1. Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna. Dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości”- pod red. E. Marynowicz-Hetka,, H. Kubicka, M. Granosik, Łódź, 2004
Teza: Pedagogiczna twórczość A. Kamińskiego źródłem dyskusji i polemiki
Książka ta ukazała się z okazji100 rocznicy urodzin Kamińskiego. Wszechstronnie ukazywano jego osobę oraz poglądy pedagogiczne, refleksją objęto różnorodne obszary jego naukowej i społecznej działalności. W refleksji tej wzięło udział bardzo wiele osób, reprezentujących różne dziedziny, różne podejścia do pedagogiki, różne pokolenia.
Założenie ksiązki jest takie, iż warunkiem rozwoju nauki jest kontynuacja, kumulowanie wiedzy, która powinna być analizą, czasem sporem, wyciąganiem nowych wniosków z istniejących przesłanek, ale przede wszystkim stawianiem nowych pytań , na które będzie się szukać odpowiedzi. Praca stwarza możliwość refleksji nad koncepcjami pedagogicznymi Kamińskiego. Ksiązka stanowi ocenę twórczości i dorobku Kamińskiego. Można w niej odnaleźć 3 grupy tekstów:
Zbiór tych prezentacji, w których bezkrytycznie podkreślone jest znaczenie i doniosłość dorobku Kamińskiego, została tam pominięta krytyka, wątki kontrowersyjne nie zostają podejmowane, podkreśla się zgodność teorii i praktyki
Zbiór tekstów pokazujących wartość jego spuścizny, nie unikające krytycznej ocenie jej przydatności współczesnej. Koncepcje Kamińskiego są rekonstruowane. Ukazano negatywne oceny w odniesieniu do jego twórczości. Stosowane są zabiegi taktownościowe - ukazanie wielkości osoby mistrza, jego twórczości, autorzy starają się nie urazić kontynuatorów Kamińskiego. Widać też zabiegi usprawiedliwiające wobec krytyków np. poprzez ukazywanie na kontekst polityczno-społeczny.
Opracowanie pokazujące wyłącznie słabość i nieaktualność wybranych wątków koncepcji Kamińskiego. Odnoszą się one do wyraźnie sprecyzowanego fragmentu twórczości. Odniesienie to ma charakter porównawczy ze swoim poglądem, wskazuje na słabość omawianych koncepcji.
Silna grupa pierwszych tekstów świadczy o tym, że Kamiński widziany jako wzór do naśladowania. Zwrócono uwagę na dzielność, która w koncepcjach wychowawczych zajmuje ważne miejsce rozumiane jako cecha charakteru, zadanie, służba. Dzielność człowieka wpływa na siłę kraju. Wątkiem, który jest istotny także współcześnie to czas wolny, który spełnia funkcję odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą. Aktualizację rozumianego przez Kamińskiego czasu wolnego można znaleźć pod warunkiem wprowadzenia w polityce zmian. Takie samo zagadnienie pedagogiki społecznej jest niezwykle interesujące i aktualne.
Książka zawiera wiele poglądów, które świadczą o jego wybitnej twórczości. Wątki są nadal aktualne, ciągle do nich powracamy, odkrywamy na nowo i zastanawiamy się, czy coś zmienić. Jest to niewątpliwie kontynuacja stanowiąca o rozwoju nauki.
2. „Badania w pracy socjalnej i społecznej-przegląd dokonań i perspektywy” - pod red. Murynowicz-Hetka, M. Granosik, D. Wolska-Prylińska, Łódź 2007
3. „Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna” - A. Kamiński
Teza: czas wolny jako forma aktywności człowieka realizowana w różnych kręgach środowiskowych
A. Kamiński jest jednym z głównych przedstawicieli pedagogiki społecznej. W książce „Funkcje pedagogiki społecznej” zawarł wątek czasu wolnego, który jest niezwykle ważny we współczesnym świecie. Kamiński poświęca problematyce czasu wolnego wiele miejsca i uwagi.
Czas wolny w ujęciu Kamińskiego to ta cześć czasu, która nie jest zajęta poprzez pracę, naukę, zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, czy stałe obowiązki domowe. Człowiek posiadający czas wolny może go dobrowolnie wykorzystać i wypełnić odpoczynkiem, zabawą lub pracą nad sobą dla własnego rozwoju.
Każdą z tych funkcji jednostka powinna równocześnie powinna wdrażać do swojego życia. Dzięki odpoczynkowi człowiek może odreagować zmęczenie, w spokoju, ciszy czy kontemplacji, więc podejmuje pewną aktywność. Zabawa także jest formą aktywności - wyraża potrzebę ruchu, ekspresji, doznań i przygody. Praca nad sobą kształtuje u człowieka osobowość intelektualną, fizyczną i moralną, dzięki udziałowi w wielu placówkach kulturowo-oświatowych.
