganie prawa każdego człow. do godnego życia.

Praca socjal. zwraca uwagę na problemy jednostkowe, grupowe, środowiskowe. Musi umieć rozstrzygać je w szerokim kontekście środowiskowym. Pracownik socjaln. poza zdiagnozowaniem pojedynczego przypadku musi dokonać analizy tego zjawiska na tle szerokich uwarunkowań spol. i ekon. Metody pracy środ. służą badaniu środków możliwości, zasobów ludzkich i potencjalnych obszarów ich wykorzystywania.

Cel: zainspirowanie pełnego usamodzielnienia się jednostki. Praca socjal. to przede wszystkim zespół racjonalnych, przemyślanych działań, które doprowadzają jednostkę do normalnego, samodzielnego funkcj. społecz. Praca socjl. likwiduje problemy i bariery, niezbędna jest wiedza o potencjalnych zasobach człowieka, które należy wykorzystywać przy kompensacji, reedukacja, resocjal., rewalid. Należy wykorzystać więzy rodzinne i kontakty z osobami znaczącymi (autorytety). Cel: aktywność i samodzielność podopiecznego i jego rodziny i upodmiotowienie świadczeniobiorcy.

19.APLIKACYJNE NURTY ANALIZY INSTYTUCJONALNEJ I ICH ZASTOSOWANIE W DZIAŁANIU SPOŁ NP. W PRACY SOCJALNEJ (NP. SOCJOANALIZA, PED. INSTYT)

Ruch instytucjonalny wyrażający się w licznych działaniach zmierzających do przekształcenia placówek oświatowych stanowi reakcję na objawy zaburzeń w funkcjonowaniu tych placówek. jest to ruch umysłowy i społecznej, powstały w 1968 r. Wiodące propozycje dot. prób przekształcenia przestrzeni społ. w placówkach, gdzie najważniejszymi elementami są relacje między członkami społeczności. W ped. instytucjonalnej najważniejsze orientacje to te związane z pedagogiką Freinet'a, nurt psychosocjologii i orientacja psychoanalityczna.

1.nurt reprezentowany przez (…) i Vasqueza odnosi się do zmian w postrzeganiu szkoły zwłaszcza wiedzy szkolnej. Ich hasło to „twórzcie klasę nie zajmujcie się dziećmi”. W rozważaniach prakt. stosowano różne techniki wzmacniające wymowę i aktywność ucznia w klasie szkolnej, spożytkowując ideę Freineta. Ważne jest uwrażliwienie nauczyciela na niepowodzenia szkolne, które mogą powodować izolację ucznia. Za niezbędne uznano stosowanie technik ograniczających stygmatyzację społ. dzieci z trudnościami w nauce i nawiązywaniu stosunków społ. oraz sprzyjają profilaktyce wykolejeń społ.

2.nurt psychosocjologiczny wywodzi się od R. Hess. Krytykuje on szkołę. Wszystkie wydarzenia w placówce mogą być uznane za potencjalny analizator wskazujący na zaburzenia w jej funkcjon. Rezultatem wspólnej refleksji jest przygotowanie projektu pedag. placówki, który określi propozycje realizacji celów i zadań.

3.źródło: psychoterapia instytucjonalna-główny cel to analiza zróżnicowania między tym co rzeczywiste, a tym co wyobrażone. Ważnym elementem jest analiza stosunku wychowawczego, wymowa odbywa się w przestrzeni społ. w określonym czasie. Asymetryczność relacji jest szczególnie widoczna w placówkach opiekuńczych i socjalnych. Należy prowadzić rozmowę, słuchać, wspólnie decydować, ważne są emocje między wychowankiem a nauczycielem.

Podstawowymi wskaźnikami dla p.s. dotyczącymi zachęty do modyfikowania stosunków społecznej w przestrzeni społ. placówki są:

- niezbędne jest dostrzeganie walorów osobowych wychowanka i uczynienie z tego podstawowego założenia aktu wychowawczego

- stosowanie technik niwelujących stygmatyzację społ. wychowanków

-rada wychowanków jest miejscem wymiany werbalnej, myśli, opracowanych praw i reguł społ.

-wychowawca strażnikiem prawa opracowanego przez grupę

20. WYBRANE KWESTIE SPOŁCZNE A PRAKTYKA DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO W OBSZARZE PRACY SOCJALNEJ (NP. BEZROBOCIE)

Ubóstwo - brak dostatecznych środków materialnych do życia, stan poniżej progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednej rodziny lub grupy społ.

Przyczyny u.:

- cechy zachowania osób, które uniemożliwiają im osiągnięcie sukcesu

- niechęć do ciężkiej pracy, niedostateczne wykształcenie, brak kwalifikacji zawodowych, patologia życia rodzinnego, alkoholizm, narkomania, ułomności fiz. lub psych.

-bezduszny system społ.-gosp.

W Polsce (Jarosz):

- pochodzenie robotnicze i chłopskie, niski poziom dochodów, niskie wykszt. i kwal. zaw. rodziców, dużo dizeci w domu, złe warunki mieszk. państwowy mechanizm alokacji dochodów, idyw. syt. życiowe (alkoholizm. wiek, wielodzietność,)

W p.s. ubóstwo jest utożsamiane z nędzą, biedą, niedostatkiem w sensie ekon. i społ.

Ubóstwo często prowadzi do zachowań dewiacyjnych i aspołecznych. Aby temu przeciwdziałać trzeba dobrze poznać środowisko i poddać je głębokiej diagnozie, aby zaprojektować działania społ. Zmieniając środowisko trzeba działać systematycznie i umiejętnie, wydobywać cechy dobra i wskazywać drogi samodzielności. Pracownik powinien wskazywać dzieciom i młodzieży różne wartości, wzbudzać w nich potrzeby zastępować negatywne formy aktywności formami konstruktywnymi.

Sposoby pracy z osobami u.:

- walka z u. powinna przebiegać w oparciu o kształcenie zawodowe i oświatę, korzystną komunikację społ.,gwar. przez państwo najniższe dochody

- praca środowiskowa

przeniesienie zainteresowania z klienta na środowisko

Prewencja I - wpływ na główne przyczyny problemów socjalnych, tworzenie pozytywnego programu, plan społecznej

Prewencja II - gdy zawiedzie I, zapobieganie wzrostowi problemów, określenie obszarów depresji społecznej i ustalenie programu zajęć z grupami najw. ryzyka

Prewencja III - gdy zawiodą I II, nie dopuścić do utrwalenia stanu chronicznego

Przy mobilizowaniu środowiska lokalnego stosuje się zasadę pomocniczości (subsydiarności) w życie małych str. ingerują większe, gdy te pierwsze wyczerpały już wszelkie swoje możliwości rozw. problemu

Org. samopomocy społecznej:

układy makrospoł.-podatki

u. mezospoł-org.pozaspoł

u.mikrospoł.-jednsotki pomagają sobie nawzajem

PRZEMOC WOBEC DZIECI

W XX w. zwrócono na to uwagę było to spowodowane

- termin „zespół dziecka maltretowanego”

- ruchy społ.-kult., które podważyły tradycyjne wartości, normy i stereotypy (pozycja dziecka)

- ruchy feministyczne

- rozwój opieki społ.

- stw. Dek. Praw. Dziecka

przemoc to nieprzypadkowe, zamierzone i niezamierzone zachowania dorosłych, które wykraczają poza funkcjonujące społ. standardy i normy postępowania z dziećmi, w wyniku których doznaje ono krzywd w postaci bezp. czynów lub zaniedbań.

P.s. zainteresowała się przemocą, bo jej konsekwencją są zachowania antyspoł., przestępczość i zab. zachow. i funkcj. w społ. i w rodzinie. jest to problem społ.

P.s. ma projektować i organizować działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą. Mają to być działania profil. i kompensacyjne. Jednym z rozwiązań jest wprowadzenie do rodziny opiekuna-doradcy. Ważne jest działanie pedagogów szkolnych, pracowników socjalnych i poradni rodzinnych.

21.ELEMENTY PORÓWNAWCZE PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Rozwój Ped.społ.przebiegał inaczej w różnych krajach europ wiązało się to z warunkami histbo dyscyplina ta wiąże się z aktualnymi warunkami społecz.

Niemcy-samodzielna teoria ped. społecznej rozwinęła się po Iws jako wyraz krytyki kultury,ped.reform i ruchu młodzieżowego.PS była obok rodziny i szkoły trzecim obszarem wychowawczym i kształceniowym ,zadań adresowanych do wszystkich, a szczególnie kompensacyjną pomocą wych. w syt. kryzysowych. Była teorią na użytek praktyki. jej przedmiotem była społ-pedagog praktyka w obrębie opieki i pomocy młodzieży i pomocy socjal a nie całość wychowania.Zasadniczą rolę odgrywały potrzeby wypływające z praktyki a nie uzasadnienia teoret. Chodziło o przeciwdziałanie ograniczeniom zakładowego wychowania wyznaniowego i biurokratycznym formom opieki temu miało służyć teoret. wyodrębnienie obszaru praktyki, ubiegającego się o społ. uznanieStawiała w centrum zaint.działanie pedagog. i pedagog. stosunek do człow.dojrzałego, do „stającego się”.Przedstawiciel Herman Nohl -teoria wychodzi od praktyki i powraca do niej jako rozjaśniająca refleksja.Analizował praktykę dnia codziennego,społ i mat, i moralną nędzę, a nie przemiany społecznej(dostrzegał ich efekt).Zidentyfikował społ. formy przeciwdziałania nędzy i wykolejeniu,które nazwał energiami duchowymi(ruch robot.,relig,kobiet,społ,polit i młodzież).Motyw wspólnoty uznał za czysto pedagog.i określił wspólną intencję różnych działań,nazwał je ped. społ. Zakładał ze problemy nie tkwią w ludziach, lecz w warunkach życia.

Paul Natorp przedstawiciel drugiego nurtu, wniósł ogromny wkład do teorii nauk o wychowaniu. Dokonał korekty „beztroskiego” pojęcia pedagog., skoncentrowanej na kształceniu jednostki i ignorującej kwestię społ.Przedmiotem ped spol.są społ. warunki kształtowania życia społ. i jednostek. Obecnie w Niemczech kontynuuje się ten kierunek ped społ..

