METODOLOGIA - WYKŁAD 3
BADANIA W DZIAŁANIU - działamy, podejmujemy aktywność i równolegle podejmujemy badania
Każde badanie naukowe (a także w dziedzinach nienaukowych) ma nas prowadzić do prawdy. Prawdą jest sąd lub zdanie przy czym nie przysługuje ona wszystkim typom zdań. Przysługuje jedynie zdaniom orzekającym. Mogą być prawdziwe lub fałszywe. Inne typy zdań, tzn. normatywne mogą być słuszne lub niesłuszne, ale nie prawdziwe lub fałszywe. Prawda polega na zgodności myśli z rzeczywistością - Klasyczna Arystotelesowska definicja prawdy.
przykład: Nasza wypowiedź jest prawdziwa dlatego, że ktoś jest brunetem.
Prawda wynika z empirycznych cech dostrzegalnych w empirycznej rzeczywistości. Prawda w klasycznej definicji staje się obiektywna. Jeżeli prawda jest obiektywna, tzn. że ograniczamy subiektywność tej wypowiedzi i wynikający z tej subiektywności relatywizm.
Relatywizm - wiemy czego unikamy przyjmując klasyczną definicję prawdy.
Wady klasycznej definicji prawdy:
- co to znaczy zgodność z rzeczywistością?
Myśl nie może być zgodna/tożsama z przedmiotem/rzeczywistością; być może chodzi o rodzaj podobieństwa. Podobieństwo musiałoby być szczególnego rodzaju. Myśl nie może być również podobna do rzeczywistości.
- jaki stopień tego podobieństwa wystarczy aby myśl uznać za prawdziwą?
- skąd wiedzieć że doszło do tej zgodności?
- musi być kryterium, które pozwoli określić stopień zgodności myśli z rzeczywistością?
NIEKLASYCZNE TEORIE PRAWDY (oparte na różnych kryteriach):
Koncepcja oczywistości - opiera się na:
-poczuciu oczywistości - możemy przyjąć, że jest ono traktowane jakby było aksjomatem (twierdzenie nie wymagające dowodu)
- poczuciu jasności i wyraźności - widzimy to i rozumiemy
- poczuciu przyjęcia twierdzenia jako prawdziwego (opiera się na powinności)
Powstała po to aby stworzyć obiektywne kryteria, które pozwolą określić, stworzyć podobieństwo myśli do rzeczywistości. Nie może być obiektywne, bo jest oparte na poczuciu, czyli czymś subiektywnym. Problem jest w tym, aby własne poczucia przenieść na drugiego człowieka (np. ból zęba). Nie ma możliwości - uwspólnienia prawdy - nie może być obiektywna!
Koncepcja zgody powszechnej - prawdziwy jest sąd, na który zgadza się większość lub ogół pytanych (np. kiedyś myślano, że ziemia jest płaska - większość nie miała racji). Jest do przyjęcia w wymiarze politycznym, bo na tym opiera się demokracja, jednak nie określamy czy jest to prawda, ale po czasie określamy czy jest to słuszne. Jednak nie można odnieść jej do wiedzy.
Koncepcja koherencyjna - chodzi o wewnętrzną spójność wypowiedzi. Jeśli zdanie jest poprawnie zbudowane i zgodne z pozostałymi zdaniami tworzącymi wypowiedź to oznacza, że jest ono prawdziwe. Jest to kryterium logiczne i formalne, kryterium wewnętrzne mieści się w zakresie wypowiedzi. Według tej zasady należy budować twierdzenia naukowe, ale według tej zasady pisane są także bajki. Nie odnosi się ona do kontekstu zewnętrznego. Jeśli jest wewnętrznie spójna i pozostaje w zgodzie z innymi twierdzeniami naukowymi to jest prawdziwa.