Człowiek spędza czas wolny w różnych kręgach środowiskowych - w rodzinie, szkole, grupach rówieśniczych oraz w różnych placówkach kulturowych. To właśnie tam podejmuje aktywność. Doniosłą rolę spełnia na pewno rodzina, bo kształtuje dzieci fundamenty odpoczywania, zabawy i pracy nad sobą. To rodzina jako najbliższe środowisko człowieka powinna wskazywać dziecku, gdzie może aktywnie spędzać wolny czas. Także szkoła musi rozumieć, że jej zadaniem jest nie tylko wychowywanie do pracy i zawodu, lecz także do wczasowania. Nauczyciele realizują tą doniosłość nauczają, ale także zaszczepiając w młodych zainteresowania książką, filmem, sztuką teatralną. Szkoła stwarza młodym także inne możliwości spędzania czasu wolnego tworząc pozalekcyjne formy aktywności - koła zainteresowań, stowarzyszenia uczniowskie, drużyny sportowe.
Wolny czas człowiek może spędzać również w wielu placówkach do tego powołanych - w domach kultury, gdzie można brać udział w różnych zajęciach, w klubach, świetlicach czy ogrodach jordanowskich. Te placówki są możliwością rekreacji oraz rozwijają osobowość, intelekt oraz zainteresowania młodych ludzi. Praktykuje się także sport jako formę aktywności oraz turystykę, gdyż mają one pozytywny wpływ na zdrowie każdego człowieka.
Myślę, że czas wolny stanowi ważny element życia każdego człowieka i jest istotną formą jego aktywności.
4. „Działania społeczne w pracy socjalnej na progu XXI wieku” - pod red. E. Kartowicz, A. Olubiński, Toruń 2003.
5. „Pedagogika społeczna. Wykład. Podręcznik akademicki t. I”- Marynowicz-Hetka, Warszawa 2006.
Książka ta ujmuje pedagogikę społeczną w pewną całość. Odnosi się do dorobków przeszłość, a także sytuuje w teraźniejszości i przyszłości. Został w niej zawarty punkt widzenia na pedagogikę społeczną oraz zagadnienia istotne dla tej dyscypliny akademickiej i tej orientacji działania.
Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka oraz pedagogika społeczna jako orientacja w działaniu- są równomiernie analizowane. Pierwsza część- przedstawione są podstawy ontologiczne, epistemologiczne, i aksjologiczne prezentowanego punktu widzenia na pedagogikę społeczną-odniesienie do terminologii, metodologii, do związków z innymi dyscyplinami. Druga część- przybliżenie społeczno- pedagogicznej perspektywy orientowania działania w odniesieniu do różnych obszarów, w których działa pedagog społeczny- obszar edukacji i pracy socjalnej, nabierającej wymiaru pracy społecznej.
Pedagogika społeczna to połączenie teorii oraz praktyki.
Zamierzeniem tego podręcznika jest nie tylko przekazanie aspektów informacyjnych, ale również zachęcanie do debaty na tematy społeczno- pedagogiczne.
Adresatami są studenci, którzy zapoznają się z pedagogiką społeczną, a także studenci specjalizujący się w pedagogice społecznej- jako punkt wyjścia do dalszych , pogłębionych analiz.
Zaznajomienie z podstawami pedagogiki społecznej jako dyscypliny akademickiej i jako orientacji działania w różnych obszarach aktywności pedagoga społecznego ( edukacji, opieki, pomocy, pracy socjalnej, pracy społeczno- kulturalnej, itp. )
6. „Pedagogika społeczna. Debata. Podręcznik akademicki tom II” - red. Marynowicz- Hetka, Warszawa 2007.
Teza: Praktyka andragogiki i gerontologii umożliwia pomyślne przejście prze okres dorosłości i starości.
Starość jest tym etapem życia, który wymaga pomocy i wielkiego osiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starzenia się. Człowiek musi bowiem dokonać wyboru stylu życia. Wybiera formy i nasilenie aktywności. Może być bierny po przejściu na emeryturę, wycofać się z życia społecznego, pozwolić sobie na nic nie robienie, bierne trwanie, ograniczając ruch, kontakty społeczne i minimalizując swoje potrzeby. Wkracza wtedy w patologiczny stan apatii i zaniedbania. Wymaga wsparcia i pomocy, aktywizacji przynajmniej w sferze życia codziennego. Może wybrać określony poziom aktywności. Nie istnieje bowiem jeden styl starzenia się i przystosowania do starości. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność, uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym dbałość o swoje zdrowie fizyczne, refleksyjność nad celem życia. Paradygmat biograficzny zachęca do analizy przeszłości, powrotu do pozytywnych przeżyć i doznań, do przezywania.
Obecnie edukacja jawi się jako proces cało życiowy, dokonujący się w trakcie życia oraz przez życie. W związku z tym możemy połączyć ją z zagadnieniem pomocy w rozwoju w dorosłości i starości. Pomoc ta dotyczy obrazu siebie jako osoby dorosłej oraz osoby starzejącej się, stojącej wobec zmiany stylu życia, odpowiadającej na podstawowe pytania o sens życia, cel życia i jego zakończenie
Andragogika i gerontologia są dyscyplinami zorientowanymi, obok teorii, na praktykę i poszukiwanie instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych form świadczenia pomocy. Współczesny świat wywiera niepokojącą presję na jednostkę. Człowiek, jeśli nie chce być wykluczonym jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności w której żyje musi nieustannie uczyć się, rozwijać swoje kompetencje, pozyskiwać nowe, by nie stać się analfabetą funkcjonalnym.