Polska Natorp miał wpływ na tworzenie się myśli ped społ. w Polsce , z jego teorii korzystała Radlińska. U nas ped społecznej koncentrował się jednak na analizie warunków życia. Kamiński podkreśla, że ped społ. była specyficznie polska. Początkowo nosiła piętno hist-polit(walka o niepodl) syt.kraju, co widać w koncepcji oświatowej Radlińskiej(np. książka kształtuje byt narodowy)Ped społecznej odpowiadała na potrzeby i problemy polskiego społecz., które były bardzo szerokie na początku XXw

Radlińska widziała PS jako całość obejmującą działalność opiek-wychow, kult, socjal czyli to co stanowi element tworzenia środow.wych. człowieka Dziedziny te są współzależne i komplementarne. Radlińska miała dośw pracownika społ.,ośw, była związana z ruchami niepodległ, uczyniła ,zdaniem Kamińskiego, z polskiej PS swoistą dyscyplinę w międzynarodowym środow.ped społ.Ps w jej ujęci miała charakter normalizujący -wyrównywała braki, ale również postulowała podejmowanie aktywności urzeczywistniającej możliwości społ. wyzwalającej nowatorstwo,twórczość i pozytywną zmianę społ.

Europejska PS mimo różnic ma także punkty styczne ,cel niemieckie i polskiej ps jest zbieżny, chodzi o poprawę funkcjonowania społeczeństw.

22.OBSZARY DZIAŁANIA SPOŁ PEDAGOGA SPOŁECZNEJ

.

Podstawowym obszarem działalności pedagoga społ. animacja społ-kult w środow. Animacja to ożywianie, uruchamianie sił społ. tkwiących w środow., dzięki którym można dokonywać przeobrażeń ekonom, społecznej i kult. Celem ich jest harmonijny rozwój społeczności. Istotą A. jest doprowadzanie do zespołowej działalności ludzi pragnących poprawić swe warunki życia i zamieszkałych na danym terenie- to inaczej aktywizacja społeczności lokal. Cel animacji ;stymulacja przemian w dziedzinie systemów wartości, wykształcenie selektywnej postawy wobec nowych idei, wzorów zachowania.

Pedagog społ. zmierza nie tylko do teoret, wyjaśnienia procesów wychow. uogólniając dorobek wielu nauk dot. człow, ale przede wszystkim do racjonalizacji oraz rozwiązania konkret, syt. wychow(Wroczyński)

Pedagog społ. reprezentuje dyscyplinę prakt, usiłuje on badać rzeczyw instytucji i procesów wychow po to, aby rozważać możliwości ich celowego przekształcania , projektowania i tworzenia nowej rzeczywist ulepszającej wychowanie, starając się przy tym zachować należytą ostrożność i nie głosić jak być powinno lecz jak mogłoby być.(Kamiński)

Pedagog społ. jest organizatorem środow- w ujęciu ped społecznej należy przez to rozumieć wytwarzanie wartościowych bodźców wychow, kompensowanie wpływów ujemnych(np. powoływanie i organizow. instyt.wychow)

Projektowanie działania w proces ten jest zaangażowana

*sfera intelekt, kiedy odpowiedzialnie stosujemy wiedzę dot. przedmiotu i sposobu działania

*sfera emocjonalna gdy impuls, pomysł przygotowania projektu jest najogólniej mówiąc wyrazem nieakceptowania zastania zastanej syt.

*sfera działania gdy samprojekt a zwłaszcza jego realizacja są wyrazem pewnego stosunku do rzeczywist.

Projektując nie mamy przekonania co do rozwiązania danej sprawy, problemu, dopiero w trakcie tego procesu znajdujemy podstawy do uzasadnienia oceny i w rezultacie do wyboru rozwiązania. Mówiąc o projekt. działania sytuujemy go zawsze w praktyce socjal-projekt socjal.

Podział projektów:

-p.indywidualne-odnoszą się do osób i prowadzone są w toku prowadzenia indyw.przyp.

-p.instytucjonalne- odnoszą się do placówek, kierują ich powstawaniem lub modyfikacją ich działania

Każdy z rodzajów projektów socjal. wymaga zastosowania odmiennej formy pracy z populacją, może to być badanie-działanie-kształcenie., analiza instytucjonalna czy analiza. systemowa, łączy ja jednak dbałość o to aby od pierwszego momentu podopieczny czy użytkownik placówki był włączony w proces projektowania.

Od pracownika wymaga się umiejętności wyprzedzania zjawisk oraz krytycyzmu w ocenie swego działania. Powinien posiadania dyspozycji, które ułatwią nam akceptację zmian, wręcz nastawienie na zmianę.

Projekt w toku działania spełnia funkcje społecznej, dynamizuje społeczność, sprzyja integracji i koordynacji podmiotów działających ,mobilizuję energię ludzką, niekiedy zaś działa terapeutycznie.

23. SPOŁECZNO-WYCHOWAWCZY WYMIAR DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO

Praca wychowawcza jako każda dziedzina planowego działania, usiłuje realizować określone cele za pomocą planowo dobranych metod działania. Rozwój wiedzy o człowieku i społeczeństwie stwarza dla celowej działalności wychowawczej duże możliwości. Przedmiotem działalności wychowawczej jest osobowość człowieka poddana różnym wpływom, często poza kręgiem bezpośredniego oddziaływania wychowawcy. Nie posiada on bowiem środków umożliwiających osiągnięcie takiej efektywności pracy jaką można osiągnąć w innych dziedzinach planowego działania. Obecnie liczba bodźców rozwojowych, działających na osobnika jest dużo większa niż w społ. tradycyjnym, dlatego działalność wych. korzysta z osiągnięć wspólcz. wiedzy o człowieku stosunkach społ. Mimo to wychowanie jest procesem złożonym i skomplikowanym niż w społ. tradycyjnym, w którym żyło się w oderwaniu od bodźców rozwojowych. te cechy działalności wychow. wyróżniają ją spośród innych dziedzin planowego działania.

24. PODEJŚCIA TEORETYCNZE DO PRACY SOCJALNO-WYCHOWAWCZEJ (WYBRANE TEORIE SOCJOLOGICZNE, PSYCHOLOGICZNE, PSYCHOSOCJOLOGICZNE)

Socjologiczne

-funkcjonalizm-oparty na modelu biologicznym. „System społ. jest organizmem, któ®ego wspomaganie wymagania funkcjonalne muszą być zaspokojone. Istnienei systemu społecznej uwarunkowane jest dązemoem do osiagnięcia pewnych celów. Cele te to zaspokajanie podst.potrzeb. Odbywa się ono w wyniku zbiorowej działalności ludzi, „instrumentalnemu podporządkowniu” takiej org działaln ludzi, któ®a zakłąda uznanie i akceptację wartości, norm i wspolnych praw.Różni członkowie instytucji muszą akceptować te same reguły. Kultura tworzy pewną „niepowtarzalną całość” w której skład wchodzą wszystkie instytucje zaspokajające potrzeby podstawowe oraz pochodne tych potrzeb, Główny akcent położony jest na równowagę i stabilność w obrębię systemu społ..Konflikty i zmiany zachodzące w wyniku tych konfliktów stwarzają zagrożenie dla tego systemu.

Psychologia

teoria zachowania

jednym z postulatów jest pogląd że psychika jest rezultatem odebranych przez podmiot bodźców oraz odpowiedzi, jakie udziela podmiot na te bodźce. Odpowiedzi są coraz bardziej złożone dzięki nowym dośw. procesowi uczenia się, ogółowi czynników uspołeczniania i kontroli społ. zachowań.

2.Negacja sfery nieświadomości-zmiana zachowania jednostki przez terapie (głównie osoby nerwicowe).Terapie:odwrażliwienie,modelowanie, wywoływanie lęku lub przyjeności. Modyfikacja zachowańodpowiedzi.

Pscyhologia ułatwia zrozumienie podopiecznego.Dostarcza wiedzy co należy robić. Pomoc psychologiczna pracownika socjalneog.

Psychosocjologia

analiza instytucjonalna

„PED.SPOŁ.człowiek w zmieniającym się świecie”.RED. T.Pilch, I.Lepalczyk Wielowymiarowa geneza zaburzeń przystosowania społecznego.L. Pytka, T.Zacharuk

Liczne teorii wyjaśniają pojawienie się i utrzymanie symptomów nieprzystosowania społ. można podzielić je na t. odwołujące się do czynn. egzogennych (wpływ śr.natur.,negat.dośw.) oraz t. cz. endogennych(niekożystne czyn. biol., psychol.)Wyjaśnienia przycz-skut., ale i wyjaś. funkcjonalne lub struk.(strukt.społ. detrmin. zj. patolog.lub do struk. osobowości).W niektórych wyjaśnienia mikro- makrospoł. W ujęciu mikro - śr. rodz., szkolne, rówieśnicze, zawodowe. Autorzy kolejno opisują rolę czynn. środowiskowych, biopsych. I sytuacyjnych, starając się wykazać, że nieprzystosowanie społeczne i jego pochodne uwikłane są w sieć rozmaitych współzależ. Bardziej o char. probabilitywnym niż determistycznym, prostoliniowym. Teza - prawdopod. nieprzystos. społ. Jest tym większe im więcej w życiu czł. Gromadzi się niekożyst. Czynn. Biopsychicznych, środowiskowych i sytuacyjnych(sytuacja pokusy). Ich szczególna kumulacja i intensywność→nieadekwatnie fukcj. w rolach społ., przejawiać postawy antagonistycznodestrukcyjne, wchodzić w konflikty i wybierać zachowania ekstremalne→negat. oceny społ., potępienie oraz izolację i wyobcowanie. W związku z tym w działalności interwencyjnej o char. społ-pedag., opiekuńczym, wychowawczym i terapeutycznym uwzględnić należy 3 typy kontroli(i jej ewentualne zaburzenia)tj. neurologiczną(typ temper., cechy organizmu), psychologiczną(osobowość, poczucie umiejscowienia kontroli)oraz społeczną(powściągi zew., normy prawne, obyczajowe itp.)