Koncepcja utylitarystyczna - według niej prawdziwy jest sąd, który w działaniu przyniesie oczekiwane, pozytywne skutki. Jeżeli daje się ją wykorzystać w praktyce to jest prawdziwa. Należy ją uznać w stosunku do twierdzeń naukowych. Sąd nie jest prawdziwy, bo jest użyteczny, ale jest użyteczny, bo jest prawdziwy. Jeśli pytamy, że coś jest użyteczne to z łatwością zapytamy dla kogo jest użyteczne. Co jest użyteczne dla wszystkich. Wymyślona po to, aby zobiektywizować kryterium prawdy. Po części można ją przyjąć.
Koncepcja arystotelesowska jest najlepsza!
Warunki brzegowe - określające zakres działalności badań w działaniu. Jest to związane z pojęciem zmiany społecznej jako okoliczności budowania i rekonstruowania niektórych wymiarów życia społecznego, a więc rekonstruowaniu dyscyplin naukowych zajmujących się życiem społecznym (socjologia, pedagogika społeczna). Miała wymiar:
Treściowy - związany z odkrywaniem, zagospodarowaniem, objęciem badaniami nowych obszarów aktywności, np. pedagogicznej
Metodologiczny - mamy do czynienia z próbą rekonstruowania zastanych metodologii. Nowe metodologie.
Podmiotowy - nowe rozumienie, nowe zdefiniowanie roli badacza, a w sensie pedagogicznym roli nauczyciela, relacje nauczyciel - wychowanek.
Przekształcenie się refleksji nad nową teorią badawczą i dydaktyczną.
Nowe metody badania zależności między nauką(teorią) a praktyką.
Uzasadnienie roli wychowawcy jako badacza w wymiarze:
- funkcjonalnym
- metodologicznym
Trzeba spełnić warunki, aby nauczyciel mógł stać się jednocześnie wychowawcą i badaczem.
ORIENTACJA METODOLOGICZNA „BADANIE W DZIAŁANIU”
Należy kontynuować formę aktywności, ale trzeba ją wzbogacić o formułę opartą na badaniu.
Czym się charakteryzuje „badanie w działaniu”?
Nauczyciel intelektualista - jeżeli wychowawca ma realizować „badanie w działaniu” to trzeba doprowadzić do intelektualizacji pracy wychowawcy.
Zdolność nauczyciela do projektowania i wprowadzania w życie zmiany społecznej
Myślowe wsparcie
Włączenie praktyków szkolnych do zespołów badawczych
Tworzenie szkolnych zespołów nauczycielskich, które miałyby skutecznie badać i rozwiązywać problemy.
Zmodyfikowana forma „BADAŃ W DZIAŁANIU” - INTERACTIVE RESEARCH - Założono interaktywne zespoły teoretyków i nauczycieli.
Intelektualizacja - myślowe doskonalenie zawodowe nauczycieli. Była zawsze zamierzeniem i „badań w działaniu” i Interactive research. Ogranicza się samodzielność nauczycieli - to jest wada. Rola nauczyciela w Interactive research- materiał badawczy, pomoc dla teoretyka.
BADANIA W DZIAŁANIU WEDŁUG S. DYLANA
Charakteryzują się:
Przełamywanie barier między badaczem a praktykującym nauczycielem
Odejście od ścisłych rygorów metodologicznych badań naukowych
Rozwijanie samoświadomości nauczyciela i nabywanie umiejętności tworzenia programów autorskich
Podważanie pewności co do bezwyjątkowej słuszności twierdzeń naukowych.
Nauczyciel traktowany jest jako samodzielny badacz prowadzący badania i opracowywania materiału badawczego. Naukowiec jest pomocą, która zbiera materiał badawczy.
BADANIA W DZIAŁANIU WEDŁUG PROF. STANISŁAWA PALKA
Charakteryzują się:
Badania rozwojowe (inna nazwa badań w działaniu). Celem ich jest wprowadzenie zmiany społecznej. Założył, że zmiana społeczna rozumiana powinna być w kontekście rozwoju. Etapy badań rozwojowych:
Sformułowanie problemu badawczego
Opracowanie programu zmian
Wdrożenie programu do praktyki
Ewakuacja programu bieżąca i końcowa
Określenie użyteczności praktycznej i zakresu stosowalności programu
Upowszechnienie programu
2