Gerontologia społeczna wyznacza sobie funkcje edukacyjne. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Ważną jest aktywna postawa; jednostki wobec własnej osoby. Człowiek, jeśli chce pozytywnie się starzeć, to musi podjąć autoedukację, stać się podmiotem procesu kształcenia. Jednostka sama tyłka może kształtować siebie. Nikt za nią nie może rozwijać się ani uczyć. Może pomóc w uczeniu się, nauczyć uczyć się, ale samo uczenie się i rozwój, wzrost jest procesem samodzielnym. Siebert (2005) przedstawia koncepcję pedagogiki przeżywania, która proponuje różne formy zajęć opartych o działania, uczestnictwo, medytację, przeżywanie, doznawanie wzruszeń estetycznych, np: w trakcie podróży spaceru, zwiedzania zabytków, muzeum, słuchania muzyki i poezji.
Nowy wymiar w andragogice stanowi przygotowanie do starości (Kamiński), do emerytury.....
Pamiętając aksjomat, że za nikogo nie można się rozwijać, że proces rozwoju jest samoistny, zależny i wyzwolony przez daną jednostkę, a inni mogą ją wspomagać, trzeba szanować każdy styl starzenia się. Można jedynie proponować sytuację sprzyjającą rozwojowi kompetencji społecznych, umysłowych i fizycznych. Można wspierać instytucje społeczne i tworzyć nowe instytucje otwarte na potrzeby współczesnego człowieka.
Wersja druga:
Edukacja jest procesem cało życiowym, dokonuje się w trakcie i przez całe życie. Istotnym aspektem jest pomoc w rozwoju w dorosłości i w starości.
Andragogika i gerontologia są dyscyplinami zorientowanymi obok teorii, na praktykę i poszukiwanie instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych form świadczenia pomocy.
Andragogika nie pomija konfliktów i zmagań człowieka ze światem, który zmienia się i przekształca. Koncentruje się na formach, które pomagają je przezwyciężyć, jedna z nich jest np. dydaktyka biograficzna. Analiz biografii spełnia funkcję edukacyjną, terapeutyczną.
Włoski uczony Demetrio uważa, że zmieniający się bardzo szybko współczesny świat wywiera niepokojącą presję na jednostkę.
Człowiek jeśli nie chce być wykluczony i zagubiony, jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności, w której żyje, to musi nieustannie uczyć się, rozwijać swoje kompetencje. Życiowe doświadczenie starszego pokolenia okazuje się niewystarczalne dla życia we współczesnym świecie.
Zarówno andragogika jak i gerontologia definiują dorosłość i starość posługując się psychologią i socjologią. Być dorosłym to umiejętność wypełniania podstawowych ról społecznych, panować nad emocjami, umie podnosić kwalifikacje zawodowe, umie dokonywać wyboru wartości moralnych, politycznych. Potrafi określić swoje miejsce w świecie. Jest aktywnym uczestnikiem interakcji społecznych. Rozwija stale swoje kompetencje, wzbogaca wiedze o sobie, świecie i o innych. Jest otwarty na zmiany. Chce się rozwijać.
Rozumie potrzebę doskonalenia się aż do końca życia. Człowiek może się rozwijać przez całe życie, może utrzymywać się na tym samym poziomie lub może cofać się w rozwoju. Jednostki muszą uczyć się nowych działań, aktywności i odrzucać złych zachowań nawyków. Andragogika w tym wymiarze proponuje pomoc np. we Francji, Niemczech, USA: funkcjonują szkoły rodziców. Słynne są szkoły czy kursy dla rodziców prowadzone metodą Gordona. Uczy się tam negocjacji, dialogu z dziećmi etc.
Nowy wymiar w andragogice stanowi przygotowanie do starości, do emerytury. W wychowaniu do starości ważną role zajmuje kształtowanie zainteresowań kulturowych i społecznych. Poszukiwanie zawodu pomocniczego, zajęcia które zastępowałyby pracę zawodową.
Gerontologia społeczna wyznacza sobie funkcję edukacyjną. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Człowiek jeśli chce pozytywnie się starzeć, to musi podjąć auto edukację, musi rozszerzać swoje kompetencje, analizować przeżycia. Obszarem głęboko zakorzenionym w andragogice zwłaszcza w teorii edukacji permanentnej są formy zawodowego kształcenia dorosłych. Odświeżanie wiedzy i umiejętności.
Jeśli uznamy że człowiek jest istotą biologiczno- psychologiczno-społeczną to dbałość o zdrowie, o biologiczne wymiary bytu ludzkiego stają się bardzo ważnym elementem edukacji pro zdrowotnej i gerontologii. Wyraża je wiele wskazań zalecających zdrowy styl życia, ruch, gimnastyka, zdrowa dieta. Dobre zdrowie-dobre samopoczucie
Starość jest tym etapem życia która wymaga pomocy i wielkiego wysiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starości. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność uczestników w życiu społ. i kult., dbałość o swoje zdrowie fizyczne. Paradygmat biograficzny zachęca do analizy przeszłości, powrotu do pozytywnych przeżyć i doznań. Teoria gerotranscendencji - wskazuje wymiar aktywności aż do śmierci. Jednostka zdrowa psych., świadoma, która zaakceptowała pozytywne myślenie może budować świat swoich przeżyć na kontemplacji, wierze, akceptacji siebie i świata.
