System to nie jest układ dowolny, jest to układ, który ma miejsce na bazie pewnych kryteriów: 1.podział pracy, 2.wzajemne podporządkowanie sposobu wykonywania przydzielonych zadań, 3.koordynacja działań i ról na bazie pewnych kryteriów: wynikiem tej koordynacji jest pewien stopień spójności zakładu pracy. Aby system społ. zakładu pracy spełniał swoje funkcje musi być w pewien stopień zintegrowany. Oddziaływania pewnych elementów zakładu pracy powodują pewną dynamikę, pożadek społeczny. G.Homans nazwał ten fakt integracją wewnętrzną: system charakteryzuje się integr. wewn. Każdy system funk. w pewnym otoczeniu i aby mógł instnieć musi instnieć integracja wewn. i zewn.
Topolski-System społ. zakładu pracy rządzi się 4 prawami: 1.Każdy elelment systemu powienien się współprzyczyniać do powodzenia całości, 2.Każdy element systemu powinien zachować określony stopień autonomii-każdy element ma działać ze swoją naturą, 3.System społ. ma zdolność do zachowania swoich cech istotnych mimo instnienia niekontrolowanych wpływów zewn dzięki homeostazie i sprzężeniu zwrotnemu. Homeostaza-równowaga, def. Taki stan układu, który na utrzymanie określa wielkości w dopuszczalnych granicach, utrzymuje tą równowagę dzięki temu, że określony element nie chce działać w systemie wtedy wszystkie inne elelmenty sprzężają się ze sobą i albo doprowadzą ten element do równowagi, albo następuje klęska, 4.Prawo sprzężenia zwrtonego polega na tym, że stosujemy się do prawa, że każda przyczyna wywołuje skutek, ale także wpływa na przyczynę.
Zakład pracy składa się z pewnych części, podsystemów: 1.p.techniczny (urządzenia produkcyjne, zespół środków, które umożliwiają funkcjonowanie zakładu) 2.p.ekonomiczny (zapewnić optimum efektów przy min. nakładu okreslonych aktualnie przyjętymi miernikami) 3.p.organizacyjny (zap. max. dyspozycyjności poszczególnych elementów zakładu pracy) 4.p.społeczny (obejmuje całokształt stosunków społ. jakie powstają między pracownikami zakładu).
Dla socjologii najważniejszy jest podsystem społeczny. Elementy na które składa się system: 1.ludzie, pracownicy 2.cechy pracowników dodatnie i ujemne 3.narzędzia, którymi pracownik posługuje się 4.przedmioty, które ludzie produkują 5.grupy i zespoły, w których ludzie pracują.
Grupy funkcjonujące w zakładzie pracy: 1.g.apatyczne-g.złożone z pracowników o niskich kwalifikacjach, niskiej pozycji społ. i niewielką wagę przywiązujący do pracy, słaba praca, łatwo wymienialni 2.g.eratyczne-g.złożone z pracowników, które wykonują monotonne roboty, składające się na pewną całosć, tasmowcy, praca źródłem ciagłej frustracji, niezadowolenia. 4.g.zachowawcze-g.złożone z pracowników o wys. kwalifikacjach, którzy mają monopol na pewne prace, cechuje je mała solidarność z innymi pracownikami, dość silne powiązanie z pracodawca i dbałość o własne interesy.
Wewnątrz kazdego zakładu działają pewne siły, mechanizmy, które składają się na funkcjonowanie danego zakładu pracy: 1. Władza-służy do utrzymania wewn. ładu w zakładzie pracy za pomocą uzależnienia jednych przedmiotów od drugich przy pomocy środków: za pomocą utwalenia autorytetów władzy (socjalizacja, wychowanie), przez formułowanie określonych tradycji w zakładzie, uczących szacunku dla władzy.
2. Kierownictwo-służy do pobudzania pracowników do działania oraz do koordynowania działania, władza-tuż przy człowieku. 3. Programowanie-polega na ustalaniu pewnego wzoru, wg. którego zakład ma działać jako całość, szczegółowo polega na ustaleniu celu i sposobu działania, podzieleniu pracy na poszczególnych pracowników. 4. Realizacja-spełnianie zadań wynikających z przyjętego planu i osiąganie w tym zakresie możliwie pewnej sprawności. Powinno się spełniać w prawie ekonomicznym, żeby spełniając działania wynikające z planu osiągać dużą sprawność, która ujawnia się w tym, że osiągamy wyniki do poniesionych kosztów. 5. Kontrola-polega na sprawdzaniu zgodności wykonywanych zadań z przyjętymi planami i wozrami, okreslenie stopnia tej zgodności, w gospodarce rynkowej-zgodność musi być bardzo wysoka. 6. Rekonesans-poelga na tym, że umiemy rozponać warunki zewn. funkcjonowania zakładu na tle środowiska oraz umiejętność postawienia diagnozy potrzeb jakie środowisko stawia zakładowi. 7. Przystosowanie-aby zakład elastycznie przygotował się do zmieniających się warunków środowiskowych oraz polega na tym, żeby zakład posiadał umiejętność wprowadzenia innowacji o zakładu. 8. Socjalizacja-polega na rozwijaniu zabiegów zmierzających do ukształtowania pracowników zakładu zgodnie ze wzorami osobowymi w zakładzie. 9. Łączność wewnętrzna-zagarnienie informacji w zakładzie inf. Jest jak tlen, krwioobieg-należy dbać o przepływ inf. Oraz komunikacja interpersonalna, ludzie muszą się komunikować między sobą (public relations) 10. Indorynacja-kształtowanie mentalności pracowników zakładu, aby byli oni przychylni dla zakładu: aby tą przychylność szerzyli na zewn. Aby mogła się spełniać nie może być nachalna i prymitywna (traktowanie ludzi jak dzieci, głupawe hasła) 11. Zaopatrzenie-zabezpieczenie zakładowi tego co konieczne, żeby mógł funcjonować (surowce, narzędzia). 12. Eliminacja spięć-polega na umacnianiu i podtrzymywaniu tego wszystkiego, co ma niwelować spięcia powstające między następującymi elementami: podział kompetencji, udział w korzyściach, mozliwości rozwojowe pracownika, sfera autonomii pracownika, powst. Na styku jak pogodzić interesy pracownika z inresami pracodawcy. 13. Humanizacja-polega na ty żeby odpowiednio traktować w zakł. pracę ludzką, przyjąć że pracownik jest najważniejszy a później praca. Należy stworzyć takie warunki aby pracownik mógł się rozwijać w sensie fizycznym, niwelować wysiłek fiz. Uniwersalne elementy wpływające na dezorganizację w zakładzie: nadmierna abstynencja, nadmierna fluktuacja, niskie morale pracowników, zakłócenia i niesprawność w systemie awansowania, nadmierne autokratyczne style kierowania, biurokracja-powstanie trwałych i nieprzekraczalnych barier między różnymi elementami hierarchii instytucji zakł., dzisiejsza klęska.
Wnioski: Zakład jest to pewnien organizm zbyt skomplikowany składający się z pewnych elem., wieloskładnikowy, wielopłaszczyzn. Aby efektywnie zarządzać takim bytem trzeba mieć wiedzę na ten temat. Jeżeli w zakładzie dzieje się coś złego to jest rzeczą naturalną aby iść do specjalisty i postawić diagnozę. Podejście systemowe pozwala nam dokonać analizy zakłóceń pracy i postawić trafną diagnozę.