PED. SPOŁECZNA JAKO DYSC. AKAD. Stan i perspekt. Człowiek jako istota psychiczna - rzecz o słabym ogniwie ped. Społ. K. Szmidt

Człow. - istota biosocjokult (rozw. biol., społ., kult.) a gdzie rozwój psychiczny, czy zawiera się w 3 pozostałych? Konsekwencje braku aspektu psych. w klasyf. sfer osobowości i rozwoju autor uważa za bardzo poważne i może utrudniać dyscyplinie twórczy rozwój, a w konsekwencji powodować swoiste wypalenie się dyscypliny, a w zasadzie ludzi ją upraw. oraz wyparcie ped. społ-ch z interesujących obszarów działań prakt. i badawczych przez przedst. innych nauk. Ped-g społ. Bogatszy o koncepcje rozwoju psych. i pomoc w tym rozwoju, mógłby zamknąć figurę wychowania. Wychowanie→”środ. Siłami ludzi”, wydaje się być dzisiaj postrzegane jako wyraz zbytniej wiary w możliwości zmiany czł. przez zmianę war. życia. Autor→twórczą dyskusję o dyscyplinie. broni→dyskryminowaniu problematyki jednostki i jej potencjału psych. sposobem→rozwij. podstaw teoret. we współpr. z psychol. różnych specjalności oraz odważniejsze i szersze stosowanie w bad. podejścia indywidualnego. Aby trwałość zmian była jak najbardziej efektywna →szyk działań wspierających rozwój: najpierw pomoc w przemianach jednostce i „chwilę potem” oddział. poprzez gr. i przekształcanie śr. społ-go.

(musza tylko chętniej sięgać do psych-gi) W ostatnich latach zaistniała szansa ścisłej współpr. pedag. społ. z psychologami twórczości nad stworzeniem nowej subdysc. naukowej - psychopedagogiki kreatywności (twórczości). Jej zasadą jest generowanie wiedzy z zakr. Pomocy jed. I gr. W tworzeniu i rozwijaniu postaw twórczych, w szczególności konstruowanie, wdrażanie i weryfikacja metod i śr-ków umożliw. Ludziom rozwijanie dyspozycji twórczych.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA JAKO DYSCYPLINA AKADEMICKA

Ped. społ. bywała określana jako nurt myśli społecznej char. się określonym punktem widzenia na rzeczywistość wychowawczą. Po pewnym czasie zaczęto traktować jako subdyscyplinę nauk o wych. dopuszczano niejasność jako nauki, uzasadnienie to było zaobserwowaniem 3 procesów: 1). Zmiany społeczne sprawiły, że społ-y kontekst uprawiania ped. społ., nie jest taki sam jak warunki myślenia , które wpływały na jej założenie na pocz. XX w. i zmieniły się w czasie jej trwania. 2).Towarzyszące (1) Zmiany teorii leżących u podst. myślenia o społ-e i jed-e 3). modyfikowanie się poglądów czym są same te teorie(nie wypowiadają się w kategoriach praw ogólnych i koniecznych prawidłowości) Rozumienie ped. społ. jako dysc. wykraczało więc rozumienie nauki jako zbioru teorii. O tym, że jest ona dysc. akad. świadczą:

→pojęcie dysc. wiąże się z przedmiotem kształcenia. Pedag. społ. opisuje ogół treści, które w nauczaniu są w niej traktowane jako swoiste i wyróżniające od innych przedm.(to co jest przedmiotem nauczania, określa się jako dysc. akad.)

→Każda nauka dysponuje: a)swoistością twierdzeń określających przedmiot dociekań b)teorią jego ujmowani c)metodami rozstrzygania i formułowania hipotez

→na pods. usytuowania instytucjonalnego, określającego wewnętrzne reguły jego funkcjonowania, a także rzeczywiste funkcje pełnione wobec innych instytucji naukowych.

Problemem istotnym dla dysc. nauk. jest stosowalność wiedzy akad. w praktyce pozaakad., który posiada znaczenie dla jej społecznego, instyt. usytuowania.

Współcześnie wyodrębniono 3 sposoby pojmowania ped. społ.: teoretyczny (odwołujący się koncepcji filozoficznych i społ., stanowiących właściwy przedmiot opisu i analizy ) ekspertystyczny ( opiera się na „refleksji nad praktyka”) zorientowany na praktyką działania (badanie staje się w nim formą działania społ. (bad. przez działanie), co zbliża teorię do praktyki( mowa raczej o praktyce teoretyzowania w sytuacjach działania)

Program ped.społ. pozostaje otwarty i to wyznacza jego atrakcyjność, wyrażająca się m.in. w aktualności podstawowego zobowiązania tej dyscypliny, wyrażanego wskazaniem „przekształcania środ. w imię ideału”, mimo oczywistych ograniczeń.

INSTYTUCJA SYMBOLICZNA I JEJ TWORZENIE W WYMIARZE AKSJOLOG.

Instytucja to przestrzeń społecznej, którą można analizować bądź w niej działać lub działając w niej analizować. Pojęcie instytucji odnosi się do kategorii reguł i zasad konstytuujących życie społ. w danej placówce lub instytucjonalnym systemie.

- inst. wew. i zewn. (ze względu na założenie zmienności czy też sytuacyjności reguł i zasad)

- inst. utworzone lub a trakcie tworzenia (ze względu na możliwość wpływania na kształt i przemianę instytucji)

Instytucja może istnieć nie tylko w sensie realnym, może też być stanem wyobrażonym i symbolicznym.

Instytucja wg Castoriadisa to sieć symboliczna wzajemnie usankcjonowana w której krzyżują się w zróżnicowanych relacjach i proporcjach elementy realne i wyobrażalne. W instytucje wpisany jest konflikt między tym co realne, co istnieje i ulega zmianie, a tym co wyobrażone. Inst. to żywy organizm o własnej dynamice dążący do zrównoważenia elementów z rzeczywistymi, choć nie zawsze w stos. proporcjonalnym. Instytucja jako „dusza” organizacji nigdy nie jest bezpośrednio uchwytna, Stanowi wynik skrzyżowania wyobraźni z realnością, określana jest jako ruch dzięki któremu siły społeczne materializują się w formie społ. co oznacza, że znajduje się nieustannie w trakcie tworzenia i zmiany.

„Żywa” inst. charakteryzuje się stałą opozycją między tym, co utworzone a tym co jest w trakcie tworzenia, w pojęcie instytucji na stałe wpisana jest permanentna zmiana. Jej atrybutem jest aktywność jej członków w wyniku której tworzy się, kształtuje, ustanawia reguły i normy składające się na instytucje. Tworząc „nową” instytucję w „starej” zawsze odnosimy się do wyobrażonych kategorii norm i oczekiwań, które stymulują nas do zmiany i negacji istniejącego porządku. Tworzenie nowej instytucji wymaga odwołania się do rzeczywistego obrazu życia społ. uwarunkowań i możliwości i do realnych zewnętrznych norm i wartości. Tworzenie inst. wymaga uznania znaczenia jakie mogą mieć w tym procesie 2 jej rodzaje: wew. i zew. a także uznania ciągłej reinterpretacji

CZAS I PRZESTRZEŃ - ZNACZENIE W REFLEKSJI SPOŁ.-PED.

Przestrzeń życia człowieka rozciąga się między dwoma perspektywami mikro i makro. termin jest używany w socjologii i oznacza coś otwartego, tworzywem, z którego powstaje środowiska życia. Los człowieka jest kształtowany na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni: fizycznej - poszerza się dzięki możliwościom technicznym, przeobrażeniom społ., rozwojowi komunikacji i osiągnięciom nauki. Przedłużeniem p.f. jest przestrzeń informatyczna - jest ukszt. przez Internet i komputery. Zrodziło się określenie „cyberprzestrzeń” definiujące świat, który otwiera się przed człowiekiem dzięki powiązaniu na zasadzie dotyku z myślą. Powstanie cyberkultury wymaga rozszerzenia przestrzeni psychologicznej człowieka ponieważ komp. jest środkiem indyw. przekazu. terytorialnej- nie została oswojona przez człowieka, nie została wypełniona ani odniesieniami wynikającym z relacji międzyludzkich ani znaczeniami symbolicznymi; społecznej - temporalnej - tworzona przez 3 kategorie czasu: teraźniejszość (przeciągające się chwilowe dziś), przeszłość (traktowana wybiórczo opiera się na stereotypach), przyszłość (czynnik motywujący do działania właściwie nie istnieje) historycznej - w której żyje współczesny Polak, wąska i nie pogłębiona nie wykorzystana do interpretacji teraźniejszości symbolicznej - moralnej - zderzenie 2 sprzeczności: anomii, kryzysu, tradycyjnych zasad, 2. pojawienie się autorytetów takich jak J.P.II i Matka Teresa transcendentalnej - samoistne i osobiste poszukiwanie tożsamości, niezależnej od instytucjonalnie i oficjalnie wyznaczonych zasad i reguł. Poszukiwanie wspólnych elementów łączących różne religie. Są to dowody na to, że społ. czuje potrzebę wyjścia poza granice instytucjonalne.

Pojęcie przestrzeni w pedagogice jest używane zamiennie z pojęciem środowiska. Można w przestrzeni określić, zmierzyć dystans między rzeczami i osobami. W odniesieniu do środowiska wychow. jest to pojęcie najbliższe środ. niewidzialnemu Radlińskiej.