Instytucjonalne formy oświaty dorosłych i placówek gerontologicznych:
-szkoły różnych poziomów i kursy dla dorosłych, określane jako instytucje drugiej szansy
-system kształcenia na odległość- system korespondencyjny, multimedialny, internetowy
-seminaria w weekendy
-kluby
-formy studyjne
-staże
-stowarzyszenia np. religijne, związek kombatantów
-UTW
-dom opieki społecznej
Formy nieinstytucjonalne choć instytucje są potrzebne do ich powstania:
-książki ( czytelnictwo)
-biblioterapia
-audycje radiowe i telewizyjne
-podróże
Edukacja jako pomoc w rozwoju wywodzi się z teorii pedagogiki społecznej w postrzeganiu wychowania jako procesu cało życiowego. Pomoc ma przyczynić się do pomyślnego, harmonijnego rozwoju wrastania w kulturę i w rezultacie pomyślnego przebiegu życia
7. „Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy” - pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski, E. Cyrańska.
Teza: Pedagogika społeczna interesuje się aktualnymi kwestiami społecznymi oraz perspektywą ich rozwiązań.
Pedagogika społeczna wykazuje zainteresowania aktualnym zjawiskiem społeczno-wychowawczym, socjalnym i kulturalnym różnych grup społecznych. Skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów społecznych, na analizie warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach życiowych.
W środowisku pojawiają się liczne zjawiska patologiczne, które zakłócają prawidłowe funkcjonowanie jednostki lub grupy. Pedagogika społeczna interesuje się wszelkimi kwestiami społecznymi i ma na celu przeciwdziałanie tym sytuacjom. Aby skutecznie przeciwdziałać, należy rozpoznać przyczyny ich powstawania, mechanizm i formy.
Trzeba rozpoznać istniejący stan rzeczy, aby móc zastosować źródło zaradcze. Pedagogika nie tylko analizuje problemy, ale także stwarza perspektywę ich rozwiązań. Wprowadza działania wspierające rozwój, kompensację, profilaktykę, terapię, ciągle też szuka nowych perspektyw, metod, i pomysłów na rozwiązanie trudnych sytuacji. Pedagogika społeczna diagnozuje stan i poziom zagrożeń rozwojowych, poszukuje źródeł, wyjaśnia, wskazuje skutki. Podejmuje naprawcze oraz demonstruje nieprawidłowości. W książce poświęcono wiele uwagi aktualnym problemom - ubóstwu, przemocy czy bezrobociu. Ja szczególnie zwróciłam uwagę na kwestie przemocy wobec dzieci. Złe traktowanie dziecka jako zjawisko społeczne występuje od wieków, ale wciąż jest problemem aktualnym, analizowanym przez pedagogikę społeczną. Przemoc może przybierać różne formy - może to być znęcanie się fizyczne, psychiczne lub seksualne. Jest to poważny problem, który ma olbrzymie konsekwencje - zaburzenia zachowania i funkcjonowania w społeczeństwie, zachowania antyspołeczne, przestępczość. Myślę, że przemoc w naszym kraju jest kwestią społeczną, jednak świadomość opinii publicznej jest nadal mała.
Pedagogika społeczna ma za zadanie projektować i organizować działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą. Są to działania profilaktyczne i kompensacyjne. Jednym z rozwiązań jest też wprowadzenie do rodziny, w której istnieje przemoc opiekuna - doradcy. Ważna rolę odegrają też pedagodzy szkolni, pracownicy socjalni i poradnie rodzinne.
Pedagogika społeczna zajmuje się aktualnymi problemami społecznymi, ukazuje ich stan oraz pokazuje możliwe perspektywy.
8. „Pedagogika społeczna - pytania o XXI” - pod red. A. Przecławska, W. Theiss
Teza: Przestrzeń życia człowieka miedzy perspektywą mikro i makro
Książka została poświęcona pamięci prof. R. Wroczyńskiego. Pierwsza część dotyczy jego życia i twórczości.
W części drugiej Przecławska stawia tezę, że przestrzeń życia człowieka znajduje się pomiędzy dwoma perspektywami: mikro i makro. Przestrzeń rozumiana jest przez autorkę jako coś otwartego, tworzywo, z którego powstaje środowisko wychowawcze. Los człowieka kształtuje się na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni. Są to przestrzenie: fizyczna, społeczna, temporalna, psychologiczna, symboliczna, informatyczna, moralna, transcendentalna.
Przestrzeń fizyczna człowieka poszerza się dzięki możliwościom technicznym, przeobrażeniom społecznym, rozwojowi, osiągnięciom nauki. Przedłużeniem przestrzeni fizycznej jest informatyczna, kształtowanie przez Internet i komputery. Zrodziła się również cyberprzestrzeń.
Przestrzeń temporalna człowieka tworzona jest przez trzy kategorie czasu: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Teraźniejszość widziana jest w formie chwilowości, przyszłość, jaki czynnik motywujący działanie, a przeszłość traktowana jest wybiórczo - opiera się na stereotypach.
Przestrzeń klasyczna, w której żyje współczesny Polak jest wąska i niepogłębiona.
W przestrzeni transcendentalnej i moralnej zaszły zmiany. Coraz częściej transcendentalne odniesienie mają charakter indywidualny. Są one samotnym poszukiwaniem tożsamości, niezależnie od oficjalnie wyznaczonych zasad i reguł. Ludzie poszukują wspólnych elementów łączących różne religie, narody. To dowód na to, że społeczeństwo czuje potrzebę wyjścia poza granice indywidualności.
Przestrzeń moralna to także zderzenie dwóch sprzeczności - z jednej strony anomia i kryzys tradycyjnych zasad a z drugiej pojawienie się autorytetów moralnych, przekształcających granice religii, państw i narodów takich jak matka Teresa czy Jan Paweł II - papież.
Autorka zadaje pytanie, co stoi przed pedagogiką społeczną jako subdyscypliną pedagogiki. Sądzi ona, że obszar, który jej dotyczy obejmuje problematykę i kierunki badań oraz działań społecznych.
Pedagogika społeczna ma stworzyć takie środowisko, które uwzględnia sytuację rozwojową współczesności oraz potrzeby człowieka. Musi tworzyć społeczne płaszczyzny odniesienia dla jego życia.
9. „Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowiska i komentarze.” - pod red. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, Katowice 1999.
Teza: Pedagogika społeczna i praca socjalna są odrębnymi koncepcjami teoretyczno naukowymi, ale się wzajemnie przenikają.
Książka jest zbiorem tekstów autorów polskich, ale i niemieckich i szwajcarskich poświęconych rozważaniom na temat pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Pojawiają się stanowiska, że są one dwiema odrębnymi naukami, koncepcjami teoretyczno-naukowymi i nie stanowią jednorodnego, homogenicznego paradygmatu. Bezsprzeczne jest to, że pedagogika społeczna i praca socjalna wzajemnie się przenikają. W praktyce pracy socjalnej poszukuj się inspiracji teoretycznej myśli pedagogów społecznych, ci natomiast wykazują zainteresowanie pracą socjalną jako obszarem praktyki. Nie można postawić znaku równości między nimi, mimo, iż mają ten sam przedmiot i zainteresowania. Różnie je sposób definiowania praktyki, geneza oraz wyników kształtowania się. Trzeba też zwrócić uwagę na odmienne definiowanie problemów jednostki i zbiorowości a także odmienną praktykę językową. Łączy je natomiast wspólny zamysł nad społecznym sensem działań i projektami zmian.
Niewątpliwe jest to, że pedagogika społeczna i praca socjalna są przenikalne i komplementarne. Myśląc o pracy socjalnej odnosimy się do obszaru praktyki, ujmujemy ją jako działanie społeczne. Praca socjalna posiada 4 główne cech: globalność, dynamikę, kompensację, wartościowanie. W polskiej tradycji pedagogiki społecznej istnieje koncepcja pracy socjalnej, o czy świadczą cechy:
Globalność - pedagogika społeczna spożytkowując wyniki innych nauk, urzeczywistnia syntezę wiedzy o człowieku. Zainteresowana jest pełnym człowiekiem, uwzględnia wpływy, sprawy indywidualne i zbiorowe
Dynamika - twórczy stosunek do rzeczywistości, aktywność, przetwarzanie środowisk silami człowieka w imię ideału, promocyjny model pracy socjalnej - określając cel akcentuje się pomoc pełnym rozwoju
Kompensacja - uzupełnianie braków, które zaburzają funkcjonowanie jednostki, dostarczanie podniet?? dla rozwoju
Wartościowanie - normatywność, odniesienie aksjologiczne, aby dokonać zmiany 1.Punkt odniesienie, przetwarzanie środowiska siłami społecznymi i w imię ideału 2.Konsultowanie narządu oceny
Praca społeczna - została zdefiniowana przez Radlińską, jako świadoma czynność przekształcania życia gromadnego, polegające na wydobywaniu, usprawnianiu i pomnażaniu sił ludzkich oraz organizacja wspólnego działania dla dobra ludzkości.
10. „Pedagogika społeczna, człowiek w zmieniającym się świecie" - pod red. T. Pilch, I. Lepalczyk
TEZA: We współczesnym świecie człowiek staje w obliczu wielu zagrożeń, tj. bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, agresja czy nieprzystosowanie społeczne.
„Ubóstwo jako zjawisko społeczne oraz przedmiot pracy socjalnej” J.Boczou, W.Toczyński, A.Zielińska:
Katastrofalne warunki mieszkaniowe w Polsce są jednym z czynników przyczyniających się do ubóstwa wielu rodzin. Złe warunki mieszkaniowe są źródłem sytuacji patologicznych: wzrostu zachowań, stanów depresyjnych i nerwicowych.
Państwo polskie broniąc się przed rosnącym wypływem pieniądza ukształtowało poziom płac przeciętnych na poziomie niewiele większym od minimum socjalnego (+ wysokie argumenty).\
Z badań wynika, że wśród 50 % zakwalifikowanych do sfery ubóstwa występuje syndrom 3 czynników: niski status społeczno-ekonomiczny; zła sytuacja mieszkaniowa, alkoholizm w rodzinie.