.PREKURSORSKA IDEA KSZTAŁCENIA W STUDIUM PRACY SPOŁ.-OŚW. WWP

Studium Pracy zostało założone przez Radlińską w 1925 r przy Wydziale Pedagogiki Wolnej Wszechnicy Polskiej miało kształcić nauczycieli młodzieży pracującej,dorosłych organizatorów życia, bibliotekarzy, pracowników społecznej dla instyt.i resortów kult-ośw. i opiekuńczych.Kurs był roczny ,uzupełniony rokiem samodzielnej pracy na placówkach,w tym czasie odbywały się konferencje oświat.W 1930 przyjęty schemat organizacyjny WWP-studia objęły kurs 2-letni wprowadzający do uzyskanie świadectwa i 4-letni do dyplomu.Wolne 2 lata były zaliczane z innych wydziałów(zazwyczaj z poprzednich studiów)W 1937 wprowadzony własny program 4-letni,zachował wolność wyboru ściślejszej specjalizacji i w związku z nią przedmiotu dodatkowego.Na czele stała Rada Naukowa(dziekan wydz. pedagog.,Kierownik Studium,przedstawiciele instyt.założycielskich i wykładowcy M.Grotowski, MBGodecki, K.Krzeszowski, J,Korczak). Gdy WWP uzyskała ststus szkoły akadem.SPS-O stało się sekcją wydziału pedagog. na równi z innymi kierunkami studiów. Absolwenci mogli uzyskać stopnie naukowe.Równocześnie zanikł czynnik społeczny w kierownictwie. Wszyscy zdawali wstępne kolokwium(rozmowa o spostrzeżeniach,dotychcz.poczynaniach w pracy społecznej, zamierzeniach na przyszłość

Wymaganie roku uprzedniej pracy społ.rozstrzygnęło o doborze słuchaczy,wstępowali tylko ci którzy mieli już doświadczenie i pojęcie o takiej pracy. Najwięcej osób legitymowało się pracą na placówkach ośw. i samorząd., stowarzyszeniach młodzieży i harcerstwie, organizacjach spółdzielczych, rodzinnych i zawodowych Radlińska starała się dawać dostęp do wielkich dzieł i wartości,zblizyć studentów do tego co znane i przeczuwane. Uczyła odnajdowania oceny i wyboru np. przez wycieczki po kraju i zagranicy.Radlińska usiłowała pogłębić zainteresowania każdego sobą jako twórcą i towarzyszem, zwracała uwagę na konieczność zdobycia postawy badacza, rozbudzała zaint. filozoficzne i badawcze. Praktyka miała zbliżyć studentów do instytucji badawczych.W nauczaniu liczyła się z trudnymi warunkami pracy społecznej, z koniecznością opanowania niespodziewanej syt. Byłą surowa i niedogotowana.

PRACA SPOŁECZNA I PRACOWNIK SPOŁECZNY W KONCEPCJI H.RADLIŃSKIEJ - WSPÓŁCZESNE UJĘCIE PROFESJI SPOŁ. (KRYTYKA,DYSKUSJA,PRZYKŁADY)

Przemiana dokonuje się w imię ideału, którego chcą urzeczywistniać ludzie. Praca społ. to wydobywanie i pomnażanie sił ludzkich ich usprawnianie i organizacja dla dobra ludzi. Pracownicy społeczni inaczej inżynier społ. planują przemiany, org. urządzenia społ., i sposoby działania. Pracownik powinien liczyć się z ludźmi, od tego zależy wydajność pracy. Tworzywo społ. jest żywe i twórcze. Jest aktywnym czynnikiem. Pracownik jako działacz opiera się na trwałych podstawach jakie daje mu rozpoznanie warunków działania i umiejętność używania narzędzi. Dzięki temu staje się skutecznym budowniczym niezbędnym pomocnikiem. Pracownik społ. rozpoznaje potrzeby, widzi, uświadamia sobie cele i środki przemian, przewiduje skutki pracy. Powiniem rozumieć człow. i istotę więzi społ., znać różne formy życia społ. i gospodarki społ.Musi znać wartośc kultury sposoby jej upowszechniania, wprowadzania nowych sił w twórczość kult. Powinien znać podstawy wiedzy o człow,społeczeństwie i kult,radzić sobie z nowymi okolicznościami. Musi umieć postrzegać, wiązać spostrzeżenia, rozumować na podstawie krytycznie ocenionych faktów.

Zasady etyki pracownika społ.(Radlińska)

*człowiek to najwyższ wartość o nienaruszalnym prawie do samostanowienia *wszyscy są równi w dostępie do usług socjal. *praca socjal. to działalność bezinteresowna *podopieczny ma prawo do pełnej inf. o swojej syt. *tajemnica zawodowa

*działanie socjalne nie może naruszać dóbr osobistych *postawa tolerancji *bezstronność

Wychowanie społ. wymaga życzliwego stos. do wszystkich wartości współżycia ludzkiego, poszanowania jednostki.

pracownik społ. powinien być wyrozumiały najskromniejszych pobudzać, rozbudzać zainteresowania, obiektywnie i precyzyjnie formułować cele, znać dusze ludzkie, harmonizować czynniki różne, orientować się w dynamice życia, służyć swą fachowością ogólnemu dobru, mieć wyobraźnię, podążać w grupie lecz jej nie wyprzedzać, zjednoczyć się z nią, być odważnym, gotowym do ryzyka osob.,

Funkcje pracownika socjalnego:

-diagnostyczna, planistyczna, terapeutyczna, edukacyjna, administracyjna, organizacyjna koordynatorska, usługowo-op.decyzyjna, kontrolna, doradczo-inf.

PROFESJONALIZACJA ZAWODÓW SPOŁ.POCZĄTKI EWOLUCJA INICJATYWY

Cechy profesji: kształcenie uniwersyteckie, wysoki poziom i określony zakres wiedzy, wiedza i praktyka, sankcje społ.zw, z wykonywaniem określonej pracy, samokontrola standardu świadczonych usług przez własny kodeks etyczny.

trendy rozwojowe służb społ.w Europie poszły w kierunku umacniania prawa użytkowników służb społ. oraz upowszechniania usług środow.

Profesjonalizacja pracy socjal. polega na podkreśleniu, że jej podst. cechą jest pełnienie zadań zw. z dobrem publ.

Praca socjal. koncentruje się na interakcjach między ludźmi ich środow. społ. To nauka stosowana. Zajmuje się pomocą w osiąganiu satysfakcjonującego poziomu funkcjonowania psycho.-społ. To profesjonalne działanie polegające na pomocy jednostkom i grupom, to zdefiniowana instytucjonalnie, Pojęcie pracy socjalnej obejmuje też służbę społ.

APLIKACYJNE NURTY ANALIZY INSTYTUCJONALNEJ I ICH ZASTOSOWANIE W DZIAŁANIU SPOŁ NP. W PRACY SOCJALNEJ (NP. SOCJOANALIZA, PED. INSTYT)

Ruch instytucjonalny wyrażający się w licznych działaniach zmierzających do przekształcenia placówek oświatowych stanowi reakcję na objawy zaburzeń w funkcjonowaniu tych placówek. jest to ruch umysłowy i społecznej, powstały w 1968 r. Wiodące propozycje dot. prób przekształcenia przestrzeni społ. w placówkach, gdzie najważniejszymi elementami są relacje między członkami społeczności. W ped. instytucjonalnej najważniejsze orientacje to te związane z pedagogiką Freinet'a, nurt psychosocjologii i orientacja psychoanalityczna.

1.nurt reprezentowany przez (…) i Vasqueza odnosi się do zmian w postrzeganiu szkoły zwłaszcza wiedzy szkolnej. Ich hasło to „twórzcie klasę nie zajmujcie się dziećmi”. W rozważaniach prakt. stosowano różne techniki wzmacniające wymowę i aktywność ucznia w klasie szkolnej, spożytkowując ideę Freineta. Ważne jest uwrażliwienie nauczyciela na niepowodzenia szkolne, które mogą powodować izolację ucznia. Za niezbędne uznano stosowanie technik ograniczających stygmatyzację społ. dzieci z trudnościami w nauce i nawiązywaniu stosunków społ. oraz sprzyjają profilaktyce wykolejeń społ.

2.nurt psychosocjologiczny wywodzi się od R. Hess. Krytykuje on szkołę. Wszystkie wydarzenia w placówce mogą być uznane za potencjalny analizator wskazujący na zaburzenia w jej funkcjon. Rezultatem wspólnej refleksji jest przygotowanie projektu pedag. placówki, który określi propozycje realizacji celów i zadań.

3.źródło: psychoterapia instytucjonalna-główny cel to analiza zróżnicowania między tym co rzeczywiste, a tym co wyobrażone. Ważnym elementem jest analiza stosunku wychowawczego, wymowa odbywa się w przestrzeni społ. w określonym czasie. Asymetryczność relacji jest szczególnie widoczna w placówkach opiekuńczych i socjalnych. Należy prowadzić rozmowę, słuchać, wspólnie decydować, ważne są emocje między wychowankiem a nauczycielem.

Podstawowymi wskaźnikami dla p.s. dotyczącymi zachęty do modyfikowania stosunków społecznej w przestrzeni społ. placówki są:

- niezbędne jest dostrzeganie walorów osobowych wychowanka i uczynienie z tego podstawowego założenia aktu wychowawczego

- stosowanie technik niwelujących stygmatyzację społ. wychowanków

-rada wychowanków jest miejscem wymiany werbalnej, myśli, opracowanych praw i reguł społ.

-wychowawca strażnikiem prawa opracowanego przez grupę

ELEMENTY PORÓWNAWCZE PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Rozwój Ped.społ.przebiegał inaczej w różnych krajach europ wiązało się to z warunkami histbo dyscyplina ta wiąże się z aktualnymi warunkami społecz.

Niemcy-samodzielna teoria ped. społecznej rozwinęła się po Iws jako wyraz krytyki kultury,ped.reform i ruchu młodzieżowego.PS była obok rodziny i szkoły trzecim obszarem wychowawczym i kształceniowym ,zadań adresowanych do wszystkich, a szczególnie kompensacyjną pomocą wych. w syt. kryzysowych. Była teorią na użytek praktyki. jej przedmiotem była społ-pedagog praktyka w obrębie opieki i pomocy młodzieży i pomocy socjal a nie całość wychowania.Zasadniczą rolę odgrywały potrzeby wypływające z praktyki a nie uzasadnienia teoret. Chodziło o przeciwdziałanie ograniczeniom zakładowego wychowania wyznaniowego i biurokratycznym formom opieki temu miało służyć teoret. wyodrębnienie obszaru praktyki, ubiegającego się o społ. uznanieStawiała w centrum zaint.działanie pedagog. i pedagog. stosunek do człow.dojrzałego, do „stającego się”. ` Przedstawiciel Herman Nohl -teoria wychodzi od praktyki i powraca do niej jako rozjaśniająca refleksja.Analizował praktykę dnia codziennego,społ i mat, i moralną nędzę, a nie przemiany społecznej(dostrzegał ich efekt).Zidentyfikował społ. formy

przeciwdziałania nędzy i wykolejeniu,które nazwał energiami duchowymi(ruch robot.,relig,kobiet,społ,polit i młodzież).Motyw wspólnoty uznał za czysto pedagog.i określił

ze problemy nie tkwią w ludziach, lecz w warunkach życia.

Paul Natorp przedstawiciel drugiego nurtu, wniósł ogromny wkład do teorii nauk o wychowaniu. Dokonał korekty

wspólną intencję różnych działań,nazwał je ped. społ. Zakładał „beztroskiego” pojęcia pedagog., skoncentrowanej na kształceniu jednostki i ignorującej kwestię społ.Przedmiotem ped spol.są społ. warunki kształtowania życia społ. i jednostek. Obecnie w Niemczech kontynuuje się ten kierunek ped społ..