Wyznacznik ubóstwa w Polsce to minimum: niedożywienie, dezorganizacja życia rodziny, zaniedbania w warunkach mieszkaniowych.
Walka z ubóstwem jest trudna ze względu na to, że jego przyczyny mają wysoce złożoną naturę i zazwyczaj nakładają się na siebie.
„Bezrobocie - nowa kwestia społeczna” - T.Pilch:
Bezrobocie w Polsce jest zjawiskiem nowym; pojawiło się w 1990 r. wraz z rozpoczęciem procesów transformacji ustrojowej.
62 % bezrobotnych to ludzie młodzi - do 35 roku życia.
Charakterystyczną cechą polskiego bezrobocia jest jego długotrwałość co łączy się z utratą prawa do zasiłku.
Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne, które odczuwają nie tylko osoby bezrobotne, ale także członkowie ich gospodarstw domowych.
Bezrobocie powoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego; wśród bezrobotnych wzrosła też liczba samobójstw i prób samobójczych, wzrosła także przestępczość, a także liczba rozwodów wśród bezrobotnych (+ alkoholizm, narkomania, prostytucja).
W skali masowej bezrobocie jest także ogromnym ciężarem dla gospodarki krajowej.
„Agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego” - T.Pilch:
człowiek naszego wieku żyje w świecie informacji przepełnionej doniesieniami o powszechności przemocy i agresji, i często sam staje się jej ofiarą. Stąd u przeciętnego człowieka występuje syndrom zagrożenia i zanik poczucia bezpieczeństwa.
Największe zbrodnie człowieka zrodziły się z nietolerancji, stąd potrzeba tolerancji jako zadania wychowawczego.
Agresja, przemoc, konflikt i nietolerancja staje się w świadomości współczesnego człowieka elementami społecznego pejzażu, trwałymi komponentami systemu informacji, życia codziennego, a nawet kultury masowej i rozrywki.
11. „Pedagogika społeczna, dokonania - aktualności - perspektywy” - pod red. S. Kawuli
Teza: pedagogika społeczna interesuje się kwestią człowieka starego i stawia perspektywy rozwiązań wobec tego problemu.
Książka jest zbiorem prac dotyczących dorobku pedagogiki społecznej, spraw aktualnych, oraz perspektyw na przyszłość.
Jedną z kwestii społecznych ciągle aktualnych jest problem starości i starzenia się. Procesem starzenia się społeczeństw, organizmu ludzkiego oraz chorobach wieku starczego zajmuje się gerontologia, Europa i Polska stają się obszarem starzejącym się, dlatego starość, powinna być ukoronowaniem ludzkiego życia a nie okresem degradacji społecznej. Starzenie się to długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny zachodzący w rozwoju każdego człowieka. Nie można go jednak traktować jako ciężaru społecznego i brzemienia. Wg pedagogiki społecznej starszego człowieka należy traktować jako aktywnego uczestnika procesów społecznych, gospodarczych, administracyjnych, a nawet politycznych. Nie można ludziom odbierać prawa do działania, pracy, rekreacji czy edukacji. Strosz nie powinna być utożsamiana z upadkiem sił fizycznych i psychicznych, stanem schorowania i niedołężności, bo taki obraz jest zbyt uproszczony i krzywdzący. Człowiek stary musi sam być świadomy swoich ograniczeń fizycznych i psychicznych oraz zmiany roli społecznej. Może przyjmować wobec starości różne postawy - może akceptować swoją sytuację lub być nastawionym wrogo, może być pasywny lub przyjąć postawę obronną.
Prawidłowa opieka nad człowiekiem starym powinna uwzględniać zarówno problemy zdrowotne, jak i środowiskowe, społeczne, psychologiczne.
Pedagogika społeczna szuka wciąż perspektyw rozwiązania kwestii człowieka starego, zadaje pytania jak przygotować się do swej starości.
Podstawową kwestią jest aktywność fizyczna i psychiczna, aby przejść bezboleśnie w ta fazę życia. Drugim czynnikiem istotnym dla zachowania sprawności umysłu jest środowisko, w którym człowiek żyje, relacje z innymi ludźmi, z rodziną i sąsiadami. Ważny jest też optymizm oraz twórcze życie człowieka, które daje szansę realizowania siebie najszerszych wymiarach. Pedagogika społeczna stara się też rozwiązać potrzeby edukacyjne seniorów stwarzając "uniwersytety trzeciego wieku". Placówki te zlokalizowane głównie przy ośrodkach akademickich zaspokajają potrzeby kulturalne, edukacyjne i towarzyskie. Ludzie starsi uczestniczą tam w zajęciach seminaryjnych, konwersatoriach i wykładach. Dzięki uniwersytetom trzeciego wieku możliwa jest stymulacja rozwoju starszych oraz profilaktyka gerontologiczna.
Organizatorzy pomocy społecznej powinni promować na swoim terenie kluby, domy dziennego pobytu czy uniwersytety trzeciego wieku.
Wszelka aktywność jest czynnikiem hamującym zniedołężnienie. Ludzie w podeszłym wieku mogą być przecież pełnosprawnym członkiem społeczeństwa. Ważna jest w tej kwestii rola polityki i pomocy społecznej.
12. „Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i kształcenia” - pod red. B. Kromolickiej, Szczecin 2005.
13. „Profesje społeczne w Europie, Z problemów kształcenia i działania.” - pod red. E. Marynowicz-Hetka, A. Wagner, J. Piekarski
Teza: Jednym z podstawowych elementów kształtujących wizerunek profesji społecznych jest wiedza profesjonalna
Książka jest pierwszą pracą wydaną w Polsce, która podejmuje zagadnienia europejskiego wymiaru kształcenia do profesji społecznych. Zawiera artykuły napisane przez grono naukowców z poszczególnych państw europejskich. Ich tematyka jest poświęcona obecnej sytuacji polityki społecznej w ich krajach, problemom kształcenia pracowników socjalnych oraz profesjonalizacji ich działania.
W pracy socjalnej wiedza profesjonalna jest niezwykle ważna i użyteczna. Trudno wyobrazić sobie działanie profesjonalne bez założenia przydatności wiedzy. Wiedza porządkuje obraz działania, pozwala na formułowanie jego celów oraz uzasadnia jego sens. Profesjonalna wiedza posiada bardzo wiele cech, charakteryzuje ja także złożoność. Istotne jest to, że profesjonalna wiedza podlega stałej wymianie, często gwałtownym modyfikacjom i przekształceniom. Wymiana wiedzy nie jest problemem zmiany treści, informacji, ale zagadnieniem transferu doświadczeń ugruntowanych kulturowo.
Profesje socjalne nie dysponują gotową wiedzą, ale są w procesie jej odnajdywania. Przemianom podlega też proces kształcenia, istotna jest, bowiem nie tylko praktyczna wiedza, ale także proceduralna.
Wiedza profesjonalna jest zogniskowana na przedmiocie - działaniu. Przedmiot pracy socjalnej wskazuje cechy właściwego dla niej działania oraz cele i zasady, którymi należy się w działaniu kierować. Wiedza o pracy socjalnej odnoszona jest do działania jako jej podmiotu, a jej przedmiotem jest refleksja towarzysząca działaniu. Wiedza pracownika ma mu umożliwić budowanie relacji społecznych i integrację
W praktyce pracy socjalnej wiedza spełnia 3 typy zadań:
Identyfikuje obszar działania zawodowego pracowników
Waloryzuje zadania
W odpowiedni sposób konstruuje relacje z innymi osobami, które znajdują się w zasięgu oddziaływań zawodowych
Wiedza spełnia również funkcję namysłu nad praktyką. W procesie używania wiedzy w profesjonalnej praktyce pojawiają się liczne problemy np. biurokratyzacja.
Wiedza profesjonalna jest porządkowana wg zasad działania a wiedza o działaniu staje się sposobem nabywania samowiedzy.
14. „Pedagogika społeczna” - H. Radlińska
Teza: Zdaniem pedagogiki społecznej jest zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych i ulepszanie wpływów pozytywnych"
Helena Radlińska, twórczyni pedagogiki społecznej scharakteryzowała ta dyscyplinę jako "naukę praktyczna powstałą na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych wg własnego punktu widzenia. Przedmiotem pedagogiki społecznej jest człowiek, środowisko i wzajemnie oddziaływanie między nimi, wpływ warunków bytu i kręgu kultury na jednostkę we wszystkich fazach jego życia (…) oraz przekształcanie środowisk siłami społecznymi w imię ideału". Wg pedagogiki społecznej a zwłaszcza jej fundamentalnej przesłanki o wzajemnej relacji jednostki i środowisk, aby zrealizować pomoc w rozwoju wychowanka, należy przekształcić jego środowisko życia. Radlińska definiuje środowisko jako zespół warunków, wśród których bytuje jednostka oraz czynników wpływających na jego osobowość stale lub przez dłuższy czas. Aby zmienić niekorzystne warunki rozwojowe, należy przekształcić środowisko życia jednostki. A o tym jak to zrobić informują trzy metody pracy socjalno - wychowawczej: indywidualnego przypadku, grupowa w organizacji społeczeństwa lokalnego. Przetwarzanie środowiska powinno się odbywać dzięki siłom społecznym, czyli celom i uzdolnieniom jednostkowym, grupowym, przejawiającym się w podczas działania. Wspomaganie sił następuje poprzez usuwanie przeszkód hamujących ich rozwój. Istotne jest tutaj wspieranie rozwoju poprzez profilaktykę, ratownictwo i kompensację. Radlińska podkreśla, że najbardziej pożądana postawą w przekształcaniu środowiska jest postawa twórcza. Osoba wykazuje czynną postawę "przekształca środowisko w imię ideału, przełamuje przeszkody i opory.
Przetwarzanie środowiska to celowe i zamierzone planowanie zmian środowisk przez siły społeczne, organizacja środowiska i odnajdywanie w nim sił społecznych.
15. „Ryszard Wroczyński. Żyć w ludziach i dziełach” - pod red. E. Kozdrowicz, T. Pilch, Warszawa 2007
„Kazimierza Korniłowicza koncepcja pracy kulturalnej jako pomocy w tworzeniu”
(artykuł ze stron 77-82)
Kazimierz Korniłowicz był pracownikiem WWP Instytutu Gospodarstwa Społecznego W Polskiej oświacie pozaszkolnej okresu międzywojennego wypracował on najbardziej dojrzałą koncepcję pracy kulturalno-oświatowej jako procesu intensywnego. Wygłosił tą koncepcję na konferencji w 1929r w Kazimierzu nad Wisłą.