Polska Natorp miał wpływ na tworzenie się myśli ped społ. w Polsce , z jego teorii korzystała Radlińska. U nas ped społecznej koncentrował się jednak na analizie warunków życia. Kamiński podkreśla, że ped społ. była specyficznie polska. Początkowo nosiła piętno hist-polit(walka o niepodl) syt.kraju, co widać w koncepcji oświatowej Radlińskiej(np. książka kształtuje byt narodowy) PS jako całość obejmującą działalność opiek-wychow, kult, socjal czyli to co stanowi element tworzenia środow.wych. SPOŁECZNO-WYCHOWAWCZY WYMIAR DZIAŁANIA SPOŁ.

Praca wychowawcza jako każda dziedzina planowego działania, usiłuje realizować określone cele za pomocą planowo dobranych metod działania. Rozwój wiedzy o człowieku i społeczeństwie stwarza dla celowej działalności wychowawczej duże możliwości. Przedmiotem działalności wychowawczej jest osobowość człowieka poddana różnym wpływom, często poza kręgiem bezpośredniego oddziaływania wychowawcy. Nie posiada on bowiem środków umożliwiających osiągnięcie takiej efektywności pracy jaką można osiągnąć w innych dziedzinach planowego działania. Obecnie liczba bodźców rozwojowych, działających na osobnika jest dużo większa niż w społ. tradycyjnym, dlatego działalność wych. korzysta z osiągnięć wspólcz. wiedzy o człowieku stosunkach społ. Mimo to wychowanie jest procesem złożonym i skomplikowanym niż w społ. tradycyjnym, w którym żyło się w oderwaniu od bodźców rozwojowych. te cechy działalności wychow. wyróżniają ją spośród innych dziedzin planowego działania.

PODEJŚCIA TEORETYCNZE DO RPACY SOCJALNO-WYCHOWAWCZEJ (WYBRANE TEORIE SOCJOLOGICZNE,PSYCHOLOGICZNE,PSYCHOSOCJOLOGICZNE)

Socjologiczne→ramy pojęciowe pozwalające na dokon. Analizy zjawisk społ. →zrozumienie sytuacji podopiecznego→właściwe ukierunkowanie działań; podkreśal znaczenie środowiska dla zachowania jed. →sposoby oddziaływania na śr przez”os. Ważna w śr.”, a nastepnie przez pr-ów socj. (T.systemów→metodyczne działanie w pr.socj. w skali mikrospoł., pozwalającej na zanalizowanie wpływów jego działania; T.stygmatyzacji (Goffmana)ukierunkowanie na zmianę tożsamości społecznej os. Naznaczonych stygmatem; Marksizm→rola konfliktów jako czynnika zmian) Miejsce pr. socj w ogólnym wymiarze społecznym, kaą pełni w nim rolęi jakie sa wobec niej oczekiwania

Psychologiczne→dlaczego podopiczny taki jest(→jak zaspokoic jego potrzeby( psychika→popędy,nieświadome mechanizmy/nieustanyy przepływ bodz. I odpowiedzi na nie) Uświadomienie, odblokowanie nieśw. Mech/modyfaikacja odebranych bodz.) Zrozumienie podop. I samoświadomośc pracownika (w relacji z nim)

Psychosocjologia→analiza instytucjonalna

-Instytucja w tej koncepcji to „organizacja stosunków społ. między jednostkami” oraz „zbiór norm. które zawiadują organizacja”

# poziomy instyt.

1.ustanowiony (np. godzina, prawo,regualmin)

2.ustanawiający poziom który pod wpływm pragnień lub potrzeb domaga siet tworzenia nowych norm

3.instytucjoanlziacja-uznanie nowej formy

Socjoanaliza to dizałąnie na zamówienie, na prośbę jakiejś instytucji, występującej w roli klienta, któ®y wychodzi z propozycją dokonania analizy włąsnej struktury, działania, wąłsnych wytworów. Dochodzi do postępowania i relacji między instytucją klientem a instyt.analizatorem.

Psychosocjologia dostarcza pracy socjalnej szereg narzędzi służacych analizie zjawisk psychospoł (lub gr.)i stwarzających możliwość działania. Wzbogaca działanie, bo bierzemy pod uwagę więcej niż jeden obszar pola społecznej psychologicznego podopiecznego

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA JAKO DYSCYPLINA AKADEMICKA

Ped. społ. bywała określana jako nurt myśli społecznej char. się określonym punktem widzenia na rzeczywistość wychowawczą. Po pewnym czasie zaczęto traktować jako subdyscyplinę nauk o wych. dopuszczano niejasność jako nauki, uzasadnienie to było zaobserwowaniem 3 procesów: 1). Zmiany społeczne sprawiły, że społ-y kontekst uprawiania ped. społ., nie jest taki sam jak warunki myślenia , które wpływały na jej założenie na pocz. XX w. i zmieniły się w czasie jej trwania. 2).Towarzyszące (1) Zmiany teorii leżących u podst. myślenia o społ-e i jed-e 3). modyfikowanie się poglądów czym są same te teorie(nie wypowiadają się w kategoriach praw ogólnych i koniecznych

prawidłowości) Rozumienie ped. społ. jako dysc. wykraczało więc rozumienie nauki jako zbioru teorii. O tym, że jest ona dysc. akad. świadczą:

→pojęcie dysc. wiąże się z przedmiotem kształcenia. Pedag. społ. opisuje ogół treści, które w nauczaniu są w niej traktowane jako swoiste i wyróżniające od innych przedm.(to co jest przedmiotem nauczania, określa się jako dysc. akad.)

→Każda nauka dysponuje: a)swoistością twierdzeń określających przedmiot dociekań b)teorią jego ujmowani c)metodami rozstrzygania i formułowania hipotez

→na pods. usytuowania instytucjonalnego, określającego wewnętrzne reguły jego funkcjonowania, a także rzeczywiste funkcje pełnione wobec innych instytucji naukowych.

Problemem istotnym dla dysc. nauk. jest stosowalność wiedzy akad. w praktyce pozaakad., który posiada znaczenie dla jej społecznego, instyt. usytuowania.

Współcześnie wyodrębniono 3 sposoby pojmowania ped. społ.: teoretyczny (odwołujący się koncepcji filozoficznych i społ., stanowiących właściwy przedmiot opisu i analizy ) ekspertystyczny ( opiera się na „refleksji nad praktyka”) zorientowany na praktyką działania (badanie staje się w nim formą działania społ. (bad. przez działanie), co zbliża teorię do praktyki( mowa raczej o praktyce teoretyzowania w sytuacjach działania)

Program ped.społ. pozostaje otwarty i to wyznacza jego atrakcyjność, wyrażająca się m.in. w aktualności podstawowego zobowiązania tej dyscypliny, wyrażanego wskazaniem „przekształcania środ. w imię ideału”, mimo oczywistych ograniczeń.

25. MODELE PRACY SOCJALNO- WYCHOWAWCZEGO WYMIEŃ I OMÓW PRZYKŁADOWE

-medyczny-poszukiwanie odniesień w medycynie, potem w teoriach psychol.i psychosocjol. stanowiących podłoże dla psychoterapii. Najważniejsza faza postępowania to diagnoza społecznej i dążenie do przygotowania narzędzi umożliwiaj. typologie i systematyzacje. rola pracownika socjalnego to leczenie „choroby społ.”Jest to model pracy socj.ukierunkowany na adapracje warunkó, do syt.społ. nastawiony raczej na powrót do normy niż na rozwój i dynamikę.

-stategiczny-cele leczniczo-prewencyjne pracy socjalnej zostały zastąpione przez dążenie do zmiany i przekszt.Dynamiczna, kreatywna rola pracownika socj. wpływ.ipowod. zmianę. Polega na sztuce spożytkowania ś®odkó dla osiągnięcia celu. Pojęcia kluczowe:strategi, zmiana, interwencja, projekt działania interwencji.

-adaptacyjny-oczekuje się realizacji funkcji stabilizującej, normalizującej życie społecznej, powrót do aktualnej syt.społ, do stanu normy. Model ten uzasadnia taki profil kształcenia, któ®y uczy w jaki sposób podtrzymywać istniejącą rzeczywistość, utrwalać ja, stać na jej straży

-rozwojowy-praca socjalna ma pełnić funkcję promocyjną, nastawioną na rozwój, dynamikę, zmiane.

Zestaw 8 wiek spol, pokolenie historyczne, prog zagrozenia rozwoju.

Wroczynski- pedagogika spoleczna

Zestaw 10 progi rozwojowe w ped spol

Rdalinska- pedagogik spol

Zxestw 12 srodowisko j jewgo przetwarznie jego silami, przykkaldy

Radlinska- pedagogika spol

Zestaw 22 pracownik socjalny, praca socjalna

„pedagogika spoleczna jako dyscyplina akademicka

zestaw 6 habitus

kaminski- zycie i tworczosc

zestaw 2 sfera prywatna i publiczna

modrzewski

zestaw ? instytucje symboliczne, sily spoleczne

radlinska - ped spol

zestaw 29 kompensacja, ratownictwo

hetka- pomoc w rozwoju

10.WZÓR, WZORZEC, NORMA, PRZECIĘTNA, WSKAŻNIK OGÓLNY ŚRODOWISKA

wzór- to struktura odtwarzająca bądź regularność rzeczywistych zachowań ludzkich, bądź regularność rzeczywistego funkcjonowania danej instytucji. Każda klasa i warstwa społ. ma właściwe sobie wzory zachowań i instytucji, często odmienne dla każdej z klas i warstw. Składnikami wzoru mogą być cechy aprobowane przez opinię publiczną ale i też te potępiane przez nią. Wzory w biegu czasu ulegają zmianom.

wzorzec-struktura teoretyczna skonstruowana z cech pożądanych ludzkiego zachowania lub pożądanych form i sposobów funkcjonowania instytucji. Twórcami wzorców są zainteresowane społeczności postulujące lepszy, korzystniejszy bieg zachowania osób i funkcj. instytucji, jednostki lub grupy odpowiedzialne za daną dziedzinę życia i pragnące zmienić istniejące wzory zachowań i instytucji.

Inspiracja wzorca może wyjść z :

- „czystej wyobraźni”

- nowo inaugurowanej instytucji

- jako struktura zbudowana dzięki optymalnym rzeczywistym osiągnięciom danej grupy społ. lub inst. na danym terenie i w określonym czasie

Wzory pokazują jaka jest rzeczywistość, a wzorce jaka mogłaby być przy świadomym korygowaniu istniejących wzorów życia. Do konstrukcji wzorów i wzorców potrzebne są składniki dające się w miarę możliwości określić liczbowo. We wzorcach tymi składnikami są przeciętne, we wzorcach - normy

norma-jest składnikiem wzorca. Pojęcie wywiedzione z ekon. pojęcia standardu czyli ustalonej miary rozciągłości, ilości, jakości, wartości danego wyrobu.

(Radlińska)- norma to wielkość będąca wynikiem pomyślnego przebiegu danego zjawiska, opartą w miarę możliwości na wiedzy nauk biolog. i społ. Norma nigdy nie może opaść do poziomu przeciętnego. Dobór norm do konstrukcji modelu zachowań lub inst. wymaga umiejętnego wybrania przez badającego spośród opinii ankietowanych osób i analizowanych dok. tego co wydaje mu się najistotniejsze, a dla ustalenia składników wzoru odwołuje się do zestawień statystycznych, skoro od właściwego doboru przeciętnych zależy powodzenie badań empirycznych, ich pracochłonność i diagnostyczność.

przeciętna- to średnia arytmetyczna danego zbioru faktów. Jest teoretyczną wielkością wyprowadzaną z wielkości rzeczywistych. Dla badań społecznych szczególnie użyteczne są odmiany przeciętnej mediana (punkt, powyżej którego znajduje się dokładnie połowa obserwacji, a poniżej niego druga połowa), średnia modalna (punkt o największej liczebności w rozkładzie przypadków czyli najczęściej występujący przypadek)

wskaźnik ogólny - wskaźnikiem zjawiska Z nazywamy takie zjawisko W, którego zaobserwowanie pozwoli (w sposób bezwyjątkowy lub z określonym czy choćby z wyższym od przeciętnego prawdopodobieństwem) określić, że zaszło zjawisko Z. Liczbowy wyraz wskaźnika jest zwykle przyporządkowany skali pomiarowej pozwalającej określić natężenie danego zjawiska.

19.APLIKACYJNE NURTY ANALIZY INSTYTUCJONALNEJ I ICH ZASTOSOWANIE W DZIAŁANIU SPOŁ NP. W PRACY SOCJALNEJ (NP. SOCJOANALIZA, PED. INSTYT)

Ruch instytucjonalny wyrażający się w licznych działaniach zmierzających do przekształcenia placówek oświatowych stanowi reakcję na objawy zaburzeń w funkcjonowaniu tych placówek. jest to ruch umysłowy i społecznej, powstały w 1968 r. Wiodące propozycje dot. prób przekształcenia przestrzeni społ. w placówkach, gdzie najważniejszymi elementami są relacje między członkami społeczności. W ped. instytucjonalnej najważniejsze orientacje to te związane z pedagogiką Freinet'a, nurt psychosocjologii i orientacja psychoanalityczna.

1.nurt reprezentowany przez (…) i Vasqueza odnosi się do zmian w postrzeganiu szkoły zwłaszcza wiedzy szkolnej. Ich hasło to „twórzcie klasę nie zajmujcie się dziećmi”. W rozważaniach prakt. stosowano różne techniki wzmacniające wymowę i aktywność ucznia w klasie szkolnej, spożytkowując ideę Freineta. Ważne jest uwrażliwienie nauczyciela na niepowodzenia szkolne, które mogą powodować izolację ucznia. Za niezbędne uznano stosowanie technik ograniczających stygmatyzację społ. dzieci z trudnościami w nauce i nawiązywaniu stosunków społ. oraz sprzyjają profilaktyce wykolejeń społ.

2.nurt psychosocjologiczny wywodzi się od R. Hess. Krytykuje on szkołę. Wszystkie wydarzenia w placówce mogą być uznane za potencjalny analizator wskazujący na zaburzenia w jej funkcjon. Rezultatem wspólnej refleksji jest przygotowanie projektu pedag. placówki, który określi propozycje realizacji celów i zadań.

3.źródło: psychoterapia instytucjonalna-główny cel to analiza zróżnicowania między tym co rzeczywiste, a tym co wyobrażone. Ważnym elementem jest analiza stosunku wychowawczego, wymowa odbywa się w przestrzeni społ. w określonym czasie. Asymetryczność relacji jest szczególnie widoczna w placówkach opiekuńczych i socjalnych. Należy prowadzić rozmowę, słuchać, wspólnie decydować, ważne są emocje między wychowankiem a nauczycielem.

Podstawowymi wskaźnikami dla p.s. dotyczącymi zachęty do modyfikowania stosunków społecznej w przestrzeni społ. placówki są:

- niezbędne jest dostrzeganie walorów osobowych wychowanka i uczynienie z tego podstawowego założenia aktu wychowawczego

- stosowanie technik niwelujących stygmatyzację społ. wychowanków

-rada wychowanków jest miejscem wymiany werbalnej, myśli, opracowanych praw i reguł społ.

-wychowawca strażnikiem prawa opracowanego przez grupę

22.OBSZARY DZIAŁANIA SPOŁ PEDAGOGA SPOŁ.

Podstawowym obszarem działalności pedagoga społ. animacja społ-kult w środow. Animacja to ożywianie, uruchamianie sił społ. tkwiących w środow., dzięki którym można dokonywać przeobrażeń ekonom, społecznej i kult. Celem ich jest harmonijny rozwój społeczności. Istotą A. jest doprowadzanie do zespołowej działalności ludzi pragnących poprawić swe warunki życia i zamieszkałych na danym terenie- to inaczej aktywizacja społeczności lokal. Cel animacji ;stymulacja przemian w dziedzinie systemów wartości, wykształcenie selektywnej postawy wobec nowych idei, wzorów zachowania.

Pedagog społ. zmierza nie tylko do teoret, wyjaśnienia procesów wychow. uogólniając dorobek wielu nauk dot. człow, ale przede wszystkim do racjonalizacji oraz rozwiązania konkret, syt. wychow(Wroczyński)

Pedagog społ. reprezentuje dyscyplinę prakt, usiłuje on badać rzeczyw instytucji i procesów wychow po to, aby rozważać możliwości ich celowego przekształcania , projektowania i tworzenia nowej rzeczywist ulepszającej wychowanie, starając się przy tym zachować należytą ostrożność i nie głosić jak być powinno lecz jak mogłoby być.(Kamiński)

Pedagog społ. jest organizatorem środow- w ujęciu ped społecznej należy przez to rozumieć wytwarzanie wartościowych bodźców wychow, kompensowanie wpływów ujemnych(np. powoływanie i organizow. instyt.wychow)

Projektowanie działania w proces ten jest zaangażowana

*sfera intelekt, kiedy odpowiedzialnie stosujemy wiedzę dot. przedmiotu i sposobu działania

*sfera emocjonalna gdy impuls, pomysł przygotowania projektu jest najogólniej mówiąc wyrazem nieakceptowania zastania zastanej syt.

*sfera działania gdy samprojekt a zwłaszcza jego realizacja są wyrazem pewnego stosunku do rzeczywist.

Projektując nie mamy przekonania co do rozwiązania danej sprawy, problemu, dopiero w trakcie tego procesu znajdujemy podstawy do uzasadnienia oceny i w rezultacie do wyboru rozwiązania. Mówiąc o projekt. działania sytuujemy go zawsze w praktyce socjal-projekt socjal.

Podział projektów:

-p.indywidualne-odnoszą się do osób i prowadzone są w toku prowadzenia indyw.przyp.

-p.instytucjonalne- odnoszą się do placówek, kierują ich powstawaniem lub modyfikacją ich działania

Każdy z rodzajów projektów socjal. wymaga zastosowania odmiennej formy pracy z populacją, może to być badanie-działanie-kształcenie., analiza instytucjonalna czy analiza. systemowa, łączy ja jednak dbałość o to aby od pierwszego momentu podopieczny czy użytkownik placówki był włączony w proces projektowania.

Od pracownika wymaga się umiejętności wyprzedzania zjawisk oraz krytycyzmu w ocenie swego działania. Powinien posiadania dyspozycji, które ułatwią nam akceptację zmian, wręcz nastawienie na zmianę.

Projekt w toku działania spełnia funkcje społecznej, dynamizuje społeczność, sprzyja integracji i koordynacji podmiotów działających ,mobilizuję energię ludzką, niekiedy zaś działa terapeutycznie.

4.SIŁY SPOŁ. ICH POSZUKIWANIE I WSPOMAGANIE (WSPARCIE SPOŁ.) POMOC W ROZWOJU CZY WYCHOWANIE?

Siły społ. (Radlińska) -czynniki działające w środ. w postaci uzdolnień jednostkowych i zbiorowych wyrażających się w działaniu. Wychowawca pożytkuje siły społ. środ. i opiera na nich swoją działalność - rośnie efektywność wychowawcza.

- siły jednostkowe - przywódcy opinii społecznej w środowisku, realizatorzy pragnień zbiorowych, przodownicy w aktywności zbiorowej, promotorzy nowo powstających potrzeb, chętniej od innych asymilujący wartości kultury, aktywizujący otoczenie.

- siły zbiorowe- dynamiczne grupy społeczne, wzorcowe urządzenia i placówki, instytucje i ruchy społeczne.

Dyrektywy p.s. zalecają:

-wspomagać siły istniejące

-uruchamiać narastające

-budzić utajone

Def. PRACA OOPIEKUŃCZA (Swithun, Bowers)

- sztuka w której wiedza życiowa i nauka o człowieku i środowisku, a także umiej. obcowania z ludźmi są użyteczne w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społ. dla ulepszenia wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska. Należy mobilizować siły jednostki, aby w miarę możliwości zapragnęła wziąć sprawy w swoje ręce, motywować ją do wychodzenia z trudnej sytuacji. Nie ma jednostek bez „sił”. Są tylko trudności w ich rozpoznaniu i doborze motywacji uruchamiającej je. Zadaniem lustracji społ. jest wykrycie zinstytucjonalizowanych oraz przejawiających się w dynamizmie jednostek sił i czynników naprawy (są to zarówno siły czynne i utajone). Wg p.s. jest to podstawowe zadanie które polega na realistycznym planowaniu przeobrażeń tego co jest i wprowadzaniu nowych placówek i urządzeń. naturalnymi skupiskami sił społ. są zwykle szkoły (szczególnie w typie szkól osiedlowych, ogniskujących społeczność lokalną, dzielnicowe domy kultury, większe zakłady pracy w ich funkcji socjalnej i kulturalno-oświatowej.