Punktem wyjścia jest teza o sprzężonej relacji między człowiekiem (społeczeństwem) i kulturą. „Człowiek jest twórcą kultury, a jednocześnie kultura wpływa na rozwój człowieka. Życie kulturalne jednostki i zbiorowości polega na udziale w owym procesie cyklicznym”.
Wychodząc z tych założeń Korniłowicz wyróżnia dwie fazy działalności w procesie upowszechniania kultury:
upowszechnienie dorobku kultury, tzn na przenoszeniu dóbr kultury do szerokich kręgów społecznych; jst to sfera najbardziej podstawowa, i mająca najdawniejsze tradycje
druga faza działalności oświatowo-kulturalnej wyrosła z narastającego procesu emancypacji kulturowej mas ludowych, co musiało podważyć zasadność podziału narodu na warstwy kulturalnie czynne i z tego powodu uprawnione do swoiście pojmowanego „przodownictwa” kulturalnego i kulturalnie bierne a więc skazane niejako na recepcję upowszechnionych wartości kulturowych.
Akcentuje się tu zasadę powszechności konsumpcji kulturalnej, upowszechnianej przez szkoły, biblioteki i inne instytucje.
Stanowisko to pociągało za sobą nową koncepcję pracy kulturalnej. Jej istotę Korniłowicz określa: „Nie chodzi już tylko o „szerzenie” wartości kulturalnych, o `ułatwianie dostępu', do nich jednostkom i grupom - linią przewodnią staje się pomoc w tworzeniu. To nowe zadanie pracy kulturalnej pociąga za sobą w konsekwencji powstanie nowych form i metod pracy, pływa na reorganizację dawnych form mających służyć nowym celom.. Ów kierunek, którego naczelnym zadaniem i metodycznym założeniem jest pomoc w tworzeniu możemy nazwać kierunkiem kreatywnym..
Koncepcja pracy kulturalnej jako pomocy w tworzeniu zdobyła w Polsce w okresie międzywojennym wielu zwolenników. Wyrosła ona na podłożu demokratyzacji kultury i aprobaty samorodnej twórczości mas ludowych jako składnika, a nawet wyznacznika drogi rozwojowej ogólnonarodowej kultury. Procesy te odsłoniły dwojaką funkcję pracy kulturalnej - obok tradycyjnego nurtu upowszechniania dorobku kultury - inspirację, pobudzanie motywacji twórczych na każdym polu działania. Koncepcja tej dwojakiej funkcji pracy kulturalnej stanowi trwały dorobek naszej teorii działalności oświatowej, nie straciłą swego znaczenia i dla współczesnej teorii i praktyki oświaty pozaszkolnej.
16. „Przekształcanie przestrzeni społecznej placówki. Studium społeczno-pedagogiczne na przykładzie żłobków” - L. Telka, Łódź 2007.
17. „Radlińska” - W. Theiss, Warszawa 1997.
18. „Pedagogika społeczna” - R. Wroczyński
Teza: Pedagogika społeczna jest nauką ukazującą całokształt relacji środowisko - wychowanie
R. Wroczyński podjął zagadnienia dotyczące środowiska, wychowania oraz stosunków, jakie między nimi zachodzą. Wychowanie Wroczyński rozumie jako system działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych.
W wychowaniu można wyróżnić dwa rodzaje wpływów: wpływ instytucji wychowawczej oraz wpływ środowisk. Są one ze sobą ściśle sprzężone. Wychowanie, aby było skuteczne musi uwzględnić wpływ wielu środowisk działających na dziecko - rodziny, szkoły, grupy rówieśników, środowiska lokalnego, placówek oświatowo-kulturowych. Praca wychowawcza realizuje określone cele za pomocą środków działania - metod i treści. Ważna jest integracja pracy wychowawczej w szkole oraz poza nią. Środowisko wg Wroczyńskiego, to składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne. Wroczyński wyróżnił następujące typy środowisk:
Naturalne /geograficzne/
Społeczne /ludzie i stosunki otaczające człowieka/
Kulturowe /oddziaływanie dorobku kulturowego/
Środowiska te nie istnieją w izolacji, są ze sobą sprzężone, połączone. Działalność wychowawcza jest najmocniej powiązana ze środowiskiem społecznym i kulturowym. Procesy wychowawcze stale podlegają wpływom środowiska, dlatego należy wziąć je pod uwagę w procesie wychowawczym.
Autor wspomina też o wychowaniu równoległym, które określa jako wpływy wychowawcze oddziałujące na dzieci i młodzież poza szkołą. Szkoła nie jest jedynym terenem planowej działalności wychowawczej, jest nim też środowisko pozaszkolne - ośrodki, kluby, boiska, świetlice, domy kultury. Zadaniem wychowawcy jest także organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży poza szkołą. Wychowanie równoległe to wychowanie pozaszkolne oraz wpływ kontaktów społecznych, kulturowych oraz massmediów.
Myślę, że podałam dostateczne argumenty na udowodnienie tezy.
1