Wg. Radlińskiej siły społeczne to:

-istnienie jawnych bądź ukrytych wartości jednostek, grup, instytucji, które mogą być przydatne pedagogowi społ. w procesie aktywizacji wychowawczej środ.

Próbowała powiązać siły społ. z:

-funkcją kompensacyjną wychowania - wykrywanie potencjalnych możliwości, niwelowanie braków środ., życia wychowanków, wspomaganie ich rozwoju, gdy są w niekorzystnej syt. społ.-wych.

-f. animacyjną -spełniania jest przez jednostki i grupy szczególnie aktywne i zaangażowane w realizację prospołecznych idei

-f. integracyjną - w grupie społ.

Siły społ. w środ. są realne współkształtują ludzkie postawy i zachowania, które usytuowane są w tzw. komponentach wychowawczych środowiska. Są to naturalne lub formalne systemy spo.-kult. których istnienie i funkcj. związane jest z zaspokajaniem potrzeb jednostek i grup w kolejnych fazach ich rozwoju. Komponenty:

- instytucje wychow. naturalnego (rodzina, grupa rówieśnicza)

- i.w. bezpośredniego (szkoła, klub, świetlica)

-i.w. pośredniego (zakład pracy, kino, TV, książki)

Proces wychowawczy eg p.s. to pomoc w rozwoju. Wychowanie to pielęgnowanie rozwoju, uczenie sztuki poszukiwania i wyboru wartości istniejących, wzbogacanie wiedzy, wyrabianie sprawności w kierowaniu sobą i wykonywaniu pracy. Rozwój zaś to ukierunkowany proces zmian zmierzających przez określone fazy do osiągnięcia wyższych form strukturalnych i funkcjonalnych. Przez pomoc w rozwoju rozumieć można takie postępowanie wychowawcze, które wyraża się w organizowaniu sytuacji wychowawczych wspomagających wychowanie w optymalnym rozwoju biosocjokult.

7.CZAS I PRZESTRZEŃ - ZNACZENIE W REFLEKSJI SPOŁ.-PED.

Przestrzeń życia człowieka rozciąga się między dwoma perspektywami mikro i makro. termin jest używany w socjologii i oznacza coś otwartego, tworzywem, z którego powstaje środowiska życia.

Los człowieka jest kształtowany na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni:

- fizycznej - poszerza się dzięki możliwościom technicznym, przeobrażeniom społ., rozwojowi komunikacji i osiągnięciom nauki. Przedłużeniem p.f. jest przestrzeń informatyczna - jest ukszt. przez Internet i komputery. Zrodziło się określenie „cyberprzestrzeń” definiujące świat, który otwiera się przed człowiekiem dzięki powiązaniu na zasadzie dotyku z myślą. Powstanie cyberkultury wymaga rozszerzenia przestrzeni psychologicznej człowieka ponieważ komp. jest środkiem indyw. przekazu.

- terytorialnej- nie została oswojona przez człowieka, nie została wypełniona ani odniesieniami wynikającym z relacji międzyludzkich ani znaczeniami symbolicznymi

- społecznej -

- temporalnej - tworzona przez 3 kategorie czasu: teraźniejszość (przeciągające się chwilowe dziś), przeszłość (traktowana wybiórczo opiera się na stereotypach), przyszłość (czynnik motywujący do działania właściwie nie istnieje)

- historycznej - w której żyje współczesny Polak, wąska i nie pogłębiona nie wykorzystana do interpretacji teraźniejszości

-symbolicznej

- moralnej - zderzenie 2 sprzeczności: anomii, kryzysu, tradycyjnych zasad, 2. pojawienie się autorytetów takich jak J.P.II i Matka Teresa

- transcendentalnej - samoistne i osobiste poszukiwanie tożsamości, niezależnej od instytucjonalnie i oficjalnie wyznaczonych zasad i reguł. Poszukiwanie wspólnych elementów łączących różne religie. Są to dowody na to, że społ. czuje potrzebę wyjścia poza granice instytucjonalne.

Pojęcie przestrzeni w pedagogice jest używane zamiennie z pojęciem środowiska. Można w przestrzeni określić, zmierzyć dystans między rzeczami i osobami. W odniesieniu do środowiska wychow. jest to pojęcie najbliższe środ. niewidzialnemu Radlińskiej. Kształt przestrzeni społ. w placówkach ma wpływ na przebieg procesu socjalizacji i wychowania w nich. Należy więc zanalizować przestrzeń społ. w placówce. Tak więc: instytucja znajduje się w ciągłej zmianie (inst. to rezultat związków zachodzących między jej elementami - gł. normy i wartości - które się tworzą lub są w trakcie oraz tymi elementami odnoszącymi się do norm i wartości, które już zostały uznane, przyjęte przez społeczność, utworzone. Instytucja społ. stabilizuje i tworzy zmiany, podkreśla kontekst społecznej i jego zależność od obrazu instytucji.

W pedagogice instytucjonalne ważna jest analiza stosunku wychow. - jego płaszczyzną jest przestrzeń społ. a instrumentem komunikacja wzajemna między wychowawcą a wychowankiem. Wymiana odbywa się w przestrzeni społ. i w określonym czasie. Ważna jest każda forma wymiany (werbalna, mimiczna, emocjonalna). Kształtowanie przestrzeni społecznej w palcówce wymaga ułatwiających wymianę umiejętności (rozmowa, słuchanie, rozumienie), ważne jest profesjonalne przygotowanie wychowawcy. Wymiana odbywa się w środowisku przez głównego wychowawcę (rola emocjonalna). Przenosi się akcenty wychowawcze z nauczyciela, wychowawcy ,a środowisko, grupę, klasę.

15. PRACA SPOŁECZNA I PRACOWNIK SPOŁECZNY W KONCEPCJI H.RADLIŃSKIEJ - WSPÓŁCZESNE UJĘCIE PROFESJI SPOŁ. (KRYTYKA,DYSKUSJA,PRZYKŁADY)

Istota pracy społecznej: „Praca społ. przetwarza środowisko siłami człowieka w imię ideału”. Na każdego człowieka oddziałuje środowisko społ. jego życia czyli warunki, okoliczności, ludzie, rzeczy, widzialne urządzenia i nieuchwytne myśli i czucia które je stwarzają. człowiek nie musi poddawać się biernie wpływom środowiska poznając rzeczywistość może wybierać z niej to z czego uczyni narzędzie przebudowy środowiska. Postawa człowieka może być twórcza. Od wyboru narzędzi przebudowy zależy byt pojęć i uczuć, które żyją w ludziach. Zmiana ludzi, ich wzajemnych stosunków odbywa się równolegle i współzależnie. Przemiana dokonuje się w imię ideału, którego chcą urzeczywistniać ludzie. Praca społ. to wydobywanie i pomnażanie sił ludzkich ich usprawnianie i organizacja dla dobra ludzi.

Pracownicy społeczni inaczej inżynier społ. planują przemiany, org. urządzenia społ., i sposoby działania. Pracownik powinien liczyć się z ludźmi, od tego zależy wydajność pracy. Tworzywo społ. jest żywe i twórcze. Jest aktywnym czynnikiem. Pracownik jako działacz opiera się na trwałych podstawach jakie daje mu rozpoznanie warunków działania i umiejętność używania narzędzi. Dzięki temu staje się skutecznym budowniczym niezbędnym pomocnikiem. Pracownik społ. rozpoznaje potrzeby, widzi, uświadamia sobie cele i środki przemian, przewiduje skutki pracy. Powiniem rozumieć człow. i istotę więzi społ., znać różne formy życia społ. i gospodarki społ.Musi znać wartośc kultury sposoby jej upowszechniania, wprowadzania nowych sił w twórczość kult. Powinien znać podstawy wiedzy o człow,społeczeństwie i kult,radzić sobie z nowymi okolicznościami. Musi umieć postrzegać, wiązać spostrzeżenia, rozumować na podstawie krytycznie ocenionych faktów.

Do podstaw wykształcenia pracownika społ. należą nauki o człow.Biologia pomaga zrozumieć przebieg życia, potrzeby ludzkie zmieniające się w różnych fazach rozwoju i warunkach i podstawy higieny społ. Psychologia pozwala poznać istotę, która spostrzega i rozumie, odczuwa emocje.Pedagogika daje wiedzę jak człow. może opanować i wzbogacić siebie, oddziaływać na innych, wprowadzając ich w świat wartości i rozwijając ich uzdolnienia. Socjologia jest ważna jako nauka o grupach ludzkich i formach więzi społ.Historia pozwala zrozumieć przeszłość żyjącą w dniu dzisiejszym, trwałość dążeń, zmienność warunków bytu ustroju.Polityka społ.udostępnia wiedzę o zjawiskach społ. i gosp., wskazuje zadania i drogi przebudowy środow. Pracownik społ. musi poprawnie rozumować, koniecznie przemyśleć zasady, które kierują poglądami na świat oraz źródła etyki(filozofia)

Pracownik społ. musi dostrzegać jednostki, być empatą gotowym zawsze do pomocy, strzec się wścibstwa, narzucania swojego autorytetu. Powinien posiadać umiejętności uogólniania ,musi wyrabiać w sobie pewne cechy uwagi i wyobraźni, dostrzegać oddzielne fakty i wiązać je w całość. W pracach społ. potrzebna jest wytrwałość, cierpliwość i wytrzymałość nerw. Pracownik społ. powinien czuć się odpowiedzialny za swoje słowa i poczynania.

Zasady etyki pracownika społ.(Radlińska)

*człowiek to najwyższ wartość o nienaruszalnym prawie do samostanowienia

*wszyscy są równi w dostępie do usług socjal.

*praca socjal. to działalność bezinteresowna

*podopieczny ma prawo do pełnej inf. o swojej syt.

*tajemnica zawodowa

*działanie socjalne nie może naruszać dóbr osobistych

*postawa tolerancji

*bezstronność

Wychowanie społ. wymaga życzliwego stos. do wszystkich wartości współżycia ludzkiego, poszanowania jednostki.

pracownik społ. powinien być wyrozumiały najskromniejszych pobudzać, rozbudzać zainteresowania, obiektywnie i precyzyjnie formułować cele, znać dusze ludzkie, harmonizować czynniki różne, orientować się w dynamice życia, służyć swą fachowością ogólnemu dobru, mieć wyobraźnię, podążać w grupie lecz jej nie wyprzedzać, zjednoczyć się z nią, być odważnym, gotowym do ryzyka osob.,

Funkcje pracownika socjalnego:

-diagnostyczna, planistyczna, terapeutyczna, edukacyjna, administracyjna, organizacyjna koordynatorska, usługowo-op.decyzyjna, kontrolna, doradczo-inf.

`'POMOC W ROZWOJU DZIECKU I RODZINIE'' E.Marynowicz-Hetka

Książka jest zapisem badań o pomocy w rozwoju dziecku, która jest realizowana przez rodzinę i inst. Socj-wych. w dzielnicy. Bad. zostały przeprowadzone na drodz. zastos. lustracji społ. dzielnicy.Materiał zebrano na przestrz. 5lat(1979-84) Celem ich było osiagnięcie wskaz. Co do przeprowadzenia ref-m i ulepsz. społ., działalności inst. Kult-ośw.

W procesie przekształcania środ. dominującym kierunkiem działania jest profil. wych-cza.

Przy projekt. pomocy istotna jest właściwa diagnoza. Wskaźnik ogólny środ. traktowany jest jako ogólna ocena diagnozy. Autorka wskazuje, iż tylko niewielki % uczn. szkół podst. objęty jest pomocą. Konieczna jest modyfikacja pracy socj-wych. Pomoc jest real. -instytucje mają odpow. Ludzi, rzeczy, organizację to umożliwiającą, jednak występują trud. w zadaniach koncepcyjnych tj. zbyt mała swoboda w podejmowaniu decyzji, niedosk. prawne, niewielkie zaangazowanie rodziców, brak pieniędzy, opieszałość innych inst. rodzice oczekują pomocy instyt. wykazują jednak post. bierną.A plac. nie uwzględniają ich dostatecznie w org-u pomocy(nie widzą w nich sprzymierz-w).

„PED.SPOŁ.człowiek w zmieniającym się świecie”.RED. T.Pilch, I.Lepalczyk Wielowymiarowa geneza zaburzeń przystosowania społecznego.L. Pytka, T.Zacharuk

Liczne teorii wyjaśniają pojawienie się i utrzymanie symptomów nieprzystosowania społ. można podzielić je na t. odwołujące się do czynn. egzogennych (wpływ śr.natur.,negat.dośw.) oraz t. cz. endogennych(niekożystne czyn. biol., psychol.)Wyjaśnienia przycz-skut., ale i wyjaś. funkcjonalne lub struk.(strukt.społ. detrmin. zj. patolog.lub do struk. osobowości).W niektórych wyjaśnienia mikro- makrospoł. W ujęciu mikro - śr. rodz., szkolne, rówieśnicze, zawodowe. Autorzy kolejno opisują rolę czynn. środowiskowych, biopsych. I sytuacyjnych, starając się wykazać, że nieprzystosowanie społeczne i jego pochodne uwikłane są w sieć rozmaitych współzależ. Bardziej o char. probabilitywnym niż determistycznym, prostoliniowym. Teza - prawdopod. nieprzystos. społ. Jest tym większe im więcej w życiu czł. Gromadzi się niekożyst. Czynn. Biopsychicznych, środowiskowych i sytuacyjnych(sytuacja pokusy). Ich szczególna kumulacja i intensywność→nieadekwatnie fukcj. w rolach społ., przejawiać postawy antagonistycznodestrukcyjne, wchodzić w konflikty i wybierać zachowania ekstremalne→negat. oceny społ., potępienie oraz izolację i wyobcowanie. W związku z tym w działalności interwencyjnej o char. społ-pedag., opiekuńczym, wychowawczym i terapeutycznym uwzględnić należy 3 typy kontroli(i jej ewentualne zaburzenia)tj. neurologiczną(typ temper., cechy organizmu), psychologiczną(osobowość, poczucie umiejscowienia kontroli)oraz społeczną(powściągi zew., normy prawne, obyczajowe itp.)

14.MODELE PRACY SOCJALNO-WYCHOWAWCZEJ

Diagnoza(bez niej nie możemy wybrać modelu) jest trwałym składnikiem praktyki pedagogiki społ.to zbieranie w odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji i określają badany stan rzeczy.D. opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu i rozumowaniu.Nie można mylić zbierania prostych inf i ich porządkowania z diagnozą! Możliwie wielostronny opis cech i objawów badanego zjawiska, uzyskany na drodze obserwacji, mający na celu zebranie danych dotyczących badanego przedmiotu i jego otoczenia,stanowi podstawę naszych dalszych rozumowań prowadzących do diagnozy.D. w ped.społ. to opis wyników badania określonego wycinka rzeczywistości dokonany na podstawie zebranych i ocenionych danych z różnych źródeł, przy czym rozwinięte rozpoznanie zawiera opis poszczególnego, złożonego stanu, jego genezę oraz wyjaśnia znaczenia i etapy rozwoju,a także- w rozpoznaniu decyzyjnym- ocenę możliwości zmian w kierunku pedagogicznie pożądanym.Funkcje D. :

-stanowi punkt wyjścia w czynościach projektowania

-pozwala na syst.kontrole przebiegu procesu wych.

-służy ocenie wyników działalności pedagog.,kontroluje przebieg działań,umożliwia korekcję cyklów organizacyjnych.

1)Metoda indywidualnego przypadku

T.Pilch-to sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone syt.wychowawcze lub analiza konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.

Metoda wyrosła z praktycznej działalności socjalnej na początku XXw. Mary Richmond w książce „Czym jest praca społeczna przypadkiem indywidualnym” po raz pierwszy nakreśliła założenia pracy socjal. na rzecz jednostki i jej rodziny.Zebranie wiedzy na temat jednostki i analiza jej syt.życioewj(case study) było najważniejszym zadaniem poprzedzającym bezpośrednią pracę z przypadkiem(case work).

Zasady pracy z jednostką M. Richmond:

*jednostki ani jej rodziny nie można traktować wg jakiejkolwiek reguły czy teorii, należy dokładnie zbadać jej syt. życiową oraz wszystkie okoliczności, które były przyczyną szukania pomocy społ.

*nie należy pomagać prędko, bez namysłu, częściowo ale trzeba przeprowadzić rozpoznanie warunków życiowych jednostki, jej stosunku do otoczenia

* Caseworker oprócz zdolności wrodzonych musi posiadać wiedzę nabytą doświadczeniem i specjalizacją

Kategorie syt.,które wymagają indywidualnej pracy z przypadkiem:

*wyczerpane zostały indyw. zasoby sił możliwości rozwiązywania problemów-potrzeba pracownika socjalnego by pokierował i pomógł szukać nowych możliwości

*osoby o ogr. możliwościach umysłowych lub fiz.

* osoby pozostające w długotrwałym stresie-największa grupa

Zasady pracy z indywidualnym przypadkiem

- akceptacja

- komunikacja

- indywidualizacja

- zasada uczestnictwa-aktywność i świadomość tego

- zasada zaufania i poszanowania prywatności

-zasada samoświadomości (czyli motywacji zawodowej), konieczność służenia pomocą potrzebującemu i oddzielenie stosunków z podopiecznym od osobistych preferencji czy uprzedzeń.

Case management

- administrowanie, zarządzanie przypadkiem. Dostosowana do poziomu klienta strategia koordynacji usług, istniejących możliwości i świadczeń, krótkoterminowa, zadaniowo ukierunkowana działalność skoncentrowana na pomocy klientowi w rozw. problemów życia codziennego.

2.Metoda grupowa

- wychowawca, pracownik socjalny pracuje z grupą osób zespolonych wspólnym zadaniem. Jego talent ped. przejawia się w umiejętnym prowadzeniu i przodowaniu grupie i takim oddziaływaniu na grupę by na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę nie stał on tylko członkowie grupy (Kamiński)

Praca grupowa pojawiła się w II poł. XIX w. w YMCA i YMWA.

3 odmiany metody grupowej:

a)grupy rozwojowo-wychowawcze-dla ludzi normalnie funkcj. w społ.: domy kultury, inst. eduk., rekreac.,org. młodz., wspierają rozwój jednostek

b)grupy rewalidacyjne-dla jednostek społ. lub fiz. niedostosowanych. Cel-usprawnianie ich społ. funkcj. Placówki op.-wych. i kult.-eduk.

c)grupy psychoterapeutyczne-usprawniają społ. i psych funkcj. w oparciu o techniki psychologii klinicznej w odniesieniu do lżejszych przypadków. Poradnie specjalist., placówki op.-wych.,

Zasady pracy grupowej

-prowadzący pomaga uczestnikom stawać się systemem wzajemnej pomocy

- wspólne rozw. problemów

- wyrażanie emocji

- kształtowanie wzorów stosunków interpers.

- wzmacnianie zdolności uczestników do funkcj. samodzielnego i autonom. jako jednostki i grupy

- nauczanie wykorzystywania dośw. grupowego w innych syt.

3.Organizowanie społeczności lokalnej

Celem jest org. środow. i wspomaganie rozwoju. Cel wtórny to cele opiek. i wyrównywanie braków (kompensacja). Tworzenie wspólnoty, przełamywanie izolacji, budzenie więzi i sieci znajomości przedmiotowych. Warunkiem powodzenia jest rozbudzanie sił zbiorowych.

Etapy pracy:

-rozpoznanie, diagnoza potrzeb, braków oraz sił społ., rozpozn. inst. i org. które mogą prowadzić samodzielną pracę społ. i z innymi

- org. zespołu i pracy

- planowanie i koordynacja działań op. i wspomagająco-rozwojowych

- etap wtórnego pobudzania - inspiracja i wzmacnianie zespołu

- systemat. ulepszanie i poprawianie warunków życia: eliminacja uciążliwości publ., działalność ratowniczo-opiek., aktywizacja ludzi

-kontrola i doskonalenie

1

---